'4
Peter's sarcasme
V
fiscale belevenissen van
de gewone man
7
9
i
I
ss,.
i
3
ak
n?
f
■f
H
I
door L Schrijnemakers
Is wraak zoet?
Vrijgezel met kind
Ali Baba
Onverstandig
Kruiwagen
Bieten
o
24
4755
an di!
r/
u
J
i bren-
'/j
-J
Rising
sgelei-
in nog
idden-
verde-
if, var
i naar
rekte
enken, onderwijs, nutsvoorzieningen, de bijstandswet, om het bij enkele punten
i laten, dan weten we in ons hart wel beter. De moeilijkheid echter is, dat ieder
indt dat in het algemeen een voor hemzelf wel heel speciaal de tarieven veel te
oog zijn De gedwongen slankheidskuur voor zijn geldbuidel wordt door niemand
jappricieerd.
Belastingen zijn noodzakelijk, dat beseft bijna een kind Al was de in 1975
verleden Agatha Christie, een hoogst produktieve en suksesvolle schrijfster van
Btektiveverhalen, ervan overtuigd, dat de belastingdienst met haar geld „hoofd-
akelijk waanzinnige dingen” zou doen, als we aan bijvoorbeeld wegenaanleg
Dat gebrek aan waardering voor belastingmaatregelen heeft in het verleden in
ns land enkele malen tot een accijnzenoproer geleid. Naar men mag aannemen
allen dergelijke uitbarstingen van geweld nauwelijks meer te duchten in het
uidige democratische bestel. Maar bij ons blijft de eenling mokken. Het
r eenmansgevecht van het kleine individu, dat zich terecht of ten onrechte in de
aoek gedrukt voelt, duurt voort. Het is geen strijd met wapen gekletter maar met
Spitsvondigheden aan beide kanten, soms met humor gekruid, en af en toe een
linnenpretje. Het kan daarom ambtenaar en belastingplichtige „tot leringhe ende
jermaeck” strekken eens even stil te staan bij de fiscale belevenissen van de
Bwone man, die pogingen doet niet in de massa te verdrinken.
VOOnWWtfMK EEAMSTIWARE STAP!
I
o
etaalt u
ok zo
olgraag
lasting?
ussen-
r
ki
k.k.
t)ij over-
96 mnd
t;
1
f
tK
K.T.
wf
fraaie
era, 2e
180 mnd
111.79
278.87
557.34
ijblijvend
sen
188,42
307,71
Dat is echter een gevaarlijk pokerspelle-
tje dat nare gevolgen kan hebben. De
Italiaan schijnt overigens niet de enige te
zijn, die zijn aangifteformulier met een los
handje invult. In 1975 bleek in de Verenig
de Staten bij controle van de aangiften,
opgemaakt door belastingadviseurs, niet
minder dan 97% te steunen op onjuiste
gegevens. Toen is er door de fiscale instan
ties wel even met de sabel gerammeld En
zeker zal er sindsdien veel verbeterd zijn,
want officiële dreigementen leg je niet zo
maar naast je neer.
Tijdens een interview, enkele
jaren geleden, zei Van Straaten
dat hij zichzelf geen goede te
kenaar vond (dat is niets bij
zonders: tegen een ochtenkrant
zei hij laatst, dat hij helemaal
niéts is) en raadde me aan eens
goed op details in zijn tekenin
gen te letten. Dan zou hij door
de mand vallen, zei hij.
Wel, daar hoeft hij niet meer
bang voor te zijn, lijkt me,
want juist op dat punt heeft hij
zich opvallend ontwikkeld. En
wat de onderwerpen van zijn
Van die laatste categorie was
tot op heden nog nauwelijks
iets in boekvorm uitgegeven
(delen van „Bij ons in het dorp”
passen er ook in), maar in die
leemte is inmiddels voorzien.
zou onzinnig zijn. De ene is
sterker dan de andere, maar als
geheel is „Van Agt en de din
gen die voorbijgaan” de aan
dacht beslist waard.
ren, daar zou veel porto mee bespaard
kunnen worden.
IAAT 31
I
8,
7150*
jr
16801
In 1961 gingen in Israel driehonderd
belastinginspecteurs in staking. Zij eisten
een loonsverhoging van 50 percent op
grond van het feit, dat zij hun werk zo
zenuwslopend vonden. En het zou best wel
eens kunnen kloppen, dat dit beroep veel
van hun krachten vergt. Als je tenminste
leest wat die lui allemaal moeten meema
ken. Eerverleden jaar werd in Privas
(Fr.) een inspecteur in hals gebeten door
een belastingplichtige die zijn aanslag wat
al te fors achtte. In Toronto (Can.) zou een
boze belastingbetaler al meteen veel min
der kans maken zijn wraakzuchtige voor
nemens ook metterdaad te kunnen uitvoe
ren. Daar zijn tal van beambten aangeslo
ten bij de in 1970 gestichte fiscale sportver
enigingen. De in clubverband meest beoe
fende takken van sport zijn judo en hard
lopen. En daar kom je al een heel eind
mee!
Overigens zijn het lang niet altijd hand
tastelijkheden die zij moeten verduren, het
gaat ook vaak om psychologische prikjes,
geniepige plagerijen. Eveneens in Canada,
in Edmonton, voelde een inwoner zich in
1969 zodanig uitgekleed door de fiscus, dat
Waar gewerkt wordt, worden fouten ge
maakt, ook op het belastingkantoor. Het
hangt van de instelling af van degene op
wie de fout betrekking heeft of hij er een
humoristisch tintje aan kan ontdekken of
dat hij zich zwaar in zijn wiek geschoten
voelt. In Mainz(D.) werd de 71-jarige aarts
bisschop van het diocees in 1975 in de
belastingen aangeslagen als „vrijgezel met
kind”. De prelaat voelde er zich niet door
beledigd, hij vond het een geslaagde kar-
navalsgrap. Een computer, waarvan niet
verwacht kan worden dat hij partij kiest
vóór of tegen het celibaat, had hem ver
ward met een naamgenoot. Het blijkt dus
laatste bundel betreft, die lig
gen voor de hand: Nixon, het
Midden-Oosten, Luns en De
Jong, Lockheed, Samkalden en
uiteraard Van Agt. De bijbeho
rende prenten te beschrijven
.'-f.
In 1971 werd in New York een „Club van
belastingambtenaren-bloeddonors” opge
richt. De nieuwe club was ook daarom
gesticht, zei de voorzitter in zijn openings
toespraak, „dat men ons niet kan nageven,
dat wij onze medeburgers alleen maar
uitzuigen”. Toch is het niet uitgesloten, dat
juist dit laatste woord door het hoofd
flitste van een huisarts in Den Bosch, toen
in juli 1966 de belastingaanslag op zijn
schrijftafel belandde. Hij stond op, liep
naar de wachtkamer en vertelde zijn pa
tiënten, dat hij ermee stopte omdat hij niet
van zins was alleen voor de belastingen te
werken. Hij zou als hij aan de ambtshalve
opgelegde aanslag wilde voldoen de rest
van het jaar uitsluitend daarvoor in touw
moeten zijn en daar voelde hij niet veel
voor. Hij zocht liever een rustiger baantje.
„Wegens krankzinnige belastingheffing
voorlopig geen praktijk”, kwam er op de
voordeur te staan.
Onrechtvaardig behandeld voelde zich
ook een sekretaresse uit Hamm (D.), die
zich aan zo’n straffe vermageringskuur
onderwierp, dat ze een heel nieuwe garde
robe moest aanschaffen. Zij vond het van
zelfsprekend, dat zij die extra uitgaven op
haar inkomen in mindering kon brengen,
en toen de inspecteur van de belastingen
het daar niet meer eens bleek te zijn, ging
ze het hogerop zoeken. De fiscale rechter
toonde zich een sociaal bewogen man en
bij hem kreeg zij gehoor, De Duitse juris
prudentie kent sedertdien deze passage:
„Vrouwen, die te dik zijn en daardoor
geringere huwelijkskansen hebben of in
hun gezondheid geschaad worden, mogen
na een hongerkuur de kosten van de
nieuwe kleding van de belasting aftrek
ken”. Dat is toch mooi, nietwaar?
Och, het apparaat dat zo naarstig voor
de staat gelden inzamelt, is toch niet geheel
van menselijke trekjes gespeend. In Ken
sington (USA) wordt sinds twee jaar met
bloemengeuren geprobeerd de bezoekers
het verblijf in het belastingkantoor te ver
aangenamen. Van het verspreide seringen
en viooltjesparfum zou een kalmerende
invloed uitgaan. In het Spaanse Sevilla
werd in 1974 op een andere manier hetzelft
de doel nagestreefd, maar daar was de
reaktie nogal zuur. Toen het belastingkan
toor gerestaureerd was, werd aan de plaat
selijke kunstschilders het verzoek gericht
ideeën in te sturen voor het beschilderen
van de vers gewitte wanden. Een van de
minst kwetsende voorstellen: Ali Baba en
de veertig rovers.
Het werk van tekenaar Peter
van Straaten (typisch onder
steunende illustraties even
buiten beschouwing gelaten) is
naar strekking en sfeer grof
weg onder te -verdelen in vier
groepen: humor en ironie Va
der Zoon”, „Bij ons in het
dorp”), nostalgie („Uit m’n
hoofd”), treurnis („Moeder, ik
ben niet gelukkig”, „Het blijft
tobben” en zijn bijdragen aan
„Variaties op variaties”)en bij
tend sarcasme.
Dat zou ook onverstandig zijn, vindt Dr.
Wendell, een Amerikaans belastingpsy-
choloog, een valse aangifte berooft de
mens van zijn gemoedsrust en dat weer
verkort zijn leven. Dr. Wendell beweert,
dat „de stress van het slechte geweten” de
knoeier op een paar jaar komt te staan, en
daarom adviseert hij: „Als u langer wilt
leven, betaalt u dan uw belastingen eerlijk
en punktueel”. Toen zijn verklaringen
ruchtbaarheid kregen, bleken ze aan dui
delijkheid toch nog iets te wensen over te
laten. Een anonieme briefschrijver had er
tenminste moeite mee: „Langer leven,
goed en wel, maar waarvan. Toch
lijkt dat slechte geweten geen verzinsel
van Dr. Wendell te zijn. W. F. Karlos geeft
daar in zijn „Troostboekje voor de belas
tingbetaler” een aardig voorbeeld van
„Het stedelijk belastingkantoor van
Londen ontving enige tijd terug een schrij-
In 1955 gaven de Italiaanse posterijen
■n zegel uit met het volgende opschrift.
)e natie verwacht een eerlijke belasting-
angifte van U”. Dat zullen alle naties van
e hele wereld wel van hun burgers ver
achten. Maar een langdurige werking is*
an die oproep blijkbaar niet uitgegaan,
rant onlangs is opnieuw getracht langs
ie filatelistische omweg de Italiaanse be-
astingmoraal iets op te vijzelen. Dat is
‘chter niet bepaald een eenvoudige zaak,
.wisselden zou de overheid daartoe ook
haar eigen methoden eens onder de loep
kunnen nemen; naar men zegt wordt er bij
het bepalen van de aanslag van uitgegaan,
dat bij het opmaken van de aangifte zoveel
terughoudendheid in acht wordt genomen,
dat het resultaat met twee vermenigvul-
pigd moet worden om in de buurt te ko
men van wat het had moeten zijn.
De jezuïtenpater Trabucchi, die zich met
iet probleem heeft beziggehouden en die
elfs een vermenigvuldigingsfactor van
Irie aanneemt, legt uit dat door die hou-
ing van de autoriteiten de normale belas-
ingbetaler onrecht wordt aangedaan. „Hij
an zich slechts beschermen door zoveel
under op te geven als hij meent dat de
elastingautoriteiten aan zijn inkomen
oevoegen Wanneer ik één schrijf, en de
elastingambtenaar drie leest, dan zal ik
m een inkomen van drie aan te geven één
loeten schrijven”.
dat de belastingplichtige wel eens voor
verrassingen komt te staan, maar dat geldt
in veelvoud voor de belastinginspecteur.
De timmerman Alec Guilford uit Boston
vroeg om vermindering van zijn aanslag,
naar hij meende om zeer grondige reden:
„In mijn huis woont een spook, dat de
overleden broer is van mijn vrouw, van
wie ik sinds twee jaar gescheiden ben. Het
is niet meer dan recht en billijk, dat die
schimmige gast een gedeelte van de belas
ting betaalt”. Hij vertelde er niet bij hoe de
belasting eventueel bij nalatigheid geïnd
moest worden.
Soms echter wordt ook op het belasting
kantoor de plank behoorlijk mis geslagen.
Dat ondervond in de jaren 1971-1972 in
Italië een zekere Moscardelli, die maar
steeds aanslagen kreeg voor sukses-
sierechten die hij moest betalen over de
nagelaten goederen van zijn vrouw, terwijl
mevrouw Moscardelli nog springlevend
was. Omdat schriftelijke protesten niet
helpen nam hij zijn vrouw mee naar het
kantoor om de heren het levende bewijs
van hun ongelijk te tonen. Het mocht niet
baten, enige tijd later lag opnieuw een
aanslag voor de suksessierechten in de
bus. Als je dat hoort, dan bekruipt je de
twijfel of die lezer van „II Messagiero” met
zijn ingezonden stuk toch niet een beetje
gelijk had. „Ergens moet een begin met de
beknotting van de staatsuitgaven gemaakt
worden. De belastingdienst zou bijvoor
beeld geen aanmaningen meer moeten stu-
hij een blauw overhemd nam en daarop
een betalingsopdracht schreef voor de
bank. Deze „cheque”, die hij op het belas
tingkantoor aanbood, werd door de
dienstdoende beambte niet geaccepteerd,
maar de symboliek was duidelijk. Even
min moeilijk te raden was de symbolische
betekenis van een aktie der Stichting Bij
stand Belastingplichtigen in 1974 in Am
sterdam. Door enkele vertegenwoordigers
van die Stichting werd een grote koe van
gips bij het belastinggebouw aan de Wi-
bautstraat naar binnen geduwd. Met de
koe die uiteraard stom was en die
met een takelwagen weer verwijderd
moest worden, werd op welsprekende wij
ze geprotesteerd tegen de manier waarop
in Nederland de belastingbetaler wordt
uitgemolken.
Betalingen in natura zijn niet meer rrio-
gelijk, dat wisten we allang. Maar zijn
betalingen in munt-specie ook aan restrik-
ties gebonden? Toen Aldo Bacci uit San
Paolo di Jesi (It.) in 1972 de in zijn ogen te
zeer gepeperde aanslag kreeg, besloot hij
op zijn manier iets terug te doen. De
500.000 lire die hij moest afdragen reed hij
in kleingeld met zijn kruiwagen naar het
belastingkantoor. Drie jaar later gebeurde
in Frankrijk ongeveer hetzelfde, waaruit
maar weer eens valt af te leiden hoezeer de
mensen op elkaar lijken, maar vooral hoe
zeer ze één van hart en één van ziel kunnen
zijn als het om de mammon gaat. Toen
werd in Pas de Calais een Fransman door
de voortdurende aanmaningen zo kriegel,
dat hij de resterende 9000 francs voldeed
met 320 kilo munten. Een binnenpretje zal
hij daarbij wel gehad hebben, want het-
kostte de betreffende ambtenaar drie da
gen om alles na te tellen.
Vijf jaar eerder had de Amerikaan Ha
rold Ballew hetzelfde grapje willen uitha
len. Maar toen hij met zijn 73489 munt
stukken bij het loket arriveerde, kon hij
weer omkeren: de ontvanger peinsde er
niet over zijn vingers blauw te tellen. Bal
lew viel toen zelf in de kuil die hij voor een
ander gegraven had, want wat hij zo ijve
rig bij elkaar had gezocht moest hij nu
links en rechts in kleine partijtjes weer
zien om te wisselen. Ballew was de eerste
niet die het steekspel verloor, en hij zal de
laatste niet zijn. De geperfectioneerde be
lastingheffing is een van de verworvenhe
den van de moderne beschaving en dat
betekent, dat we er nooit meen vanaf
komen.
Zuid-Franse boeren onderstreepten hun
protest in 1963 met dertig ton aardappelen,
bieten, tomaten, perziken en sperziebonen.
Met vrachtwagens waren de produkten
van eigen bodem naar Cavaillon gevoerd,
waar ze door landbouwers, die ontstemd
waren over de lage prijzen waarmee ze
genoegen moesten nemen, met rieken door
het loket van de belastingontvanger naar
binnen werden gesmeten. „Dit is een voor
schot op onze belastingen”, fa-eeg de ge
schrokken ontvanger te horen. Na een
kwartiertje scheppen lagen de aardappe
len en andere vruchten des velds ruim een
meter hoog in het kantoor, dat vanwege
die ongewone vloedgolf voor enkele weken
buiten gebruik werd gesteld.
De Franse agrariërs gingen er nogal
grofkluitig tegenaan, maar listige elemen
ten in onze samenleving onderkennen ook
mogelijkheden die zonder geweld tot be
lastingverlaging leiden, leerst u maar. Met
een kleine advertentie zocht in 1972 in
Ohio (USA) een weduwe met twaalf kinde
ren een passende woning te huur. Ze ont
ving zevenenzeventig reakties, plus een
huwelijksaanzoek. Dat kwam van een
huiseigenaar, die weten liet vooral belang
stelling te hebben voor de kinderen.van
wege de grote belastingvoordelen.
7^- ',J
„Van Agt en de dingen die
voorbijgaan” (Van Gennep,
f7,90) bevat een kleine zestig i
politieke prenten van de laat-
ste tien jaar, welke merendeels
eerder verschenen in het week
blad Vrij Nederland.
t A
'W-
-
ven met als bijlage een biljet van tien
pond. Als mijn geweten mij ook in de
toekomst plaagt volgen verdere beta
lingen".
Het is te hopen, dat de scrupuleuze af
zender inmiddels weer van een ongestoor
de nachtrust geniet. Volgens een ander
voorbeeld uit het boekje van Karlos had
den de inwoners van Hogeriya (Yemen)
helemaal geen last van een knagend gewe
ten, integendeel. Bij een grote brand, die
het belastingkantoor verwoestte, gingen
alle daar aanwezige akten verloren. De
gehele mannelijke bevolking stroomde
daarop naar de moskee om Allah te dan
ken. Se non vero. .Als het niet waar
mocht zijn, dan is het toch goed gevonden
i
■••’V
