De Elfstedentocht
van Pim Mulier
w
s
h
SPORTSPONSORS OVERWEGEN GERECHTELIJKE STAPPEN
vu
W AvX
door Jan van der Nat
or:
Oud Moeke
Bolsward
X
Het kisten
Overheidssteun
Beperking
A
Arnica
Kwaadaardig
|Pim Mulier
Een sportverslaggever van een
jla' lagblad kan eventuele fouten ge-
ne
1
iteni
teythu nen
van de Commissie Mulder.
Mnieen
>or
jemere
let probleem van radio en televi-
ie is eenvoudig niet te vergelij-
en met dat van de dagbladen.
Het is veelomvattender, veel in
gewikkelder. In de gesproken
tekst kan men de sponsornamen
misschien nog wel verzwijgen,
maar de beelden zijn overduide-
lijk Wij staan wel achter het idee
km de reclame te beperken, maar
■chtlijnen hebben we niet. Het
langt er een beetje vanaf, hoe
lïn pet staat”.
een sponsor
foam, is dat geen ramp. Bij radio
i tijdeli|i (n televisie ligt de zaak heel an-
lers. Niet zelden verslaat de
ve( I0S zaalsportwedstrijden recht-
iborato treeks en kan de verslaggever
danalisien eönmaal gemaakte fout niet
Huneer verbeteren.
„Daarom”, zegt Bob Spaak, de
rote baas van Studio Sport,
kan ik weinig doen met de richt-
roul
'2? takkelijk corrigeren. Schrijft hij
ditonei^f ongeluk toch
«uw
-
rang van
directe
TV en radio hebben het
moeilij k met sponsoring
►nzine.
>eN2.iNC
53
sepassinj
etbalwedstrijd in het buitenland,
>7
9
it best
Post
ijhouden
i de cor-
issisten-
event
ms I
Harry de Haas van „Haas Sport”,
een bedrijf dat zich heeft gespeciali
seerd in sportreclame, daarover:
„Vroeger stond het rond de sportvel
den vol met borden. Nu is dat veel
minder. Vaak alleen vaste reclame.
Bovendien moet er ruimte tussen de
borden zijn. De NOS kan natuurlijk
niets opleggen. Dat zullen ze ook
niet doen, want in Hilversum be
grijpt men best dat sport geld nodig
heeft. Over zogenaamde nagelvaste
reclame wordt nooit problemen
gemaakt. Bij zaalsporten heb je die
echter niet, omdat de ene dag een
volleybalploeg en de andere dag een
basketbalploeg van de hal gebruik
gemaakt”.
Ook bij de radio is men bereid de
reclame te beperken, maar daar ligt
de zaak, zo mogelijk nog moeilijker
dan bij de tv. Alle omroepen heb
ben hun eigen sportprogramma.
komen met de sportpers. Er is tot nu
toe nog geen contact geweest tussen
de commissie en de VSN. Wij heb
ben ons twee keer schriftelijk aan
bevolen. In augustus en december
van het vorig jaar. Ik vind dat wij
recht hebben op een gesprek”.
Dat recht wil Han Mulder, voorzit
ter van de commissie Sportsponso
ring en Media hem niet ontzeggen.
„Maar”, zegt deze, „al zijn we bereid
naar hun argumenten te luisteren,
wil dat niet zeggen, dat wij daaruit
gevolgen moeten trekken. Wij zijn
over en weer geen gesprekspart
ners”.
Met of zonder gesprek gelooft Hans
Douwes toch niet, dat de sponsorna-
men zo maar uit de dagbladen zullen
verdwijnen. „Wij zijn nog niet aan
het woord geweest. En je mag de
topclubs toch niet een bepaalde me
ning ontzeggen. Wij wachten nu
maar rustig op het aanbod van de
commissie. Gaat de sportpers daad-
it Schoe-
•ypen
Rob van der Gaast, chef-sport van
de dienst radioprogramma’s van de
NOS: „Het sponsorprobleem heeft
verscheidene malen ter discussie ge
staan tijdens de bijeenkomst van de
sub-commissie sport. Die komt elke
maandag bijeen en alle chefs van de
sportrubrieken hebben daarin zit
ting. Wij noemen voorlopig nog de
sponsornamen. Ik vind dat dit in
overleg moet gaan met' de televisie.
De NOS moet één zijn.
Dat wij in de enquête van de com
missie hebben gezegd het als een
probleem te zien, is juist. Wij willen
er wel van af, maar het is moeilijk.
Een reporter ziet sportmensen spe
len in een bepaald shirt en moet de
ploeg anders noemen. Gebeurt dat,
dan bestaat de kans, dat er tweedui
zend man op de achtergrond „Star-
lift” of zo iets zit te roepen. En dan
nog een punt. Stel dat de reporter
tijdens de wedstrijd geen sponsor-
naam noemt. Vervolgens interviewt
hij een speler of trainer en die noemt
wel voortdurend de naam van de
sponsor. Dan is er voor de luisteraar
geen duidelijkheid meer”.
576.-
rkgever
de Ee toe, doch ik raakte verzeild op een
soort sloot, die naar de ijsbaan voerde.
Een bakkersjongen hielp mij weer te
recht en ik reed de Ee op. In 't eerst was
het ijs verlicht door de stadslantaam,
doch daarna werd het zeer donker, het ijs
was ellendig”.
„Het was een oud, tot hobbels en kui
len gereden baantje, waar men geen
streek op doen kon. Toch kwam ik er
goed af. Ik had, om het welslagen van
den tocht niet van een val te kunnen
doen afhangen, een paar zakdoeken op
mijne knieën gebonden en dikke hand
schoenen aan. Hierdoor liepen de twee
tuimelingen, die ik deed, goed af. Het
was vinnig koud en ik kon mij, daar ik
onmogelijk harder durfde gaan, niet
warm rijden”.
Pim Mulier vertelt dat hij een keer 500
meter en een keer 1000 meter door de
sneeuw van één hand hoog moest lopen,
en vervolgt:
„Daarna zag ik het tweede levende
wezen, een baanveger. Dit gaf moed en ik
zette nu zoo hard mogelijk door naar
Dokkum. Het was intusschen licht ge
worden, doch nog zeer koud. „Het staat
te luisteren", zeggen de boeren inNoord-
Holland. ,,’t Morgen gaapte”, zeggen de
Zuid-Hollanders. Ja het was zoo, stra
lend kwam de zon boven den nevel uit en
toen ik te Dokkum kwam was het over
half negen. Fluks een ophaalbrug onder
door en op schaatsen een herberg binnen,
waar een oud moeke een jongetje dat op
een stoel stond, aankleedde. „Heere da’s
aardig, da hewwe in lang niet had”, zei
ze en krabbelde op mijn papiertje haar
naam en den tijd, dien ze van uit haar
venster op de toren kon zien”.
Mulier reed nu weer terug naar Leeu
warden dat hij te 9 uur 45 min. dus in
circa vijf kwartier bereikte. Om 10 uur 20
minuten ging hij, na de heer Hofstede
van huis gehaald te hebben, met deze
naar Franeker, waar zij te 10 uur 50
minuten arriveerden. Ze reden direct
door naar Harlingen, waar ze om 11 uur
20 min. aankwamen. Hier nam de heer
Hofstede afscheid: „Na hem voor zijn
vriendelijke hulp zeer bedankt te heb-
rvaren
verken.
i is toen
t door
r L. G
W? 1
Y? r'
ben, reed ik naar Bolsward, alwaar ik te
12 uur 35 min. aankwam”.
„Dit eind heb ik flink doorgereden, om
in Bolsward te kunnen rusten. Door een
misverstand was de gids dien ik daar zou
krijgen nog niet gearriveerd, doch moest
gehaald worden. Eerst te 1.15 kon ik
weder vertrejfken met mijn gids, een
bakker aldaar en een vrij goed rijder; hij
kreeg echter na 5 minuten een gebrek
aan een zijner schaatsen en reed terug
om andere te halen. Eindelijk gingen we
op weg, waarbij hij het al spoedig enorm
warm kreeg. Toch reed hij flink en waren
we te 1.45 te Workum (dus in een half
uur)’’.
„Nu met volle stroom naar Hindeloo-
pen, waar wij, om de vaart waarmede we
binnen de gemeentebaan stoven, veel be
kijks hadden”, vervolgt Mulier. Ze doen
zich in de Wijnberg van weduwe Boer te
goed aan geklopte eieren, en kampen
daarna met veel problemen op weg naar
Stavoren, omdat het ijs dikwerf onderge
sneeuwd is. „Te 2.50 uur kwamen we
daar aan en stapten het station binnen,
waar we weer wat aten, daar wij beiden
zeer hongerig waren en waarde stations
chef mij controleerde. Na bouillon en
een paar eieren met broodjes in een mini
mum van tijd te hebben verorberd, togen
we te 3.10 weer op weg”.
Via Balk gaan ze nu over de grote
meren naar Sloten:
„De zon ging bloedrood onderen statig
bescheen de maan het onafzienbare ijs
veld. Midden in het meer waren een paar
enorme scheuren, circa een halve meter
De foto midden geeft een beeld ven de
volleybalwedstrijd Delta L/oyd-Starlift.
Ondanks tegenwerking wordt een recla
mebord verwijderd om ruimte te krijgen
voor serveren
spannen proces tegen een medium
zou een zeer interessante zaak wor
den”. En Rob van der Gaast: „De
kans van slagen is aanwezig. Ik ken
een voorbeeld uit Israel. De Israëli
sche televisiemaatschappij I.B.A
heeft op een gegeven moment beslo
ten, vanwege de reclame geen wed
strijden meer uit te zenden van de
door Elite-chocolade gesponsorde
basketbalclub Maccabi Tel Aviv. De
rechter heeft toen uitspraak moeten
doen en de tv gedwongen voortaan
de wedstrijden weer in beeld te
brengen”.
Het tweede punt is het overnemen
van de topclubs door de overheid.
Herman Belinfante, lid van de com
missie sportsponsoring van de Ne
derlandse Sport Federatie (NSF):
„Als sportsponsoring wegvalt, door
dat de kranten de namen niet meer
noemen, zijn we in de aap gelogeerd.
CRM is zonder twijfel niet bereid de
zaak over te nemen. Het gaat om
ongeveer dertig miljoen gulden, die
door grote bedrijvan in de topsport
wordt gestoken. De vraag is, wan
neer CRM iets zou willen doen, hoe
het verdeeld moet worden. Ik kan
me het standpunt van de media heel
goed indenken, maar er moet met
alle partijen over gepraat worden.
En ik hoop dat er een gulden mid
denweg gevonden kan worden”.
Over een paar maanden hoopt de
commissie Mulder met een definitief
rapport te komen. Voorlopig lijkt er
nog erg veel werk aan de winkel.
Zolang de NCRV op zaterdagavond
meldt, dat de uitslag van Leiden-
Landlust nog niet bekend is;
Langs de Lijn de volgende middag
vertelt dat het resultaat van Parker-
Delta Lloyd 103-93 was; de Volks
krant schrijft, dat Amsterdam vóór
die wedstrijd een protest heeft inge
diend en het Leidsch Dagblad kond
doet van het feit dat Mitchell Plaat
P/Leiden het heeft gered tegen
DL/Amsterdam en men dan be
denkt, dat het hier allemaal om één
en dezelfde wedstrijd gaat, is het
duidelijk dat de chaos op dit mo
ment complpet is.
Beperking en duidelijkheid zijn
steeds terugkerende termen. Hans
Douwes, voorzitter van de Vereni
ging Sportsponsoring Nederland
(VSN) kan daar wel begrip voor
opbrengen. „Maar”, zegt hij, „die
erkenning wil niet zeggen, dat er
niet alsnog een gesprek zou moeten
wanneer Nederlandse bedrijven re
clameborden rond het veld hadden
geplaatst.
werkelijk over tot het schrappen
van de namen, dan zal dat rampzali
ge gevolgen hebben voor de sport.
Nuchter beschouwd, treft zo’n actie
namelijk niet de sponsors zelf. Ik
geloof echter dat, wanneer er een
heksenjacht ontbrandt, het ene na
het andere bedrijf zijn toevlucht zal
zoeken bij andere media, in casu de
STER-reclame. Heus, het gaat om
de sport. Geen enkel bedrijf zal er
langer dan veertien dagen wakker
van liggen”.
Er zijn echter al bedrijven, die
zich bij voorbaat hebben ingedekt.
De volleybalclubs Roswell, Gerard
de Lange, De Lampenier en Inter-
lance zijn van mening, dat wanneer
de trend officiële namen achterwege
te laten zich doorzet, dat reden is
voor gerechtelijke stappen.
Axel Hinze, directeur van het
Zaandamse uitzendbureau Interlan-
ce, sponsor van de volleybalclub
Zaan'69: „Wij hebben advies inge
wonnen bij mr. H. V. van der Woude,
advocaat in Amsterdam. Hij zal
voor ons gaan uitzoeken of er ge
rechtelijke stappen ondernomen
kunnen worden. Of de media zich
schuldig maken aan een onrechtma
tige daad.
Ik ben van mening, dat er door
diverse instanties fout is gehandeld.
In de eerste plaats door oud-minis-
ter Van Doorn van CRM. Hij heeft,
op het moment dat hij demissionair
was, een brief aan de tv gestuurd,
waarin hij verzocht om beperking.
Ik zou dat juist hebben geacht, wan
neer Van Doorn toen nog minister
was geweest. .Maar als demissionair
I
bewindsman had hij dat niet meer
mogen doen.
In de tweede plaats vind ik het
onjuist dat sommige media op basis
van een voorlopig rapport al maat
regelen nemen. De commissie Mul
der heeft zich te eng geïnformeerd.
Zij had zich van alle kanten moeten
laten informeren en niet alleen door
de sport- en hoofdredacties.
Overigens is het reclameargument
niet juist. Ik. betwijfel of sport een
goedkope vorm van reclame is. Een
STER-spot mag dan 800 gulden per
seconde kosten buiten de produk-
tiekosten van de film maar je
voert dan wel zeer gerichte reclame.
Wat mij betreft mag de overheid zo
de zaak overnemen. Interlance zal
dan één van de eerste zijn, die eruit
stapt.”
Twee door Axel Hinze genoemde
punten eisen nadere belichting. Ten
eerste: een eventueel proefproces.
Han Mulder: „Een door de spon
sor of de gesponsorde club aange-
schappen bestaan uit 4 of 5 personen.
Somwijlen waren het drie vrouwen en
één man, die 15 of 16 uur schaatsen
reden, soms was het een zoon, die met
zijn vader, een goede vijftiger, over de
bevroren wateren en meren, den tocht
deed en meer dan 15,5 uur op de schaat
sen stond. Dan waren het een viertal
broers, die een jongeren spruit van nog
geen 14 jaar mede op speeltouw namen.
De afstand bedraagt circa 185 km en
wordt gewoonlijk binnen de 15 uur, doch
meestal in 15,5 uur afgelegd”.
„De lust om dezen tocht eens te onder
nemen en vooral om den tijd te verbete
ren, had mij reeds lang geplaagd en op 20
December (Mulier verzuimt erbij te zeg
gen in welk jaar, maar ik denk in 1892)
vroegtijdig in hotel Weidema (te Leeu
warden) te kooi gaande, werd ik den
volgenden morgen te zes uur door den
Kellner gewekt; liet mij rug en beenen
stevig met arnica (wolverlei of valkruid,
waarvan de amicatinctuur tegen kneu
zingen werd bereid) inwrijven, stak mij
in tricot en bijbehooren, en deed, om niet
te veel opzien te verwekken over mijn
trui een vest aan”.
„Met een dikke wollen muts op kreeg
ik iets van het gesoigneerde, dat den
Frieschen schipper eigen is. Een stuk
chocolade, een horloge, een paar zakdoe
ken, eenige guldens, een mes, touwtje,
riemen en één schaats op den rug voor
het breken en precies zeven uur stond ik
op het smalle grachtje voor het hotel.
Daarna links om en de Singels op, naar
Vrijdag 17 februari 1978 reden Klaas
Pisser (38 jaar), Anne Tjerkstra (31 jaar)
Johannes Osinga (54 jaar) in iets
linder dan 12 uur de Elfstedentocht, of
«ter gezegd: „hun” Elfstedentocht,
wit er was geen Elfstedentocht, omdat
'tussen de elf steden onvoldoende goed
is was om een Elfstedentocht verant-
’oord te maken. Als we het nu niet doen,
ijn we te oud om ooit die Elfsteden-
Kht nog eens te kunnen voltooien, wa s
n redenering.
Maar „gereden” hebben ze hem niet,
nnt grote stukken moesten te voet of
dfs met de auto worden afgelegd. De
leniging Friese Elfstedentocht was al-
trminst gelukkig met het initiatief van
ie Eerste Drie. Goed voorgaan doet goed
olgen, maar onverantwoord voorgaan
toet ook onverantwoord volgen: last van
le^te is tenslotte geen onbekend ver
schijnsel bij degenen die perse de Elfste
dentocht willen rijden!.
De pet van Bob Spaak en de zijnen
icht zich de laatste tijd toch een
eetje in de richting van de wensen
an de commissie Sportsponsoring
a Media. Studio Sport is de laatste
laanden minder royaal mét het
oemen van sponsornamen. Het be-
erken van gratis reclame op radio
atv is geen gedachte van de laatste
chtendjj gen aantal jaren geleden wierp
tn studiecommissie onder leiding
het diplon anprogrammacommissaris Renge-
nk zich al op het probleem.
Spaak: „Die commissie heeft
ai compleet boek uitgegeven over
uikreclame. Niet alleen in de sport,
rwaarden aar jn het gefoe]e omroepbestel”.
Die sluikreclame betreft natuur-
k niet alleen het al dan niet noe-
sn van sponsornamen. Ook de
«veelheid reclameborden rond
n sportveld komt aan de orde.
1 ter dan eens zijn er problemen
West rond het uitzenden van een
lenst Petst
breed en zoo lang men zien kon. Dat dit
komt van de temperatuurveranderingen,
die het ijs doen af- en toenemen in volu
me en het bij felle vorst opdringt, zoodat
de stukken er met een knal uitspatten.
Men noemt het daar „het kisten”. Het
was een prachtig gezicht. Er waren ech
ter bruggemannen bij, die met een lanta
ren de plaatsen aanduidden, waar die
scheuren zich bevonden”.
Om 4 uur 45 min. arriveerden ze in
Sloten en om 5.50 uur kwamen ze in Ijlst
aan:
„Hier zeide ik mijn trouwen gids vaar
wel, en na hem betaald en een flinken
handdruk gegeven te hebben was ik te 6
uur precies aan de stadsherberg te Ijlst
gecontroleerd doorj. S. Heslinga en was
te 6.15 uur te Sneek; ik had een prachtige
baan voor mij en reed zoo hard ik kon;
van tijd tot tijd een beetje uitgejouwd
door boeren, die ik voorbijreed, doch dat
maakt den mensch kwaadaardig en des
te harder gaat het”.
Om 6.25 uur verlaat Mulier Sneek, en
om kwart voor 8 krijgt hij de lichten van
Leeuwarden in het gezicht en gooit hij
de armen van de rug, „en deze lustig
zwaaiende kwam ik te 7.55 aan het einde
van den gracht. Te 8 uur in ’t hotel
Weidema werd het zeer vies geworden
papiertje door den oberkellner geviseerd
(die me eerst te 9.30 uur verwacht had)
zooals hij zeide, en was de geheele rit
volbracht in 12 uur 55 minuten. Zelden
heb ik zoo’n prettigen dag gehad”.
STOPPER
In zijn boek „Wintersport”, dat uit
antue( dateert, vertelt de nestor van nage-
langs1 alle Nederlandse sporten, Pim Mu-
lier, hoe ook in de vorige eeuw al de
^{stedentocht een graag gereden
3-319304 schaatstocht was voor de Friezen:
„Sinds jaren wordt die tocht door ver
killende goede rijders en rijdsters on-
I zv tornen en dat er een massa goede
QjJICl schaatsen over de Friesche wateren glij-
den, kan blijken uit het feit dat in het
Kar ’90 meer dan 500 menschen den tocht
kwaakt hebben. De meeste dier gezel-
In de strijd van de publiciteitsmedia tegen het noemen van sponsornamen spelen radio en televisie een zeer
belangrijke rol. „Hilversum” is in beginsel wel bereid mee te gaan met de voorstellen van de commissie
Sportsponsoring en Media, maar er kleven nogal wat problemen aan.
Uiterst moeilijk ligt ook de zaak voor de clubs en hun sponsors. Wanneer met name de televisie de reclame
staakt, is het niet ondenkbaar, dat vele sponsors zullen afhanken. Hoe belangrijk tv-reclame kan zijn, is door
een aantal geldschieters nooit onder stoelen of banken gestoken.
Theo Kinsbergen, sponsor van Kinzo de huidige landskampioen basketbal, heeft eens gezegd, dat de
reclame, die hij via de ploeg kreeg onbetaalbaar was in vergelijking met de STER.
Toen de Bossche basketbalvereniging EBBC haar sponsor Remington zag vertrekken, verstuurde men
honderden folders aan bedrijven. Daarin werd een nauwkeurige opgave gedaan van het aantal minuten
„zendtijd” op radio en tv in het afgelopen seizoen.
Vandaag het tweede deel van „Sportsponsering en media”. Het eerste verscheen in deze krant op zaterdag
19 februari.
A
IR
x
