in het kort
Aantal brekebenen
klein
Schttwricitkifl-*
in wintersport
toch vrij
M
JVAN SNEEUWWIT NAAR GIPS WIT
w
.W
Voordeelpaspoort
oor Friesland
alarmcentrale
Alarmcentrale:
„Cijfers beslist
niet dramatisch”
2J
I
19 7 8
TOERISME
21
notities
door
O»
I
- M
WH»
r *1
age 54
rt 35
Cs»
'istischeH
Zp 0 N DERDAG 9 MAART
de Alarmcentrale van de ANWB in drie wintersportmaanden werd gerepatrieerd.
Andrea: voorlopig nog in het gips
Volgende keer:
Het Belgische Gent
vecht om erkenning
i
t
EEN VERPLEGER HAD GEZEGD: „Oma, u moet bier drinken. Dat is goed voor de knoken.” En
vrijwel iedereen die het overvolle ziekenzaaltje in het Unfall-Hospital in Bregenz binnenkwam,
kreeg van de oude dame met de gebroken heup tien Schilling in de handen gedrukt. Om uit de
automaat een halve liter pils voor haar te trekken, ’s Avonds viel de vrouw, enigszins aangeschoten,
als een blok in slaap.
om
signaleren:
„Paspoart
Fryslan”.
blauw
aan breuken en kneuzingen opvangt en
„verwerkt”. De grote reisorganisatoren
zorgen in de regel voor de opvang van
hun eigen klanten en er is natuurlijk een
groep mensen die de voorkeur geven aan
een eigen „afhandeling”.
EEN GROOT DEEL van de gewonden
gaat gewoon per lijndienst naar huis; de
zogenaamde gipsvluchten worden alleen
DAT AANTAL staat ook onder in
vloed van de campagne die ex-onderwijs-
minister, de socialist JosvanKeme-
n a d e, heeft gevoerd tegen schoolver
zuim. „De algemene indruk is dat het
spijbelen wat minder is geworden en de
trek naar de wintersport zich meer dan
in het verleden concentreert rond Kerst
mis en de paasdagen”, zo zei Beems,
wiens mening ook wordt gedeeld door de
Algemene Nederlandse Vereniging voor
Reisbureaus.
Collega Schenk hield een dagboek bij van de gebeurtenissen daarna, en die verliepen
bepaald niet gestroomlijnd.
dan uitgevoerd wanneer patiënten op
een andere wijze moeilijk te vervoeren
zijn. De ANWB laat verder ambulances
rijden of zorgt voor een chauffeur wan
neer het „rijdend familielid” als zodanig
is uitgeschakeld.
HET TOTAAL AANTAL winterspor
ters dat pech heeft, schat Beems op 1000
a 1500. „De kleine kneuzingen en breu
ken mis je natuurlijk, die zie je niet. Maar
als ik met mijn schatting aan de veilige
kant wil zitten dan is 2000 het absolute
maximum. En op de hoeveelheid mensen
die gaan is het helemaal niets.”
Het liefelijke plaatsje Schwarzen
berg in wintertooi. Daar ook begon
het gipsverhaal van Weert Schenk
HET AANTAL NEDERLANDERS dat
met breuken of kneuzingen van de win
tersport terugkeert, is verrassend laag.
Van het totaal aantal mensen dat voor
een sneeuwvakantie kiest, en dat waren
er dit jaar zo’n 700.000, bedraagt dat
aantal zelfs in de verste verte nog geen
één percent. „Het zijn beslist geen dra
matische cijfers”, aldus StafBeems,
die bij de ANWB chef van de alarmcen
trale is.
MET ZIJN VRIENDIN ANDREA vertrok collega WEERT SCHENK verleden
maand naar de wintersport. Hij had zijn oog laten vallen op het schattige plaatsje
Schwarzenberg in het Bregenzerwald. Door een suffig ongelukje op de oefenweide
brak Andrea haar been en behoorde daarmee tot een van de 381 patiënten die door
DAT GEDOE ging volkomen langs An
drea heen. Zij probeerde met lezen en
slapen de lange dagen door te komen. En
die dagen waren lang! Omdat het zieken
huis uitpuilde en er te weinig personeel
was, werden de patiënten reeds rond half
vier ’s ochtends gewekt voor de was
beurt. Dat was ook het enige tijdstip van
de dag dat de tanden gepoetst mochten
worden. Het wassen ging trouwens op,
naar hygiënische maatstaven, zeer mer
kwaardige wijze. De zieken kregen een
pan met water en een washandje dat
soms reeds door een andere patiënt ge
bruikt was.
NA VIJF DAGEN belde de ANWB op.
De automobielclub had met de artsen
gesproken. De volgende dag kon Andrea
met een KLM-vliegtuig naar huis. Vanuit
Zürich. Vertrektijd 10.22 uur. Alles was
ALARMCENTRALECHEF Staf
Beems gaat van de veronderstelling uit
dat zijn centrale driekwart van het totaal
nXTn! ^gerekend.
vo°' ANDERE ZAKEN die diezelfde WV
Stationsplein 1 in Leeuwarden, telefoon
5100-32224) heeft te bieden zijn de
puwe gids voor vrije tijd en vakantie,
et informatie over bezienswaardighe-
m, hotels, restaurants, kampeergele-
nheden en natuurlijk watersportbe-
5jven en een brochure die beknopt De
tiese Geschiedenis in Europees per-
ectief behandelt. Maar dat laatste is
leen voor de echte liefhebber. In ieder
val de boekjes kosten respectievelijk
1,50 en 1. Veel plezier ermee.
OM MAAR WAT TE NOEMEN: als u
»ch met de rederij Doeksen naar Vlie-
md of Terschelling zou gaan en toch
an plan was een door de VVV uitge
recht miniatuur van PEIJE, de speel
man van de Friese Wouden, dat in Drach-
en staat, te kopen, dan hebt u al 4,50
Topklasse t I
sionele moj
aar voor dü i
'fonie Elk I»
hakelbaar
gave Afzon
ole op allek
ft drie mot
javekoppa
n Femet w»
laar, viercijfc
"toets en 1
/ere VU mgS
I9en 9,5cm]
lage pnisl
i
voor mensen die er niets voor voelen
zonder zekerheid op zak met de tent op
hun rug naar hun vakantieadres af te
reizen, bestaat sinds een jaar de zoge
naamde Camping Reservering Centrale
(Postbus 149, Amstelveen, 020-419710).
De Centrale, die is opgericht door de
Amsterdammer Hans Mes, beschikt over
ruim 300 adressen in Spanje, Frankrijk
en Italië. Mes vraagt voor zijn bemidde
ling 30 aan reserveringskosten
het Nationaal Bureau voor Toeris
me heeft een nieuwe arrangementenbro
chure uitgegeven, waarin 85 tips staan
voor een paar dagen uit in Nederland,
wel hoofdzakelijk in het voor- en nasei
zoen. De arrangementen variëren van
een enkele overnachting tot meer uitge
breide uitstapjes, die voor het meren
deel om een weekeinde zijn heenge-
bouwd. Bij de VW’s, die de brochure
voorradig hebben, kan er voor worden
geboekt
Een van de vijf gipsvluchten waarmee
in totaal maar een kleine zestig mensen
naar Nederland werden gerepatrieerd
SLECHTS EENMAAL raakte ze danig
uit haar hum. Sterker, ze werd woest.
Dat kwam omdat ik altijd rondom eten
stijd, buiten de normale bezoekuren, het
kamertje binnentrad om mijn vriendin
Andrea te bezoeken. Op zich was dat niet
zo’n bezwaar, ware het niet dat de dames
na de maaltijd de „Schüssel” kregen. Ik
verwijderde me dan altijd discreet, doch
die keer meende de vrouw dat ik nog
aanwezig was, terwijl zij reeds op dé
steek zat. Ze dacht dat ik „alles” gezien
had.
WE DEDEN MAAR of we er helemaal
niets van begrepen. En zover bezijden de
DE BEZOEKUREN waren op dinsdag,
donderdag, zaterdag en zondag van 13
tot 15 uur. Nare tijden, maar over het
algemeen vond het verplegend personeel
het niet erg als ik zo rond de klok van
vijven kwam, dagelijks.
HET WERDEN DRUKKE dagen. Be
zoeken, skiën en telefoneren. De ANWB-
Alarmcentrale moest ingeschakeld wor
den. We hadden ons gelukkig goed verze
kerd: reisverzekering met wintersportri-
sico en een reis- en kredietbrief van de
ANWB. Vooral toen duidelijk werd dat
Andrea op geen andere wijze dan per
Vliegtuig naar huis kon, moest er veel
getelefoneerd worden met de Alarmcen
trale in Den Haag en met het ANWB-
steunpunt in Innsbruck. De telefoonre
kening liep hoog op.
een paar voorbeeldjes van ideeën die
in het gidsje aan de hand worden ge
daan: een zwerftocht per auto door
Friesland, een elfstedentocht per fiets in
vanzelfsprekend dezelfde provincie, een
vogelweekend, een paardrijweekend,
een zeilcursus en nog heel veel meer
mocht u eens in de buurt zijn van
Eerbeek op de Veluwe. Dicht daarbij ligt
het kleine plaatsje Tonden in de gemeen
te Brummen. In boerderij „De Blaauwe
Blaer” aldaar, aan de Langedijk 3, is een
klein maar fijn speelgoedmuseum inge
richt. De deel geeft een indruk van het
boerenléven in vroeger dagen. Het mu
seum heet De Tooverlantaarn en is dage
lijks geopend van 10 tot 17 uur. Maar het
beheer is in particuliere handen dus het
kan wel eens voorkomen dat het onver
wacht een morgen of middag gesloten is,
aldus een bezorgde toevoeging van de
Provinciale WV Gelderland, die is ge
vestigd in Arnhem, Stationsplein 45, tele
foon 085-452921
zestigplussers staan er bij de Zeeu
wen goed op. Voor het zesde achtereen
volgende jaar organiseert de provinciale
VVV Zeeland (Middelburg, Postbus 123,
telefoon 01180-28051) in samenwerking
met een aantal horeca-exploitanten een
bijzonder arrangement voor ouderen. En
dat betekent een weekje de natuur in op
korte afstand van Middelburg of Veere.
De prijzen variëren van 182 tot 281
per week, alle maaltijden inbegrepen. De
bovengenoemde WV heeft een folder
voor u klaarliggen. Het aanbod is van
kracht tot 1 juli en daarna weer na 12
augustus
al bekokstoofd. Ik moest mee als begelei
der. De ANWB zou m’n auto ophalen. Zo,
pats, boem geregeld.
DIEZELFDE AVOND van dat tele
foontje kreeg Andrea een transportgips.
De gemaakte röntgenfoto’s kregen we
niet mee. Die worden voor veel geld
verkocht aan een bedrijf dat het zilver
eruit haalt. Een verpleger tekende op het
gips hoe de breuk eruit zag. Dat moest
voldoende zijn voor de Nederlandse art
sen. Tot slot ontving Andrea de instructie
om thuis nog twee weken het bed te
houden. Vreemd. Eerst had haar arts
namelijk gezegd dat ze wel met de auto
naar huis kon. Pas nadat ik hem met veel
moeite ervan overtuigd had dat m’n auto
te klein was, de reis te lang (twaalf uur)
en het risico te groot (bij een eventueel
auto-ongeluk kon ze er nooit meer uitko
men), wilde hij een verklaring schrijven
dat Andrea niet anders dan liggend ver
voerd mocht worden.
DE VOLGENDE DAG bracht een am
bulance Andrea naar het 140 kilometer
verder gelegen Zwitserse vliegveld Klo
ten, nabij Zürich. Ik volgde met de auto.
Omdat het makkelijker was voor de
chauffeur van de ANWB, die mijn auto
zou ophalen.
BIJ AANKOMST op Schiphol stond al
weer een ziekenwagen klaar voor ver
voer naar Haarlem. De chauffeur legde
ons uit hoe goed we er wel niet aan
gedaan hadden ons te verzekeren. An
ders was de pijn in de portemonnaie
ondraaglijk geweest. Thuisgekomen,
maakten we een bed in de kamer. Maar,
zoals verwacht, er ontstonden proble
men: naar het toilet gaan, het wassen, de
want er gaan dan nog heel wat mensen
op reis”, aldus de chef van de Alarmcen
trale.
DE WINTERSPORT in zijn algemeen
heid kreeg een wat triest accent door de
maximale belangstelling die de speciale
repatriëringsvluchten van de ANWB kre
gen. Vooral de eerste vluchten haalden
vrijwel elke voorpagina, het NOS-jour-
naal besteedde er ruimschoots aandacht
aan en ook actualiteitenrubrieken volg
den het terugvliegén naar huis van de
ongelukkigen met sombere stem. In ieder
geval kregen alle lezers, kijkers en luiste
raars het idee dat vrijwel half Nederland
kreupel en in gips gehuld de lente in zou
gaan.
MAAR WAT ZIJN NU de werkelijke
cijfers. In december, januari en februari
bij elkaar heeft de alarmcentrale van de
ANWB 381 patiënten vervoerd. Dat zijn
weliswaar 171 patiënten meer dan in
dezelfde drie maanden van het vorige
wintersportseizoen, toen het totaal gere
patrieerde Nederlanders 210 bedroeg,
maar daar staat tegenover dat dit jaar
weer veel meer Nederlanders voor de
wintersport kozen dan verleden jaar.
MET VIJF GIPSVLUCHTEN, die
voornamelijk het slechte imago van de
wintersport bepaald hebben, zijn in to
taal „slechts” een kleine zestig patiënten
naar Nederland overgebracht, zo vertel
de de heer Beems. Mogelijk volgt er nog
een zesde in de paasweek (van 26 maart
tot 1 april). „We veronderstellen het wel,
waarheid was dat niet. Want Oostenrij
kers spreken onder elkaar een raar taal
tje, dat met school-Duits niet te volgen is.
Andrea lag samen met vier Oostenrijkse
vrouwen in het benauwde vierpersoons-
ziekenzaaltje en voelde zich dan ook te
recht eenzaam.
MIJN VRIENDIN HAD VAN de dokto
ren gehoord dat ze ten minste één week
in het Bregenzer ziekenhuis moest blij
ven. Op onze zesde vakantiedag was ze
binnengebracht: gebroken been. De er
varingen hebben inmiddels geleerd dat
dit voor anderen zeer komisch is, naar de
wintersport gaan en dan een poot bre
ken. Er zijn uiteraard veel ernstiger za
ken, waarvoor je in een ziekenhuis be
landt. Toch kan zo’n beenbreuk een hoop
narigheid geven.
MEN KAN OP wintersportvakantie
door velerlei oorzaken een ledemaat bre
ken: door roekeloosheid, door een suffig-
heidje, door de slechte sneeuwgesteld-
heid, enzovoorts. De dubbele scheen
beenbreuk van Andrea valt duidelijk in
de als tweede genoemde categorie. Zij
stond bij een skilift te wachten, toen een
klein meisje dat niet tijdig kon remmen,
tegen haar aanbotste. Andrea viel en het
was meteen duidelijk dat het linkerbeen
stuk was.
HAAR SKI’S WAREN niet uitgegaan.
Volgens mededelingen van de skischool
gaan de bindingen alleen los, als er een
plotselinge kracht op komt te staan. Bij
het langzaam voorovervallen gebeurt er
niets. Terwijl Andrea nog bij de skilift
lag en wachtte op de brancardslee, wa
ren de skileraren het er in ieder geval
met elkaar over eens, dat ze waarschijn
lijk ’s middags alweer in het pension een
boekje zou zitten lezen. Weliswaar met
het been in het gips, maar aliaHet
viel anders uit.
IN HET ZIEKENHUIS 30 kilometer
verderop, werd Andrea in de ontvan-
gsthal geparkeerd om haar beurt af te
wachten. Er waren nog drie wachtenden
voor haar. De röntgenkamer sloot direct
aan op de hal, terwijl daarachter meteen
de gipsafdeling lag. Kortom: lopende
handwerk.
Andrea werd een drie kwartier later
uit die gipsfabriek gereden; het been tot
de lies in het gips. „Ze willen me hier een
week houden. En ik moet drie maanden
in het gips zitten. Drie maanden”, huilde
zij, „drie maanden”. Daarna werd ze
naar een verdieping hoger gebracht.
HET ZIEKENHUIS BLEEK overvol.
Die dag waren er al tien „breuken” het
ziekenhuis binnengebracht. Het wee
keinde er voor zestig. Van wie er dertig
moesten blijven. Andrea moest de eerste
dag dan ook doorbrengen in een bed, dat
in een lange kale gang gezet was.
gehele verzorging. Na nauwelijks een
uur besefte ik dat dit geen twee weken
kon voortduren. Zeker niet wanneer ik
weer aan het werk was. Andrea dacht er
anders over: „Als ik wat troepjes om me
heen heb, red ik mezelf wel”, verklaarde
ze dapper. De huisarts vond dit waanzin
en regelde dezelfde middag nog een bed
in het Joannes de Deoziekenhuis.
IN DE DEO begreep men eerst niet wat
we kwamen doen. Noemde het tot slot
maar: opname op sociale indicatie. Er
werden röntgenfoto’s gemaakt om te kij
ken of het been goed gezet was, Andrea
hoorde verder niets. Dacht: dat zit snor.
Vooral toen de dokter na zes dagen een
hak onder het gips zette en vrolijk zei:
„Zo, u kunt snel weer lopen.”
DE DAG DAAROP bleef er niets van
dit optimisme over. De chirurg had ein- I
delijk de foto’s bekeken en geconstateerd I
dat het been niet helemaal rechtgezet
was. Het moest opnieuw gebroken wor
den. Andrea zou nog drie 0eken in het
ziekenhuis moeten blijven. Dus weer van
voren af aan beginnen. Van alle kanten
werd ze getroost met de gedachte dat ze
geen uitzondering is. Het schijnt vaak te I
gebeuren dat men ih Oostenrijk niet zo I
nauwkeurig is met het zetten van lede- I
maten.
ONDER NARCOSE werd het scheen- I
been opnieuw gezet. Tot ieders verras- I
sing lieten de artsen al na een paar dagen I
weten dat ze naar huis mocht. Ze moest I
in één middag leren lopen. Dat ging niet I
goed. Dus werd de thuiskomst uitgesteld. I
Nu hinkelt ze dan toch op één been en I
twee krukken door het huis. In mei mag I
het gips eraf. Als het goed is
de Stichting laat ook weten dat de
tochten naar Ameland, Engelsmanplaat,
Simonszand, Rottumeroog en de zwerf
tocht normaal mogelijk blijven. Maar er
aan meedoen met hele volksstammen zal
hiet meer gaan, want de Stichting heeft
een absoluut maximum gesteld van
13.500 wadlopers. En dat zijn er ooit
25.000 geweest. „Door deze verlaging wil
len wij bijdragen aan de bescherming
van de Waddenzee”, aldus voorzitter
Bakker
in het Elseviergebouw in Amster
dam, Jan van Galenstraat 335 (ingang
Van de Sande Bakhuijzenstraat) is tot
en met 29 maart een overzichtstentoon
stelling te zien, die Suriname als onder
werp heeft. De openingstijden zijn op
werkdagen van 9 tot 16 uur en tijdens
het weekeinde van 12 tot 16 uur. Te zien
zijn een Sticusa-onderwijstentoonstel-
ling, een verzameling kunstwerken van
Surinaamse schilders en grafische kun
stenaars en een fototentoonstelling die
een verklaring tracht te geven van de
komst vóór 1976 van vele duizenden
Surinamers naar Nederland. Er is ook
een selectie van etnografisch materiaal
te zien. De toegang is op werkdagen vrij;
op zondag 2, voor kinderen tot.12 jaar
de helft
erdient. Dus al twee kwartjes rente. En
,n van altei18 u nou nog actiever bent loopt het
mogeiijkh elemaal op. Tot 30 zoals de WV Fries
en 26,5 cm md-Leeuwarden alvast voor u heeft
npleetan1f»rgerekend-
nu
de opening van een nieuwe lijnver
binding van Rotterdam (Europoort)
naar Felixtowe in Engeland is voor
veerdienstmaatschappij Townsend Tho-
resen aanleiding een winkeltripje naar
Engeland voor 25 aan te bieden. En die
aanbieding geldt dan van 9 tot 22 maart.
Voor die 25 krijgt men een retourtje
aan boord van de Viking III en het
busvervoer naar Ipswich, waar men vijf
uur kan winkelen en toeristische attrac
ties kan bekijken
het vertrek van het korte tripje is één
minuut voor middernacht. Aankomst in
Felixtowe is zeven uur later. Om half
drie ’s middags wordt weer vertrokken
en om tien uur 's avonds komt men dan
weer in Europoort aan. Wie aan boord
over een stoel of bed wil beschikken
moet wat extra betalen. En die toeslagen
variëren van ƒ4,80 tot ƒ11,60 per per
soon. De veerdienst verzorgt ook een
aansluitende busdienst tussen Rotter
dam Centraal Station en Europoort voor
7 enkele reis
wie voelt voor zeebenen moet zich
rechtstreeks bij Townsend Thoresen
vervoegen, Leidsestraat 32 in Amster
dam, telefoon 020-223822. En denk er
aan de afstand Felixtowe-Ipswich is on
geveer drie kwartier rijden
wandelaars moeten de 18de
internationale Sleutelstadwandeltochten
in Leiden niet vergeten. Die worden ge
houden op zaterdag 11 en zondag 12
maart en de afstanden zijn 5,10, 15, 20 of
40 kilometer. De start is bij de Ton Men
ken Ijsbaan, Vondellaan 41 in Leiden, 8
minuten lopen van het hoofdstation van
de NS. Daar kan bij de start worden
ingeschreven. Voor de 40 kilometer moet
gestart worden tussen 9 en 10 uur; de
andere afstanden tussen 9 en 14 uur. Het
inschrijfgeld is 2,50 per persoon en als
u met het hele gezin gaat betalen alleen
pa en ma
de Stichting Wadloopsport Pieter-
buren (Hoofdstraat 68, Pieterburen,
Postbus 1, telefoon 05952-300) gaat dit
jaar weer wadlooptochten naar
Schiermonnikoog organiseren. Vorig
jaar gingen die niet door, omdat de geul
te diep was geworden. „Verkenningen in
de afgelopen zomer en in deze winter
wezen uit dat de vaargeul niet diep
wordt en dat het mogelijk moet zijn om
met springtij de geul weer te doorwa
den”, aldus de Stichting, die om het
gevaarrisico zo klein mogelijk te houden
zonodig een visserschip in de vaargeul
ter assistentie zal leggen
HET IS GEEN
NIEUWE ZAAK,
maar toch waard
weer eens te
het
Foar
Een
gekleurd
document dat uit
gegeven wordt
door de VVV
Friesland-Leeu-
warden. Er zijn
Friezen die het
iefst zouden hebben dat zo’n paspoort
lelemaal echt zou zijn, maar ook dit
peelse boekje heeft leuke kanten. Het
kost 4 en de houder verdient dat be-
Qi rag in veelvoud terug, als hij tenminste
qjl de kansen grijpt die er in genoemd
'fjorden.
