Collectie tijdelijk ondergebracht in Haags Gemeente Museum
Doek Poussin kan
Warmklinkende volheid
worden hersteld
in spel Willem Brons
Boek van Maand voor puzzelaars
8
koffie
a HAG
Xm- coffeïnevrij
Koffie Hag
probleemloos
lekker!
HACmag
Watersporthavens in
vogelvlucht bekeken
wij
ontvingen
iredius: wegbereider voor de nieuwe visie
•1H
Vier klassieke
vampierverhalen
Paren in onvrede
onthult verveling
Vetus vaargidsen met luchtfoto’s
Schuberts kunst tot haar recht gekomen
r
CO
kmerikaan Johnson
vint muziekconcours
I
I
I
I
KUNST
19 7 8
APRIL
<3
I
7
f
I
extra fijne melange
L
HAARLEM. De betekenis
van het Schubertjaar werd giste
ravond door pianist Willem Brons
geaccentueerd, door op het door
hem in het Haarlems Concertge
bouw gegeven recital, de beklem
mende Sonate in c van het dit
seizoen herdachte romantische
genie, centraal in het programma
te plaatsen.
DEN HAAG. Er zijh musea in ons land waarvan je houdt, niet
deen vanwege de belangwekkende collectie, maar ook vanwege de
v.ak ondefinieerbare sfeer die er hangt. Het zijn vaak oude musea, een
bet je stoffig en donker, met rustige misschien wel bedaagde suppoos-
tn die in dezelfde tijd lijken te zijn geboren als de getoonde schilde
ren. Het licht is er vaak slecht en de financiële middelen gering om
en grote stroom publiek aan te trekken. Wat misschien helemaal niet
z jammer is, want van een dergelijk museum moet je in alle rust
tonnen genieten. Het zijn musea van een sfeer.
VOENSDAG 5
4----
St
WW
-
f
r
bibliotheek
(ADVERTENTIE)
(Van onze kunstredactie)
i
JOHAN VAN KEMPEN
PIETER TAFFIJN
utotoA
Het betreft hier dan de eerste (D958)
van de laatste drie kolossale sonates die
Schubert heeft geschreven en waarvan de
grondtoon allereerst somber is. Maar al
onderstreepte Brons in zijn vertolking bij
voorbeeld niet zozeer de demonie van de
Tarantella die de finale van deze sonate
vormt en al was er in de benadering van
het geheel trouwens een soms misschien
wat eenzijdige gerichtheid op het lyrische
aspect; ook in deze belichting kwam Schu
berts kunst tot haar recht.
Willem Brons lijkt in zijn uiterst beheer
ste pianistiek een warmklinkende „vol
heid” na te streven (eerder dan een opti
maal helder klankbeeld met scherpe con
touren), waarbij dikwijls een ongewoon
grote aandacht voc de linkerhandpartij-
en opvalt.
Subtiele gevoeligheid en tegelijkertijd
de zorg voor evenwicht in het, de totaal-
structuur versterkend stemmenverloop,
werd bij deze pianist waargenomen in de
ter inleiding gespeelde prelude met fuga in
bes, uit Bachs Wohltemperierte Klavier.
Ronduit magistraal van visie en tech
nisch kunnen was Brons’ weergave van
Beethovens Diabeili-variaties, die tenslot
te de bekroning van dit, door een vrij klein
maar enthousiast publiek bezochte recital
vormde.
(Van onze kunstredactie)
UTRECHT. Het nege
nentwintigste Boek van de
Maand, dat deze week in
het Spoorwegmuseum te
Utrecht is gepresenteerd,
is speciaal bestemd voor
puzzelaars. Het heet „Spe
len met puzzels”, is samen
gesteld door Pieter van
Delft en Jack Botermans
en uitgegeven door de Be
zige Bij. Vanaf morgen ligt
het in de boekhandel, tot
en met 6 mei voor de prijs
van 21,50; daarna gaat
het 34,50 kosten.
„Spelen met puzzels” be
vat precies tweehonderd
bladzijden met meer dan
duizend puzzels plus oplos
singen, waarvan ongeveer
honderd om zelf te maken.
De samenstellers, vormge-
vers-illustratoren, hebben
veel van de puzzels zelf ont
worpen en geconstrueerd
en hebben tevens een uitge
breid onderzoek naar de
geschiedenis van de puzzel
verricht.
land; binnenkort wordt het
uitgebracht in Brazilië.
De tweede prijs (tweeduizend gulden)
ing naar de Nederlandse fluitist Harrie
tarreveld. De Engelse pianist Philip
lead bereikte de derde plaats. Hij ontving
jftienhonderd gulden. De slotavond van
M concours werd bijgewoond door prins
(aus.
Zoals zijn kennis niet altijd vlekkeloos is
geweest en sommige interpretaties zijn
achterhaald, zo was ook zijn keuze van de
aangekochte schilderijen nogal eens du
bieus. Niet altijd kocht Bredius op kwali
teit, ook andere factoren speelden een rol
mee, zoals het feit dat hij toevallig van de
naam van de schilder had gehoord in ver
band met schilders die zijn voorkeur had
den. Dat heeft ertoe geleid dat de verzame
ling niet evenwichtig werd opgebouwd,
dat ze duidelijk een paar zwakke steeën
heeft. Iets dat naast de werkelijke topkwa
liteit nog eens temeer opvalt. Daarmee
hoeft aan het totaal beeld dat Bredius van
de 17e eeuw te zien geeft geen afbreuk
worden gedaan. In elke tijd zijn er grote en
kleine meesters en de groten worden waar
schijnlijk nog groter wanneer ze geplaatst
worden tegen de prestaties van hun min
dere collegae.
van Drost, zowel als de schilder zelf tot de
voorouders moeten behoren van een inwo
ner van Aerdenhout, jonkheer C. G. van
Valkenburg. Waarmee de kunstgeschiede
nis weer is uitgebreid, want over de her
komst van de door Drost geschilderde
personages was nog niet veel bekend.
El Greco, de grote Grieks-Spaanse schil
der, komt in Nederlandse collecties nau
welijks voor. Van zijn hand is er een por
tret van een heer dat de schilder in de
allereerste periode van zijn verblijf in het
Spaanse Toledo moet hebben gemaakt.
De Rembrandts vormen binnen de col
lectie een verhaal op zichzelf. Bredius
kocht er twee; een Christus en buste en een
Kruisoprichting. De eerste verkeert in goe
de staat, incidenteel gesleten en van de
tweede wordt de staat goed onder voorbe
houd genoemd. Het zijn vrij kleine pa
neeltjes waarvan vooral het eerste repre7
sentatief is voor een periode waarin Rem
brandt naar een nieuwe opvatting voor
zijn Christus-type zocht.
LONDEN. Er bestaat een goede kans
dat het schilderij van Poussin, dat afgelo
pen maandag door een Italiaanse vandaal
in de National Gallery in Londen met een
aantal forse meshalen deerlijk werd be
schadigd, nog kan worden hersteld. De
directie van het museum heeft dit meege
deeld.
De waarde van het doek, dat de aanbid
ding van het Gouden kalf voorstelt, be
draagt ongeveer 2,25 miljoen gulden.
De 27-jarige jongeman is inmiddels voor
de politierechter verschenen. Het ligt in de
bedoeling dat hij voorlopig nog een week
in hechtenis wordt gehouden opdat het
gerecht zich op verdere stappen kan
beraden.
(De collectie Museum Bredius blijft tot
28 mei in het Haagse Gemeente Museum,
op werkdagen toegankelijk van 10-17 uur,
op zondagen van 13-17 uur en op woensdag
bovendien van 20-22 uur).
CEES STRAUS
In opdracht van een fa
brikant van waterspor-
tartikelen heeft De Boer
Maritiem onder de naam
Vetus Vaargidsen een se
rie van drie boekjes uit
gegeven met luchtfoto’s
van Theo Kampa die res-
ROTTERDAM (ANP). Het Gaudea-
ius-muziekconcours 1978 is gewonnen
oor de Amerikaanse klarinettist Edward
ohnson. Tijdens het slotconcert, dat
insdagavond in De Doelen in Rotterdam
erd gegeven, reikte burgemeester André
in der Louw de prijs, groot drieduizend
lilden, aan hem uit.
Van Joos de
Momper II
(1564-1635) is
dit
dorpsgezicht in
wintertijd.
Dergelijke
gezichten met
bevroren sloten
en schaatsende
figuren
behoren thans
tot de
geliefdste
schilderijen uit
de 16e en 17e
eeuw.
„Een maand in het boevenpak” door
Willem Walraven, uitgave Thomas Eras
16,90).
„Belle van Zuylen ontmoet Cagliostro’
door Ethel Portnoy, uitgave Meulenhoff
17,50).
„Uit de suiker in de tabak” door P. A.
Daum, uitgave Thomas Eras 39,50).
„De moeder” door Maxim Gorki, uitga
ve Pegasus (ƒ24,50).
„Belichtingstijd” (gedichten) door Pe
ter Zonderland, uitgave Querido 13,90).
I
ib
Weinig pianisten zijn in staat om in de 33,
qua vorm en inhoud uiterst heterogene
transformaties van het oorspronkelijke
thema (een simpel walsje) van dit vijftig
minuten durende werk, de spanning vast
te houden. Willem Brons trof de diverse
karakters in deze typische
Beethoven-kunst met grote concentratie
en overtuiging; in de expansieve maar
vooral ook in de ingetogen delen zoals de
fughetta en het menuet aan het slot.
Superieur pianospel van dwingende
kracht.
Nog bij zijn leven heeft Bredius het
allergrootste deel van zijn verzameling
aan de overheid gelaten. Met grote bezwa
ren tegen het fiscale klimaat in ons land
vertrok hij in 1922 naar Monaco waar hij
in 1946 zou overlijden. Hoewel zijn dood
werd betreurd, was niet iedereen er rou
wig om, want Bredius had tijdens zijn
leven veel vijanden gemaakt die zijn ken
nis en inzichten niet konden waarderen.
Maar de erkenning die hij in brede kringen
heeft gekregen heeft zich ook na zijn dood
voortgezet. De belangstelling die er heden
tendage is voor de 17e-eeuwse schilder
kunst en die eerst in de vorige eeuw werd
hernieuwd is er een bewijs van.
X
VIER UITSTEKEND geschreven,
klassieke vampierverhalen van de
Russische graaf Alekséj Tolstoj (1817-
1875, niet te verwarren met zijn be
roemde naamgenoot Ljev Tolstoj) zijn
onlangs verschenen als Contact paper
back (uitgeverij Bert Bakker) onder de
titel Oepyr het Russische woord
voor vampier.
Er zijn tal van stukken die de reis naar
het Haagse museum waard maken, ook al
ontbreekt nu nog de typerende sfeer van
de oorspronkelijke omgeving. Ik noem bij
voorbeeld de opmerkelijke „Bordeelscè
ne” die Bredius heeft toegeschreven aan
Michiel Sweerts (1624-1666) maar die moet
zijn gemaakt door de Utrechtenaar An
dries Both (1612/13-1641). Het werk heeft
een dubbele bodem: de frivole voorstelling
kan ook duiden op „de verloren zoon"
waarbij de jongeman die door een tweetal
vrouwen op twee manieren wordt uitge
kleed, illustratief moet zijn voor de gelijke
nis van Christus.
Van Willem Drost is een sterk door Rem
brandt beïnvloed vrouweportret te zien
dat rijk aan expressiviteit is. Naspeuring
door dr. A. Blankert, die een wetenschap
pelijke catalogus met alle schilderijen van
het museum samenstelde, hebben uitgewe
zen dat de afgebeelde vrouw, alsmede een
groot aantal andere figuren op de doeken
Theo Kampa maakte deze luchtfoto die een goed beeld geeft van de drukte in
de haven van Volendam.
Veylers Museum in Haarlem is er zo een,
nar ook het Fries Museum in Leeuwar-
ch, het Mr. Simon van Gijnmuseum in
Lrdrecht of het Museum Mesdag in Den
hag hebben een atmosfeer geconserveerd
a natuurlijk volstrekt ouderwets is,
nar die toch heel erg aantrekkelijk kan
zn voor wie zich aangesproken voelt tot
wrbije tijden.
van het Nederlands Museum voor Ge
schiedenis en Kunst in Den Haag dat zou
opgaan in het Rijksmuseum in Amster
dam, lange tijd directeur van het Maurits-
huis, kunstverzamelaar en vooral ar-
chiefvorser en publicist die vele nieuwe
gedachten over 17-eeuwse Nederlandse
schilderkunst toen nog een bijna onont
gonnen gebied zou introduceren.
Door zijn reizen naar het buitenland kon
hij overal naspeuringen naar min of meer
verdwenen kunstvoorwerpen en schilde
rijen doen. Zo vond hij in het afgelegen
Poolse Gallicië de „Poolse ruiter” van
Rembrandt dat toen een eeuw lang „ver
dwenen” was geweest. Door publicaties en
uitlatingen vestigde hij de aandacht op
buitenlandse schilders. Constable, de
vroege Turner, Reynolds, de Amerikaanse
„Franse” impressioniste Mary Cassatt en
Corot hadden daarbij zijn voorkeur, maar
het moet gezegd worden dat Bredius met
de moderne kunst van zijn tijd meer moei
te had.
Wat dan wel? „Ik geloof dat ik aan
het ouwehoeren ben van verveling”,
merkt de schrijfster ergens op. En dat
ouwehoeren gebeurt in een uiterst ver
moeiende stijl misschien is dat de
nieuwe werkelijkheid? Zinnen die in
zinloze moten zijn gehakt, op de
vreemdste plaatsen woorden die
opeens helemaal in hoofdletters wor
den geschreven? Dan kan die nieuwe
werkelijkheid voor mij gestolen wor
den. Evenals trouwens het antieke
vrouwbeeld, dat kennelijk met de rea
listische invalshoek wordt bedoeld. Een
klein citaat. „De teef wordt geacht ge
worpen te hebben, de puppies gezoogd
en oninteressant, met hangende tepels
te wachten op een volgende bevruch
ting. Tot de tanden uit haar bek vallen
en haar nageslacht herbegint aan de
cyclus. Geef mijn portie dan maar aan
Fikkie”. Bij de laatste opmerking kan
ik me als het om dit boek gaat, van
harte aansluiten.
(Meer informatie over
het Boek van de Maand
zaterdag in ons bijvoegsel
„Erbij”).
Het zijn schitterende verhalen, niet
alleen klassiek als letterkundige presta
ties, maar ook wat betreft sfeer en
benadering van het onderwerp vam
pier een onderwerp dat minder be
gaafde schrijvers al gauw tot het gro
teske, grand-guignolachtige verleidt.
Tolstojs verhalen zijn heel wat fijn
zinniger en met heel wat meer gevoel
voor detail geschreven dan het wat al te
gruwelijke omslag zou doen vermoe
den; niet alleen de verhalen vormen een
uitstekend tegenwicht, maar ook de
vertaling van Marko Fondse, die het
boek van een nawoord over de schrij
ver voorzag. Oepyr kost 17,50.
P.A.W.
GELIJK MET de groei
van de watersport is er
de laatste jaren een niet
te stuiten stroom uitga
ven betreffende dit on
derwerp losgekomen.
Ondanks het feit dat het
steeds moeilijker wordt
om in Nederland water
sport te bedrijven is men
kennelijk niet bang dat
de markt overvoerd
dreigt te raken met aller
lei boeken over scheep
vaart.
pectievelijk de IJssel-
meerhavens, de Grote Ri
vieren en de Zeelandha-
vens behandelen. Nu is
het bestuderen van lucht
foto’s altijd een aardige
bezigheid omdat het inte
ressant is bekende en on
bekende plekjes eens
vanuit een ander gezicht
spunt te bekijken. Het is
weer eens wat anders
dan je te buigen over de
bekende en onmisbare
kaarten en almanak. Bo
vendien geven de gidsen
plezierigeaanvullende
informatie over bijvoor
beeld de tijden van win
kelsluiting en koopavon
den in de vermelde plaat
sen. De prijs is f 14,95 per
stuk.
Wat informatie betreft
De tekst is op hun aan
wijzingen oorspronkelijk
in het Engels geschreven
door Chris Cooper en
Charmian Murley en ver
volgens terugvertaald door
Bobbo Vié. Dit omdat deze
Nederlandse produktie
vanaf het begin internatio
naal is opgezet: het boek is
al verschenen in de Vere
nigde Staten, Finland,
Frankrijk en West-Duits-
Tot de behandelde puz-
zelsoorten behoren onder
meer meetkundige legpuz
zels, polyvormen, lucifer-
puzzels, domino- en con-
structiepuzzels, magische
vierkanten, ring-, touw- en
balpuzzels, doolhoven,
draadpuzzels, getallenpuz
zels, verplaatsings- en ran
geer problemen. Het boek is
voorzien van ruim duizend
illustraties en de helft van
het aantal bladzijden is in
kleur gedrukt.
Nu in nieuwe verpakking van 250 gram
Hag, échte koffie, gezuiverd
van coffeïne en andere
schadelijke bestanddelen.
Beter voor hart, zenuwen,
maag, gal en lever.
tn Den Haag, aan de haastig bereden
Ènsegracht staat het Museum Bredius
Bt zijn 17e-eeuwse kunst dat je ook tot de
degorie van je favoriete musea kunt re-
Inen. Wellicht niet meer voor heel lang
unt het statige pand uit de vorige eeuw is
romenteel gesloten voor een ingrijpende
istauratie waarvan het maar afwachten
i of de sfeer van vroeger kan worden
{handhaaf d.
Het museum is dus niet toegankelijk, de
ollectie echter wel want die is tijdelijk
titoongesteld in de nieuwe vleugel van
It Haagse Gemeente Museum. Een mu-
sum, dat is opgetrokken in de stijl van de
Vi4 lêuwe Zakelijkheid, een architectuur die
j| 2h teweer stelde tegen de „duffe” 19e
Naast schilderijen (en antiek) legae tsreaius ook een verzameling leKeninyen aan
waaruit deze gewassen pentekening komt, voorstellende „Herders en vrouwen bij een
bron” van Nicolaes Berchem. Berchem was een Haarlemse kunstenaar die tot de
Italianiserende landschapsschilders heeft behoord. Ook het hier getoonde tafereel
vertoont dergelijke invloeden.
Als we de flaptekstschrijver mogen
geloven, gaat deze recensie over „een
onthullende nieuwe werkelijkheid”.
En dan wel over onthullingen over wat
wij liefde noemen. In een begeleidend
briefje werd me verder uitgelegd, dat
het fenomeen feminisme vanuit „een
verfrissende realistische invalshoek”
zou worden bekeken. Daarom heb ik
„Paren in onvrede” van Hermine
Heijermans (Tiebosch, Amsterdam,
f 14,90) helemaal doorgeworsteld. Ik
kan niemand dat aanraden. Want het
enige wat het boek onthuld is een gren
zeloze verveling bij de lezer. Geen
nieuwe werkelijkheid en geen realisti
sche invalshoek.
Naast schilderijen (en antiek) legde Bredius ook een verzameling tekeningen aan
schiet het boekje „Kroeg
voor de boeg”, door uit
geverij Becht voor
12,90 op de markt ge
bracht nogal te kort, hoe
wel er eerlijk verteld
wordt dat er slechts een
greep van 250 cafe’s en
restaurants in water-
sportplaatsen gedaan
wordt. Maar wat moet je
als b.v. Enkhuizen, Haar
lem, Durgerdam, Edam,
Blokzijl, Sloten en Hui
zen niet genoemd wor
den en er in Hoorn (vol
gens het boekje) slechts
drie etablissementen blij
ken te bestaan. Gelukkig
is er voor de onderne
mende watersporter zelf
nog wat te ondernemen
zonder gids in de hand.
WIM WIJNANDS
door Roger-Gérard
uitgave Standaard
I «uw waarin Bredius zijn verzameling op-
I kuwde en zijn huis met veel smaak in-
I rhtte. Maar het moet gezegd worden: de
1 jesentatie ziet er goed uit, niet in het
t nnst door het gebruik van een chocolade
tuine kleur waarvan de wanden en schot-
1n zijn voorzien, een overblijfsel overi-
fns van de vorige Wijnand Nuyen-exposi-
t.
Wie was deze Abraham Bredius die wer
én van Rembrandt, Teniers, Albert Cuyp,
rans Hals en Jan Steen van overal bijeen-
facht om, zoals hij wilde, het volk enige
sschaving bij te brengen?
Bredius werd in 1855 in Den Haag gebo-
in. Hij zou een groot aantal kwaliteiten in
ch verenigen die hem een grote faam
ïrschaften: acht jaar lahg onderdirecteur
„Volledig volmaakte oneetbare perzik”
(gedichten) door Gerrit Kouwenaar, uitga
ve Querido 27,50).
„Dichters van deze tijd”, samensteller
Paul Rodenko, uitgave Van Kampen
18,50).
„De aarde is zo onbewoonbaar als de
maan”, roman, door Gerhard Zwerenz,
uitgave Van Kampen 31,50).
„Macht in overvloed”, ontwikkelingen
in het Joegoslavische arbeiderszelfbe-
stuur, door dr. R. M. Boonzajer Flaes,
uitgave Samsom 39,50).
„Marxisme en Filsofie”, door Karl
Korsch, uitgave Het Wereldvenster,
28,50).
„Politieke superstars”, vedettencultus
in de politiek,
Schwartzenberg,
26,50).
„De allergevaarlijkste opdracht”, oor
logsroman door Douglas Reeman, uitgave
Zuid-Hollandsche Uitgeversmij. 22,50).
„Schiet neer die bal!”, actuele Neder
landse thriller, door Jan Koesen, uitgave
De Boekerij 17,50).
„De bergrede in het licht van de Vedan-
ta-leer” door Swami Prabhavananda, uit
gave De Driehoek 14,90).
„Bewust ontspannen” door dr. Herbert
Benson, uitgave H. J. W. Becht 16,90).
„Misdaad” door Virginia Adams, uitga
ve Time-Life International Nederland
34,50).
„Homeopathie en natuurlijke genees
kunde”, door dr. Ch. Sharma, uitgave De
Driehoek 19,50).
„Voetzonemassage als therapie” door
Hanne Marquardt, uitgave De Driehoek
19,50).
„Genezing van verkoudheid en infec
tieziekten door natuurlijke behandeling”,
door dr. Erich Rauch, uitgave De
Driehoek 14,90).
„Vasten als therapie” door dr. H. Gër-
hard, uitgave De Driehoek 14,90).
„Het boek van de tulp”, door Tom bo
dewijk, uitgave A. W. Sijthoff, prijs
29,50, na 31 mei 34,50.
„Het land van de cactus” door Edward
Abbey, uitgave Time-Life International
Nederland 34,50).
„De tuinen van Findhorn”, door leden
leefgemeenschap Findhom over samen
werking mens en natuur, uitgaven Becht
29,50).
„De geschiedenis van British Airways”,
door Bart van der Klaauw, uitgave Wyt
14,50).
„Fokker verkeersvliegtuigen 1920-
1940” door Bart van der Klaauw, uitgave
Wyt (14,50).
SB
