Kevin Coyne treedt op
als psycho-therapeut
René Sleeswijk overleden
Schitterende première van nieuw ballet van Rudi van Dantzig
JS
J
Wonderbaarlijke prestatie van Noerejev
Voorstelling van Globe moet nog naar perfectie groeien
r
NI
ma
BASKETBALL
HEDENAVOND 20.00 UUR
in de Beijneshal, Stationsplein,
de belangrijke competitiewed
strijd
BUITONI
RADIO MUSETTE
(Rotterdam)
P
bik.
IB!
Brits fenomeen aangrijpend in De Melkweg
17e-eeuws schilderij
Malvina Reynolds
overleden
O
tip! Gemeente Nijmegen koopt
5
17
KUNST
MAART
19 7 8
pompen
en kompressoren
uit voorraad
leverbaar
Zuiderdorpstraat 15
Oud-Velsen Tel. 02550-15797
Zwanenburg tel.02907-3541
culinaire
specialiteiten
t ROODE HERT”
d
p|N S D a G 2 1
Veel ontroering in Kleine Man
1
Het boek en ook het toneelstuk Kleine
show steelt zal niemand verbazen. Een
KO VAN LEEUWEN
(Foto Pan Sok).
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
iafd.
NIJMEGEN (ANP). De gemeente Nij-
leologit
aailand
rn repot-
eftijd.
i
gramma-
F
(ADVERTENTIE)
□eelfilm
CONRAD VAN DE WEETERING
JOHN OOMKES
snel en veel las. Toneelgroep Globe speelt nu een bewerking van dat boek, gemaakt door
Tankred Dorst, geholpen door regisseur Peter Zadek, die er zelf in Duitsland een
voorstelling van regisseerde. Bij het zien van deheel verdienstelijke opvoering door
Globe, maandag in de Amsterdamse Stadsschouwburg, kwam alles weer in mijn
herinnering. De ontroering over wat ik toen las, maar ook heb ik bewondering voor de
kongdijet vredesverdrag tussen Frankrijk
jcumr1-
de beet
iderpn
maartij
18.10 en
ersum 3,
AMSTERDAM. In 1932 verscheen de Duitse roman „Kleiner Mann, was nun?”,
wel de geschreven door Hans Fallada. Toen ik tot wat men wel noemt „de opgeschoten jeugd”
Het schilderij „Vrede van Nijmegen” is
momenteel in bezit van een particuliere
verzamelaar in Parijs. De kosten van aan
koop, transport en verzekering bedragen
140.000 gulden. De Vereniging „Rem
brandt” tot behoud en vermeerdering van
kunstschatten in Nederland heeft de ge
meente Nijmegen een subsidie van 40.000
gulden toegezegd.
elkaar vinden en menen dat daarmee alles
tot in het oneindige gered is. Hannes Pin
neberg en zijn vrouw Duifje, wat zijn ze
heerlijk openhartig en naïef en wat zijn ze
De titels van enkele van haar liederen
hjn „Little Boxes”, „Morning Town Ride”
en „What have they done to the Rain”.
(Van onze kunstredactie)
BUSSUM. In zijn woonplaats Bus
sum is naar eerst thans bekend is ge
worden zaterdag overleden de beken
de theaterproducent René Sleeswijk.
Hij is 70 jaar geworden.
Sleeswijk is vooral bekend gewor
den door de Snip en Snap Revues die
jaren en jaren volle zalen trokken.
subliem acteerwerk met Jenny Arean ook
nog een zangduet doet waarin hij briljant
showwerk laat zien.
De vorm waarin „Kleine Man, wat nu?”
gespeeld wordt doet mij denken aan de
film Cabaret, waarin Liza Minnelli en Joel
Gray excelleerden. Dan zie ik weer heel
langzaam die ouwe man in dat park weg
schuifelen als een groepje jonge nazi’s hun
ijl begonnen lied laten aanzwellen, en ik
zie weer de pijn op dat moegeleefde ge-
mensen in avondkleding, met dranken en
lange sigaretten, met een kusje, een dansje
en een eregast die eigenlijk alles mag,
behalve werkelijk zichzelf zijn. Hij zou het
liefste gewoon zijn schoenen uitdoen en
ook zijn hemd nog en dan zou hij op de
grond willen gaan zitten en iemand willen
ontmoeten met een echte glimlach in de
plaats van al dat namaak vriendelijk
gedoe.
Goed, zegt Van Dantzig, laten we eens
zien wat er in zo’n geval zou gebeuren. Het
achterdoek verdwijnt, de keurige zeteltjes
worden aan staaldraden opgetrokken, op
de achtergrond verschijnt een keten van
blauwe sterren en iedereen loopt rond in
een minimum aan kledij. Noerejev wordt
in deze situatie letterlijk enkele keren on
dersteboven gegooid. Er is veel meer licha
melijk contact dan voorheen. Men gaat op
elkaar liggen, kortom, de choreograaf pro
beert de gesloten houding van al die men
sen te doorbreken en het lukt hem niet.
zicht. Zulk een aangrijpend moment is
zeldzaam. Graag had ik zoiets geproefd in
de voorstelling van Globe, per slot speelt
Kleine Man in diezelfde periode. Maar de
nazi-dreiging wordt niet werkelijk voel
baar in deze versie van Kleiner Mann, was
nun, ook al zien we tegen het slot wel een
paar SA-mensen op het toneel. Wel wil ik
onmiddellijk toegeven dat de finale ver
bijsterend overkomt. Alle spelers zingen
de herkenningsmelodie terwijl de muziek
dat met het koperwerk in de aanslag schril
verscheurt.
Een storend element in de voorstelling is
en dat vind ik echt jammer het grote
aantal decorwisselingen. Daardoor wor
den er telkens gaten geslagen die niet
steeds even vlot worden opgevuld. Hoe
fraai de grote lichtjesflikkerende show
trap ook is, de techniek eist nu een te
opdringerige rol op.
Toch neem ik het voor lief als ik terug
denk aan enkele persoonlijke spelpresta-
ties. Allereerst dan Hans Hoes en Edda
Barends als Hannes en Duifje. Allebei
hebben ze in hun stem exact die moeilijke
hoopvolle toon uit het boek getroffen zon
der daarbij melodramatisch te worden.
Samen en soms ook afzonderlijk
zorgen zij voor diverse momenten van
diepe ontroering. Met als hoogtepunt bijna
tegen het einde de thuiskomst van Hannes,
als hij door de politie vernederd is. Hoes
laat de vragende blik van Hannes terugko
men in heel zijn hulpeloze gestalte.
Uitstekende bijdragen komen er ook van
Theu Boermans, Joost Prinsen en Allard
van der Scheer, steeds in verschillende
korte rollen die er dan meteen heel sterk
staan. Geen geringe prestaties, want de
fragmentarische opbouW vergt grote inzet.
De muziek, als belangrijk onderdeel in
deze voorstelling ligt goed in het gehoor en
klinkt voortreffelijk. De arrangementen
van vele oude toppers zijn van Rob van
den Berg, die ook het in wervelend tempo
spelend combo leidt. Ook bij de change
menten maakt die muziek veel goed. Voor
decor en kostuums tekent Andreï Ivanea-
nu. Die kostuums zijn bij het showwerk
brutaal glitterend en passen voor het
overige deel van de voorstelling ook prima
in de sfeer van de scènebeelden. Een voor
stelling die nog naar perfectie moet
groeien.
Dan keert de oorspronkijke situatie te
rug. De zeteltjes komen weer naar bene-*
den, de achterwand zakt, de mensen in
hun avondkleding zijn er weer en de ande
ren verdwijnen, behalve Noerejev, die als
een worm over de grond blijft kronkelen,
terwijl de anderen zonder hem te bekijken
over hem heen stappen.
Dat gebeurt door het touw om hem heen
te slaan en hem daarmee door de hele
groep te laten besturen. Het contact met al
die mensen via dat touw is intens genoeg,
maar de solist wil zich niet laten sturen, hij
wil contact hebben en toch volledig vrij
zijn. Wat we zien is een innerlijk gevecht
op leven en dood, waarbij Noerejev ten
slotte op de grond ligt en, zoals zo vaak
gebeurt bij Van Dantzig, overdekt wordt
door de lijven van alle andere dansers, in
een dichte kluit.
En dan tenslotte staat hij op, als bevrijd
van een geweldige last, hij trekt zich van al
die mensen niets meer aan, zij trouwens
ook niet van hem en hij stelt zich kwets
baar op, waardoor hij in feite onkwets
baarder wordt. Zijn zelfvertrouwen is zo
danig uitgegroeid, dat hij het niet meer
hoeft te bewijzen, het is er gewoon. Onge
looflijk mooi, ik kan het alleen maar om
schrijven als een kinderlijk mens met een
stralende aureool om zich heen. Een won
derbaarlijke prestatie van Rudi van Dant-
Geopend vanaf 17.00 uur
’s Maandags gesloten
le en 2e Paasdag geopend
Vaak tref je in verslagen de emotionele
geladenheid waarvan tijdens het concert
of het stuk sprake was en die vaak de
relatie tussen artiest en publiek (en ook de
recensent) betreft niet meer aan. Elke keer
echter als ik in aanraking kom met het
fenomeen Kevin Coyne momenteel sa
men met organist Zoot Money op reis
langs een aantal Nederlandse zalen en
maandagavond in de Melkweg lukt het
me niet onaangedaan te blijven. Zelfs na
twee, drie dagen is het moeilijk afstand te
nemen van deze artiest, die zoveel van
zichzelf in een optreden legt, dat je van een
psycho-therapeutisch gebeuren kunt spre
ken. Het vreemde is evenwel, dat elke
aanwezige, incluis Koyne, van tijd tot tijd
gedwongen wordt op de sofa plaats te
nemen.
De 34-jarige Coyne is, maar dat had de
lezer al begrepen, nauwelijks in een of
ander hokje te stoppen. Ik ben ervan over
tuigd dat Coyne’s literaire en theaterkwa-
liteiten hem eerder bestempelen tot acteur
AMSTERDAM. Recensies of kri
tieken verschijnen in kranten om de lezers
te vertellen dat bijvoorbeeld goeie, ouwe
Fats Domino de zaal nog op zijn kop kan
zetten, dat de Bredase antiekbeurs voor
een bepaalde categorie verzamelaars je
van het is of dat het nieuwe stuk van Baal
zeker een bezoekje waard is. En bovenal
waarom dat zo is; dat de criticus hiermee
zichzelf bloot geeft is duidelijk. Hij of zij
probeert na afloop van een voorstelling of
concert er afstand van te nemen en te
beschrijven wat hij meegemaakt heeft en
waarom dat een bepaalde waarde moet
worden toegekend.
zig als choreograaf en van Rudolf Noere
jev als danser.
De muziek bij dit ballet is „Vermutun-
gen über ein dunkles Haus” van Roman
Haubenstock-Ramati (uit 1963), de aankle
ding is ontworpen door Toer van Schayk
en alle andere dansers waren voortreffe
lijk in de hun toebedeelde rollen, waarbij
vooral Sonja Marchiolli als vertegenwoor
digster van de zich blootgevenden en Mea
Venema als dame in avondjurk nadrukke
lijk in de ovaties aan het slot werden
betrokken even als natuurlijk Rudi van
Dantzig.
komen
rie.
uw vai
ma ma
3S( (fymegen heeft besloten een groot schilderij
ie.
mstraa
a.
[K
KSB
17e eeuwse herberg
in Oud-Velsen,
’n beschermd dorpsgezicht
aan ’t Noordzeekanaal, met
ver van IJmuiden, Haarlem
en Amsterdam.
formatie
C) Lokal-
19.15 (KI
'.45 (K
K) Jour-
ia. 18.30
IK) Jour-
ve serie
Filmpor-
>1.15 (K)
12.00 (KI
ar Laden
p of hor-
:>urnaal
kleine man vertrapt wordt als hij niet meer
nodig is.
Het verhaal van Fallada is helemaal niet
vrolijk. Het gaat over woningnood, geldge
brek, voortschrijdende werkloosheidheid
en over de dreiging van het fascisme onder
fl (Hitler. Een gedateerd stuk? Helaas, in het
ochtendblad van, 20 maart 1978, staat
middenop de eerste pagina dat er zesdui-
ii zend ontslagen in de metaalsector zullen
Ml/vallen. waarvan vierduizend gedwongen.
IC Op een andere pagina staat vermeld dat
meer dan vijftigduizend mensen het afge
lopen weekend in Amsterdam demon
ie bew streerden tegen de neutronenbom, de
Kloos op grootste betoging in ons land na de oorlog,
oor niet- £n Je woningnood? In Haarlem staan er
dkam]» vijfduizend woningzoekenden op de ur-
g«a gentielijst. De kleine man is nog steeds de
muziek
19 00
ge 20.15
ia. 21.M
tarskyi
ormatief
kob der
rnaal
(K) Do-
g Daniël
■dedelin-
K) Jour-
20.15 (K)
tv-spel
re. 22.35
■naai en
René Sleeswijk is enige tijd getrouwd
geweest met de zangeres Corrie Brok
ken, van wie hij later is gescheiden. De
crematie heeft vanmiddag plaatsge
vonden.
OAKLAND (Reuter). In een zieken
huis in Oakland is Malvina Reynolds op
71-jarige leeftijd overleden. Zij heeft een
rontal protestliederen geschreven, die ge-
im. 21.45 «>ngen zijn door Joan Baez en Pete
Seeger.
Scène uit Globe’s voorstelling van Kleine Man, wat Nou?, met Hans Hoes als Hannes
Pinneberg, Edda Barends als Duifje.
Choreograaf Rudi van Dantzig schreef
„Over een donker huis” op de persoon van
gastsolist Rudolf Noerejev (op beide foto’s
rechts). Het ballet toont hem in verschil
lende situaties. Op foto links op zoek naar
zichzelf en contact met anderen; op de
foto rechts samen met Mea Venema.
(Foto’s Jorge Fatauros).
naart g
aan het
d-Neder ^er<^ gerehend, heb ik het boek gelezen. Dat wist ik niet meer, het was in een tijd dat ik
i via Hil-
17.30 en
ïd door
Start en
ir op ffi. wijze waarop „Kleine Man, wat nou?” nu op het toneel tot leven gebracht is. Beslist niet
lOS-pro. jn een feilloze voorstelling, wèl in een toneelgebeuren dat je gevoelens in beweging zet.
ie Lijn’
ling met
19.30 en Man, wat nu? gaat over twee eenvoudige
?rsum 3 ionSe mensen die als zovelen hun geluk bij
SCHEVENINGEN. —Het zijn zeldzame
ervaringen op onze danstonelen als je
iemand, die zelfverzekerd, toegejuicht en
perfekt acterend opkomt, in de loop van
een stuk echt kwetsbaar ziet worden en
als het applaus daarna niet frenetiek en
opgepept is, maar werkelijk de funktie
heeft je van een zware spanning te ontla
den. Dit gebeurde maandagavond in het
Scheveningse Circustheater waar Het Na
tionale Ballet met Rudolf Noerejev als
gast een nieuw ballet van Rudi van Dant
zig uitbracht onder de titel „Over een
donker huis”.
Het gaat eigenlijk over Noerejev zelf,
een man die nergens thuis is, maar overal
ontvangen wordt als een gevierde held.
Iedereen wil met hem praten, iedereen wil
hem de hand schudden of op de schouders
kloppen, maar al die contacten blijven loos
en oppervlakkig.
Die situatie laat Van Dantzig zien tijdens
een feest in een keurige salon, met keurige
Aanvankelijk was Sleeswijk voorbe
stemd om architect te worden; hij volg
de daartoe colleges bij Le Corbusier in
Parijs. Snel bleek dat hij daar niet voor
in de wieg was gelegd en samen met
Bob Peters begaf hij zich op het thea
terpad. Hij probeerde Lou Bandy be
kend te maken, maar dat mislukte na
twee jaar. Later ontmoette hij Louis
Davids, die in 1937, gedwongen door
een astma-aanval, zijn plaats afstond
aan Willy Walden en Piet Muyselaar in
het beroemdste radioprogramma van
m i
ipe voo ^rean daarbij met gloedvolle kracht de
1 v“ ihow steelt zal niemand verbazen. Een
erd b 'errassing vind ik Henk Rigters, die naast
iggevin
üamiteiL
aan te kopen van de ondertekening van
1j en
iel1 Spanje uit 1678. Het schilderij, in
olieverf, wordt toegeschreven aan Ber
nard Vaillant en meet 1.65 bij 2.75 meter.
De ondertekening van het vredesverdrag
in 1678 vond plaats in het huis van de
Nederlandse onderhandelaars op de
„Doddendaal” in Nijmegen.
ïderland
halve ft
adio »P vurig en str jdbaar om het geluk voor
flitsen elkaar te behouden in een tijd van crisis en
i uitzen- naderend oorlogsgeweld. Maar ze gaan
streftde tenonder. Niet alleen aan de uitbuiting van
april. In het grootkapitaal, maar vooral omdat de
een aan
ma won
ir De Britse performer Kevin Coyne gaf maandagavond het eerste optreden van zijn
Nederlandse toemee in De Melkweg. Woensdagavond treedt hij op in de Stadsgehoor
zaal te Leiden. (Foto Lex van Rossen).
de jaren dertig „De Bonte Dinsdaga
vond Trein”.
Sinds die tijd was er het drieman
schap Sleeswijk-Walden-Muyselaar.
Met Snip en Snap werd 32 seizoenen
door Nederland opgetreden. Verder
produceerde Sleeswijk musicals als
„My fair Lady”, „Oliver” en „Sweet
charity”. Het werden niet bepaald kas
successen en in 1969 verzuchtte Slees
wijk dan ook: „Met de Snip en Snap-
revue weet ik waar ik aan toe ben; er is
nauwelijks sprake van een risico. Het
publiek komt immers altijd. Bovendien
hoef ik dan geen hoge Amerikaanse
rechten van 10 of 12 percent te betalen,
zoals bij musicals gebruiikelijk is.”
“geliiil zon(jer verwijt spelen.
Onder regie van Jaak van de Velde heeft
het gezelschap, aangevuld met enkele gas
ten (Jenny Arean en Edda Barends) met
grote inzet en gedurfde flair Kleine Man in-
revue-vorm gezet. Fragmentarisch trekt
ing hier het verhaal voorbij tegen een achtergrond
rrespon fan Berlijns cabaretwerk, veel zang en
in dans. Dat gebeurt heel redelijk. Dat Jenny
(ADVERTENTIE)
w
astell Plage is straks weer open! Dan geniet u
weer van de franse keuken op 't Zandvoortse
strand, dan drinkt u uw favoriete drankje in de
zon, bij maanlicht of aan onze nieuwe bar,
dan kiest u uit maar liefst zes kreeft-specialiteiten of neemt u
gewoon even ’n broodje in ons nieuwe sandwich-paviljoen
Castell Plage, Ook als de zon niet schijnt.
en dichter, dan zanger en componist, ook
al bestaat elk optreden op het eerste ge
zicht uit een verzameling korte liedjes.
Coyne kan niet zingen; althans zijn stem
geluid volgt patronen die we daar in de
regel niet toe rekenen. Zijn gitaarspel mag
eveneens nauwelijks die naam hebben;
Kevin drukt met zijn duim overlangs de
hals meerdere snaren tegelijk aan (zodat
hij kan variëren op een „open” e-stem-
ming).
Kevin Coyne jarenlang werkzaam als
sociaal therapeut in een psychiatrische
inrichting wijkt nog verder af van wat
voor gebruikelijk doorgaat. Mimiek, im
provisatie, maar bovenal een telkens wis
selend stemgeluid vertellen het verhaaltje,
dat aanleiding was tot een lied, draaien de
betekenis en de stemming ervan om, on
dergraven de zekerheid van de luisteraar
en drukken hem onbarmhartig met de
neus op de feiten. Bij Coyne heb je het idee
dat je eigen weggedrongen vooroordelen
en angsten worden opengelegd door een
behendig chirurg, die je verdooft voor je
het weet en snijdt voordat je kunt zeggen
dat het pijn doet.
Fat Girl bijvoorbeeld beschrijft hoe je
gevoelens zijn en hoe Coyne’s gevoelens
zich verhouden ten opzichte van een dik
meisje. „Vind je er werkelijk wel zo aar
dig?”, zingt Kevin met een dikke stem.
„No”, snerpt het vervolgens uit dezelfde
mond. Het lied van de oude man, die door
zijn omgeving vreemd wordt gevonden
omdat hij eindelijk zijn eigen gang kan
gaan, is een andere haarscherpe analyse
van intermenselijk gedrag, ,,’t Is enkel een
gek”, een „Lunatic”, vinden de mensen.
Maar Coyne laat het hen zo vaak herhalen,
dat de vraag rijst wie er nou voor normaal
door kan gaan.
Het onbewuste, verstopte moedercom
plex graaft Coyne uit zichzelf op in num
mers als Marjorie Razorblade en Mummy.
Moeder is een grote ballon, die over mijn
leven vliegt en die haar schaduwen telkens
op je werpt en je achtervolgt met vragen
als (Kevin zet een andere stem op) „wan
neer ga je werken?” of „wanneer zoek je
eindelijk eens een vrouw die bij je past”.
Bedreigend zo’n moederfiguur, signaleert
hij. Maar als je haar werkelijk nodig hebt,
kan het zijn dat ze er niet meer is. Zoiets
herkent iedereen, zeker op de wijze waar
op Coyne het bespreekbaar maakt,nu jok
kend en loochenend, dan weer schuchter
of extatisch toegevend aan het moeder
complex.
Heel beeldend is ook Karate King, dat
haarscherp duidelijk maakt wat de be
weegredenen van die flinke vechtsporters
zijn, die met hun flitsende spiermassa’s
willen compenseren wat ze qua karakter
missen. Het refrein krijgt een metalen
klank door de echo die er aan wordt toege
voegd (Chop, chop oftewel hak, hak!!!).
Ook sociaal-maatschappelijke kritiek
krijgt bij Coyne een wat groteske vorm,
maar wordt daardoor bijtend. In The
Bourgeois Dance bijvoorbeeld, stelt hij de
burgerlijkheid aan de kaak door te wijzen
op het materialisme: „Je kunt aHeen geluk
kig zijn met vier vrouwen, 27 huizen en
tientallen auto’s!” Coyne overdrijft, maar
in de parodie zit wel de macht van de
kleine man verscholen. Andere prachtige
nummers zijn nog Eastbourne Ladies,
Amsterdam (over eenzaamheid), Strange
Locomotion en de tedere crooner As Ti
mes goes by.
Na afloop van het gebeuren komt Simon
Vinkenoog, in een bepaald opzicht Coyne’s
Amsterdamse collega, de kleedkamer bin
nen. Met in zijn voetspoor geforceerde
bedrijvigheid en geanimeerdheid, die re
cepties in de regel doet uitgroeien tot zinlo
ze gebeurtenissen. Kevin Coyne heeft er
geen oog voor, is te zeer bezig te verwerken
wat hij zelf kort tevoren van zichzelf heeft
gegeven. Het is ook de reden dat onze
kennismaking binnen enkele ogenblikken
uitgroeit tot een woordenwisseling. Eerst
later begrijpt Coyne dat de journalist als
een geraakte fan reageerde op diens optre
den en ik dat de artiest op dat moment te
kwetsbaar was.
l.
Film
Mensa
'Jeerlao-
lie f
rkingte jupe Globe kan daarom Fallada’s werk
reF
iggevaj
voor dt
dkampt
s zullen
ie reu
Een stel mensen brengt een touw en
vormt daarmee een boksring, waarbinnen
Noerejev met één van de mannen op de
vuist gaat in een gevecht dat het midden
houdt tussen bruut geweld en een zoeken
naar liefde. Op dat moment breekt er iets
in het strakke formele gedrag van de
hoofdrolspeler, maar een echte opening is
er nog niet. Wat volgt is een poging het
bereikte wanhopig vast te houden en zo
mogelijk te verdiepen.
west to
ling vai
