Winkeliers
in Amstelpark
Zwartrijders
ZEELEEUWENROTS MN DIGGELEN
Rolstoelen
in Carré
Blindenroute
Palestijnen
i
Onderzoeken ten bate van
Amsterdam bij nacht
'w w
aktiegroepen, vakbonden
en individuele burgers
m L I
11
AMSTERDAM
MAART
0 N D E R D A G 3 0
19 7 8
Exacte wetenschap
ng
m.
Voorbeelden
Begeleiding
Politiek
>5
hg J
9
I
b
1
ONDER REDACTIE VAN INGE CRUL
M
7W
/'S
Ml
1
O
MB
fe» I
Ze zijn de laatste jaren als paddestoelen uit de grond gerezen. De
informatiecentra, de vraagbaken, de ‘hulpposten die zich allemaal
dezelfde gemakkelijke naam aanmaten: „winkel”. De wetswinkel, de
architektenwinkel, de onderwijs winkel, de chemiewinkel. En nu dan
de wetenschapswinkel. In diverse universiteitssteden nog slechts een
idee, een plan in Amsterdam een concreet gegeven in het onlangs
door de ex-minister van wetenschapsbeleid Trip geopende pandje
Sarphatistraat 133. „Hoewel een winkel misschien niet eens zo’n goed
word is”, zegt „wetenschapswinkelier” Onno Nieman. „Het kost
immers niets”.
.öri-
-*•
-
likt
De wetenschapswinkel bemiddelt in dat
TA
•>- ..-v.
4
0 o I
I
Desgelijks ziet ge een jongeling dwalen,
Dronken loopt hij langs de straat,
's Morgens moet hij ’t zuur betalen,
Als hij naar zijn werk toe gaat.
Wat moet die arme vrouw niet lijden,
Die bij de weg om een aalmoes wacht,
Armoed drukt van alle zijden:
Het is Amsterdam bij nacht.
Een uur is ’t, men telt de schijven
Bij het zachte licht der maan,
Een ieder wil nog langer blijven,
Denkt niet om naar huis te gaan,
Straat en grachten zijn verlaten,
Binnen heerscht nog weelde en pracht,
Braspartij bij volle maten:
Het is Amsterdam bij nacht.
proces, brengt onderzoekers en „klanten”
bij elkaar. Een paar voorbeelden. De Bond
voor Dienstplichtigen vroeg om onderzoek
naar de periode van het militair gezag na
de tweede wereldoorlog. Het Documenta
tie Centrum Nieuwste Geschiedenis gaf
een lifteratuurverwijzing. Het Braziliëco-
mité vroeg informatie over het proces van
kernenergie-opwekking en zonne-energie
en kon van de subfaculteit natuurkunde
een rapport krijgen. Release Haarlem
vroeg onderzoek naar vrijwillige tehuis
plaatsingen in ons land en kwesties van
kinderrechtspraak en werd verwezen naar
het Criminologisch Instituut Bonger, dat
voor informatie zorgde
De Vereniging Milieudefensie wou de
mogelijkheden overwegen van het neerzet
ten van glascontainers in Amsterdam en
kregen een rapport van het Instituut Mi
lieukunde van ‘de universiteit. Onno: „uit
zo’n onderzoek bleek bijvoorbeeld dat er
meer mensen in geïnteresseerd waren. De
VMD wilde dan zelf dat glas ophalen en je
kunt dan zeggen: dat kun je niet aan, begin
met een papier-ophaalactie op dit mo
ment.”
Vakbonden vroegen onder andere om
onderzoeken naar ervaringen met deelar
beid en naar de manier waarop de molen
van werkelposheidswetten overkomt op de
mensen. De aktiegroep Middelland vroeg
onderzoek naar een huurweigeraktie. Stop
de Kindermoord kwam met diverse vra
gen over het gedrag van kinderen in het
verkeer. Strohalm wilde informaties over
de invloed van de energiecrisis van 1974 op
de gemiddelde Nederlander. De indus
triebond FNV wilde iets weten over de
schadelijkheid van een bepaald middel.
Een particulier had vragen over de invloed
van een reinigingsmiddel op het kunst
gebit.
Onderzoeken waarvan het resultaat toch
zeker in de politiek betrokken zal worden.
Wetenschapswinkelier Onno
Nieman, hier in de deuropening van
het winkeltje in de Sarphatistraat:
„Drempels slechten voor wie geen
toegang heeft tot universitair onder
zoek’’
Komt men door de nauwe stegen,
Poesjes vindt men bij de vleet,
Zij zijn voor geen spook verlegen,
Vraagt hun wie hen iets misdeed.
Pst... pst.... fluistert zij, kom binnen,
Terwijl zij vriendlijk lokt en lacht,
En menigeen verzet zijn zinnen:
Het is Amsterdam bij nacht.
Drie uur heeft de klok geslagen,
Ginds dat paar verlaat het bal,
Zij wordt schier door hem gedragen,
Uit vrees, dat zij zich stooten zal
Tegen een steen haar moede voeten;
Zij leunt op hem teer en zacht,
Maarzij zal het hem verzoeten:
Het is Amsterdam bij nacht.
Vraag is Of je daarvoor niet grenzen moet
trekken, kriteria moet aannemen, waar
binnen een onderzoek „geoorloofd” is?
Onno: „Dat doen we niet, althans nu niet.”
Als iemand als Glimmerveen nou zou ko
men? „Dan is er inderdaad geen goed
argument om hem af te wijzen. Je zit met
hetzelfde dilemma wat betreft de kosten:
sommigen zouden best wat kunnen beta
len, maar dat doen we niet. Het uitgangs
punt was op dit moment om drempels te
slechten voor wie geen toegang had tot
universitair onderzoek. Later kunnen we
dan zien of er nieuwe drempels moeten
komen. De nadelen wegen op dit moment
niet op tegen de voordelen”.
Ondanks enkele financiële problemen is
de winkel vorig jaar zomer officieus gaan
draaien vanuit het Van 't Hof instituut. De
„echte” winkel in de Sarphatistraat is ech
ter pas onlangs geopend. Wat weer niet wil
zeggen dat men daar nu meteen hard naar
toe moet rennen: over circa twee weken
zullen de beide „winkeliers”, genoemde
Onno en Bart van der Lugt, beide kandi-
daatsassistenten er pas echt hun stand
plaats hebben. De bedoeling is dat er dit
jaar een vaste kracht wordt aangesteld.
Het bestuur van de Wetenschapswinkel
is voor de helft samengesteld uit mensen
uit het universitaire leven, voor de andere
helft uit klanten. De verdeling van die
klanten: voor de helft vakbondsmensen,
want, zoals Onno zegt: de bonden kunnen
daadwerkelijk iets met de resultaten doen
op een breed front. En voor de andere helft
aktiegroepen. Zo staan op de nominatie of
zijn inmiddels al bereid gevonden: de
Stichting Vara Ombudsman, de Vereni
ging Milieudefensie, Derde Wereld Bewe
ging, Landelijk Ombudsteam Stadsver
nieuwing, Vrouwenhuis en Onderwijs
groep Amsterdam.
De Wetenschapswinkel wil voor heel
Noord-Holland functioneren. Wie zich
met bepaalde onderzoeken tot de winke
liers wil wenden kan dat, ook als Onno en
Bart straks definitief „kantoor” houden in
de Sarphatistraat, het beste eerst schrifte
lijk of telefonisch doen. Het adres: Sar
phatistraat 133, telefoon 020-5222417.
Winkeliers zijn meestal niet de grootste
voorstanders van de afsluiting van stra
ten voor autoverkeer. Dat het autoge
bruik wel eens (dit stuk zit vol eufemis
men) tot opstoppingen wil leiden deert
hen niet zo: dan wordt het openbaar
vervoer tenslotte ook opgehouden en dat
heeft best zijn voordelen. Zo lazen we in
City Nieuws, het blad van de Vereniging
City Amsterdam, de volgende understa
tement als aansporing tot de winkeliers
in de (smalle) Utrechtestraat: „Mensen
die in een stilstaande tram zitten lezen
graag. Zorg daarom voor grote leesbare
etalagekaarten”.
Zo niet in de bus: in verband met lande
lijke bij de wet vastgestelde bedragen
blijft de boete daar zes gulden.
Theater Carré maakt trots bekend dat
voortaan rolstoelgebruikers ook naar
voorstellingen kunnen, zonder dat ze hun
stoel hoeven te verlaten. Bij iedere voor
stelling kan voortaan één rolstoel op een
gereserveerde plaats staan. Ja zelfs kan
er, een groepje met zes rolstoelen in!
Als u nog zonder kaartje in de Amster
damse tram wilt meereizen doe het dan
in ieder geval vóór 1 april. Scheelt u
negen gulden in de boete, want vanaf de
volgende maand komt het zwartrijden in
tram en metro op vijftien gulden te staan.
Waarachtig een geweldige verbetering,
dat men in een theater van ongeveer 1950
stoelen zomaar bereid is een plaatsje af
te staan voor een rolstoelgebruiker! Voor
deze gunst wel éven bespreken, anders
wordt het zo dringen. Zeven dagen voor
de voorstelling begint graag. Men kan
telefonisch contact opnemen met het
nummer 020-226177, toestel 4.
3
nis
4 5 6
ja by nacht
oüciinüÈ
De cinema van de Melkweg (Lijn-
baansgracht 234) staat deze week in het
teken van films over Palestijnen. Tot en
met 2 april worden op verschillende tijd
stippen dagelijks allerlei films vertoond.
De volgende titels staan op het program
ma: Strijd om de grond (Mario Offen-
berg), De Palestijnen (Johan v.d. Keu
ken), Kafr Kassem (Borhan Alawi), Re
port from Gaza (Palestine Cinema Insti
tute), Brief uit Libanon (G. Sluizer), Kfar
Chouba (Samir Nimr), De Droom (J. Vis
ser), Les Dupes (Twefik Saleh), De olijf
boom (Cinéma Vincennes). Voor nadere
inlichtingen over de voorstellingen kan
men bellen 020-241777.
De meest uiteenlopende vragen, waar
voor dan instituten van de universiteiten,
subfaculteiten, worden benaderd. In Am
sterdam meestal, in enkele gevallen ook
daarbuiten. Bij’de vragenstellers zie je ook
politieke partijen: de Tweede-Kamerfrac-
tie van de PvdA bijvoorbeeld, die onder
zoek wilde over de uitholling van de demo-
kratie door gemeentelijke adviesorganen.
En de PSP in Amsterdam, die geïnteres
seerd is in het bestedingspatroon van
klein- en grootbehuisden in de hoofdstad.
1 7 1'
ren Zie hoe
Er is niets nieuws onder de zon, sprak
reeds de Prediker. Hetgeen er geweest is,
hetzelfde zal er zijn en hetgeen er gedaan
is hetzelfde zal gedaan worden. De zon
gaat op en de zon gaat onder en hij belicht
al eeuwen lang datzelfde woelige Amster
dam. En wie roept dat hij tegenwoordig
niet meer veilig over straat kan, en dat dat
vroeger toch heel anders was, en wie ach
en wee klaagt over de toenemende crimi
naliteit en het zedelijk verval, hij leze dit
gedicht, vergeeld, verbleekt, gevonden in
een oude bundel. En hij zal zien dat andere
tijden in Amsterdam geen andere zeden
betekenen.
Het opvallende is dat het initiatief tot de
wetenschapswinkel eigenlijk vanuit de
exacte hoek is gekomen. Onno verklaart
dit vanuit het feit dat de sociale weten
schappen alleen al door de aard van hun
onderzoeken eerder de maatschappelijke
relevantie onderkenden. Steeds meer zie je
nu hoe juist die exacte wetenschappen
aansluiting zoeken bij de maatschappij
een goed voorbeeld in dat opzicht is het
milieuonderzoek, dat uitstekend door juist
deze wetenschappen kan worden verricht.
Sinds de start ongeveer een jaar terug
zijn er 200 verzoeken om bemiddeling bin
nengekomen, waarvan er vijftig zijn afge
handeld en vijftig in de afspraakfase ver
keren. De studenten kunnen in het kader
van hun studie een project aanpakken.
Steeds is er daarbij de waarborg van des
kundige wetenschappelijke begeleiding.
Via mededelingen in het universiteitsblad
Folia Civitatis, en als dat niet lukt via
persoonlijke benadering of via contact
groepen op de faculteiten worden klant en
onderzoeker met elkaar in contact ge
bracht. Er kan soms een paar maanden
mee heen gaan voor vraag en aanbod bij
elkaar zijn gebracht.
Soms blijkt de interesse er wel te zijn,
I 6 5 5 1 3 2 2'
wacht Dron - ken zwaait ny naar al - ie
2 1 1
sto - ren Zin
In Werk in Uitvoering, het blad van
Publieke Werken in de hoofdstad, lazen
we hoe men zich inspant om het Amstel
park speciaal ook voor blinden toeganke
lijker te maken. In tegenstelling tot ande
re tuinen in ons land, die speciaal voor
blinden zijn opgezet, met verhoogde
bloemvakken, naambordjes in braille, en
goed voelbare afscheidingen, zijn er in
het Amstelpark nauwelijks aanpassin
gen. Alleen bij het deel „bedreigde flora”
is een leuning op het bruggetje.
Blinden hebben nu samen met de afde
ling beplantingen een beschrijving ge
maakt van een route, die ze, mits ze
kunnen stok-lopen zonder geleide kun
nen wandelen. Het deel „bedreigde flo
ra” werd hiervoor uitgekozen, omdat
hier veel te ruiken, te voelen en te horen
is. Er zitten vooral veel vogels doör de
rustige sfeer.
In proefwandelingen met blinden is
genoteerd waarop in de routebeschrij
ving de nadruk gelegd moest worden. Zo
was het plaveisel belangrijk, en alle ob
stakels zoals bankjes en bomen op het
pad. De blindenbibliotheek heeft tenslot
te de route helemaal in braille uitgetikt.
Er is ook een plattegrond in reliëf bijge
daan. De routebeschrijving is te bestellen
bij de blindenbibliotheek, Molenpad 2,
bij mevrouw D. H. Rosskopf, telefoon
020-266465. Bij de hoofdingang van het
Amstelpark liggen er ook vijf om uit te
lenen.
Niet onder doend voor de ver
scheurende roofdieren in Artis
knauwde dezer dagen een bull
dozer de zeeleeuwenrots in het
dierenpark tot hapklare brok
ken. Het zag er allemaal erg
ruïneus uit toen hij z’n tanden
erin had gezet, maar je kunt
hem noch Artis echt kaalslag
verwijten: het was een hoogno
dige maatregel. De rots, hon
derd jaar oud, was nog wel in
redelijke staat, maar het water
bassin van de vier Californi-
sche zeeleeuwen en de kegelrob
was zo lek als een mandje ge
worden. Jaarlijks moest er acht
miljoen liter water in worden
gepompt om het water op de
gewenste hoogte te houden. Ov
er twee jaar moet hier een
nieuwe rots verrijzen, waarvan
gemeente en provincie onlangs
de plannen goedkeurden. Tij
dens de verbouwing worden de
bewoners zolang geherbergd
op het leeuwenterras, en de
leeuwen worden onderge
bracht in enkele kooien naast
hun terras.
De ontwikkeling van de Wetenschaps
winkel moet men zien tegen een achter
grond van verschillende initiatieven van
uit de universiteit. jEen belangrijke rol
spelen daarbij de biologiestudenten, die al
in '76 met hun programma „wetenschap en
samenleving” werkten en later het idee
overnamen van het „bemiddelingsbureau
tot maatschappijgericht onderzoek” dat
in de universiteitsraad in de vorm van een
motie op tafel was gekomen. De derde
poot onder de winkel is ongetwijfeld de
stroming binnen de Bond van Weten
schappelijke Arbeiders om te komen tot
oprichting van instituten voor maatschap
pijgericht onderzoek.
I 7 6
Zoo is
Twee uur klinkt de klok in ’t rond,
Loerend sluipt daar iemand heen,
Zoekt men, bij hem wordt bevonden,
Hij leeft niet van de arbeid, neen,
Want door sleutels en instrumenten
Brengt hij visites, o zoo zacht.
Pas dus vooral op uw centen:
Het is Amsterdam bij nacht.
Kennis over de toonbank in de Wetenschapswinkel
ook een probleem niet in één wetenschap
pelijk kadertje te vangen. Onno: „Neem
geluidshinder. Dan gaat het op een gege
ven ogenblik niet alleen maar om de deci
bellen en objectief meetbare zaken. Dan
komt er ook psychologie aan te pas.” Zo
dat er multidisciplinaire werkgroepen in
het leven geroepen moeten worden.
maar ontbreken de nodige mankracht en
middelen. Aan de Wetenschapswinkel dan
de taak daarvoor te ijveren. Soms blijkt
3 s
Am - ster -
5 5^6 5
o ja
6 5 7 6 6
vrouw moet ar - moe
3 2 2 3 4 5 7
gend schreeuwt hy wat hy kan Me -
I Dat de produkten van deze winkel koste-
I loos over de toonbank gaan is juist een
I rezenlijk kenmerk. De wetenschapswin-
I tel is opgezet voor mensen en groepen
I ainder geld en commerciële bijbedoelin
gen en het gaat erom dat zij met de aange
boden informatie verbetering in hun posi-
ie kunnen aanbrengen. Kennis heet het
irtikel dat hier over de toonbank gaat, en
fe leverancier is de universiteit. Het alou-
je adagium dat kennis macht is werd
recht gedaan in het feit dat eigenlijk alleen
overheid en bedrijfsleven afnemers wa
ren. De wetenschapswinkel gaat daar ver-
indering in brengen. Voortaan zal de ken
nis meer gespreid kunnen worden, want
rok burgers, individueel of georganiseerd
in buurt-, aktiegroepen, vakbonden e.d.
tunnen bij de Wetenschapswinkel terecht
mor hun boodschappen.
Je kunt wetenschap bedrijven binnen
het eiland van de universiteit, je kunt
kiezen voor de directe aansluiting op het
bedrijfsleven, je kunt ook, en dat doet deze
irinkel, de wetenschap in dienst stellen
van de maatschappij, onderzoeken doen
die niet alleen van nut zijn voor de student,
maar tegelijk een bepaald maatschappe
lijk doel kunnen dienen. Aktiegroepen,
vakbonden, individuele burgers hebben
meestal niet de mogelijkheden om tot der-
jelijke onderzoeken te komen. Dit in te
genstelling tot overheid en bedrijfsleven
vaak, zij het niet altijd, hun natuurlijke
egenspelers.
Wat is dat vooreen drommels leven,
’t Is een leven als de hel,
Men zit op zijn stoel te beven,
Zoo haastig trekt men aan de schel,
Brand! brand! roepen duizend kelen,
De brandspuit komt, de burgerwacht,
Men kan het toch niet verhelen:
Het is Amsterdam bij nacht.
3-3 3 3 3 3
by nacht by duis - ter - nis o
3 2 1 5 56 5|3 3 3 3
dam by nacht 0 ja by nacht by duis - ter -
6 I
nig
•3 3 5|5 4 1 2
_1 - la ty den Het ia
5 5 2 1-
Am - ster - dam by nacht
.poesjes vindt men bij de vleet.
571126 7 6 I
ly'-den Die schreiend op ’t week-geld
1 G 005 1 3 4 3 2 2
’t Mid der - nacht - uur doet zich hoo
3 2 1 2 7 5 1 3 4 3 2
wag geit daar die man Stil te en rust doet hy daar ver-
