ND
UCN vreest negatief besluit
China bevestigt
kernproef
RTB NOG STEEDS STERK FRANSTALIG
Alleen de sporttaal is in België Nederlands
Maximumprijs
Amsterdamse
De SGP staat op de bres
voor het behoud van I
levenskrachtigeI
provincies.
f 19,50
na 1 mei
Champignons komen
steeds meer in trek
PROJECT IN NOORDOOSTPOLDER NADERT VOLTOOIING
monumenten’'
5 1
kG
S
Haarlemsche Auto Centrale BV
25
1 7
MAART
19 7 8
Politieke wil
ran-
6950
7400
7400
7400
Proeven
8100
8250
8400
8250
Eerste paal
I.250
Stem S. G. P.
1.750
1.950
).500
1.950
Vivian Voss
IENEMIENE MUITTE
3.500
1.950
8950
5.950
Flamingant
Bij de boekhandel.
i
van
m2
van
BRUSSEL. Een Franstalige
radiozender die Vlaamse liedjes
uitzendt, waar is dat nieuws? In
België natuurlijk.
(Door onze redacteur in België,
Jan Gerritsen)
FIBULA-VAN DISHOECK - Haarlem
ISBN 90 228 3855 2
4
I
27,50
(Van onze redactie binnenland)
ENSCHEDE. „Een jaar of vijftig geleden”, zegt dr. Manfred
Seidel, adjunct-directeur van het Duits-Nederlandse windtunnelpro
ject, „bouwde men een vliegtuig, nam er een proefvlucht mee en als
het toestel niet voldeed werd een nieuw ontworpen. Dat zou nu veel te
kostbaar zijn. Thans wordt een nauwkeurig op schaal nagemaakt
vliegtuigmodel in de luchtstroom geplaatst. De rollen zijn omge
draaid. Het vliegtuig staat stil, de lucht beweegt. Maar het effect is
het zelfde. Via metingen kunnen dan allerlei onderzoekingen worden
verricht en nieuwe modellen uitgeprobeerd.”
2^ VRIJDAG
Vermanende vinger
Een origineel kijk- en leesboek over
de wereld van kinderen door de
eeuwen heen.
Geïllustreerd met honderden foto's,
waarvan vele in kleur.
matten x
daad werkelijk
Staatkundig mee:
—Gereformeerde partij IH
Duits-Nederlandse windtunnel
wordt grootste van Europa
5600
7250
7600
Het personeel vindt, dat verrijkt urani-
ADVERTENTIE)
).6O0
I.250
-
(ADVERTENTIES)
.750
kinderen van alle tijden
L250
I
l.ll
ipn
-113,
3
I
Official HOOFp-Dealer voor Haarlem en omgeving.
Tel. 319265 - 315025. Verkoop Centrum Houtplein/ Lorentzplein.
Laat Uw stem doorklinken
voor het behoud van het
Christelijk volkskarakter
in Uw provincie.
Toen daarna bleek, dat Duitsland en
Nederland een windtunnelproject ontwik
kelden, dat veel overeenkomsten vertoon
de, werd begin 1975 besloten de mogelijk
heid van samenwerking te onderzoeken.
Midden 1975 werd een technische commis
sie gevormd die de zaak bestudeerde en
het resultaat was eind van dat jaar: het
kan!
De betrokken ministers van beide lan
den van Verkeer een Waterstaat en van
Forschung und Technologie gaven hun
fiat aan de samenwerking en begin 1976
kwam een projectgroep van de grond met
evenveel Duitse als Nederlandse mede
werkers. Toen werd uitermate voortva
rend gewerkt en reeds op 1 juli van dat
jaar heide minister Westerterp in aanwe
zigheid van zijn Duitse collega H. Mattho-
fer (nu minister van Financiën) in de
Noordoostpolder, even buiten Vollenhove
richting Kraggenburg, de eerste paal in
de grond.
De kleine windtunnels die tot nu toe in
gebruik waren, hadden het risico dat in de
praktijk wel eens afwijkende resultaten
werden geboekt omdat de luchtstroom via
de wanden te grote invloed had bij de
metingen, een luchtstroom die in de vrije
ruimte natuurlijk niet voorkomt. In de
nieuwe windtunnel die ook geschikt is
voor proefnemingen met helikopers zijn
die risico’s veel minder.
Dit blijkt uit een ontwerp-regeling van
B. en W van Amsterdam, die daarmee
speculatie met monumenten willen tegen
gaan Momenteel kunnen eigenaars nog
De Belgische staatsradio is opgedeeld in
de BRT voor de Nederlandssprekenden en
de RTB voor de Franstaligen. Sinds enige
weken is de RTB nog verrijkt met de F van
Francofoon - zodat voor eens en voor al
Uuidelijk is dat dit de RTV-zender van de
Franstalige Belgen is. Nederlands is op de
RTB een vreemde taal, ook al is het de
moedertaal van ruim de helft van de Bel
gen. Een vreemde taal die bovendien zo
veel mogelijk wordt geweerd - het Frans is
immers superieur.
Een programma van de RTB-radio met
een flink aantal Vlaamse liedjes - dat is
iets, dat gegeven de Belgische taalverhou
dingen direct in de krant moet. Ook al gaat
het om Radio-Mons, een zender die ook
veel in het nabijgelegen West-Vlaanderen
wordt beluisterd. Bovendien is de presen
tator een nationaal voelend man, aidus de
Antwerpse Gazet. Want hij was immers
boos geworden omdat België op een song
festival niet met een Frans of Vlaams lied,
De „Gazet van Antwerpen”, altijd op de
bres voor volk en Vlaanderen, wijdde een
flink artikel aan een programma van Ra-
dio-Bergen (Mons, in het Walenland) om
dat dit voor een keer goeddeels uit Vlaam
se liedjes bestond. Want de scheiding der
Vlaamse, Waalse en Brusselse geesten
komt in het leven van de Belgische alledag
nergens duidelijker tot uiting dan in het
radiobestel.
maar met een Engelse song vertegenwoor
digd was.
Afwijzing heeft tot gevolg, dat de werk
loosheid in Twente toeneemt. Ook heeft
Nederland geen invloed meer op leverin-
gen van verrijkt uranium en zou controle
verliezen op de verspreiding van de mede
in Nederland ontwikkelde technologie. Bo
vendien kan een Nederlandse afwijzing de
levering aan Brazilië door Engeland en
West-Duitsland niet voorkomen, aldus de
UCN-werknemers.
ALMELO (ANP). Het personeel van
UCN in Almelo vreest een negatieve be
slissing van de regering over de leveran
tie van verrijkt uranium aan Brazilië. Dit
stellen de UCN-werknemers in een ver
klaring die zij gisteren aan de minister
raad gezonden hebben.
De politieke wil van
de lidstaten van de Euro
pese Gemeenschap om
tot harmonisatie van het
economisch en monetair
beleid te komen bleek
ook in 1977 afwezig.
PEKING (AFP). China heeft van
daag bevestigd, dat het woensdag een
kernproef heeft genomen, zoals in Was
hington was bekendgemaakt.
Er was eerder geen enkele officiële me
dedeling over deze 23ste kernexplosie ver
strekt, maar desgevraagd bevestigde een
woordvoerder van het ministerie van Bui
tenlandse Zaken in Peking, dat een derge
lijke explosie had plaatsgevonden.
De explosie viel samen met de viering
van de 20ste verjaardag van de Stichting
van de Chinese Academie voor Militaire
Wetenschappen
Het Amerikaanse ministerie voor Ener-
giezaken had meegedeeld, dat de kernex
plosie in de atmosfeer een kracht zou
hebben gehad van minder dan 20 kiloton.
Luikse vragensteller begreep er kennelijk
niets meer van.
Voor wie behoefte heeft aan een moraal:
taalpolitiek heeft in ieder geval wel met
sport te maken. Het omgekeerde is natuur
lijk ook waar, maar daar gaat het niet om
in het land van BRT en RTB-F.
Bij de BRT, de Nederlandstalige zender,
heerst een minder krampachtige sfeer.
Franssprekende politici en wie er verder
maar in de actualiteit staan, worden in
Frans aangesproken als ze het Nederlands
niet of onvoldoende machtig zijn. Anders
gezegd, het aantal tweetalige Belgen is
groot onder de Vlamingen en zeer klein
onder de Walen, De meeste Brusselaars
kennen wel een mondje Nederlands, maar
juist in de hoofdstad heerst de „Franse
reflex”. De radio- en tv-programma’s zijn
een weerspiegeling van deze situatie.
Er is overigens een domein waar het
Nederlands niet genegeerd kan worden:
de sport. Ook de grootste Frans-fanatici
bij de RTB-F moeten erkennen dat Neder
lands of Vlaams de taal is van de meeste en
de beste voetballers in België, van vrijwel
alle grote wielercracks, van biljarters als
Ceulemans of Dielis, van atleten als Putte-
mans en Brijdenbach, kortom, van vrijwel
alle Belgische sportlui die met hun presta
ties naam hebben gemaakt.
'Noord Holland
k K. Brouwer
In de sportuitzendingen van de RTB-
zenders, vooral de televisie, is dan ook
regelmatig Nederlands te horen. Regelma
tig, maar niet te veel in één keer om
gevoelige oren niet te veel te ontrieven. De
sportieve Belgen zijn nu eenmaal niet alle-
maal het Frans machtig. Hetzelfde geldt
voor de Nederlandse voetballers die in
België goede sier maken.
wens een even grote uitzondering als de
Vlamingen die zich principieel bij hun
moerstaal houden. Voorzover ze er zijn,
komen ze niet bij de RTB-F aan het woord,
dat spreekt vanzelf. En de Vlamingen die
wel voor de microfoons en camera’s van
de RTB aantreden, schakelen zelf al om op
het Frans. Zelfs de Vlaams-Nationale
Volksunie-politici spreken de taal van Ra
cine en het FDF als ze bij de RTB aan het
woord komen.
Het tv-gesprek met Gij sen was trouwens
onderdeel van een reeks ontmoetingen
met bekende Vlamingen, juist om de Waal
se kijkers te informeren over wat de men
sen in Vlaanderen bezig houdt. De serie
werd niet bepaald een succes, maar er was
een begin gemaakt. Dezelfde Luikse RTB-
zender begint binnenkort met een vaste
rubriek over Vlaanderen. Behalve geschei
den lijken de geesten in België ook rijper
te zijn geworden voor normale berichtge
ving van gene zijde van de taalgrens nu het
land gekozen heeft voor een federale
staatsvorm.
Achter het nationaal lucht- en ruimte
vaartlaboratorium, tussen Vollenhove en
Kraggenburg, nadert een geweldig bouw
werk zijn voltooiing. Het meest opvallen
den aan dat gevaarte is een 300 meter
lange tunnel met een maximale doorsnee
van negen meter Daarin kan een grote
luchtschroef achtbladig en met een dia
meter van ruim twaalf meter straks een
windkracht, een luchtstroming opwekken
tot 500 kilometer per uur. Op zich is dat
niet te vergelijken met de snelheid die
|moderne vliegtuigen kunnen halen, maar
niet voor niets heet dit bouwwerk dan ook
een „lage-snelheid-windtunnel”. Bedoe
ling is de omstandigheden van startende
en landende vliegtuigen na te bootsen,
waarbij ook de geluidsoverlast aan de or
de komt.
„Vliegtuigen maken altijd nog te veel
lawaai”, vindt dr. Seidel. „Dat lawaai
wordt niet alleen veroorzaakt door de mo
toren, maar ook door de vleugels, vooral
door de achterzijde van de vleugels waarin
rich veel kleppen bevinden. In de windtun
nel nemen we straks ook proeven om de
geluidsoverlast die startende vliegtuigen
veroorzaken te verminderen”.
„De proeven die hier straks worden ge
nomen”, zegt dr. Seidel, „kunnen van
groot belang zijn voor de vliegtuigindu
strie. Heel kleine verbeteringen kunnen al
grote financiële gevolgen hebben Enkele
procenten vermindering van luchtweer
stand geeft al aantrekkelijke besparingen
op het brandstofverbruik. Er worden
straks proeven genomen die tot verkorting
van de startbaan kunnen leiden en de lage-
snelheid-windtunnel van Kraggenburg is
ook uitstekend uitgerust om ontwikkelin
gen te leren kennen die de geluidsoverlast
van landende en startende vliegtuigen ver
minderen”.
profiteren van de waardestijging van hun
panden na gesubsidieerde restauratie.
Volgens de nieuwe regeling moet een
subsidie-aanvrager een financieel plan
overleggen aan de hand van door monu
mentenzorg vast te stellen richtlijnen. De
ze dienst stelt de gemeentelijke subsidie en
de maximumverkoopprijs vast. Met dit
laatste wordt tevens de huur aan een maxi
mum gebonden
De toestemming van de gemeente bij
verkoop is volgens het ontwerp vereist tot
tien jaar nadat het laatste subsidiebedrag
is ontvangen. Bij toegestane verkoop moet
de gemeentelijke regeling in het koopcon
tract worden opgenomen. Niet naleving
van de bepalingen kan worden bestraft
met een boete gelijk aan de al verstrekte
gemeentelijke subsidie, aldus de regeling,
die voorlopig geldt voor panden, waarvan
de restauratie meer dan ƒ100.000 kost.
um slechts voor vreedzame doeleinden ge
bruikt mag worden. Brazilië heeft hiertoe
verdergaande waarborgen willen aan
vaarden dan enig ander land ter wereld,
aldus de verklaring. De fractievoorzitters
van de partijen in de Tweede Kamer heb
ben de verklaring eveneens toegezonden
gekregen.
Het bouwwerk dat ruim 80 miljoen
kost, nadert nu zijn voltooiing. Eind van
dit jaar hoopt met proef te draaien en
midden 1979 worden de eerste nauwkeurig
nagemaakte, soms met kleine straalmoto
ren uitgeruste, modellen van grote
vliegtuigen in de windstroom geplaatst die
door de driehonderd meter lange tunnel
jaagt.
„Voor een internationaal project”, zegt
dr. Seidel die afkomstig is van de Deutsche
Forschungs- und Versuchanstalt fur Luft-
und Raumfahrt in Braunschweig, „is alles
ongelooflijk snel gegaan. Voor beide lan
den is het een goede zaak De samenwer
king is niet alleen technisch en politiek
uitstekend, ook organisatorisch gaat alles
bijzonder plezierig
Tijdens de bouwfase is een Nederlander
directeur van de Stichting Duits-Neder-
lands windtunnelproject; zodra het bouw
werk functioneert neemt een Duitser de
leiding over. De kosten zowel wat betreft
de bouw als de exploitatie worden door
beide landen gelijkelijk verdeeld.
Nadat tot Duits-Nederlandse samenwer
king was besloten voor het creëren van
onderzoekfaciliteiten voor de vliegtuigin
dustrie, is het project verrassend snel van
de grond gekomen. In het begin van de
zeventiger jaren kwamen enkele Westeu-
ropese landen, die op het gebied van de
luchtvaart en de vliegtuigindustrie iets be
tekenen West-Duitsland,' Engeland,
Frankrijk en Nederland bij elkaar, con
cludeerden dat wat er was aan ontwikke-
lingsfaciliteiten, zoals windtunnels, te oud
was (veelal van voor de Tweede Wereld
oorlog) en van onvoldoende kwaliteit en
realiseerden zich dat de respectieve indu
strieën niet lang meer op de vliegtuig-
Imarkt zouden opereren als niet werd be
gonnen met de bouw van een aantal mo
derne windtunnels.
De beperkte kennis van het Nederlands
bij veel RTB-medewerkers komt de Frans-
taligé zenders niet ten goede als ze zich op
het terrein van de Vlaamse of Nederlands
talige cultuur begeven. Komisch was bij
voorbeeld een interview dat de Luikse
RTB-televisie maakte met Marnix Gijsen,
de veel onderscheiden schrijver. Gijsen
heeft een flink deel van zijn leven in Ame
rika gewoond. Had dit bijgedragen tot zijn
flamingantisme, vroeg de Luikse
gesprekspartner die kennelijk niets over
Gijsen wist. Gijsen reageerde vriendelijk
met een grap: ik ben geen Flamingant, ik
ben Vlaming en dat is veel erger, zei hij. De
wacht dat de mogelijke
toetreding van Portugal
en Spanje tot de Europe
se Gemeenschap vooral
grote problemen zal ge
ven voor de tuinbouw.
De indruk bestaat
voorts dat de nieuwe Eu
ropese Commissie, die
vraagstimulerende begin januari 1977 met
L
bock
Volgens het Centraal
Bureau van de Tuin
bouwveilingen waren de
gevaren die daaruit
voortvloeiden voor een
gemeenschappelijk land
bouwbeleid en de ge
meenschappelijke markt
vorig jaar ook in de
groente- en fruitsector te
merken. Het bureau ver-
ƒ19 miljoen) hoger dan
het jaar daarvoor, waar
in de omzet 18 pet. steeg.
Vooral de fruit- en
groenteteelt hadden van
het sombere weer te lij
den. Daardoor was er
eerder sprake van een
vraagremmende dan van
een 1-
werking, vooral door zijn haar werk begon, nog
invloed op de export-
vraag. Met name vanaf
het voorjaar was de
vraag bij de meeste
groentesoorten duidelijk
kleiner dan in het schaar-
stejaar 1976, aldus het
jaarverslag.
Met de deemoedigheid waarmee de Vla
ming gepokt en gemazeld is, dankte de
schrijver in de Gazet de radioman uit
Bergen „voor zijn conciliërende geste”.
Mede omdat de door hem bewonderde
presentator pok al eens versregels van
Guido Gezelle („O ’t ruisen van het ranke
riet”) via zijn RTB-F-microfoon had laten
klinken. Ten slotte meldde hij nog dat deze
nationaal voelende Waal ook nog de „ver
manende vinger had opgestoken tegen
„Les Durs” (de harden) die geen Vlaams
geluid in de RTB dulden”.
Nu is Radio-Mons maar een van de vele
gewestelijke zenders van de RTB die be
trekkelijk onafhankelijk zijn van de Brus
selse bazen Bij RTB-F-Brussel heersen de
scherpslijpers: Vlaams is hier even
vreemd als Duits (een taaltje dat door
60.000 Belgen wordt gesproken, alsmede
een dikke honderd miljoen andere Euro
peanen). En als er ooit een Nederlands
woord moet worden uitgesproken - denk
aan de Germaanse namen van talloze Ro
maanse Belgen - dan gebeurt dat omdat
het echt niet anders kan, en op z’n Frans
natuurlijk.
Ook bij de RTB doet zich de onevenredig
grote invloed gevoelen van het FDF (Front
der Franstaligen), de Brusselse taalpartij
die allergisch is voor „Vlamen” en hun
taal. Een FDF-blad viel bijv, heftig uit
naar een RTB-journalist die het had ge
waagd in het nieuwsjournaal zijn toehoor
ders „ettelijke minuten lang Vlaams op fe
leggen”. De perfect tweetalige verslagge
ver voerde gesprekken met slachtoffers
van overstromingen in Vlaanderen
De gekapittelde RTB-journalist is trou-
AMSTERDAM (ANP). Er komt een
maximumverkoopprijs voor panden, die
met subsidie van monumentenzorg in
Amsterdam worden gerestaureerd. Eige
naars van deze monumenten zullen bo
vendien in de toekomst deze panden niet
meer zonder toestemming van de gemeen
te mogen verkopen.
minder dan haar voor
gangster geneigd is voor
de groente- en fruitsector
een redelijke bescher
ming aan de buitengrens
van de gemeenschap te
verzekeren, zo staat ver
der in het jaarverslag.
Dit bleek bij appelen,
waarvoor op een invoer
beperking tot 300.000 ton
uit het zuidelijk halfrond
was aangedrongen. Met
name Chili kreeg hier op
nieuw de kans zijn appe-
limport te overschrijden.
Het bureau tuinbouw
veilingen denkt dat de
t besprekingen in Genève
over vermindering van
de internationale han-
delsbelemmeringen dit
jaar nog zullen worden
afgerond. Die besprekin
gen, in het kader van de
zogenaamde Tokioronde
van de GATT, boekten in
1977 vooruitgang, aldus
het jaarverslag van het
bureau.
2Ö/. J
Gebruik van een
computer kan het in
een zeer vroeg stadi
um opsporen van
borstkanker bij vrou
wen sterk vereenvou
digen. Bij preventa-
tief onderzoek moe
ten röntgenopnamen
van 18 x 24 cm2 wor
den bekeken op de
aanwezigheid van
vlekjes van 0,1-1 mm,
die een aanwijzing
voor beginnende
borstkanker zijn. Tot
nu toe wordt dit werk
voor gespecialiseerde
medici gedaan; het is
een zeer vermoeiende
taak die vrijwel
niemand lang achter
een met de gewenste
betrouwbaarheid kan
verrichten.
Deze bezwaren zijn
te ondervangen met
een in het Philips For-
schungslaboratorium
in Hamburg ontwik
kelde methode voor
computeranalyse van
de röntgenopnamen.
Hiermee kunnen ook
voor het oog spins
nauwelijk zichtbare
vlekjes feilloos wor
den opgespoord
DEN HAAG (ANP).
Met de champignons in
Nederland gaat het de
laatste jaren een flink
stuk beter. De veilin-
gomzet van de eetbare
paddestoel steeg in 1976
met bijna 16 miljoen en
in 1977 met circa 6 mil
joen. De pessimistische
stemming in de cham-
pignonwereld van enige
jaren terug was in 1977
dan ook volledig ver
dwenen.
Wel vroeg men zich
eind vorig jaar af waar
men, gezien de flinke in
vesteringsplannen die
zijn gedaan, in 1978 en
1979 met de grotere pro-
duktie van champignons
moet blijven. In het jaar
verslag 1977 van het Cen
traal Bureau van de
Tuinbouwveilingen in
Nederland spreekt men
er overigens zijn voldoe
ning over uit, dat de vei
lingen hun aandeel in de
afzet van champignons
in Nederland vorig jaar
hebben kunnen hand
haven.
Ondanks dat het weer
niet meezat in 1977 was
de totaal-omzet van de
bij het centraal bureau
aangesloten veilingen
maar één procent (circa
Zuid Holland^
CGn
