L^CLL
Bejaarden
pagina
W
Humor in Bondsrepubliek anders,
aldus tv-man Rolf Spinrads
Wf®
tl
Nestbevuiling
Grote spanning
Domme grap
Mauthausen-cyclus
Uriah Heep verlopen
Concertagenda
Geen blad voor de mond
I.
>r
7
Ly
Het kantoor van Rolf Spinrads bevindt zich op de vierde etage van het kolossale
WDR-gebouw in het hartje van Keulen. Zo’n 4000 mensen werken daar aan het
produkt, dat Duitsland 1 en Duitsland 3 heet. De Plattenküche-sticker op de
kantoordeur is in gezelschap van soortgelijke kleefkreten van onder andere
Toppop en The Allrounders. De belangstelling die Rolf Spinrads voor Nederland
heeft, steekt hij niet onder stoelen en banken. Hij hangt het aan de muur.
Bovendien spreekt hij een aardig mondje Hollands.
Zijn bureau is bedolven onder brieven, die elke dag worden verdeeld in de
mappen positief en negatief. Allemaal reacties op de laatste uitzending van „Die
Plattenküche”, waarin zowaar de Achterhoekse groep Normaal nog kans zag zich
voor het eerst aan het Duitse tv-publiek te presenteren. De brieven liegen er niet
om. Mensen die zich ergeren aan het gooien met kippen en het zinloze vernielen
van gitaren zijn er legio. Een enthousiaste kijker biedt zijn tijger als decorstuk aan.
In een andere brief is een biljet van 10 DM ingesloten met het verzoek of een foto
van de „oben ohne”-go-go-girls kan worden toegestuurd.
tlB
Duitse Van
Oekel-show
bracht wat
Plattenküche met Helga Fedderson
i.
r
ir-
ir-
id
e-
;t-
Tina Turner
unaniem. Alleen uit Zwitserland kwa
men waarderende kritieken. En bij de
WDR vielen de vrienden van de Plat
tenküche op de vingers van één hand
te tellen. „Wat is dat nou weer voor
rotzooi”, kregen we na elke uitzen
ding te horen. Er is zelfs meerdere
keren geprobeerd het concept veran
derd te krijgen. Twee keer is een
uitzending uitgesteld. Maar, afgezien
van het ontslag van Wim, is het nooit
tot afstel gekomen. Daarvoor waren
de kijkcijfers te hoog. Gemiddeld ke
ken zo’n 17 miljoen mensen. En dat is
erg veel, zeker als je weet dat op het
tweede net meestal een speelfilm
was”.
Maar dat wij het instituut televisie
ook hebben aangevallen, deed bij veel
mensen de deur dicht. Grappen ma
ken over andere programma’s kende
niemand bij ons. Zoiets deed je ge
woon niet. Nou, wij wel. De domste
grap was ons nog niet goed genoeg.
Ook daarom mag het een wonder
heten, dat we konden doorgaan. Bij
het ZDF moet je elke gesproken regel
aan alle hogere instanties voorleggen
voor goedkeuring. Bij ons kwam het
maar zelden voor dat vooraf in het
draaiboek werd gekeken”.
te
ir.
Tot zijn bekendste werken behoren de
Mauthausen-cyclus (over de verschrik
kingen van het Nazi-bewind) en cycli
van liederen op teksten van de Chileense
dichter Pablo Neruda en de Ier Brendan
Dinsdagavond, gelijktijdig met Theo
dorakis, treedt in het Haagse Congresge
bouw de Amerikaanse rockgroep „met
blazers” Blood, Sweat and Tears op. Het
betekent een weerzien na vele jaren met
zanger David Clayton-Thomas. Tina
Turner, sinds kort herenigd met ex-echt-
genoot Ike, treedt twee dagen eerder in
het Congresgebouw op met haar eigen
Revue, maar zonder Ike. In dezelfde zaal
trekt donderdagavond 3 februari de ver
lopen Engelse hardrockgroep Uriah
Heep weer eens van leer.
De maand februari biedt verder con
certen van de Engelse hardrockers Sta
tus Quo (4 en 5 februari in de Amster
damse Jaap Edenhal) een weerzien met
de extravagante extraverte Frank Zappa
op 13 februari in het Rotterdamse Ahoy
Sportpaleis, een zeldzaam jazzgebeuren
met de pianisten Chick Corea en Herbie
Hancock (op twee akoestische vleugels)
op 20 februari en een rendez-vous met
country-zangeres Emmylou Harris op 26
februari in het Haagse Congresgebouw.
maal voor een show is een budget van
300.000 DM, red.) moesten werken,
leidde na de derde uitzending tot het
enige werkelijke conflict. Wim van
der Linden, die de regie had gedaan,
moest opstappen. Hij was de gebeten
hond. Ach, bij ons is het soms net
ontwikkelingshulp. Eerst komt de in
genieur uit het land waar de machines
zijn gemaakt. Later nemen de negers
het over. Nou ja, Wim was de inge
nieur. En wij de negers”.
De reacties van het publiek pro en
contra bleven komen in een 50-50 ver
houding. De positieve reacties kwa
men vooral van de jongeren en de
bejaarden. „Toch gek, hè”, zegt Rolf,
„dat er zoveel opa’s en oma’s zijn die
een dergelijk programma kunnen
waarderen. Die zijn kennelijk wat to
leranter. Echt verklaren kunnen we
het evenwel niet. Ook niet het feit, dat
het programma in het westen en zui
den goed is aangekomen en in het
noorden niet. Wij hadden juist het
tegendeel verwacht”.
Dinsdagavond geeft de fameuze en
strijdbare Griekse musicus-componist
Mikis Theodorakis een eenmalig concert
in het Amsterdams Concertgebouw, dat
met de herinnering aan zijn gloedvol
verlopen toemee in 1972 in het achter
hoofd, ongetwijfeld weer zal uitlopen op
een demonstratie tegen de willekeur van
dictaturen waar ook ter wereld.
Bij Theodorakis zijn kunst en politiek
een vanzelfsprekende eenheid. In zijn
liederen, oratoria en orkestwerken, maar
ook in zijn filmmuziek (hij schreef de
muziek bijvoorbeeld voor „Z” van Costa
Gravas) onderstreept hij zijn verbonden
heid met hen die strijden voor een recht
vaardiger en humaner samenleving. Zijn
composities werden al in een vroeg sta
dium van zijn loopbaan gemeengoed
voor de Griekse bevolking. Zowel onder
de Duitse bezetting als tijdens het kolo-
nelsbewind schoot zijn populariteit bij
de onderdrukkers in het verkeerde keel
gat. Tot tweemaal toe zuchtte Theodora
kis langdurig in het gevang.
Ook binnen de WDR wende men
aan het omstreden concept. Rolf:
„Vrijwel niemand had een dergelijke
lawine van reacties verwacht. Zelfs
omstreden politieke programma’s
hebben nog nooit zoveel brieven opge
leverd. Velen spraken van nestbevui
ling. Dat wij het fenomeen schlager
aanpakten, was nog te tolereren.
Het programma bleef. De reacties
ook. Weliswaar viel er een tendens te
bespeuren dat leek op een gewen
ningsproces, toch werd er elke keer
onder grote spanning gewerkt. „Elke
keer moesten we er rekening mee
houden, dat we met de laatste uitzen
ding bezig waren. Die spanning en het
feit dat we met weinig geld (de eerste
show mocht 50.000 DM kosten; nor-
Terugblikkend in de historie stuiten
we op een dergelijk voorval tijdens The-
anderzijds. Rolf Spinrads had er re
kening mee gehouden. Hij kende als
enige het reactiepatroon in Neder
land. En dus was er één hele domme
grap aan het slot van de eerste uitzen
ding. „We hebben de kijkers gevraagd
mee te doen aan een wedstrijd. Wie de
meest positieve brief over de eerste
Platteküche schreef, kwam in aan
merking voor een prijs”.
„Nou, dat hebben we geweten.
Ruim 5000 positieve brieven zijn er
binnengekomen. En daarmee hadden
wij een schitterend argument in han
den om te pleiten voor voortzetting.
Weliswaar werden wij beschuldigd
van schaamteloosheid, maar aan de
andere kant kon niemand die reacties
wegcijferen. Toen bovendien bleek,
dat kijkdichtheid en waardering gun
stig waren uitgevallen, mochten we
alsnog doorgaan. Zes uitzendingen
stonden er geprogrammeerd. Ééntje
viel af. Dat was in de week dat Schley-
er was vermoord. Kregen we trou
wens nog een zeer smakeloze brief
over. Iets in de geest van: „Zelfs in
zijn dood heeft Schleyer ons nog een
dienst bewezen: Die Platteküche
werd niet uitgezonden”.
„Laten we maar weggaan”, mom
pelt Rolf. „Hier blijven betekent dat
we elke minuut gestoord worden. Ik
krijg nog steeds telefoontjes van kij
kers”. De grijze kantoorruimte wordt
ingeruild voor een bruine Kneipe,
waar Eisbein, lever en Duitse biefstuk
haast vooroorlogs worden geser
veerd. In een 2-2-combinatie
(Schnapps en bier, en dat twee keer)
vertelt Rolf dat het altijd al zijn
droom is geweest om een programma
als „Die Platteküche” te maken. Wim
van der Linden, Gied Jaspers en Wim
T. Schippers de geestelijke vaders
van Fred Haché, Barend Servet en
Sjef van Oekel kende hij al. Het
probleem waarvoor Rolf zich zag ge
plaatst, was dat hij Van Oekels Disco
theek te Nederlands vond.
Rolf: „De humor, de manier van
werken en de verschillende typen wa
ren erg Nederlands. Ik zal een voor
beeld geven. In Nederland is het mo
gelijk om een bejaard publiek een
popshow voor te zetten. In Duitsland
is zoiets ondenkbaar, omdat anders
gedacht wordt dat wij bejaarden bela
chelijk willen maken. Zo ligt de men
taliteit bij ons nou eenmaal. Minder
heidsgroepen bij ons moet je altijd
voorzichtig behandelen”.
Bovendien was het Rolf ook niet
ontgaan, dat in Nederland anders
over humor gedacht wordt dan in
Duitsland. „Bij jullie zijn ze eerder
begonnen met kwaliteitshumor, ge
schoeid op Amerikaanse en Engelse
leest”, vindt Rolf. „Onze humortradi-
Met die mensen en met het Van
Oekel-concept werd de eerste Platten
küche gemaakt. Ontsteltenis alom. De
overige uitzendingen werden onmid
dellijk geschrapt. Woede en verbijste
ring enerzijds, opluchting en gejuich
Terugkijkend concludeert Rolf:
„Het enige wat wij hebben gepro
beerd, is om wat meer Schwung te
brengen, om popmuziek in een wat
ander kader te omlijsten, om comedy
show en pop-show te combineren. Wij
hebben frisse lucht in een bijna ver
stikte programmering gebracht. Want
laten we eerlijk zijn, elke maand
jaar in, jaar uit naar programma’s
kijken als Hitparade, Musikladen en
Disco, is ook niet alles. En wat ge
beurt er nu? Er komt plotseling meer
kritiek op deze programma’s. Dat is,
dacht ik, toch een beetje te danken
aan Die Plattenküche. Bij ons was het
geen verfilmde discotheek, waar alles
gladjes verliep. Waar niemand meer
een trap nodig had, gebruikten wij
zo’n ding. En waar niemand meer iets
zag in go-go-girls, lieten wij ze weer
opdraven. En zie, wat gebeurt?
Musikladen is weer begonnen met go-
go-girls. Ach, gehaat hebben ze ons
allemaal. Maar gekeken hebben ze
ook allemaal”.
’frisse lucht
ties zijn wat belast. Zeker als het om
het politieke cabaret gaat. Er bestaat
nog angst om een kwaliteitsniveau te
bereiken. Bovendien zijn wij meer
gericht op de humor van Laurel en
Hardy en van The Marx Brothers,
vooral omdat de laatste jaren .veel
films van deze komieken zijn uitge
zonden. Er is nu wat meer vergelij
kingsmateriaal. Men kan zich als het
ware wat beter optrekken”.
Identificatie van de kijker met de
presentatoren noemt Rolf ook een be
langrijke voorwaarde. Al weer zo’n
probleem. „In Duitsland hebben we
duizenden Hamlets en tienduizenden
Orphelia’s, maar goede comedy-en
tertainers zijn er nauwelijks. Dat is
vaak een kwestie van import. De wei-
nigen die er nog waren, hebben we
I kunnen strikken. Helga Fedderson
kent iedereen als de gewone vrouw
van het toneel. En met Frank Zander
hebben we geluk gehad. Toen wij hem
vroegen, was-ie nog volslagen onbe
kend. Kort daarna kreeg hij een ge
weldige hit. De enige Van Oekel-fi-
guur die wij genomen hebben, was dr.
Moser. En die deed het geweldig”.
De ergernis van het publiek gold
vooral de (te) oude grappen en het feit
dat te weinig Duitse composities wa
ren opgenomen. De tv-recensenten
kraakten de Plattenküche vrijwel
Mikis Theodorakis
Behan. Na zijn terugkeer naar Grieken- odorakis’ toemee door Nederland in
land in de zomer van 1974 werd Theodo- 1972. Griekenland onder de kolonels
rakis nog meermalen in de uitoefening gold nu eenmaal als een bevriend land en
van zijn werk gehinderd. Zo verbood de toenmalige minister van justitie, Van
premier Karamanlis hem een paar weken Agt, achtte het nodig Theodorakis te
voor de parlementsverkiezingen in dat waarschuwen. „Hij diende zich te ont-
jaar op te treden. Kennelijk waren de houden van uitlatingen die gevaar kon-
autoriteiten ten zeerste bevreesd geble- den opleveren voor de openbare rust,
ven voor 's mans populariteit. Geen won- openbare orde of nationale veiligheid.
der, want het eerste concert dat hij na De waarschuwing leverde geïrriteerde
zijn terugkeer gaf werd door 50 duizend kamervragen op. Vijfeneenhalf jaar later
dol enthousiaste landgenoten bijge- neemt Theodorakis nog immer geen blad
woond. voor de mond. Hij zet zich tegenwoordig
vooral in als advocaat voor politieke
gevangenen waar ook ter wereld.
Regisseur Rainer Basedow in een scene uit Die
Rolf Spinrads. verantwoordelijk man van Die Plattenküche.
