een uur twee te maken
Sef Dael’s probleem
is vooral om van
1
i
*47/*
«SI
Kr
•47*‘
BI
I
te*** Jl
w
I
r
47* J
door Hans Rombouts
’Het verbranden
doet me
geen pijn’
Buitelaar
Oppassen
Merkwaardig
r
Eerw
- 7* - 7
47* 7 7
7 «>7
<7
\A
SaMMi
t
1
Worteletru staat, hoewel nog niet geschminkt, toch al wat frivool voor zich uit te kijken in de huiskamer
van Sef en Dien Dael. Straks als het carnaval losbarst in het Limburgse Blerick zal zij het middelpunt zijn
van de festiviteiten en als het na een paar vermoeiende dagen gedaan is, zal zij ook aan de wetten van de
vergankelijkheid moeten gehoorzamen: Gaas zijt gij en tot gaas zult gij terugkeren”. Worteletru, oude
volksheldin van Blerick, die de boeren aanzette om wortelen te telen, teneinde de belasting te ontduiken,
komt elk jaar in januari weer ten leve in de doorzonkamer van de familie Dael. Uit een rol kuikegaas groeit
haar bevallige lijf. De gevoelige vingers van Sef Dael kneden uit dat gaas een koket hoofd en een
verleidelijk vermoeden van boezem. Worteletru is altijd even groot. Maar dat komt meer omdat de
hoogtematen van de kamer onveranderlijk vastliggen. De heldin zal nooit groter worden dan 2,53 meter.
Datzelfde geldt trouwens ook voor de enorme koppen, die Sef Dael naast Tru nog maakt; koppen die elders
op merkwaardige lijven worden gehesen. In de huiskamer aan de Esdoornstraat vormen de reusachtige
poppen enkele weken een deel van het gezin. Gelukkig bevat de huiskamer openslaande deuren, zodat zij
enkele dagen voor dikke dinsdag het pand kunnen verlaten en zich prijs kunnen laten geven aan de
feestzucht van de luidruchtige massa.
><7
nO
Z Z E
7/ *1
7>
7 7
7 Z
s «t. w f 7 w
4//
<7 *£Éi
77 dtA
a
5 a e
A
r e 7
a I
F M
V A a t a
■kV 4
77 «7
7 F
7 dL»
Worteletru groeit in huiskamer
uit kuikengaas en krantenpapier
Je
:e
k
Kijk, als er mensen zijn die roepen:
Sef toch, ’t is toch zonde om ze te
verbranden, of die er bij wijze van
spreken bij staan te huilen, dan ben
ik tevreden, want dan weet ik, dat
die pop de mensen wat heeft ge-
eethoek demonstreert hij zo’n ou
derwetse buitelaar aan een rekstok.
„Zo simpel die constructie met dat
contragewicht. Als de kinderen het
huis uit zijn ga ik nog eens een
wagen maken met zo’n buitelaar,
maar dan ook een hele grote pop.
Dien vraagt zich dat voor haarzelf
ook af. Ze heeft hoewel ze nooit
naailes heeft gehad voor haar
dochter een schitterende japon ont
worpen en in elkaar gezet (de foto’s
van Sef laten het zien). Ze is ook gek
op kunst. Ze wijst op de Van lepe-
rens aan de wand, op de originele
tekening van Veldhoen, uiteraard
een vrouw met prachtige borsten.
„Ook al weer iets Voor de mensen uit
de buurt. Die vinden het maar raar
dat zo’n tekening in onze kamer
hangt. Je merkt het aan hun kinde
ren, die hier natuurlijk met onze
dochters komen spelen. Die kijken
eerst ook schielijk. Nu zijn ze er ook
aan gewend. Maar wat vind je van
de man, die hier in de kamer kwam
en bijna de handen voor de ogen
sloeg en rood werd tot achter de
oren. Eigenlijk zielig, zo’n man”.
Naast Aad Veldhoen staat Worte
letru stil voor zich uit te glimlachen.
Dat moet geweldig zijn. Trouwens
dan ga ik ook werken aan twee
poppen met beweegbare ledematen,
waar Dien en ik onder kunnen rond
lopen. Lijkt me geweldig. Maar ja,
waar haal ik toch de tijd vandaan”.
c-
:e
it-
er
ee
in
e
e
P
Als we naar zijn collectie speel
goed gaan kijken uitgestald in de
Haar lijf is een beschreven blad met
telefoonabonnees. Haar keursje is
bedekt
n
n
'e
at
d
n
g
n
is
le
x
:o
le
1-
ie
komt en zin heeft gaat wat plakken
op de pop. Gisteravond nog hebben
we met een ploegje mijn dochter
met haar man en een paar kennissen
Worteletru bewerkt. Dat met zijn
allen bezig zijn alleen al is iets ge
weldigs. Een week of drie, vier zijn
we er mee bezig, ’s avonds. Als Tru
geschilderd is gaat ze de deur uit. Ik
vind haar altijd nog het mooist als ze
in een lijf van krantepapier staat”.
Ook om andere redenen is de fa
milie Dael wat anders dan de fami
lies Doorsnee („soms moet je oppas
sen, dat je je zelf niet gek gaat vin
den, omdat je niet volgens het geijk
te patroon woont en leeft”). Sef Dael
heeft namelijk net zo lang allerlei
baantjes gehad en vakken beoefend,
tot hij iets gevonden had, dat hem
m
d-
n.
n-
n-
*n
at
s,
is
ie
?r
m
ft
je
m
ie
?n
er
ar
ze
?n
m
?n
j-
?t
Is
Is
s-
at
e,
/e
te
daan. Zelf vind ik ze toch nooit goed
en mooi genoeg. Dus mag de brand
er in. Alles is betrekkelijk hier op
aarde. Ja toch. Het is goed om din
gen te doen, die ogenschijnlijk in
efficiënt zijn. Iedereen zou dat ei
genlijk op zijn tijd eens moeten
doen. Van dat jachten en jagen word
je ook niets wijzer.
De mensen in de Esdoornstraat
vinden het maar een merkwaardige
zaak, dat de huiskamer op nummer
twaalf wordt gebruikt voor het ma
ken van die reuzepoppen. Vol angst
denken ze aan hun eigen velours
bankstelletje, aan hun hoogpolig ta
pijt, aan hun vlekkeloze inboedel.
Dien Dael: „We hebben geen herrie
hoor met die mensen, maar ze be
grijpen niet, dat we er enorm veel
plezier aan beleven. Ze snappen niet
dat gezelligheid in het gezin belang-
rijker is dan wat vuile vegen op de
vloerbedekking. En zo’n smeerboel
is dat niet met die poppen. Je maakt
een vorm van gaas en beplakt dat
eerst met krantepapier gewoon
met behangplaksel dan met Rau-
fahser-behang en tenslotte wordt de
pop met latex beschilderd. Je krijgt
trouwens lekker zachte handen van
dat plakselEn gezellig is het in
huis. De kinderen ik heb vijf
dochters en een zoon vinden het
gelukkig ook erg leuk. Wie binnen-
Elke keer weër, als de laatste han
den gelegd zijn aan de carnavals-
poppen, gaat Sef Dael er in opperste
verbazing naar zitten kijken. „Als je
ze klaar hebt dan heb je de neiging
je zelf op de schouder te slaan en te
zeggen: hoe heb je dat in ’s hemels
naam gedaan. Het is wat als je voor
zo’n maffe berg draad staat, waaruit
je zulke wezens hebt geschapen. Ik
zou het eigenlijk best mijn hele le
ven willen doen. Natuurlijk vraag ik
me ook wel eens af: waarom haal je
je toch zo’n hoop werk op de hals?
Maar ja, ik kan het niet laten. Mis
schien komt het wel, omdat het met
een affair zoals dit zo betrekkelijk
is. Alles in de huidige maatschappij
moet zijn nut hebben, moet iets op
brengen. Dit werk is echt on-econo-
misch, on-nut. Je bent weken bezig
voor een paar uur. De poppen voor
de optocht rijden in de carnavals
stoet door Blerick en dan nog een
keer door Venlo. Daarmee is het
gedaan. Worteletru wordt tijdens
het carnaval omhoog gehesen en
blijft zo hangen. Tot dinsdagavond.
Dan wordt ze in een fakkeloptocht
een schitterend gezicht naar de
oever van de Maas gebracht en ver
brand. Hoe gek dat ook moge klin
ken: ik vind dat een heerlijk gebeu
ren. Dat doet me geen centje pijn.
de tv met een flesje pils naast zich.
Maar dan ineens gaan ze gezamen
lijk aan de slag. Dat zijn vertegen
woordigers, lassers, metselaars en
noem maar op. Die club vindt zich
elk jaar terug. Ik denk dat er op een
totaal van 60.000 mensen in Blerick
en Venlo er maar 200 echt actief zijn
voor het carnaval. Er komen ook
steeds minder wagens in de stoet.
Alles wordt duurder natuurlijk.
Neem dat gaas. Voor een wagen heb
je toch zeker een rol of zes nodig. En
een rol kost tegenwoordig minstens
100. Dat gaas is trouwens ook niet
meer wat het geweest is. Het wordt
slapper en slapper”.
werkelijk plezier verschafte. Hij be
gon als kok („ik ben daarmee ge
stopt, ook al omdat keukens steeds
meer fabrieken worden”), liet zich
herscholen tot metaaldraaier, beoe
fende dat vak ook, werkte in een
chemische fabriek als lasser, in een
modemagazijn en op een expeditie
(„let wel, ik ben nergens ontslagen:
iedereen was altijd tevreden over
mijn werk”). Tegen Dien zeiden de
mensen nogal eens: ik snap niet dat
jij dat pikt van je vent. Dien: „Ik
vind het zo enorm belangrijk, dat
een man werk heeft dat hem geluk
kig maakt, voor hem zelf, maar ook
voor het gezin. Als je dan tenslotte
ziet, dat hij het gevonden heeft, dan
maakt dat je blij”. Sef Dael werkt nu
als suppoost in het Cultureel Cen
trum van Venlo, waar hij o.a. mee
helpt aan het opzetten van exposi
ties.
Zelf is Sef verwoed kunstliefheb
ber. Hij boetseert. Het huis staat vol
met vaak bijzonder aardige sculptu
ren (de eend Slobber, die in de huis
kamer koppies geeft als een vrijen
de poes, diende vele malen als mo
del). En Dien neemt nu de tijd de
kinderen worden groter en redden
zich zelf wel om ook creatief bezig
te zijn. Ook zij boetseert en heeft
tekenles bij kennissen. Sef is voorts
nog een fervent amateurfotograaf,
verzamelaar van mechanisch speel
goed (hij maakte het natuurlijk ook
voor zijn kinderen) en modelbou
wer. „Ik heb één groot probleem en
dat is dat ik van één uur geen twee
kan maken. Die twee uur heb ik echt
nodig. We zijn erg bedrijvig, zoals je
merkt. Ik maak om even bij die
reuzepoppen te blijven samen
met een groep enthousiastelingen
een wagen voor de carnavalsstoet.
Ik zorg voor de koppen. Daar ben ik
al zeg ik het zelf een specialist
in Zo heb ik al verzoeken van buiten
Blerick en Venlo gehad om wat te
doen. In mijn vakantie werkte ik vijf
reuzekoppen uit voor de Brabantse
Dag in Heeze. Maar goed, die carna
valsgroep. Dat is leuk. Die mensen
■zitten misschien het hele jaar voor
t J
«S' at
Zr*
/7
F S» F 3»
