Het Slangeëi
doet bedacht aan
film
Andere ambities van
Chaplin en Bergman
Vila Farrow speelt weer eens waanzinnige
Haarlem
OPSCHUDDING IN EEN
DIPLOMATENWERELDJE
hout- en plaatmaterialen
amsterdam
filmhuizen
Jerwaardering voor ,,A Woman in Paris”;
F
tegen zeer
concurrerende prijzen
1JP
■h
Hout- en Bouwmaterialen
ALLE SOORTEN
Harmenjansweg 19
till Circle slechts een matige griezelfilm
Prolongaties
Bedacht
O
Nachtvoorstellingen
Dramatische zedenschets
,,Une Femme a sa Fenêtre"
Boeiende rol van Romy Schneider in
Bergmans Slangeëi
I ZR
17
FILM
Charles Boost
TRIPLEX
DDDDDODDDDODoaaDODODDDODDonDonoDDDDatJbnnaannnnnnnnnnnnnnnaDi1; inaaunaaunaa
e
Tel. 023-310612-310214
-
GEFINEERDE
WANDPLATEN
SCHROOTJES
ENZ...
g-
iat 127-
kenas,
spor-
Openingstijden: dagelijks van 7.00-17.00 uur
zaterdags van 8.00-12.00 uur
e
7
t .3
LJ
?n en
*leu-
üig-
hge
:ht!
zelf-
mte
it 127
il.
e
luropa
In 1965 werden in Nederland twee filmers van internationale faam
onderscheiden met de Erasmusprijs, een geldprijs van 100.000 gulden,
ingesteld door de in 1958 door prins Bernhard in het leven geroepen
stichting Praemium Erasmianum. Het doel van die organisatie werd
destijds in de statuten omschreven als het jaarlijks verlenen van een of
meer geldprijzen aan personen of instellingen die een voor Europa
bijzonder belangrijke bijdrage op cultqreel, sociaal of sociaalweten
schappelijk terrein hadden geleverd. De personen die daarvoor in 1965
in aanmerking kwamen waren Charles Chaplin en Ingmar Bergman,
twee sterk uiteenlopende filmers die beiden, ieder op hun terrein,
hadden bijgedragen aan de cultuur, in dit geval aan de filmcultuur.
Filmhuis het melkwoud ziji-
raat 63, Haarlem brengt van vrijdag tot
i met zondag een opmerkelijk program-
■■IMI ia. Via de bemiddeling van Bert Hogen-
amp, redacteur van Skrien heeft het be-
lag weten te leggen op enige Engelse
rbeidersfilms uit de jaren voor de tweede
'ereldoorlog. Hogenkamp die zich weten-
ehappelijk en historisch verdiept heeft in
en onbekend hoofstuk van de filmge-
thiedepis, heeft in Skrien verschillende
ttikelen geschreven over de wijze waarop
1 die tijd in diverse landen door de arbei-
-
IJ
il*8’ i w
Ms
hDDUDuuDDDaDDauuuDUüiJuucKjqDuuDüiJuuuouuuuuuui.inuDuuooDnDnLionriaiJi itiuijo
^STU
Dj
KEUR b.v
20-924888.
7
kende muziek die je op het ergste voorbe
reid.
Dat Mia Farrow uiteindelijk dood in een
stoel zit met een afschuwelijke halswond
(de gesloten cirkel) zal niemand verwonde
ren, ook als hij zelfs bij benadering niet
kan achterhalen hoe en door wie die ver
wonding is aangebracht. „Full Circle”
loopt in City I, Amsterdam en Odeon 2,
Den'Haag. Bergmans „Het Slangeëi" heeft
Henry Fonda als de legendarische admi
raal Nimitz, Cfyar^ton Heston als kapitein
Matt Garth en Glenn Ford als admiraal
Spruance zorgen voor goed acterende ma
rine-experts. Jack Smight, onopvallend re
gisseur met bescheiden producties als
„Harper”, „No Way to treat a Lady” en
„Airport 75” toont zich in „Midway” een
man die ook het grote, spectaculaire werk
aankan.
leven waren geroepen, ontstonden er in die
jaren arbeidersfilmliga’s en rondtrekken
de arbeidscollectieven die minder elitair
en meer praktisch te werk gingen. Hoe
onbekend deze zaken in het algemeen nu
nog zijn, mag blijken uit het feit dat Ho
genkamps „onthullingen” over de Engelse
arbeidsfilm destijds integraal overgeno
men zijn door het bekende en alwetende
Engelse filmperiodiek „Sight and Sound”
die van de betreffende historische situatie
in eigen land niet op de hoogte bleek te
zijn.
Frans Hals grijpt terug tot 1968 toen
Peter Yates met „Bullitt” de sensationele
auto-achtervolging door een wereldstad
(San Francisco) introduceerde. Om die
„chase” maar ook om de harde misdaad-
elementen die de film bevat is „Bullitt” als
een van de sterkste politiefilms in de herin
nering blijven voortleven.
Pippi Langkous is terug op de matinees
van Palace, Studio bezorgt de jeugd een
„Pink Panther Festival” en Luxor zet de
successerie met Disney’s „De Reddertjes”
voor de negende week voort.
dacht zullen trekken. Chaplin die op het
ogenblik posthuum druk gehuldigd wordt
met reprises van zijn beste grote films als
„City Lights”, „Modern Times” en „The
great Dictator”, is nu sinds vorige week
ook aanwezig met zijn hier nooit vertoon
de dramatische film „A Woman of Paris”.
Chaplin maakte „A Woman of Paris” om
twee redenen. Hij lostte allereerst daar
mee een belofte in aan zijn jarenlange
„leading lady” in ontelbare korte films
tussen 1915 en 1923 om van haar een
dramatische actrice te maken. Ze heette
Edna Olga Purviance, werd door de ko
miek ontdekt toen zij als stenotypiste
werkte op een kantoor in San Francisco en
werd in ongeveer veertig films Charlie’s
tegenspeelster.
In zijn tijd was „A Woman of Paris” geen
succes. Het publiek was teleurgesteld een
film van Chaplin maar zonder Charlie te
zien en voor Edna Purviance betekende
het artistieke avontuur het einde van haar
carrière. Men kende haar als het lieve,
speelse meisje uit zoveel dierbare Chaplin-
kluchten en komedies en accepteerde haar
niet als de „in zonde” levende Parijse
demie-mondaine. Door een jaarlijkse toe
lage zorgde Chaplin dat zijn medewerk
ster van het eerste uur niet aan de grond
kwam te zitten en terwille van tedere her
inneringen gaf hij haar in 1952 een klein
rolletje in „Limelight”, zijn laatste Ameri
kaanse film.
Daar kreeg hij, onder anderen van Dino de
Laurentius geld voor het maken van een
grote en spectaculaire film, geen kwalitei
ten die bepaald typerend zijn voor het
werk van de Zweedse meester.
riteiten had de filmer met zijn vrouw in
april 1976 het vaderland verlaten, voor
goed naar het zich toen liet aanzien, en had
zich na enig zoeken in München gevestigd.
Bergman laat er geen twijfel over bestaan
dat in 1923 de komst van Hitler en zijn
bende voorspelbaar was voor wie de teke
nen van zijn tijd maar wist te begrijpen.
Bergmans bedoelingen met die titel zijn
duidelijk. Voor ieder weldenkend mens
zou het dreigend gevaar van het groeiende
nationaal-socialisme in die jaren twintig
aanwezig en zichtbaar moeten zijn, maar
ieder ging in die tijd op in eigen ellende of
probeerde met zwarte handel en geldspe
culatie zich materieel staande te houden.
Straatterreur, sluipmoorden en groei
end anti-semitisme tegen een achtergrond
van decadent amusement en een apathisch
reagerende massa, dat is het beeld dat
Bergman ons probeert op te dringen. Niet
erg overtuigend, naar mijn mening, omdat
zijn situatie- en sfeertekening te weinig
onheilspellend en dramatisch overkomt.
Als centrale figuur neemt hij Abel Rosen
berg, een van de trapezewerkers van het
gestrande circus en als acteur voor die
beslissende rol heeft hij David Carradine
aangetrokken, een ongelukkige keus, ook
al omdat het de filmer niet gelukt is deze
typisch Amerikaanse acteur tot een duide
lijk karakter binnen de Berlijnse samenle
ving te regisseren.
De titel van de film slaat op de doorzich
tigheid van het slangeëi waardoor men het
embryo van het reptiel kan zien groeien.
En verder zijn er de prolongaties: „The
Spy” voor de 9de week in Palace de Neder
landse „Mantel der Liefde” voor de tweede
week in Roxy, „Star Wars” voor de vierde
week in Lido, „Good-bye Emmanuelle”
voor de derde week in Luxor; en de repri
ses als „The Battle of Midway” in Frans
Hals een reconstructie van een dramati
sche zeeslag in de Stille Oceaan kort na de
Japanse overval op Pearl Harbour.
Om nog duidelijker vooruit te lopen op
de dingen die Duitsland in de toekomst
kon verwachten, introduceert Bergman
een jeugdvriend van Abel Rosenberg, een
zekere Hans Vergerus, die in het diepste
geheim bezig is medische proeven uit te
voeren op levende mensen en van de resul
taten ervan een uitgebreide documentatie
heeft aangelegd.
De decadentie van die tijd wordt natuur
lijk gesymboliseerd door het cabaret met
zijn onbehoorlijke grappen en satires.
Bergman last dit aspect van een periode
op geforceerd ongedwongen wijze in door
Abels schoonzus Manuela, gespeeld door
Liv Ullman, tot cabaretière te maken. Al-
les bij elkaar genomen doet Bergmans
scenario bedacht en onnatuurlijk aan,
even onnatuurlijk als de altijd door regen
glimmende kunststraat die hij in de Mün-
chense studio’s op ware grootte heeft laten
nabouwen.
Uit alles blijkt dat Bergman als filmer
geen greep heeft gehad op zijn eigen stof.
Hij is te rade gegaan bij de sombere Duitse
expressionistische films uit de dertiger ja
ren als „Die freudlose Strasse” en „Dr.
Mabuse” en hij is waarschijnlijk ook beïn
vloed door de bekende musical „Cabaret”
van Bob Fosse. Maar de sfeer van angst en
onzekerheid, die bepalend zou moeten zijn
voor de film, heeft hij niet weten te treffen,
waardoor het resultaat zijn zin verloren
,j
Ingmar Bergman, die inmiddels evenals
Chaplin banneling geworden is (zij het
tijdelijk) wegens 'belastingmoeilijkheden,
komt op het programma met zijn eerste
buiten Zweden gedraaide film, „Het Slan
geëi”. Beide films hebben gemeen dat ze
geheel vallen buiten het eigenlijke werk
van de betrokken regisseurs en ambities
vertonen, die in dat overige werk niet of
niet zo duidelijk aanwezig waren.
Ook Jiet lijstje van de nachtvoorstellin
gen vertoont weinig nieuws maar wel en
kele bezienswaardige reprises. Palace
heeft bijvoorbeeld een sterke Franse mis
daadfilm van Louis Verneuil ingezet, „Le
Clan des Sicilians” uit 1970 die alleen om
zijn rolbezetting met Alain Delon en Jean
Gabin de moeite waard blijft Roxy komt
in de nacht met „The Way we were” („Onze
beste Jaren”) van Sydney Pollack, een
nostalgische terugblik op de jaren dertig
en veertig die de achtergrond vormen voor
een aan-en-uit relatie tussen de sterk geën
gageerde Katie (Barbra Streisand) en de
gemakkelijker levende Hubell (Robert
Redford). Veel actuele gebeurtenissen uit
die jaren, zoals onder andere de heksen
jacht in Hollywood spelen een belangrijke
rol in hun beider verhouding.
Nieuw voor Haarlem is deze week alleen
a Femme a sa Fenêtre”, een film van
erre Granier-Deferre die oorspronkelijk
i Filmhuis Het Melkwoud zou draaien
lar nu in de nachtvoorstellingen van
udio en ook op de maandagavond te-
tht is gekomen. Regisseur Granier-De-
rre is in de Franse filmerij nooit erg op
l voorgrond getreden, maar ditmaal
'(ft hij zich omringd door medewerkers
i» naam en vooral een goed verhaal tot
tgangspunt gekozen, een roman van
heu la Rochelle dat door hemzelf in
menwerking met Jorge Semprun be-
irkt is. Nu heeft Semprun vooral naam
maakt als scenarioschrijver van Alain
isnais en Costa-Gravas en dat is duide-
ifc merkbaar in „Une Femme a sa Fe-
itre”.
dringt door zich tijdelijk schuil te houden
in de hotelkamer van de echtgenote van
een Italiaanse diplomaat. Waarna een dra
ma op gang kan komen dat tot in 1945
doorloopt.
Romy Schneider is de verleidelijke di
plomatenvrouw wier leeg leven grondig
verandert als ze in contact komt met de
communistische vrijheidsstrijder (Victor
Lanoux). Haar man, een vrouwenjagende
ambassadeur, wordt gespeeld door Um
berto Orsini, terwijl een platonische huis
vriend de aangewezen rol is voor Philippe
Noiret. Met zoveel eersteklas krachten om
zich heen heeft regisseur Granier-Deferre
een boeiende en tegelijk raadselachtige
film weten de maken die zonder enige
twijfel de beste is uit zijn tot nu toe weinig
opvallende carrière.
Geïnspireerd door zijn nieuwe omgeving
had deze een scenario geschreven dat zich
in de novemberweek van 1923 af speelt,
waarin Hitler met zijn vroegste aanhan
gers zijn bekende en mislukte Putsch in
München uitvoert. De plaats van hande
ling is Berlijn, dat zwaar gebukt gaat on
der de miserabele na-oorlogse omstandig
heden van voedseltekorten, inflatie en
werkloosheid. In de neerdrukkende sfeer
van die dodenstad speelt zich het drama af
van een drietal gestrande kermis-acroba-
ten, die ten onder gaan in de algemene
misère.
Er zijn deze week drie landelijke premières te signaleren waarvan er een met de titel
let Naaktrestaurant” valt in de categorie porno, naar keuze „zacht” of „hard”, zoals
genwoordig bij de kassa vermeld moet worden. Resteren twee „smetteloze" nieuwe
ms, allereerst Ingmar Bergmans „Het Slangeëi waaraan op deze pagina een uitvoeri-
beschouwing gewijd is en „Full Circle” („Kringloop van de Angst”), een film van
chard Loncraine die vorige maand de grote prijs won op het wonderlijke Filmfestival
n de Fantastische Film in Avioraz in de Franse Pyreneeën.
ü- Het decadente caberet in Bergmans „Het Slangeëi”.Het is zijn eerste produktie
buiten zijn vaderland Zweden. De film gaat deze week in première.
Daar Chaplin, hoewel zijn werkterrein
in Amerika had gelegen steeds vastgehou
den had aan zijn Engels staatsburger
schap kon zijn bijdrage met enig recht als
Europees omschreven worden, temeer
waar hij zich na 1952, vluchtend voor
tegen hem ondernomen rechtse acties
(MacCarthy, heksenjacht in Hollywood)
in Zwitserland gevestigd had en sindsdien
een film in Engeland had gemaakt, „A
King in New York”, al was dat dan niet
zijn beste filmprestatie.
I
Het toeval wil dat jaren na die gemeen
schappelijke onderscheiding de beide fil
mers weer samenkomen, ditmaal op het
Nederlandse bioscoopprogramma met
„bijdragen aan de Europese cultuur” die
óm verschillende redenen' sterk de aan-
innaanjDnDnnaoT-ioQüuaoouoDqaaoDaaóDCJubDaDDQDai
Hoe dat Festival er verder uitgezien
eft. weet ik niet maar als een film als
'uil Circle” er de hoogste onderscheiding
t wegsleept, is daarmee afdoende het
il van het vertoonde aangegeven.
LFull Circle" is een matige griezelfilm
parvoor uiteraard Mia Farrow inge-
lurd is om het bedreigde en langzamer-
Ind tot waanzin gebrachte meisje te spe-
n, een rol waartoe zij door een noodlot
Idwongen schijnt. Zij speelt ditmaal de
fef hebbende moeder Julia Lofting die
foor een ongelukkig huwelijk zich bijzon
er is gaan hechten aan haar dochtertje
an acht. Als het kind zich op een ochtend
^lj het ontbijt verslikt in een hapje appel
dreigt te stikken, grijpt Julia ten emd.
naai hef lm. <>rn lui t|
I.
W V)e operatie komt niet in beeld maar een
daarna van de hevig sidderende
F 'edel met een bebloede jurk vertelt
eg: ondanks de desperate ingreep is
chtertje Kate overleden. En Julia zit met
ft schuldcomplex dat zij het meisje ver
dord heeft, Na een tijdje doorgebracht te
De chronologische verteltrant is opzij
zet en er wordt voortdurend gespeeld
et de begrippen tijd en plaats waardoor
film soms raadselachtige, maar over
ft algemeen intrigerende aspecten ver
wit die het kijken ernaar tot een avon-
ur maken. Het verhaal speelt zich af
ind 1936 in Griekenland tijdens het opko-
end fascisme in Europa, een dreigende
tuatie die niet onderkend wordt door het
ereldje van aristocratie en diplomaten
1 e him zinloos leventje onbekommerd
lortzetten.
Tot een Griekse vrijheidsstrijder op
ucht voor de politie dat wereldje binnen-
Maar dat ze tot grotere dingen in staait
was wilde haar mentor en minnaar bewij
zen door haar de hoofdrol te geven in een
dramatische zedenschets waarin hijzelf
niet mee zou spelen. En tegelijk wilde
Chaplin met de film bewijzen dat ook hij
meer kon aan alleen maar zichzelf regisse
ren in korte kluchten. De ambities van
beide kanten leverde een uiterst curieuze
film op met gevoelige, komische en eroti
sche elementen die zeker voor zijn tijd
uitzonderlijke regievondsten bevatte en
beheerst en suggestief spel liet zien, vooral
van Edna’s tegenspeler, de Parijse char
meur Adolphe Menjou.
Pas later is een herwaardering van „A
Woman in Paris” op gang gekomen en als
gevolg daarvan kunnen we nu, meer dan
een halve eeuw na datum, dit verrassende
en historisch belangrijke werk voor het
eerst in de bioscoop te zien krijgen. Ik zeg
met nadruk „bioscoop” want filmliefheb
bers hebben eerder de kans gekregen „A
Woman of Paris” in het Filmmuseum te
zien. Dat toen echter de fondsen miste om
e’en kopie te laten maken van het geleende
exemplaar.
hebben in een verpleeginrichting, ontloopt
zij haar man die haar naar huis terug wil
brengen en doet iets wat erg voor de hand
ligt: ze koopt een oud Victoriaans huis vol
krakende trappen en piepende deuren en
gaat daarin op haar eentje wonen om met
zichzelf in het reine te komen.
Van dat ogenblik af zijn de dreigingen
en schokeffecten niet van de lucht. Er
komt nog een spiritistische scéance aan te
pas, in haar omgeving vinden mensen op
raadselachtige Vnanier de dood en in een
zwakzinnigeninstituut komt ze achter de
waarheid van het behekste huis waarin ze
nu woont.
Achteraf wordt het de toeschouwer dui
delijk dat scenarioschrijver Dave Humph
ries alle elementen van een griezélfilm op
een rijtje heeft gezet en ze, logisch of niet-
logisch verwerkt heeft in een onmogelijke
handeling. En ook cameraman Peter Han
nan kent alle trucjes van een thriller, weet
hoe je schrikeffecten kunt suggereren
door langzaam sluipende camerabewe
ging, onverwachte wendingen, verhoogd
tempo en dit alles begeleid door angstwek-
Mia Farrow, wederom in een griezelfilm acterend, geeft blijk van grote schrik in Full
Circle.
een groter afzetgebied. Twaalf theaters,
waaronder wat Amsterdam betreft Leid-
seplein Theater en Kriterion de film in
première hebben gebracht.
dersbeweging van de film gebruik is ge
maakt, zowel voor het maken van propa
ganda als voor het vastleggen van arbeids
toestanden in de jaren 20 en 30.
Naast de filmliga’s en ciné-clubs die ten
behoeve van het filmexperiment in het
Onder uitzonderlijke omstandigheden
kwam ook de nieuwste film van Ingmar
Bergman tot stand. Verontwaardigd over
de plompe behandeling van belastingauto-: heeft.
JDDDDi
(ADVERTENTIE)
..jw
:-:4
