De Mantel der Liefde: slordig commentaar op De Tien Geboden
Het Werktheater
naar Londen
Tekstpierement grossiert in concessies
Beheerste speeltrant bij
Haite van der Schaaf
Willem II
FifterCigar
I
r
Spel Ingrid Haebler ideaal
voor doorsnee-toehoorder
Schadeloosstelling
na weigeren prijs
DEUSJEVOO" KEURIG VERPAKTE TRIVIALE VROLIJKHEID
Verrukkelijke muziek tijdens Goltfusz-concert
19 7 8
KUNST
JANUARI
2 8
ZATERDAG
MMS
Sm
r
4
I
Puur en ongemat
teerd. In maar
liefst 3 lengtes
en in doosjes
van 10.
AMSTERDAM. De beginscène van de nieuwste Nederlandse
speelfilm is afgelopen zomer opgenomen in de Kennemerduinen. Het is
even rauw en onwezenlijk als het hoogtepunt van een horrorfilm. In
een bijbels aandoend landschap komt Christus Mozes op driftige, maar
besliste wijze om rekenschap vragen. Op hoge toon verwijt hij hem dat
Gods wetten niet worden nageleefd. Overal op aarde is het een
enorme puinhoop. Een heftige ruzie is het gevolg. De scène eindigt
onverwacht. Nadat Christus Mozes heeft toegevoegd dat deze de
langste tijd op aarde heeft rondgelopen, constateert hij dat Mozes’
linkerbeen slaapt. Hak het af, beveelt hij hem. Mozes aarzelt, maar dan
geeft hij gevolg aan het gebod van zijn heer. En hij lijdt de vreselijkste
pijnen als de camera uitzoemt en het beeld vervaagt.
Wis en waarachtig wel! ’n Sigaar met een
échte filter! Dat is nog eens nieuws. Voor alle
sigarenrokers (en misschien wel rooksters)
die ook liever met een filter roken.
En voor alle filterrokers die best eens een
lekker sigaartje willen proeven. Want lekker is ie.
Daar heeft Willem II wel voor gezorgd.
I de plaat
i
Enkel kolder en geen raffinement
(ADVERTENTIE)
I1IEIT
JOHAN VAN KEMPEN
discant uitstekende
Superkingsize: 2.80
Kingsize: 2.50
Regular size: 2.30
■s
Jos Brink en Frank Sanders (rechts) in Deusjevoo.
3-
X...
Het zal wel voordelig zijn om een solist
voor drie pianoconcerten op één avond te
Aanzienlijk later dan verwacht komt
Adriaan Ditvoorsts De Mantel der Liefde
in roulatie. Vanaf volgende week donder
dag draait wat een schokkende persiflage
op De Tien Geboden genoemd wordt in
een elftal Nederlandse bioscopen, waaron
der het Haarlemse Roxy. Oorspronkelijk
stond de première voor november ge
pland, maar dat bleek een te optimistische
schatting. Binnenkort komt dit laatste pro
duct van cineast Ditvoorst, die eerder
films als Paranoia, De blinde fotograaf en
Flanagan afscheidde, overigens in een nog
groter aantal kopieën op de Duitse markt.
Al ver voordat de film zelfs maar ge
draaid kon worden, haalde hij al enkele
delijk maakt wat je nou eigenlijk bedoelt,
aan welke kant je staat. Dat is wat Tekst-
pierement voor mij zo ergerlijk maakt: het
eten uit alle mogelijke ruiven. Brink en de
zijnen wagen het niet meer met een eigen
De geboden worden vergeleken met de
dagelijkse praktijk van ons bestaan en de
conclusies liggen voor de hand. Daarmee
is eigenlijk onmiddellijk de waarde van
Ditvoorst poging bepaald. Zijn film heet
een persiflage van de Tien Geboden te zijn,
maar de cineast onderstreept onbedoeld
alleen maar de waarde van de bijbelse
wetgeving, door consequent te laten zien
wat er gebeurt als ze niet worden opge
volgd.
In vrij korte scènes wordt telkens een
ander gebod aan de hand van een actuele
situatie getoond. De keus voor zo’n werk
wijze maakt dat het geheel verbrokkeld
overkomt als de situaties niet met elkaar
worden verbonden. En dat is precies het
gevolg, ook al fungeren de belevenissen
van een fietsende en stotterende jonge
man op de Zeelangbrug als intermezzi.
Een ander gevolg van al die relatief
korte scènes is dat de handeling centraal
staat en vrijwel geen enkele persoon een
ontwikkeling doormaakt. Het acteren en
de dialogen zijn er ook naar. Binnen het
beperkte raam der mogelijkheden lukt het
slechts een enkeling tot opvallende presta
ties te komen. In de rolbezetting die een
ratjetoe van namen omvat als Hans Bos
kamp, Joost Prinsen, Wim van der Grijn,
Marjan Berk, Ronnie Bierman, Henk Mo-
Werken die op het uit de 17e eeuw stam
mende orgel goed zijn te realiseren. Haite
van der Schaaf toonde in zijn vertolkingen
een grote kennis van zaken naast een be
heerste, objectieve en gave speeltrant, die
zich bij muziek uit genoemde periode goed
kan vinden.
Het orgel biedt ondanks zijn dispositie
van tien stemmen genoeg mogelijkheden
tot variatie, hetgeen Van der Schaaf in zijn
programmakeuze goed tot uitdrukking
had gebracht. De heldere, zeer concreet in
de ruimte aanwezige klank van het orgel
kon bijvoorbeeld de Fantasia in a klein
van Sweelinck een maximum aan duide
lijkheid en doorzichtigheid bieden, terwijl
bij de twee Spaanse werken een uitkomen
de stem moest worden gebruikt, waarvoor
de Tertiaan in de bas en de (zeer kloeke)
set) en een aborteur (Adrian Brine) aanzit
ten, maar voor de rest is De Mantel der
Liefde een slordige collage-achtige film
die wel de nodige lachers op zijn hand zal
krijgen. Maar waardevol en onvereeteliik
SUrtn
KINGSIZE
I
I
ir
5
AMSTERDAM (ANP). Het Werk
theater geeft van 27 februari tot 6 maart
in Londen een reeks voorstellingen met
„Als de dood” (Scared to Death) en „Je
moet er mee leven” (You’ve got to live
with it). De Engelstalige voorstellingen
worden afwisselend gegeven in zieken
huizen, The Oval House en het Institute of
Contemporary Arts.
Sesquialter in de
diensten bewezen.
De plenumklank van dit kleine orgel is
echter dermate kloek, dat die bij een Toc
cata van Pasquini vooral in hogere liggin
gen wel eens messcherp kon worden, maar
dat is dan misschien het enige wat er op dit
fraaie, verder zeer zangerig klinkende or
gel aan te merken valt.
De vier composities van lohannes de
Gruytters bleken ongecompliceerde, vlotte
zaken te zijn die in milde acht- en vier-
voets klanken gezet, zeer aangenaam wa
ren voor het oor. Iets wat ook zeker gezegd
kan worden van de prachtige instrumen
ten (twee Amati’s) die door het echtpaar
Lemkes-Vos worden bespeeld.
In deze ruimte kwam de indringende
sonoriteit van de violen zeer geladen en
intensief bespeeld prachtig tot leven. En
de muziek was ronduit verrukkelijk: een
nobele Sonata van Salomone Rossi, twee
Canzoni van Frescobaldi, een Sonate van
Francesco Turini en een van Giovanni
Vitali, muziek die in grote lijnen veel over
eenkomst bezit, maar die door individuele
verschillen in de componeerwijze en dik
wijls kernachtige en knap verwerkt the
matiek steeds kon blijven boeien.
Zo ook het uit drie delen bestaande Duo
van De Fesch, dat de twee violisten dit
keer niet boven bij het orgel, maar bene
den in de kerk vertolkten, waardoor de
klank op interessante wijze volkomen an
ders werd (de aanwezige echo-effecten le
ken soms van een totaal andere kant te
komen). De geladenheid die het spel van
Bouw en Jeanne Lemkes tijdens het hele
concert kenmerkte liep zelfs wel eens op
tot felheid, waar de muziek echter alleen
maar mee was gediend.
GEMMA COEBERGH
of zelfs maar schokkend is iets anders.
Hier en daar doet de constructie de slot
scène lost de voorspelling dat het met
Mozes gebeurd is in zelfs amateuristisch
aan JOHN OOMKES
r.
5'
WILLEM II
MCICAHS
MADI IMHOll ANO
1.
s-
?-
s
7
4
Deusjevoo is een programma dat bestaat
uit een allegaartje van onderwerpen in het
gedeelte voor de pauze en uit een soort
scheppingsverhaal na de pauze. Het laat
ste deel vormt één geheel met Frank San
ders als de schepper, Jos Brink als zijn
produkt de mens en Lucie de Lange als
engel en als Eva. „Genesis” heet „dat ver
haal over de schepper, Schepping en
Schepselen”. Ook hier weer ongenuan
ceerde oppervlakkigheid vol dooddoeners.
Er wordt hier en daar (bijvoorbeeld in
Neutronenbom en in The end) weer enige
betrokkenheid geveinsd met hoe het alle
maal in de wereld verloopt, maar steeds
vervaagt het beeld op het moment dat je
wezenlijke kritiek verwacht. Een amuse-
mentscabaret hoeft niet per se op scherpe
kritiek gericht te zijn, maar Tekstpiere
ment suggereert die kritische houding en
blijft dan op veilige afstand van alles wat
werkelijk zou kunnen schokken.
Toch zijn er in Deusjevoo, waarbij ik me
voor het overgrote deel heb verveeld, en
kele leuke dingen. Zo geeft Jos Brink een
gave imitatie van Carmiggelt die een kron
kel vertelt, zingt het ensemble met „Ruik je
dat” een aardig nostalgisch liedje en toont
wederom Brink oprechte gevoeligheid in
„Dode dingen”. Belichting en kostumering
bij Tekstpierement zijn als gewoonlijk
keurig verzorgd en pianist Henk Bokkinga
speelt zijn uitstekende pianopartij. Maar
ik ben er verder op uitgekeken.
KO VAN LEEUWEN
SASSENHEIM. Het orgel in de Her
vormde Dorpskerk te Sassenheim (in 1657
gebouwd door Hans Goltfusz, in de jaren
1974-1975 gerestaureerd door de firma K.
Blank Zn.) werd in de serie Goltfusz-
concerten vrijdagavond bespeeld door de
Amsterdamse organist Haite van der
Schaaf. De violisten Bouw Lemkes en
Jeanne Lemkes-Vos speelden samen met
deze organist bovendien een viertal Itali
aanse composities uit de 17e eeuw en
vertolkten samen een Duo van Willem de
Fesch; Van der Schaaf solieerde boven
dien in werken van Sweelinck, de Spaanse
17e eeuwse componist Sebastian Durón en
Pablo Bruna, vier werken uit het Beiaard-
boek van de 18e eeuwse loannes de Gruyt
ters en twee Toccata ’s van Bernardo Pas
quini.
mening voor het publiek te komen. Duide
lijker dan ooit is het in Deusjevoo grossie
ren in concessies. En dat is het ergste wat
een echt cabaretgezelschap kan over
komen.
engageren, maar een beter en artistiek
meer verantwoorde formule zou er ont
staan, wanneer het middelste pianocon
cert vervangen zou worden door een sym
fonisch werk.
Wat in elk geval eveneens heel duidelijk
wordt op zo’n avond, is de speelmanier van
de solist en vooral wat er van diens voor
dracht uitgaat. Gisteravond was het overi
gens geen solist maar een soliste, waar
uiteraard hetzelfde voor geldt. Ingrid Hae-
bler droeg, in samenwerking met André
Vandernoot en het NPO (in uitgedunde
bezetting), zorg voor de uitvoering van één
„vroeg” concert en twee stuks uit de ge
rijpte periode.
Haebler’s kwaliteiten als Mozart-ver-
tolkster zij bracht het gehele oeuvre op
t zijn reeds lang bekend. Een
roem waarvan de zeer grote publieke op
komst in het Haarlems Concertgebouw
ook getuigde. Het spel van deze 51-jarige
pianiste is gaaf, weloverwogen en stijlvol.
En in het eerstgespeelde concert (KV
238 in Bes) voldeed die aanpak als ge
woonlijk heel goed, temeer daar het sub
tiele raffinement dat er achter Mozart’s
quasi-eenvoud schuilgaat, hier door haar
werd aangevoeld en het werk als geheel
boeiend en levendig werd gereproduceerd.
In de volgende twee concerten (het sfeer-
sterke KV 466 in d, en het briljant gedachte
„Krönungskonzert” KV 537 in D), die met
dezelfde innerlijke rust over het voetlicht
werden gedragen, voelde je echter ook
dikwijls Ingrid Haebler’s onvermogen om
diep door te dringen tot de romantisch-
sensitieve kern ervan.
Doordat deze Weense pianiste de expres
siviteit van alle dynamische schakeringen
van haar toucher tot een, duidelijk vanuit
een overtuiging klinkende, grootste geme
ne deler heeft teruggebracht is haar spel
waarschijnlijk het ideaal van de (burgerlij
ke) doorsnee-toehoorder geworden.
Zo klinken de diverse passages dan, af
wisselend lieflijk (met veel linkerpedaal)
of energiek (soms ook grof), maar blijven
de diepere roerselen van deze geniale com
posities grotendeels verborgen. Gelukkig
blijft er bij Mozart ook al worden er in
de interpretatie bepaald geen onvermoede
nuances hoorbaar gemaakt altijd zoveel
over, dat er van de voordracht sowieso
genoten kan worden. Zeker als er sprake
is, zoals hier, van een uitvoering met tech
nische perfectie, waarbij piano en orkest
HAARLEM. Als je zoals in de door
het Noordhollands Philharmonisch Or
kest gegeven Mozartserie het geval is
drie pianoconcerten achter elkaar hoort
spelen, besef je dat deze composities niet
door Mozart zijn bedoeld om naast elkaar
in het programma te plaatsen. Het tweede
en derde concert dat dan ten gehore wordt
gebracht, moet altijd enigszins onder de
luistermoeheid lijden die optreedt vanwe
ge het onveranderlijke element van de
instrumentale combinatie.
DEN HAAG (ANP). Anneke Brassin-
ga, vertaalster van buitenlands letterkun
dig werk in het Nederlands krijgt 5.000
gulden als financiële schadeloosstelling
voor het weigeren van de Martinus-Nij-
hoffprijs ’77.
Het bedrag komt van de collega’s die
vorig jaar de open brief aan de jury van de
I Martinus-Nijhoffprijs voor vertalingen on-
dertekenden, naar contactpersoon Joost
de Wit heeft meegedeeld.
Anneke Brassinga behoorde niet tot de
ondertekenaars. In de brief werd stelling
genomen tegen het besluit de Nijhoffprijs
’76 niet te verlenen. De winnares van de
prijs 1977 bleek solidair te zijn met de
ondertekenaars van de brief en weigerde
de prijs.
malen de landelijke pers, omdat het Pro-
ductiefonds voor de Nederlandse film het
aangeboden script had geweigerd en niet
wenste bij te dragen in de kosten. De
kosten bedragen rond de half miljoen gul
den en moesten derhalve worden gefinan
cierd uit particuliere middelen.
De Mantel der Liefde werd geschreven
door Adriaan Ditvoorts op grond van een
verhaal van de Amsterdamse filmdistribu
teur Pieter Goedings. Na het bijbelse en
crue tafereel waarmee de film begint en
waarin de stelling wordt verkondigdt dat
de tien geboden niet meer worden nage-
leefd, wil de film in een tiental enscènerin-
gen aantonen dat dat inderdaad niet meer
het geval is.
v 1
Nu is Tekstpierement de laatste jaren
toch al geen gezelschap dat zijn klanten
met bijtende humor tegemoet treedt. Maar
ditmaal zijn Brinks teksten meer dan ooit
voor alle leeftijden vol triviale vrolijkheid.
Er wordt een schijnkritiek op allerhande
uitgekouwde zaken gedebiteerd. Vanzelf
sprekend wordt abortus een paar maal
genoemd, immers, dat is een goed ver
koopbaar artikel geworden en vliegt de
bijvoorbaat-lachers nog beter in de keel
wanneer je als cabaretier niet precies dui-
Scène uit de nieuwste Nederlandse speelfilm De Mantel der Liefde, die volgende
week donderdag in première gaat. Het gebod Gij zult niet doden speelt een belangrijke
rol in een debat over abortus tussen een bisschop, een minister van justitie en een
aborteur (respectievelijk v.l.n.r. Julien Schoenaerts, Hans Croiset en Arian Brine).
lenberg, Willeke van Ammelrooy, Sylvia
de Leur, Yanaïka Lempers en Tim Beek
man, zijn het enkel Siem Vroom, Frans
Vorstman, Juliën Schoenaerts, Hans Croi
set en Anne Wil Blankers die positief op
vallen.
De makers zien getuige de persinfor
matie De Mantel der Liefde als een
„spiegel van onze tijd”, zoals de voorpagi
na van een krant: „gruwelijk, ontroerend,
doortrapt, naïef, met een lach en een
traan” en elders schrijven zij dat de humor
verborgen zit in „serieuze zaken als dood,
liefde, neurose, sex en perversie”. Het lij
ken prima verkoopargumenten om de film
bij een groot publiek aan te smeren, maar
hoe gaat dat practisch in zijn werk?
Zo is het gebod Gij zult geen overspel
plegen aardig in beeld gebracht doordat
een ambtenaar bij een routine-onderzoek-
je ontdekt dat een wanbetaalster beschikt
over hoge bijverdiensten. Nieuwsgierig
gaat hij (Frans Vorstman) op weg om de
achtestallige betalingen te innen. Maar
dan ontdekt hij wat hij zo half aan half al
vermoedde: de bijverdiensten vloeien
voort uit het oudste beroep ter wereld. De
„zaak” wordt door het hoertje vakkundig
„geregeld
Het aloude motto Eert Uw Vader en Uw
Moeder is eveneens in een aardige scène
gevat, in die zin dat je zo nu en dan de
lippen kunt krullen om alweer een aardige
vondst, maar nergens blijkt de satire ook
werkelijk uit een dubbele bodem. Raffine
ment ontbreekt, het kolderieke blijft over
en dat is gecombineerd met de al eerder
genoemde serieuze zaken als dood, liefde,
etcetera inderdaad een commercieel ele
ment van jewelste.
De geboden komen overigens soms on
duidelijk in beeld. Het gebod Gij zult niet
doden is knap getroffen in een debat over
abortus tijdens een diner ten huize van een
bisschop (Juliën Schoenaerts) waaraan
ook een minister van justitie (Hans Croi-
meestentijds (soms was er onenigheid van
tempokeuze) een homogene combinatie
vormden
AMSTELVEEN. Na een fikse serie
voorstellingen in kleinere theaters, buurt
huizen en jeugdcentra, is cabaretgroep
Tekstpierement vrijdagavond in het Cul
tureel Centrum gekomen met de echte
première van het nieuwe programma:
„Deusjevoo”. Dat is weer bijeengeschre
ven door Jos Brink en ook nu weer tekent
zijn collega Frank Sanders voor regie en
belichting. Brink en Sanders zijn nu nog
alleen de twee belangrijkste stutten onder
Tekstpierement. Zij vullen samen het
grootste deel van het programma en krij
gen daarbij van tijd tot tijd Ondersteuning
van Lucie de Lange, de enig overgebleven
vrouw in het groepje. Deusjevoo is een
programma dat weinig diepgang bezit, een
soort cocktailshow waarin de sterke alco-
holprikkel ontbreekt.
REGULAR SIZE
