Kunst van het
huishouden
IT
'•'Een uit de hand
ik gelopen hobby
k1
F
1I7S vragen informatie aan amateur-sterrenkijker
door Wim van Zutphen
OMGAAN MET GELD KAN WORDEN GELEERD
door Leens Macaré
VOOB OP8TEIXEN
VAN BTOGET
Overzicht
Stichting
Geen egoïsme
9’
Knelpunt
Ik ben vroeger als soldaat in de tropen geweest. Toen ik op een nacht weer
„Omgaan met geldSteeds meer mensen krijgen het machteloze gevoel dat
ze van deze kunst steeds minder terecht brengen. Er verschijnen publikaties
over jonge gezinnen in Nederland die op een verontrustende manier in
geldnood zitten. De Wageningse ingenieur Stein, die onlangs promoveerde op
het onderwerp „Financiële problemen onder jonggehuwden concludeert naar
aanleiding van een onderzoek onder ruim 90 jonge gezinnen, dat meer dan 70
procent van de door hem ondervraagde echtparen financiële problemen heeft
en dat bij ruim 30 procent zelfs van een financiële crisis moet worden
gesproken. De vage opluchting die men voelt als ook anderen blijken te tobben
met het verschijnsel „iedere maand eerder naar de bank om geld te halen”,
brengt geen oplossing voor een probleem, dat in heel wat gezinnen spanningen
veroorzaakt.
9 J^ens de wacht had, doodde ik de tijd met het observeren van de prachtige heldere
£me?terrenhemel. Hoe langer ik keek, des te meer raakte ik van al dat moois, zo
rd onvoorstelbaar ver van me vandaan, onder de indruk. Ik merkte al gauw dat al die
n, Sterren niet gelijk waren. Elke nacht ontdekte ik meer, zoals planeten, vallende
^iterren, nevels en ga zo maar door. Ik werd gegrepen door die fascinerende
ïan ‘sterrenhemel en dat ben ik nu nog”.
aan
tl
ld
W
zaken in huishouden
Het is maar goed dat de stichting er is,
want Hennie Gosemeijer is zelf te beschei-
Gosemeijer is een gelovig mens. „Zelfs
dat kleine beetje dat wij maar weten van
het heelal zit zo wonderlijk in elkaar, dat
het onvoorstelbaar is dat dat zomaar is
ontstaan. Alles is op elkaar afgestemd,
alles heeft een functie. Zoiets geweldigs
moet gemaakt zijn. Dat kun je natuurlijk
niet bewijzen, maar de meeste mensen die
zich met sterrenkunde bezighouden, heb
ben daarvoor ook geen bewijs nodig".
Momenteel beschikt hij over twee kij
kers, waarvan de lenzen diameters hebben
van 15 en 20 centimeter. „Toen ik weer
eens had uitgebreid, was de ruimte groot
genoeg om publiek te ontvangen? Ik heb
een tijdje geweigerd op de vele verzoeken
welijk gesprek, bij voorkeur bij de aan
vrager thuis, waarbij dan in gezamenlijk
overleg tussen budgetdeskundige en ge
zin de financiële knelpunten worden op
gespoord die dat gezin zelf niet meer ziet.
Wat zijn in de praktijk die knelpunten?
van de plaatselijke WV om mensen toe te
laten, maar uiteindelijk ben ik toch door
de knieën gegaan. Ik wil namelijk geen
egoïst zijn”.
„Soms wordt het me naast de volledige
dagtaak die nodig is om het brood op de
plank te krijgeh, allemaal wel wat te veel,
maar ik wil niemand teleurstellen en daar-
Budgetconsulente Schortinghuis:
„Vaststaat wel dat geen twee gezinnen
met elkaar kunnen worden vergeleken.
Daarom is het individuele contact zo
belangrijk voor de budgetadviseur. Je
krijgt inzicht in de levensstijl van de
aanvragers,je kunt samen uitdokteren
waar in hun gezinsleven de duurtepieken
zitten en of die kunnen beknot dan wel
uitgesmeerd. Samen bepraten of bepaal
de grote bestedingen wel opwegen tegen
andere belangrijke behoeften van het
gezin. Zulke oplossingen kun je niet op
dringen, de mensen moeten de zaken zelf
tegen elkaar willen afwegen”.
kan de groei van eën gezin, de onmacht
tot sparen dan wel onderlinge onenig
heid over de besteding van het gezinsin
komen, tot financiële moeilijkheden lei
den. In Nederland is, afgezien van het
eerder genoemde onderzoek van Stein,
nog maar weinig bekend over zulke ach
tergronden.
„Voor mensen die ongetrouwd gaan
samenwonen, is dat orde op financiële
zaken stellen eigenlijk nog belangrijker.
Vaak zie je daar zeer slechte afspraken
over het beheer van financiën, zowel bij
jongeren als bij ouderen. Veel narigheid
kan worden voorkomen door een aantal
belangrijke dingen zwart op wit te rege
len, eventueel door een notaris te laten
vastleggen”.
Tijdgebrek, het zichzelf geen tijd gun
nen, speelt naar haar mening ook nogal
eens mee achter de schermen van be
paalde financiële problemen. Daarmee
bedoelt ze dat mensen zich vaak de tijd
Een kwestie van eens orde op zaken
stellen, een overzicht maken van inkom
sten, vaste uitgaven, vaste lasten”.
Het begrip budgetvoorlichting is al ge
ruime tijd onderwerp van overleg tussen
een aantal instellingen die zich met deze
voorlichting bezighouden: de stichting
economisch huishoudelijk beheer, het
VIG (Voorlichtingsinstituut in Rotter
dam) en de stichting huishoudelijke
voorlichting HVP, die budgetvoorlich
ting als deeltaak doet.
niet gunnen om de consequenties uit te
rafelen die samenhangen met zaken als
het afsluiten van een grote verzekering,
het kopen van een huis, de financiering
van een grote aankoop. „Om bijvoor
beeld eens grondig uit te rekenen wat er
straks allemaal moet worden terugge
schroefd als die grote financiële stap
definitief is gezet”, zegt ze.
De stichting economisch huishoudelijk
beheer heeft het begrip „welzijn” hoog in
haar vaandel geschreven. Het gaat de
stichting, blijkens de tekst van haar pro
gramma, niet alleen om een stuk zakelijke
consumentenvoorlichting, maar om „een
nieuwe bewuste levensstijl” waarbij dat
welzijn vooropstaat, met veel aandacht
voor een goed gebruik van tijd, geld en
energie.
De individuele budgetadviezen die de
stichting economisch huishoudelijk be
heer op verzoek geeft (zie bijstaand arti
kel) kunnen schriftelijk worden aange
vraagd op het postadres van de stichting,
Lobelialaan 34, Den Haag. Van het inko
men van de aanvrager hangt het af of bet
in gezamenlijk overleg op te stellen „geld-
bestedingsplan” al dan niet gratis wordt
verstrekt.
Onder auspiciën van de Nederlandse
Gezinsraad zal binnenkort als resultaat
van dit overleg, aan de overheid een
rapport worden aangeboden over toe
komstige vormen van budget- en consu
mentenvoorlichting, gezien in een veel
bredere visie dan momenteel gebruike
lijk. Een toekomstvisie die in de richting
van een „nationaal instituut” tot voor
lichting en vorming van de consument
gaat.
„Budget- en consumentenvoorlichting
zouden eigenlijk al op de kleuterschool
moeten beginnen. Zoals in Canada en de
Verenigde Staten, waar het begrip al op
kleuterscholen is geïntegreerd. Je ziet
daar bijvoorbeeld projecten over goede
voeding, verwerkt in aanschouwelijk on
derwijs”, zegt Addy Schortinghuis.
kunstmaan in de gaten te houden, die in
mijn observatiegebied zou moeten elimi
neren. Dat gebeurt echter niet zo vaak. Ik
heb wel eens een kunstmaan zien verbran
den, maar dan was het niet voorspeld. Zo’n
succesje van de eigen waarneming bel je
natuurlijk onmiddellijk door naar Ame
rika”.
gelopen hobby”, noemt hij het zelf. En
Gosemeijer doelt daarmee op het feit
dat hij naast een volledige dagtaak
nagenoeg alle vrije uurtjes bezig is met
Een begrip dat de budgetconsulente
vaak hanteert, is „het krijgen van inzicht
en overzicht” in en van het brok inkomen
dat periodiek ter beschikking staat. Maar
dat is vaak juist het probleem voor men
sen die het machteloze gevoel hebben dat
die periodiek beschikbare brok na de
eerste hap op onverklaarbare wijze ra
zendsnel gaat slinken, en bovendien al
klamme handen krijgen bij de gedachte
dat ze ter controle van hun uitgaven een
soort boekhouding moeten gaan op
zetten.
Addy Schortinghuis: „Goed met geld
omgaan, is echt niet zo eenvoudig in deze
tijd. Er zijn zoveel dingen van buitenaf
die de besteding van het geld beïnvloe
den, er is zoveel veranderd in betalings-
gewoonten en methoden. Je kunt je inko
men niet groter maken dan het is. Maar
mensen kunnen wel leren om hun finan
ciën te overzien, zonder daar 'een inge
wikkelde boekhouding voor op te zetten.
De voorzieningen die hij voor de bezoe
kers moest aanbrengen, betaalde hij tot
voor kort uit eigen zak. Dat ging een aantal
mensen dat veel waardering had voor de
„Welzijn” is ook de titel van een vierde
lige cursus die de stichting in samenwer
king met de Nederlandse Gezinsraad en
het schriftelijk onderwijsinstituut PBNA
heeft samengesteld over „de kunst van
het huishouden”. Vier deeltjes, elk voor
iets meer dan tien gulden te koop in de
boekhandel, waarin onderwerpen aan de
orde komen als voeding en huishoudelijke
administratie, sparen en krediet, belas
tingen en verzekeringen, zakgeld en kost
geld, inkomsten en sociale zekerheid,
maar ook wonen en milieubeheer, veilig
heid en gezondheid, beroepskeuze en het
baas zijn over eigen tijd. De bijbehorende
schriftelijke cursus moet afzonderlijk
worden gekocht bij PBNA in Arnhem.
De Denekamper kan boeiend over zijn
liefhebberij praten. Het fijne van de man
is, dat hij zijn ervaringen probeert over te
brengen aan anderen. „Vroeger speurde ik
met een klein sterrenkijkertje de hemel af.
Je wilt echter steeds meer aan de weet
komen van de sterren en hun metgezellen.-
Je bouwt steeds grotere kijkers en plotse
ling heb je een sterrenwacht”, aldus Gose
meijer.
„Waarom, dacht ik, zullen andere men
sen niet meegenieten van hetgeen de ster
renwacht hun kan laten zien? Ik heb toen
de deur opengezet en daarmee ook het hek
van de dam. Avond aan avond komen er
nu groepen mensen. Er is een lokaaltje
gebouwd waar die mensen kunnen wor
den ontvangen. Als het weer te slecht is om
door de telescoop te kijken, houd ik in dat
lokaaltje lezingen en dia-avonden”. (Gose
meijer beschikt over prachtige dia’s van
maanwandelingen, marslandschappen en
ruimtevaartvluchten).
Hennie Gosemeijer kan uren onafgebro
ken filosoferen over de wonderbaarlijke
verschijnselen die zich in de kosmos moe
ten af spelen. „Ik geloof dat alle mensen die
eeh filosofische inslag hebben ook bevan
gen raken van het heelal. Helaas staan de
meesje mensen er niet bij stil. Want dege-
neq die de moeite zouden willen nemen op
een heldere sterrenavond wel even stil te
blijven staan, omhoog te kijken en zich
erover zouden bezinnen hoe wonderlijk
alles in elkaar zit, blijven vaker stilstaan.
Zo is het ook bij mij begonnen. En ik weet
nu, dat de mensen met al hun kunnen in
feite maar onbelangrijke sterfelijke we
zentjes zijn, die er veel moeite voor doen
het kleine planeetje Aarde, dat om een van
de miljarden sterren draait, te vernietigen.
Dat klinkt misschien wat sentimenteel,
maar het is toch waar. Waar is ook, dat de
mens in het machtige spel van planeten,
sterren, nevels en kometen niets te vertel
len heeft en dat is misschien maar goed
ook”.
„De hypotheek op een huis is een punt
dat tegenwoordig in veel gezinnen een
grote rol speelt in de financiële proble
matiek”, zegt Addy Schortinghuis, die al
zo’n vijfendertig jaar als budgetconsu
lente werkzaam is. „Je merkt ook steeds
weer dat de samenhang tussen hypo
theek en belastingregelingen voor veel
mensen toch moeilijK te doorgronden is.
Iemands financiële situatie kan ook heel
anders worden ten gevolge van, bijvoor
beeld, bepaalde overheidsmaatregelen.
Wat dat betreft, ontbreekt er nog enorm
veel aan de voorlichting van de door-
sneeconsument”
Concrete financiële problemen blijken
in de praktijk ook te kunnen ontstaan bij
ingrijpende veranderingen. Zoals een
verhuizing, of het wegvallen van een van
beide inkomens in een gezin waar man
en vrouw allebei werken. Maar evengoed
„Om advies bij financiële problemen
wordt, jammer genoeg, meestal pas ge
vraagd als men het niet meer kan redden
en schulden begint te krijgen”. Dit zegt
Addy Schortinghuis-Sprangers, budget
consulente, secretaresse van de stichting
economisch huishoudelijk beheer in Den
Haag en directrice van het bureau van
deze stichting. Dat bureau krijgt steeds
meer aanvragen te verwerken van men
sen die een individueel budgetadvies no
dig denken te hebben. In een week tijds
stroomden er onlangs zo’n vijftig aanvra
gen binnen van jonge gezinnen, die het
niet meer zagen zitten met het beheer van
hun financiën. Maar het zijn niet alleen
de pas beginnende gezinnen die het moei
lijk kunnen hebben met de balans van
inkomsten en uitgaven. Verzoeken om
individuele budgetadviezen komen van
mensen met zeer uiteenlopende inko
mensniveaus.
om ga ik er maar mee door”, zegt Gose
meijer.
ÉHeimie Gosemeijer in
’de ban van de kosmos
in feite maar een aalmoes als men weet dat voorbeeld wordt gevraagd een bepaalde
Gosemeijer jaarlijks duizenden guldens J J J
uit eigen zak moet betalen om alle bezoe
kers fatsoenlijk te kunnen ontvangen”,
meent een van de bestuursleden van de
stichting.
De stichting EHB geeft die
gezinsbudgetadviezen op basis van indi
viduele voorlichting. Geen pasklare re
cepten voor het hanteren van de gezinsfi-
nanciën, maar een financieel bestedings
plan, dat tot stand komt via een vertrou-
het signaleren van allerlei verschijnse
len in het zo onmetelijke en myste
rieuze heelal. Talrijke ruimtevaart- en
sterrenkundige instellingen doen dik
wijls een beroep op Gosemeijer, die
soms in de Twentse Volkssterren-
jKk wacht naast zijn woning belangwek-
kende waarnemingen doet. Zo is hij al
jaren medewerker van het Amerikaan-
■k^se ruimtevaartinstituut NASA, dat
hem per brief, per telegram of telefo-
nisch vraagt waarnemingen te doen.
zoals het bewaken van kunstmanen of
andere satellieten.
BEI De resultaten van Gosemeijers
II waarnemingen worden door de op-
11 drachtgevers erg op prijs gesteld. Hij
kreeg voor zijn werk al enige keren
onderscheidingen, zoals een aantal ja
ren geleden de Vanderbilt-prijs, die
elk jaar wordt uitgereikt aan iemand
die zich bijzonder verdienstelijk heeft
gemaakt op het gebied van weer- en
-sterrenkunde. Hennie Gosemeijer, die
alleen een lagere-schoolopleiding
volgde, heeft een eigen methode om de
banen van kunstmanen en andere he-
melobjecten vast te stellen. Hij maak
te zich de Engelse taal machtig om
onder meer de ingewikkelde codering
op kaarten, die ruimtelaboratoria hem
sturen, te kunnen ontcijferen. Daar
naast geeft Gosemeijer een cursus en
houdt hij lezingen voor duizenden
mensen, die jaarlijks zijn sterren
wacht bezoeken.
Al die zaken maken de man, die 54
jaar geleden in Denekamp werd gebo
ren, zo bijzonder. In de Volkssterren-
wacht spraken we met Hennie Gose
meijer over zijn „professionele” hob
by, waarvan hij nog steeds bezeten is.
Orde op financiële
De Denekampse amateur-astronoom
>ing Hennie Gosemeijer houdt zich nu al
Is, ruim een kwart eeuw intensief bezig
)||e met sterrenkunde. „Een uit de hand
n.
„Natuurlijk is dat een leuk begin, maar
i
In opdracht van dergelijke instituten be
waakt Hennie Gosemeijer satellieten en
kunstmanen. De ingewikkelde tabellen die
hij uit Amerika en Engeland krijgt, ontcij
fert hij zelf. „Omdat ik geen hogere wis
kunde heb gehad, heb ik een eigen metho
de ontwikkeld om de banen van kunstma
nen te berekenen. Ik heb met mijn metho
de niet langer dan een kwartier nodig. Op
de gekste tijden krijg ik telegrammen of
instelling en het werk van de Denekamper,
te ver. Er werd een stichting in het leven
geroepen, die ervoor ging ijveren subsidies
bij de plaatselijke overheden los te peute
ren. De koepel van Gosemeijer werd om
gedoopt tot Volkssterrenwacht Twente, de
eigenaar werd uiteraard directeur. De
stichting, waarin mensen uit de gehele
regio zitting hebben, heeft het nu voor
elkaar dat een aantal gemeenten een subsi
die in het vooruitzicht heeft gesteld.
Sommigen raken zo geboeid door Gose
meijers hobby, dat ze zich opgeven voor de
cursus elementaire sterrenkunde, die in
samenwerking met andere mensen van de
stichting voor de tweede keer in Dene
kamp wordt gegeven. „Er geven zich aller
lei soorten mensen op voor de cursus. Zo
zijn er dit keer vier nonnen bij”, zegt
Hennie Gosemeijer. Dat hij kosten noch
moeite spaart om velen in de „genoegdoe
ning” van zijn hobby te laten delen, blijkt
wel uit het feit, dat er nu al over wordt
gedacht een vervolgcursus te geven.
De amateurastronoom probeert niet al
leen de sterrenkundige leek wegwijs te
maken in de kosmos, maar zijn sterren
wacht fungeert ook als een soort buiten
post voor wereldberoemde ruimtevaartin-
stituten en observatielaboratoria. Behalve
de NASA doen ook regelmatig een beroep
op hem het rekencentrum Slough in Enge
land en het Astrophysical Observatory
Smithsonian Institution in Cambridge in
de Amerikaanse staat Massachusetts, dat
de Denekamper in' 1973 betrok bij het
project Skylab.
den om subsidies te vragen. Hij heeft er al
voldoening van als de bezoekers de bood
schap die hij hen wil meegeven, ook erva
ren. „Ik hoop dat de mensen van de dingen
die ze hier zien en te horen krijgen, wat
opsteken. En ik weet dat veel mensen zich
er ook over gaan bezinnen wat de zin en de
functie van het universum is en welke rol
de mens daarin speelt.
