Haagse Comedie schiet tekort in Shakespeare's Romeinse tragedie
nog geen plaatkwaliteit
Groep van Tenjo Sajiki na Cloud Cuckooland nu in de Toneelschuur
Zilveren Harp
voor Tol Hansse
Claude Francois
overleden
streekgenoten
exposeren
ne
zonder melodramatiek
10 T/M 19 MAART
1
Academy” biedt in zaal
Mijmeringen Aznavour
U stemt toch ook?
de Winterde Lange de
een dagje
voorjaarsbeurs
JFa dat mag u
I niet missen!
□l
KENNEMERSPORTHAL-HAARLEM
Bi
OP DE 34STE HAARLEMSE
VOORJAARBEURS 78
KAMERORKEST MET BARTÓK EN CORELLI
■a
Chansonnier overschrijdt grenzen van zijn genre
o
Jill
ju "w
8
\1 A A N D A G 13
MAART
19 7 8
KUNST
irijven
12,50
'846
In de week van 11-20 maart zijn de verkiezingen
van het nieuwe KRO-bestuur. In uw blad Studio of
Mikrogids zit uw eigen stembiljet; A
vul het in; stuur het op.
- T woonwinkel
4^ X
WT
w?1
Storend realisme in Julius Caesar
k
(ADVERTENTIE)
N
Mozarts eerder vertolkte divertimento
Nuhikun laat emoties hoog oplopen
(ADVERTENTIE)
Dan doel ik niet zozeer op het feit dat hij
sinds enkele jaren enige van zijn beste
nummers in een vertederend uitgesproken
Engels brengt. Dat heeft hem weliswaar
geen windeieren gelegd en veel jongere
fans opgeleverd die geen weet hebben van
’s mans meer dan twintig jaar omvattende
carrière. Maar bij Aznavour lijkt een com
binatie van zijn schrijvers- en composito
risch talent en zijn uitermate uitgebalan
ceerde voordrachtskunst hem live op te
tillen naar een verduiveld hoog niveau.
Als voorbeeld dient bijvoorbeeld het En
gelstalige Happy Anniversary, een lied
over een man die op de 22ste huwelijksdag
mopperend zit te wachten tot zijn eega het
verkiest om opgedoft naar beneden te ko
men, zodat het avondje uit eindelijk in
gang kan worden gezet. Voor het zover is,
moet hij echter de rits van haar avondja
pon dichttrekken. Zijn vertwijfelde poging
loopt uit op» een catastrofe. Schatje, een
happy anniversary, meesmuilt Aznavour.
voor de wat tegenvallende Nederlandse
interesse voor de zeggingskracht van het
chanson, dan heeft Aznavour meer in huis
dan een gebrek aan poeha en een eigen
stemgeluid.
In deze show, waarin hij voor de pauze
avonturiert met minder bekende, maar
daarom niet minder mooie chansons als
Un chanson de Faubourg, Je te dise, It’s
Heaven, Je n’ai pas vu le Temps passer,
het krachtig gezongen Mon dieu en het
kolderieke Paris, laat Aznavour horen
waarom hij niet strak binnen de grenzen
van het genre blijft. Naast bijna klassieke
chansons als Mes souvenirs en Mon came-
rade is er ruimte voor Amerikaans aan
doende arrangementen in I have lived my
Life en I love you, waarin de adequate
begeleidingsgroep overtuigend opereert in
het „cross-over”-repertoire. Het maakt Az
navour tot een zanger die een gooi zou
kunnen doen naar het Amerikaanse easy-
listening publiek, dat hij met zijn al dan
niet in het Engels vertaalde klassiekers
nog niet heeft kunnen bereiken.
JOHN OOMKES
de scènes te velde, komt iedereen tekort en
valt er niets spannends meer te genieten.
Erger nog: dan doet het gebrek aan man
kracht zich te duidelijk gelden doordat
voor wat kleinere rollen enkele zeer mati
ge krachten zijn ingezet. Daardoor kun je
nauwelijks meer spreken van een serieuze
afwikkeling en doen de bezigheden op het
toneel je plotseling denken aan een deeltje
van Asterix.
Al ligt mijn grootste tleurstelling in het
deel na de pauze, toch zijn er ook in het
voorafgaande enkele storende zaken. In
alle stukken van Shakespeare zijn de scè
nes waarin gedood wordt en hij laat
graag en veel bloed vloeien de meest
hachelijke om op het toneel ernstig te
blijven. Ook hier weer haalt de moordscè
ne het niet. Gu-ido de Moor heeft in zijn tot
op dat moment bijna zakelijke regie geen
Cloud Cuckooland, dat enkele
weken geleden in het Amster
damse Mickery in première ging,
kon je beschouwen als een studie
in manipulatie. Het stuk Nuhikun
werd opgevoerd, steeds voor klei
ne groepen toeschouwers op ver
schillende „podia”. De bezoekers,
die hadden plaatsgenomen in
verrijdbare boxen, werden daar
bij steeds van de ene hoek van de
zaal naar de andere getranspor
teerd. In bepaalde gevallen kon
den ze ook kijken naar een video
voorstelling of pauzeren.
Een gedeelte van het publiek
moest plaatsnemen op het balkon
waartoe ik mijzelf kon rekenen
die dus van boven af een to
taaloverzicht van het gebeuren
kreeg. Dat bleek nogal een teleur
stellende zaak te zijn: de podia
waren aan de bovenzijde afge
schermd zodat je nog niet veel
zag. Het daar boven gezeten pu
bliek moet- wel erg veel hebben
gemist want vrij veel fragmenten
die de groep van Tenjo Sajiki
zaterdagavond met Nuhikun in
de Toneelschuur bracht, kwa
men me onbekend voor.
Het gegeven van de manipula
tie met de bezoekers in Cloud
Cuckooland komt als spel-in-
houd in Nuhikun nog eens extra
geaccentueerd terug. Niet voor
niets luidt de ondertitel „Aanwij
zingen voor bedienden”. En dat
houdt in dat meesters en meeste
ressen hun ondergeschikten flink
onder de duim houden. Een der
gelijk gegeven kan natuurlijk op
veel situaties slaan, zoals al over
duidelijk in de politiek het geval
is waar dictators hun onderda
nen laten folteren, waar blanken
de zwarten onderdrukken, waar
het ene volk een ander uitroeit.
Of universeler gesteld, de relatie
tussen man en vrouw waarbij het
in de conceptie van het Japanse
theater opvallend is dat op veel
momenten de vrouw de lakens
uitdeelt.
Een presentatie van het stuk,
zoals het in deze vorm in de regie
van Shuji Terayama en J. A. Sea-
zer wordt voorgestaan, geeft het
voordeel dat alle scènes in hun
PARIJS (AFP) Claude Francois, die
de laatste 18 jaar een van de voornaam
ste Franse popzangers was, is zaterdag in
zijn Parijse woning door de elektrische
stroom gedood, zo deelt de politie mee.
EIAARLEM. De techniek van The
Academy of St. Martin-in-the-Fields, is
door de jaren heen zó op de uiterlijke
manifestatie van de klank gecultiveerd,
dat de bewogenheid zich in het spel niet
meer zo gauw zal aandienen. Maar, enigs
zins afhankelijk van het soort muziek,
zijn er toch diverse elpees van dit wereld
beroemde ensemble, waar de uitvoering
vanwege de nauwgezetheid in het volgen
van de partituurvoorschriften in combina
tie met die esthetische benadering een
optimale weergave van bepaalde composi
ties betekent.
Toch moet ik, mede afgaande op de
luisterervaringen, die het optreden van dit
kamterorkest in het Haarlems Concertge
bouw gisteravond opleverde, zeggen dat
de Academy van de grammofoonplaten
het qua uitgekiende expressie altijd nog
duidelijk wint van de Academy „live”.
Francois, 39 jaar, kreeg de stroom door
zich heen toen hij in de badkamer een
gloeilamp verwisselde.
Alhoewel concertmeesteres Iona Brown
(ditmaal dus geen Neville Mariner aan de
eerste lessenaar) niet volledig gedispo
neerd leek, werd er in de regel door haar
en haar ensembleleden weer perfect ge
musiceerd. En als die twee zwaarverkou-
den concertbezoeksters thuis waren geble
ven of stophoest hadden gebruikt, had het
vele publiek ten volle van alle klankscha-
keringen kunnen genieten. Vooral het
prachtig van spanning gebrachte adagio
uit het tot besluit gespeelde Divertimento
van Bartók waarvan de boekdelen ove
rigens te weinig ruigheid meekregen
leed hieronder.
in de Schuur wordt gespeeld
juist dat komt de afwisseling ten
goede maar aan het ontbreken
van wat ook maar enigszins een
lopend verhaal zou zijn. Waarbij
de handicap van het niet ver
staan van de (Japanse) taal onge
twijfeld een rol speelt.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. De uit Haarlem afkom
stige schilder Wim Vellekoop stelt reliëfs,
olieverven en pen- en kleurpotloodteke-
ningen tentoon in het gemeentehuis van
Leersum. Men kan er tot 31 maart terecht,
op werkdagen van 9-17 uur.
De Haarlemse beeldhouwer Piet van
Keerden doet mee aan een grote groeps
tentoonstelling onder de titel Nederland-
Waterland die van 18 maart tot 25 april
wordt gehouden in Kasteel Zwaluwenburg
in Elburg. Tot de deelnemers aan de ten
toonstelling behoren onder meer Willy Be-
linfante, Nora van der Flier, Karel Gomes,
Flory Italianer, Charles Kemper en Guus
Sundermeyer alsmede nog twaalf andere
schilders en beeldhouwers.
KV 136 kreeg op dit concert precies de
joyeuze aanpak waarmee dit soort muziek
gediend is; pittige articulaties in frisse
maar niet al te gejaagde tempi met vlinder
licht toonladderverloop. Even prachtig
van afwerking en daarbij zeer virtuoos in
het passagewerk, hadden dan Corelli’s zo
genaamde „Kerstconcert” en het Concerto
Grosso opus 6 nr. 11 van Handel, in het
programmagedeelte vóór de pauze al hun
beslag gekregen.
33540
Daartussenin werd de zesstemmige Ri-
cercare uit „Ein musikalisches Opfer” van
Bach uitgevoerd, waarbij de zelfkant van
dit musiceren zich ten volle wreekte. „Ge-
voelerig” van opzet, krachteloos in de
voordracht van het thema en het ten
opzichte van deze polyfonie onnatuur
lijk op de achtergrond houden van de
contrapuntische tegenstemmen; zo werkte
het mooidoenerig muziekmaken in dit ge
val uit en werd het karakter van deze
streng fugatische ricercare vervalst tot een
sfeerstuk. Sereen van klank, maar er qua
geest faliekant naast.
JOHAN VAN KEMPEN
Nuhikun zet je een serie beel
den voor die inhoudelijk en ieder
voor zich wel kunnen overtuigen.
Het is theater dat rechtstreeks op
je emoties ingrijpt en als zodanig
houdt het je ook sterk bezig. Ten
jo Sajiki is zo overduidelijk aan
wezig dat er voor de toeschou
wers geen ontkomen meer aan is.
Beeld en geluid zijn erop ge
richt de toeschouwer te overdon
deren, hem in te pakken, uit te
knijpen en vervolgens volkomen
verdoofd, verblind en leeg achter
te laten. Typerend is op dit punt
ook dat de groep niet terugkomt
om het applaus in ontvangst te
nemen: men aanvaardt eenvou
dig niet dat het „bediende” pu
bliek nog energie over heeft om
zijn dank uit te spreken. Op dat
moment besef je pas goed dat je
als kijker een volmaakt onderge
schikte rol heb gespeeld en dat je
eigenlijk verdomd goed moet na
denken ovër de aanwijzingen die
de meesters gaven.
CEES STRAUS
(Van onze RTV-redactie)
HILVERSUM. De Zilveren Harp
1978 zal dit jaar worden uitgereikt aan
zanger Tol Hansse, die momenteel succes
sen boekt met zijn lied „Big City” van de
elpee „Tol Hansse moet niet zeuren.”
De voorstelling in de Toneelschuur
was een eenmalige. Wie Nuhikun nog
eens wil zien spelen, kan op 16 maart
in het HOT in Den Haag terecht, op 19
maart in Middelburg, op 20 maart in
De Lantaren in Rotterdam, en voorts
op 21 tot en met 25 maart respectieve
lijk in Almelo, Nijmegen en Utrecht
waar de groep drie dagen staat. Tus
sendoor worden opvoeringen in Bel
gië gebracht.
de betekenis toe als bijvoorbeeld in
Macbeth.
Het meest onderhoudende deel van het
stuk is het voorspel tot de moord, gevolgd
door de forumscène met de beroemde
lijkrede van Marcus Antonius. Daarna
wordt het lastiger de aandacht van het
publiek levend te houden.
De Haagse Comedie heeft onder regie
van Guido de Moor getracht in de richting
van een modelvoorstelling te werken.
Maar opvoering van een drama al Julius
Caesar betekent een artistieke krachttoer;
dit gezelschap mist er eenoudig de nodige
spierkracht voor en vertilt zich er dan ook
aan. In het begin lijkt alles goed te gaan.
Binnen een zeer conventionele opvatting
heeft De Moor de verschillende karakters
fraai opengelegd in een regie die mooi
doorzichtig is gehouden. Na de pauze, in
Julius Caesar (Leo den Hartogh) ligt gedood aan de voeten van Brutus (Kees Coolen,
links) en Marcus Antonius (Eddy Brugman) knielt bij hem neer
Gestileerde martelingen en folteringen vormen een belangrijk
bestanddeel in Cloud Cuckooland/Nuhikun dat de Japanse theater
groep Tenjo Sajiki momenteel in ons land brengt.
verband kunnen worden ge
bracht. Toch moet gezegd wor
den dat juist hiervan geen groot
gebruik wordt gemaakt. Nuhi
kun komt in deze vorm nogal
fragmentarisch en brokkelig o-
ver. Dat ligt niet aan het feit dat
de voorstelling op diverse plans
De jury die deze jaarlijkse prijs van de
stichting Conamus toekende bestond uit
Ad Visser, Tineke Vos, Harry van Hoof,
Fred Florusse en Dick van der Zeeuw. De
Prijs zal op 20 maart tijdens de Liedjes
Beurs van Conamus in Hilversum aan Tol
Hansse worden uitgereikt.
afstand willen nemen van realisme op het
toneel. Dat heeft tot gevolg dat de moord
hier meer weg heeft van een nauwkeurige
reconstructie van de misdaad, terwijl alles
in het werk gesteld wordt het publiek te
laten geloven dat de moord nu écht ge
beurt. Daardoor wordt zo’n scène (met
houten dolkjes) toch nog lachwekkend.
Onbetwist hoogtepunt in het stuk is
theatraal gezien natuurlijk de forumscep-
3ne. In de lijkrede van Marcus Antonius
laat Shakespeare op magistrale wijze zien
hoe gemakkelijk het volk te manipuleren
is. Een heel moeilijke scène om te spelen,
omdat alles tot overdrijven gluiperig op de
loer ligt. Eddy Brugman heeft er een
krachtige maar gave prestatie mee gele
verd. Zijn Marcus Antonius vertoont nau
welijks geslepenheid, maar is van het on
wrikbare besluit doordrongen de moord
op Caesar als misdaad aan de kaak te
stellen. Brugman doet dat met een heel
directe eenvoud en dat aandeel van hem in
de voorstelling maakt voor mij heel veel
goed. De vertaling (van de vorig jaar over
leden Pé Hawinkels) is hem daarbij knap
te hulp geschoten. Een vertaling die overi
gens in z’n geheel goede spreektaal levert
zonder dat het typisch Shakesperiaanse
karakter ervan verloren gaat.
Wat de andere individuele prestaties be
treft: Leo den Hartogh toont zich een mar
tiale Caesar, Kees Coolen als Brutus is
vooral mooi in zijn twijfels en Eric van
Ingen druipt van jaloersheid als de stoken
de Cassius. Maar de enige echte méns
herken ik bij Marjon Brandsma als Bru
tus’ vrouw Portia, die ook innerlijk bezig is
met wat zij zegt.
De Haagse Comedie speelt Julius Caesar
in een op zich fraai decor van zuilen en
trappen die per lokatie in een wisselende
opstelling te zien zijn. De Moor verdeelt
daar zijn mensen mooi over. Has Noord-
hoek Hegt ontwerp voor het eerste deel
kostuums van een fraaie ingehouden tint,
maar verloor zichzelf later in futuristisch
ogende soldatenkleding.
KO VAN LEEUWEN
Laten we proberen vast te stellen wat er
zo bijzonder aan Aznavour is. Zijn op
komst spreekt in dit verband boekdelen.
Als de zaallichten gedoofd worden, komen
eerst de leden van zijn begeleidingscombo
het podium oplopen. Het is een tienkoppi
ge bezetting: gitaar, bas, drums, percussie,
piano, hoorn, klarinet en een drietal voca-
istes. Dan eerst treedt Aznavour met een
blik die nuchterheid en concentratie ver
raadt naar voren. Maar als het applaus
itsterft, zet het combo niet in. Even over
heerst er een vreemd beklemmende sfeer,
die wonderlijk knap doorbroken wordt
ioor de trefzekere, a capella zingende, wat
hese, maar direct herkenbare stem van
Aznavour.
Op zo’n moment in wezen bepalend
Kor het verdere verloop van het concert
- slaagt Charles Aznavour erin bovenal
achzelf te zijn. Met een ontwapenende
zelfverzekerdheid die zijn eenvoud niet
aantast, haast pijnlijk contrasterend met
de burgermans kapsones van hen die a
raison van veertig gulden de plaats op de
eerste vijftien rijen het ventje of het dame
tje zitten te wezen. Maar als een gebrekkig
beheersen van het Frans een reden vormt
I DEN HAAG. William Shakespeare’s
jomeiwse tragedie Julius Caesar behoor
de tot jongstleden zaterdag tot zijn stuk-
I ken die ik nog nooit had zien opvoeren.
Dit intrigerende toneelspel met als inzet
de politieke moord ging nu in première bij
de Haagse Comedie, waarvoor de gehele
mannelijke spelershave gemobiliseerd is.
Daarnaast is er nog een groot aantal figu
ranten aanwezig als „morrend volk”. In
het begin lijkt het gezelschap dan ook veel
mee te hebben om tot een opvoering te
komen die oprecht indruk zal maken. He
laas blijft het werkelijk boeien in deze
langdurige voorstelling beperkt tot enkele
Scènes. Mensen die werkelijk even vonken
toten overspringen zijn Marjon Brandsma
LjPortiaj en Eddy Brugman (Marcus Anto-
mus). Heel even ook Kees Coolen als Bru
tus, als deze zich in geweten afvraagt of
Caesar dood moet.
De jury was van mening dat Tol Hansse
vanwege zijn eigen stijl en originaliteit als
enige dit jaar recht had op de Zilveren
Harp. Verleden jaar ontvingen Wieteke
van Dort, Nelleke Burg, Anita Meijer en
Mare Winter dezelfde prijs.
L Utrecht. Hoe groot de belangstelling
Lvoor het Franstalige lied in Nederland is,
float zich moeilijk raden. In hoeverre zijn
hier de groten van het chanson als Brei,
Gréco, Les Compagnons of Moustaki wer
kelijk geliefd bij het grote publiek? Hoe
wel in aanleg groot, kan de interesse als
marginaal bestempeld worden, een enke
ling uitgezonderd. Zo’n buitenbeentje is
Charles Aznavour, die zaterdagavond
voor een zeer goed bezette Jaarbeurs-Con-
greszaal optrad.
Julius Caesar, in het jaar 44 voor Chris
tus staat hij op het toppunt van zijn macht.
Als hij niet ongevoelig blijkt voor de hem
‘geboden koningskroon is dat het sein voor
zijn tegenstanders. Onder leiding van de
intrigant Cassius groeit snel een complot
waarin ook de onbaatzuchtige Brutus
[wordt meegesleept. Caesar wordt neerge-
f stoken op het Kapitool, bij het standbeeld
'van Pompeius, zijn beroemde voorganger.
Een politieke moord, gevoed door jaloezie.
Een politieke daad omdat de samenzweer
ders voor een deel hun moord beramen om'
het Romeinse rijk te behoeden voor de
dictatuur welke gemakkelijk uit Caesars
koningschap zou kunnen voortvloeien.
I Shakespeare heeft voor zijn Romeinse
Bragdies geput uit de geschiedschrijving
Ivan de Griekse wijsgeer Plutarchus. Het
Interessante van het stuk is de karakterte-
kening die hij geeft van de vier belangrijk
ste personages: Cassius, Antonius, Caesar
en Brutus. Bij de laatste twee zijn als extra
hulpmiddel daartoe ook hun vrouwen be
etrokken. Zowel bij Julius Caesar als bij
Brutus zijn zij van wezenlijk belang voor
hun denken en handelen, al deelt Shakes
peare ze hier geen rol van doorslaggeven-
Helemaal Aznavour is de wending die
plots in het lied optreedt. Na het mislukte
uitje, sjouwen man en vrouw ’s avonds
laat over straat. Het is heerlijk lenteweer,
de stemming keert ten goede en beiden
weten opeens weer dat hun liefde sterker
is dan de tijd die alles slijt. Het refrein
krijgt dan zijn ware betekenis. Aznavour
zingt over liefde, zijn verleden, zijn kame
raden en zijn leven vol van meevallers en
tegenslagen zonder sentimenteel te wor
den. Hij weet zijn publiek te raken zonder
te vervallen in clichés. Als hij dromerig
mijmert over zijn jonge jaren of quasi-
onverschillig zijn herinneringen opdiept,
doet hij dat nooit zonder onmiddellijk te
relativeren. Hij spiegelt zijn hebben en
houden zonder melodramatisch te
worden.
HAARLEM. Gebracht als
een toneelproduktie zonder
meer, dus zonder de franje die er
in „Cloud Cuckooland A Vi
sit" omheen was bedacht, blijkt
Nuhikun de eerder geschapen
verwachtingen van een bijzonder
intrigerend stuk te zijn niet te
beschermen. Macht en machts
streven, vernedering en onder
drukking gepaard gaand met fol
tering en lijden waren de thema’s
die in Cloud Cuckooland al wer
den aangegeven maar nu, in de
eigenlijke kem die Nuhikun in
feite is, versterkt zijn terugge
komen.
Stem! Nu! GrE
l eiden Haarlemmerstraat 213 tel 071-12 5302
Vlaardingen Parallelweg 8 tel. 010-343941 p oOu
(ADVERTENTIE)
S 35
