HAARLEM CENTRALE VAN ACTIEVE ORGANISATIE
Overheidsbeleid vraagt om
staat er nog sterk voor
studie regionale economie
„De economie in de regio
g
M
S
Duizenden reacties
Mr. de Groot van Embden tijdens lezing NMNH:
Toenemende deskundigheid bij Kamer van Koophandel
Nieuwe stijl
Spectaculaire acties
Schrikbarend
Geestelijke nood
LA
1* -
r
11
19 7 8
VRIJDAG
3 1
MAART
'f
Wij
dijk
sn
fout
ook
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. De rijksoverheid toont grote belangstelling voor het
rwgionale gebeuren en niet meer uitsluitend voor de zwakke regio’s in
Ons land. Reden te meer voor de Haarlemse Kamer van Koophandel te
komen met een Regionaal Economisch Doeleindennota, die gistermid
dag in een ledenvergadering door secretaris J. Schotman werd toege
licht.
i zijn
onze
zien,
nen-
ieure
f
Noordersportpark
a.s. zondag 14.30 uur
EDO-ELINKWIJK
Hoofdklasse KNVB
I HAARLEM. „Bond zonder
[aam - Haarlem” is al tientallen
■ren een begrip in Nederland en
Lr daarbuiten. En aan die naam-
■ze bond blijft onverbrekelijk
Lrbonden de naam van zijn stich-
[r: Henri de Greeve, in zijn dagen
Ln nationale figuur en de meest
kluisterde radiospreker. Hij
Ichtte de Bond zonder Naam op
|n de naastenliefde in al haar
cetten te propageren en lanceer-
le toen de inmiddels spreekwoor-
jelijk geworden slagzin: Verbeter
te wereld, begin bij jezelf.
IJMOND
w F*
I B
W
È.S
B
1
■ésÉ
■MB
J
Henri de Greeve achter de microfoon tijdens een van zijn Lichtbakens voor de radio.
Bond Zonder Naam 40 jaar
WIM HELVERSTEIJN
Mr. N. C. de Groot van Embden
sten
i
(AD VER TENTJE)
19111
De Greeve geeft een uitvoerige toelich
ting, natuurlijk in de taal en de stijl van
zijn dagen, opzwepend en staccato, z’n
woorden herhalend en onderstrepend. Hij
zegt: „Ik zou u willen vragen, allen zo veel
mogelijk, in zo groot mogelijk getal met
mij te beginnen een campagne van naas
tenliefde. Ik bedoel hiermee niet te zeggen,
dat u niet genoeg geld geeft aan liefdadige
doeleinden, ik bedoel hiermee ook niet een
bedelpartij op te zetten voor noodlijden
den, ik bedoel het veel breder en ruimer, ik
bedoel ermee: laat ons vanaf vanavond
beginnen goed en welwillend te denken
tegenover de evennaasten, begin vana
vond bezield te zijn met een groot en
uitsluitend verlangen, met een hartstoch
telijk verlangen, met een onwrikbaar ver
langen de wereldtoestand te verbeteren
door een andere sfeer te brengen in uw
eigen omgeving of die sfeer te verbeteren.
min je evennaaste als jezelf”. Hij roept
zijn luisteraars op, met hem een bond op
te richten, een Bond zonder Naam, die
zich moet inzetten voor de propaganda
van de naastenliefde. En hij lanceert dan
voor het eerst zijn befaamd geworden
slagzin, de eerste spreuk, die inmiddels
door honderden anderen gevolgd is.
moeit, maar wel de invloeden daarvan,
bijvoorbeeld het overloopbeleid, zal ver
werken in de beleidsvisie. De heer Schot
man wees op het verzoek van het provinci
aal bestuur van Noord-Holland om een
deskundige van de Kamer zitting te laten
nemen in een werkgroep voor bestudering
van de economische betekenis van de luch
thaven Schiphol. Waarmee volgens hem is
aangetoond dat de overheid gebruik wil
maken van de deskundigheid bij de Ka
mer van Koophandel.
De toekomstige positie van de Kamers
van Koophandel kwam eveneens aan bos.
Op grónd van een SER-advies kan een
keuze worden gemaakt uit een provinciale
Kamer opgebouwd uit regionale autono-
Ik vraag van u niets anders dan voorlopig
de stille ongeziene actie in uw eigen kring,
een diepe innerlijke stemming, een gloei
end verlangen om góéd te zijn, een ver
draagzaam mens te zijn.
Uit heel het land kwamen de reacties bij
duizenden binnen, de mensen wilden mee
doen, ze prikten de spreuk, die iedere
nieuwe maand uitkwam, aan de muur in
hun huiskamers, op werkplaatsen en kan
toren. Die massale weerklank, waarop De
Greeve in al z’n naïviteit niet gerekend
had, dwong hem tegen wil en dank zijn
bond een soort organisatievorm te geven.
Want de mensen wilden méér, ze wilden
helpen, want in vele gezinnen heerste grote
nood. En het ontroerende voor De Greeve
was, dat gelovigen en niet-gelovigen op
zijn oproep reageerden. Zijn Bond zonder
Naam kwam van de grond, maar toen in
mei 1940 de Duitsers ons land binnen
vielen, was het natuurlijk met de Bond
gedaan:
Maar in dat kamp legde hij alweer de
basis voor de heroprichting van zijn Bond
zonder Naam, die zonder twijfel berooid.
me Kamers of een provinciale raad voor
het bedrijfsleven. Door de Kamer wordt
gedacht aan een Vereniging van Kamers
als overkoepelend orgaan. De vrees van
enkele leden dat deze als „superkamer” zal
gaan optreden is volgens de heer Schot
man ongegrond, die duidelijk maakte dat
de vereniging als service-instituut moet
worden gezien. De autonomie van de hui
dige Kamers wordt er niet door aangetast.
Secretaris Schotman wees op de groeiende
samenwerking en de voordelen daarvan.
Mr. J. Tielenius-Kruythoff vulde aan dat
met de vereniging een ontwikkeling wordt
geregeld die al in gang is gezet en dat met
name bij de regionaal aconomische plan
ning dit belangrijk is om overal dezelfde
methodiek te volgen en gezamelijk over
specialisten te kunnen beschikken.
De Haarlemse Kamer van Koophandel
zal bij Gedeputeerde Staten schriftelijk
bezwaar aantekenen tegen de plannen
van de gemeente Haarlem om aan bestem
mingsplannen een lijst met de namen van
hinderlijke bedrijven toe te voegen. Eer
der had de Kamer het college van B en W
al verzocht hier van af te zien, maar het
verzoek werd niet gehonoreerd.
Het feit dat de ondernemers grote pro
blemen ondervinden met het verkrijgen
van vergunningen van gemeente en pro
vincie en daarop geen enkele invloed kan
worden uitgeoefend, is voor de Kamers
van Koophandel aanleiding geweest een
brief naar de minister van Economische
Zaken te sturen. Hierin wordt gevraagd
op korte termijn maatregelen te nemen en
een provinciaal coördinatiebureau in het
leven te roepen zoals door de SER is
voorgesteld. De heer Schotman klaagde
met name over de stagnatie bij de ge
meente Haarlem, terwijl er geen enkele
mogelijkheid os de procedure te bespoedi
gen. Hij pleitte voor een bureau resorte-
rend onder Gedeputeerde Staten. In de
brief wordt gesproken van een ondoor
zichtig bedrijfsvergunningenbeleid.
De leden werden het er ook over eens dat
het onjuist is dat de PTT, die zelf belast is
met het keuren van veveiliginssystemen
van particuliere ondernemingen, zich niet
uit overwegingen van oneerlijke concur
rentie niet mag gaan bewegen op het ge
bied van inbraak- en overvalbeveiliging.
De PTT heeft reeds activiteiten op dit
terrein ontplooid, waartegen al bezwaar is
gemaakt door de Kamer van Koophandel
in Dordrecht.
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. „De economische ontwikkeling in onze regio
staat er relatief nog sterk voor en er is bij ons weinig werkloos
heid. Er is geen reden om aan te nemen dat dit snel zal verande
ren”, aldus mr. N. C. de Groot van Embden, de nieuwe voorzitter
van de Haarlemse Kamer van Koophandel. Hij hield gistermid
dag een lezing voor de leden van de Nederlandsche Maatschappij
voor Nijverheid en Handel.
In de vijftiger jaren haakte Henri de
Greeve af, al bleef hij zijn Bond volgen en
daadwerkelijk steunen. Zijn opvolgers zet
ten het werk onvermoeibaar voort. Vanuit
de centrale in Haarlem, waar een heel
De Bond draait nog steeds op volle
toeren, iedere maand verschijnt een
nieuwe spreuk. Het is boeiend de spreu
ken van al die jaren na te gaan, ze geven
door hun actualiteit een boeiend beeld
En daarmee begon de na-oorlogse ge
schiedenis van de bond, waaraan velen
zulke prettige herinneringen bewaren en
waarin anderen nu nog met hart en ziel
leven. De Greeve ontketende de ene na de
andere actie, met als enig doel, de mens-in-
nood te helpen. Het is onmogelijk een
opsomming van al die activiteiten te ge-
Hoeveel tijd het opstellen van de regio
naal economische veleidsvidie zal vergen
kon de heer Abbink niet zeggen, omdat hij
verwacht dat de onderzoekers tot de
„schrikbarende conclusie” zullen komen
dat er zeer weinig gegevens beschikbaar
zijn, waarvan gebruik moet worden ge
maakt om een doeleindennota op te stellen
die de Kamer in staat stelt regionaal eco
nomische beleidsadviezen te geven. De
heer Abbink benadrukte dat de adviezen
van de Kamer alleen doel treffen als daar
in de plaats van het bedrijfsleven ten op
zichte van niet-economische beleidssecto
ren goed uit de verf komt. Hij wees er op
dat door de provincie de economische doe
leinden thans in veel gevallen nog onder
geschikt worden gemaakt aan sociaal-cul-
turele, milieutechnische en vooral ruimte
lijke doeleinden, terwijl de economisch
juist aan het beleid ten grondslag zou
moeten liggen. De behoefte aan een duide
lijk onderbouwde visie op het regionaal
economisch gebeuren is hiermee volgens
hem aangetoond en de Kamer van Koop
handel zal daarvoor de bouwstenen moe
ten leveren.
Die avond zaterdag 2 april 1938 is
er meer aan de hand. Na de inleidende
muziek op zijn lichtbaken, klinkt door de
radio de donker getinte, sonore stem van
Henri de Greeve, die de woorden van
tfattheus tot de zijne heeft gemaakt: „Be-
Haarlëmse Transvaalbuurt al vijf jaar aan
de gang was voor de Kamer er in een
hoorzitting bij werd betrokken, wat voor
mevrouw Rietveld aanleiding was op te
merken dat de Kamer dan moet verzoeken
tijdig geïnformeerd te worden over derge
lijke zaken.
over stadsverwarming. De voorlichtings
bijeenkomst is bedoeld voor statenleden.
van het cultuurpatroon in een bepaalde
periode. Om er enkele te citeren uit de
laatste jaren: „Denk aan je lijn, maak je
niet dik”, „Geen brommers in huiselijk
verkeer”, „Elkaar zwart maken is mi
lieuvervuiling”, „Wie te veel drinkt is
men gauw zat”, „Je (w)eet goed... miljoe
nen eten niet”.
Tijdens de discussie zei mevrouw E.
Rietveld (WD-gemeenteraadslid) dat in
de politiek wel degelijk aan de economie
wordt gedacht, waarop de heer De Groot
van Embden zei dat dat lang niet in alle
kringen het geval is. Waar de heer M. van
Buren aan toevoegde dat het overleg in de
Voorlichting over
stadsverwarming
HAARLEM. In Centrum Schalkererf
in Haarlem-Schalkwijk wordt maandag
een voorlichtingsbijeenkomst gehouden
ven. Ze waren allemaal even spectaculair
en hielden soms lange tijd heel het land in
hun greep. Denk nog eens aan de actie,
waarmee na de oorlog gemeenten gehol
pen werden, die tengevolge van de bom
bardementen enorme glasschade hadden
opgelopen. Onder de slagzin „Ruiten
troef” - de dubbele bodem van de spreu
ken is altijd troef geweest bij de Bond
werd een grootscheepse inzameling gehou
den van glas. Bij tonnen kwam het glas
binnen.
Zondag 2 april aanstaande bestaat de
^■nd, die al die jaren zijn zetel heeft in
■aarlem (Spruitenbosstraat 1) veertig
■ar. Dat jubileum zal met tal van acties
■vierd worden. Onder meer met een uit-
■breide feestmiddag, zondag 2 april, in de
■everwijkse sporthal. De presentatie is in
■anden van Hans van Willigenburg en
■ary Schuurman.
Maar laten we eerst teruggaan naar die
■erkwaardige zaterdag 2 april 1938. des
■onds om kwart over acht: in vrijwel
■dere Nederlandse huiskamer staat de
■dio afgestemd op de KRO. Henri de
■reeve houdt zijn lichtbaken, een weke-
■ks praatje van vijftien minuten Voor die
■deren zijn die lichtbakens nog een kost-
■re herinnering, de jongeren zullen er
■oogstens bij overlevering van gehoord
■bben.
Het is nog steeds een wonder, dat deze
■an een rooms-katholiek priester nog
■el in dat nog helemaal in hokjes opge-
■eelde Nederland zo’n grote populariteit
■noot. Maar misschien is het geen won-
■r, want hij is in die dagen typisch een
■an. die de hokjesgeest is ontstegen, in-
■erdaad een nationale figuur, die op die
■arre vooroorlogse dagen van crisis, span-
■ing en dreiging de schijnwerper richt,
■n lichtbaken. Hij neemt geen blad voor
■n mond, als hij het sociaal onrecht aan
kaak stelt, als hij in verzet komt tegen
■hijnheihgheid en egoïsme (niet het minst
eigen kamp!), en zeker niet als hij ten
■trijde trekt tegen de nationaal-socialisten
Nederland luistert naar De Greeve. Hij
■an soms vertederend, soms troostend
■n. hij geeft de mensen weer moed. Maar
■ij kan ook agressief zijn in z’n kritiek en
■at wordt hem niet door iedereen in dank
■genomen, er is soms rumoer om De
■reeve. Hij is het, die de mensen waar
schuwt voor de kleine lettertjes in de ver
zekeringspolissen, hij is het die het pro-
toleem van de jeugdwerkloosheid durft
kan te pakken, hij is het, die de gemeen
schap striemt, omdat zo dikwijls de wan-
tiopigen en hij noemt met name de
ongehuwde moeder in de kou moeten
blijven staan. In een herdenkingsartikel
bij zijn overlijden, enkele jaren geleden,
wordt hij de provo van de dertiger jaren
genoemd, de rebel van de naastenliefde.
En terecht.
tenliefde en medemenselijkheid propa
geert en ook bedrijft binnen alle facetten
van onze dagelijkse maatschappij. Hij
doet een beroep op mentaliteit en persoon
lijk initiatief en handelt zelf in zijn dage
lijkse opvang als menselijk apparaat voor
mensen, die elders tussen de wal en het
schip zouden vallen”. En daar is alles mee
gezegd:
zonder enige cent, uit de bezettingsjaren
zou komen. Hij schreef tijden^ zijn gijze
ling zijn later beroemd geworden toneel
spel „Het vierde Beest”, de tragische en
tegelijk hoopvolle geschiedenis van de
Obersturmführer Kurt en het Joodse
meisje Gertrud. In het geheim werd het
stuk in 1943 voor het eerst opgevoerd in
het kamp I zelf, op nog geen tien meter
afstand van de Duitse bajonetten.
met dat stuk trok Henri de Greeve, toen
Nederland weer in vrijheid ademde, heel
het land af. In vrijwel iedere schouwburg
en patronaatszaal trad hij op, een toneel
spel met bijna twintig rollen, die hij alle
zelf speelde. Het werden enkele honderden
voorstellingen, waarvan de baten deels
voor charitatieve instellingen bestemd,
deels benut werden om de Bond zonder
Naam weer een financiële basis te geven.
iw snacks naar:
MEN
NAfiKS
ijéstraat 31 - Tel. 253630 - HAARLEM
Hij schetste de taak van de Kamer: „Het bevorderen van de
economische belangen van handel en nijverheid en het desge
vraagd of uit eigen beweging te pas en te onpas verstrekken van
inlichtingen en adviezen aan de Staat en andere openbare licha
men”. Van groot belang noemde hij hierbij de komst van de
databank bij de Kamers die een schat van gegevens herbergt, en
nog toegevoerd zal krijgen, over alle bedrijfstakken. Met de
opmerking „de mensen die we gisteren hebben gekozen (provinci
ale staten, red.) zijn niet geïnteresseerd in de economische poli
tiek” legde hij de nadruk op het belang van de Kamer van
Koophandel als adviserend orgaan dat het Rijk en provinciale en
gemeentelijke overheden de ontbrekende regionale informatie ter
beschikking stelt.
„Provinciale Staten vergeten bijvoorbeeld het economische be
lang van Schiphol, maar we willen wel allemaal graag werk
hebben. Bij het provinciaal regeren moeten wij als tegenspeler
fungeren.
De beleidsbepaling kan niet meer hele
maal worden overgelaten aan hen die
daarvoor zijn aangewezen”, aldus de heer
De Groot van Embden. „De Kamer heeft
het instrument in handen om deskundige
adviezen te geven en de centrale overheid
ziet nu wel in dat daarvan gebruik moet
worden gemaakt”, aldus de spreker. Hij
wees daarbij op de samenwerking van de
Kamers en de tegenstellingen die kunnen
ontstaan als bijvoorbeeld gesproken
wordt over de voorhaven in IJmuiden of
overloop naar Almere of Purmerend. „De
autonomie van de Kamers noemde hij een
groot goed. „Via de Kamer wordt de stem
van het regionale bedrijfsleven gehoord
bij de overheid, zijn we blij mee”.
De veelsoortige activiteiten, die altijd
nog ondernomen worden, zijn mogelijk
dankzij de financiële steun van de enkele
honderdduizenden leden, die de Bond zon
der Naam over heel Nederland heeft Het
karakter van het werk is min of meer
veranderd. De sociale voorzieningen, die
de laatste vijftien jaar ingevoerd werden,
hebben intussen in de ergste materiële
nood voorzien. Maar de geestelijke nood is
des te meer gestegen. Daarin wil de Bond
nü voorzien. Dat is vaak werk achter de
schermen, door de persoonlijke sfeer,
waarin geholpen wordt, komt het niet zo
spectaculair naar buiten.
Maar intussen zijn er twee projecten
gerealiseerd, die er torenhoog bovenuit
springen. Dat is zorg voor bejaarden en
minder-validen, waartoe de Bond twee ho
tels in exploitatie heeft. Op 2 april 1970
werd in het bureau aan de Spruitenbos
straat in Haarlem een hotel geopend, na
tuurlijk door De Greeve, in aanwezigheid
onder meer van Keesje het Diakenhuis
mannetje. Het hotel is al weer te klein
geworden en daarom heeft de Bond een
hotel aangekocht in Zandvoort, dat, ook
wat accommodatie betreft, geheel is afge
stemd op bejaarden en minder-validen, die
er eens een paar weekjes tussenuit willen.
Maar het pronkstuk is toch het Hotel sin
Nombre in het Spaanse dorpje Cubellas
aan de Costa Dorada, dat enkele jaren
geleden door De Greeve in gebruik werd
gesteld. Een fantastisch hotel met een ge
heel Nederlandse verzorging. Iedere twee
weken trekken er zo’n honderd gasten per
vliegtuig naar Spanje en men moet de
vaak ontroerende brieven van bejaarden
en minder-validen gelezen hebben om te
Hij wees er op dat de Kamer een balen-
J jrijke rol kan vervullen bij het opsporen
-- en verwerken van gegevens en verstrek-
"■^^■ken van adviezen. Het secretariaat is
daartoe uitgebreid met deskundigen op
planoligisch, sociaal, geografisch en sta
tistisch gebied. De afdeling staat onder
leiding van drs. J. Abbink, die verduide
lijkte dat in het huidige maatschappelijke
bestel niet alleen de economische maar
ook andere voorwaarden een rol spelen.
Hij zei er van overtuigd te zijn dat de
Kamers zowel doot de provincie als het
Rijk zullen worden ingeschakeld, omdat
bij deze overheden onvoldoende gegevens
over de regio’s bekend zijn en in de pro
vincie te weinig naar economische belan
gen werd gekeken. Zelfs voor beoordeling
van plannen van de gemeenten is een
dergelijke studie van de Kamer een goede
zaak, aldus Abbink.
Voor al uw snacks naar:
2
Gen. Cropjéstraat
4- Hotel sin Nombre Hotel zonder Naam, het pronkstuk van de Bond zonder Naam in
het Spaanse Cuellas.
Bij de behandeling van de energienota in
Provinciale Staten is besloten tot de op
richting van een provinciaal energiebu-
reau. Daarvoor worden nu voorbereidin
gen getroffen. Het energiebureau zal de
mogelijkheden moeten onderzoeken voor
energiebesparing, deze stimuleren en zelfs
verwezenlijken. Vooruitlopend op de op
richting van dit bureau is het PEN in
samenwerking met de PPD en de NV
Kema begonnen met een verknnende stu
die naar stadsverwaring, in combinatie
met de opwekking van elektriciteit en de
toepassingsmogelijkheden in Noord-Hol-
land. De voorlichtingsbijeenkomst in het
Schalkererf vindt plaats naar aanleiding
van deze studie. Op de bijeenkomst zullen
de zin, de mogelijkheden en de technische
en financiële aspecten van de stadsver
warming worden toegelicht. De bijéén
komst begint om half tien.
De beleidsvisie van de Kamer gaat uit
van sociaal-culturele, economische en eco
logische invalshoeken, die elkaar overlap
pen en aanvullen. Als belangrijkste deel-
plannen waarvoor urgentie bestaat noem
de de heer Abbink het distributief voor
zieningenplan, arbeidsplan en produk-
tiestructuurplan. Hij zei dat er weliswaar
.een wettelijke status ontbreekt en vrijwel
'nog geen middelen ter beschikking staan
I jjom een planning te realiseren, maar dat de
■Kamer belangrijk kan bijdragen tot de
■vorming van een afgewogen beleid en een
■goede belangenbehartiging. Uiteindelijk
zal de Kamer informatie ter beschikking
«krijgen over alle sectoren van het maat-
schappelijke bestel.
gH volgens drs. Abbink een omvangrijk
■werkstuk „waarvoor we de boer op moe-
(■fai om alle gegevens boven water te ha
■en”. Hij zei desgevraagd dat de Kamer
g^Tgeen beleid kan voeren maar zich wel zal
■Paten horen waar dat nodig is. De snelle
veranderingen in de samenleving maken
het noodzakelijk het plan om de twee jaar
aan te passen. Abbink verduidelijkte dat
de Kamer zich noet met de politiek be-
ontdekken, hoe ook daar de Bond zonder
Naam zijn idealistisch werk kan ontplooi
en. Het hotel in Spanje zal binnenkort met
een nieuwe vleugel worden uitgebreid.
De Bond zonder Naam heeft onlangs een
boekje uitgegeven, waarin die veertig jaar
geschiedenis beschreven staat. Er zijn nu
verscheidene acties op touw gezet om aan
contanten te komen ter uitvoering van de
nieuwste plannen. Op 1, 3 en 4 april wordt
in het bureau aan de Spruitenbosstraat 1
de boedel geveild van Henri de Greeve. De
opbrengst is bestemd voor Cubellas. In de
Krant zonder Naam, die ter gelegenheid
van het jubileum is uitgegeven, staan nog
meer acties vermeld.
Maar boven alles staat het uitgangspunt
van de Bond zonder Naam, dat nog steeds
zwart op wit aldus geformuleerd staat:
”De Bond zonder Naam is een organisatie,
apparaat aan de slag was en nog is, kon- die ongeacht geloof, politiek of ras, naas-
den duizenden mensen geholpen worden,
een practische vertaling van het ideaal:
propaganda van de naastenliefde.
Bte
18
■y
