Er waren maar weinig menselijke kwalen waartegen Van Tuyll geenmiddelhad
»k
Als inspraak écht en professioneel wordt
vinden B. en W. het niet leuk meer
52
ne
DRONKENSCHAP
BESTAAT MET MEER.
COZA INSTITUTE,
S'
1
15
Kan ingegeven worden in
Hofleverancier
Maagdendrop
TELEURGESTELDE LUUD SCHIMMELPENNING
Ambtenaren
Voetzweet
Zoethoutboom
CU
G
CS
Bestemmingsplannen
Een monster van het
merkwaardige Coza Poeder
wordt gratis toegezonden.
Koffie,HTiee, Melk, Likeur,
Absint, Bier, V ater of in
het voedsel, zonder dat het
noodig is, dat de dronk
aard er iets van af weet.
62. Chancery Lane. Londen 49. Engeland.
AMSTERDAM
1978
APRIL
ONDERDAG 6
s
ONDER REDACTIE VAN INGE CRUL
I
„Dat gevoel van teleurstelling
was er al langer, maar dat dit
kon gebeuren daar ben ik be
roerd van, dat had ik nou echt
niet verwacht.” Luud Schimmel-
pennink is het zat. De hele kwes
tie rond de Belgische toekomst
van de Brakke Grond (cultureel
centrum) waarbij de gemeente
inspraak toezegde aan het wijk
centrum d’Oude Stadt om ver
volgens die belofte met voeten te
treden heeft voor hem de deur
dichtgedaan. Hij legde het voor
zitterschap van het wijkcentrum
neer. Betreurt nu eigenlijk te
goed van vertrouwen te zijn ge
weest: „we hebben de fout ge
maakt de belofte te serieus te
nemen, te denken: nu doen we
niets, we wachten netjes op de
inspraak”.
al
r
De oude dame heeft zich aan
dachtig geposteerd voor de toon
bank in de drogisterij die zij on
bewust in het aantal jaren van
geconserveerd verleden tracht te
evenaren. Waarschijnlijk is ze
binnengelokt door het doek „op
heffingsuitverkoop” dat de gevel
in de Paleis straat ontsiert. Ze
laat haar ogen langs de houten
planken langs de muur glijden,
waarop de afgeprijsde artikelen
staan. Tubes tandpasta, ogen-
schaduw, shampoo, scheerkwas
ten. Bestelt dan uitgerekend iets
dat niet is afgeprijsd, laat het
teleurgesteld weer opbergen om
dan de winkel weer te verlaten.
Al die tijd heeft ze zich volstrekt
niet gehinderd gevoeld door de
aanwezigheid van wachtende
klanten achter zich, die in aantal
verdubbeld door de spiegels op de
deuren, de winkel vol maken.
Iemand vraagt of de winkel écht
weggaat en mevrouw Maissan
knikt gelaten ja vanachter de
toonbank.
i Het COIA POEDER
bezit de wonderbar e eigenschap
om tegenzin tot het drinken
van sterken drank /bier, wyn,
absint enz.) bj den dronkaard
op t© wekken. Het COXA.
POEDER werkt zoo onopge
merkt en zeker, dat de eclit-
renoote. de zuster of de dochter
den verslaafde het hem toe kan dienen,
van
zonder zyn medeweten, en zonder dat het noodig
is. dat de pauUnt ooit behoeft te weten, waaraan
h^j zjjne redding te danken heeft.
Het COXA POEDER h*eft het huiselijk
geluk van duizenden gezinnen hersteld, duizen
den personen van schaamte en oneer gered, en
deze peit-onen tot levenslustige en nuttige leden
der maatschappij herschapen; het heeft menig
jong persoon op den rechten weg terug gebracht
en gelukkig gemaakt en het leven van talloozen
met menig jaar verlengd.
H»*t Instituut, waardoor dit ongeëvenaard
poeder verspreid wordt, zendt gratis aan hen.
die daartoe aanvraag doen, een boek met dank
betuigingen en een monster. Het poeder wordt
gewaarborgd volkomen onsebadelijk te zqh. Cor-
respondent ie In al!« talen der wereld.
Het echte Coza poeder is verkrijgbaar in alle
apotheken en in het volgend depót te Adam:
A. VAN TUIJLL, 13 Paleisstraat.
Onze depothouder reikt het atlest+mboek gratis j
uit aan hen, die er aanvraag voor doen, maar
geeft geen gratis proeven.
Om deze te bekomen, wendt direct naar
Londen.
Wacht U voor namaaksels.
Het Coza poeder is bet eenige afdoend middel
I i
I
i t
I
van
ie
at de
6 te
Paleisstraat
Mevrouw Maissan achter de toonbank van de door uitverkoop geteisterde winkel.
Nog tot voor kort kwamen mensen in de winkel voor dit zeer speciale wondermiddel
tegen dronkenschap.
mogelijkheden ontbraken de winkel een
nieuwe impuls aangepast aan deze tijd te
geven.
Het was voor Luud bepaald niet de
eerste keer dat hij zijn neus stootte bij de
gemeente, alleen was deze keer nu net te
veel. „Als je dit nou voor je werk doet, je
geld ermee moet verdienen, okay, ieder
een heeft wel ’ns wat rottigs denk je dan.
Maar dit werk doe je uit vrije wil. Omdat
je zo gemotiveerd bent of omdat je het
gewoon leuk vindt. Nou, dan krijg je hier
wel ’n klap van.” Ik kan me echt wel
vinden in een redelijk constructief pro
ces, maar ik ben niet de persoon om
eindeloos tegen de klippen op te roeien.
Nu moet iemand anders het maar eens
overnemen. Iemand die er vers tegeno
ver staat.” Dat is, denkt hij, bovendien
nuttig omdat je nooit weet in hoeverre
dingen juist wel of niet lukken doordat ze
aan zijn persoon worden opgehangen.
Wijkcentrum d’Oude Stadt behartigt
de belangen van zeven stadsdelen in het
centrum, met uitzondering van de Jor-
daan, de Gouden Reael, en de Eilanden.
Het is een goed voorbeeld van wat een
wijkcentrum vermag te zijn, als het het
traditionele gedragspatroon achter zich
laat waarin vooral het accent ligt op het
organiseren van festiviteiten als Luilak
en Koninginnedag. In de jaren zestig
begon zo’n beetje dat proces waarbij
buurten actief werden, de almacht van
de autoriteit op de tocht kwam te staan,
en de aarzelende discussie over het appa
raat op gang kwam. De Nieuwmarkt-
kwestie en de problemen in de Betha-
niënbuurt na de brand waren in het oude
stadscentrum de eerste tekenen dat een
wijkcentrum een andere, nieuwe taak
beschoren was.
Drogisterij Van Tuyll, Paleisstraat 13,
stammend uit het jaar des heren 1878, de
dato 14 juni, haalt net de honderd jaar
niet. Door allerlei omstandigheden moet
de zaak, die beroemd is om zijn grote
assortiment drop, verkocht worden. De
toekomst van het pandje met zijn fraaie
interieur, het ingélegde plafond en de
kroonluchter is onzeker. Mevrouw Mais
san is al blij dat de prachtige flessenop-
stand, met kristallen handwerk uit Tsje-
choslowakijk in zijn geheel naar één ande
re eigenaar toe kan gaan. Het pand ver
kocht ze aan iemand die haar verzekerde
er een oud-Hollandse bistro in te zullen
maken en o, beslist, het interieur zou onbe
schadigd blijven. Het blijkt dat het pand
nu al weer te koop wordt aangeboden met
een fikse winst. Speculatie, zucht me
vrouw Maissan
Verschillende omstandigheden dreven
haar en haar man tot de verkoop. Door
ontvolking van de binnenstad was hét aan
tal klanten de laatste vijf jaar met de helft
verminderd en dat deed zich voelen. De
verslechterde gezondheid van de heer
Maissan speelde ook een rol, niet alleen
kon hij niet meer in de zaak staan, maar de
Toen de heer Maissan, die voorheen bij
een drogisterij op de Bloemendaalseweg
in Overveen werkte, de zaak in de Paleis
straat overnam werd het importeren waar
Van Tuylls kracht in had gelegen steeds
lastiger. Grote combinaties namen dat
over.
in zijn sortering drop, ’s Morgens, vertelt
mevrouw Maissan, stonden achter de win
kel meisjes de lekkerste soorten drop van
Ze moeten dat ongetwijfeld met verve,
stijl en stunts gedaan hebben. Een bericht
je uit een oude krant: „De firma Van Tuyll
die deze week aankondigde dat bij haar op
31 januarij en '1 februarij gratis een doos
Gloria Tonic, een middel tegen rheuma-
tiek en jicht zou worden uitgereikt, heeft
gister meer dan tienduizend van zulke
doozen uitgegeven. De toeloop was zoo
groot dat op verzoek van de politie de
uitdeeling moest worden gestaakt”. En
wat te denken van het volgende citaat, uit
de „Brieven van Bijltje”, gepubliceerd in
1908 in De Standaard: „Amice, je kent Van
Tuyll in de Paleisstraat? De man van alle
soorten heilzame medicamenten? Ik waag
me niet aan een opsomming; je weet het
wel. Doch er zijn maar heel weinig mense
lijke kwalen waartegen in Van Tuyll’s
winkel geen middel is te vinden”.
Vijfentwintig jaar zaten de Maissans
hier. Ze waren wel zo verstandig de han
delsnaam Van Tuyll op de pui te laten
staan. Want wie kende niet dat visitekaar
tje, hier pal naast het paleis op de Dam,
dat als het ware in het predikaat Hofleve
rancier zijn schaduw over het winkeltje
had geworpen. Al sinds 1897, sinds Konin
gin Emma is het koninklijk gezin hier
klant. Voor drogisterijartikelen, cosmeti
ca, ook nu nog vanuit Soestdijk. Maar,
zegt mevrouw Maissan: niet voor de drop.
En dat is toch voor velen juist het artikel
waarvoor men hier komt. Met nog een paar
kleine zaakjes in de hoofdstad is dit het
paradijs van de dropliefhebber. Maar
liefst honderd verschillende soorten wa
ren er.
ies,
chil-
:ht,
Dat was niet altijd zo. De oude Arnold
van Tuyll, oprichter van de zaak, liet wél
„drop uit de blikken trommel” op zijn
ruiten schilderen en importeerde dat spe
ciale vierkante griotje met vanillesmaak
uit Frankrijk, maar die tot voor^rie jaar
nog verkrijgbare lekkernij was niet zijn
enige specialiteit. Arnold van Tuyll en
later ook diens zoon waren drogisten, half-
apothekers, specialisten in geneesmidde
len zonder recepten, fabrikanten van eigen
artikelen en vooral importeurs van talloze
buitenissigheden uit het buitenland.
De problemen liggen beslist niet bij het
ambtenarenapparaat, Luud vindt dat je
daar prima mee kunt samenwerken. De
problemen liggen op het politieke vlak
volgens hem. „Dat een college een raad
moeten beslissen en controle moeten
hebben is natuurlijk niet zo raar. Er zijn
genoeg dingen die ook centraal en dver-
koepelend geregeld moeten worden.
Maar ga je iets voor een buurt doen, laat
je dan leiden door beslissingen uit die
buurt. Op buurtvergaderingen kunnen
alle ins en outs aan de orde komen,
projectgroepen hebben daar veel aan. En
dat is niet strijdig met de besluitvorming
op centraal niveau.” „Als iets echt duide
lijk daar is uitgekristalliseerd zou het
besluitvormend apparaat ook zó moeten
beslissen. Dat proces is er ook wel. Ik
denk alleen dat het politieke machtsap
paraat dat niet gewenst acht en zich dan
veel te veel beperkt voelt. Neem nou de
Brakke Grond: dat regelen-ze zelf even,
de fijne krenten in hun wethouderspap.
En raadsleden zijn ook niet méér dan in
schijn opde hoogte”.
Het wijkcentrum wil zelf niet politiek
zijn. Dat hangt direct samen met de for
mule om vanuit de verschillende buurten
te werken en van daaruit afgevaardigden
voor het bestuur te kiezen in mei. Dat
werken vanuit kleine groepen brengt met
Dropparadijs in
verschillende fabrieken door elkaar te
mengen. Zout bij zout, zoet bij zoet.
Dat werd dan uitgevuld in de grote laden
achter de toonbank, waar de porseleinen
knoppen nog de namen van de kruiden
van vroeger dragen. Rond 12 uur stond de
winkel dan vol en ging de drop per ons
eruit. Een ons van één soort een ons met
tien verschillende gemengd. Mevrouw
Maissan: „Dan had je een zakje verpakte
drop, uit de fabriek, en die moesten de
mensen niet. Wél die uit de la exact
dezelfde alleen door ons uitgevuld. Maar
de mensen dachten dat we de drop zelf
maakten, wat niet zo was natuurlijk”.
Allerlei geneesmiddelen waren er te krij
gen. Voetwater tegen voetzweet. Een mid
deltje dat „snel en zeker puisten en puk
kels verwijdert, vetwurmpjes en Roode
Huid”. Tandpoeder. Muggenkaarsjes. Zal
ven tegen hooikoorts en tegen aambeien.
Haarolie. Medicamenten tegen astma,
blaasontsteking, grijze haren. Vermage-
ringstabletten. Teercapsules. Staaljodium.
Ze kent al de honderd dropsoorten uit
haar hoofd. Toch kost het nog even moeite
nü om er zo maar een paar te noemen. Na
even aarzelen en aandringen van mij
wordt er toch heel wat genoemd: de zegel-
drop, of maagdrop, ook maagdendrop ge
noemd mét de Kokindjes de enige drop
die ze zelf lust notabene! Pomfret Cakes,
Black Currents, Honey Wafers (Engelse
honingdrop, zoals er ook Hollandse en
Franse is), zoute schuintjes, ozondrop,
Deense knoopjes, Schwartzwalder, lau
rierdrop, Westland mix, nachtvlinders,
kattetongen, hele katten, kattekoppen.
De enige echte zwart op wit, anijspijpjes
die men onverbeterlijk ananaspijpjes
noemde, witte drop uit Frankrijk, vijzel-
drop.
De Nederlander is een dropeter, daar is
mevrouw Maissan van overtuigd. Ze heeft
zelfs geëmigreerde klanten in andere we
relddelen, die regelmatig een pakket wil
len. In Engeland mogen ze dan nog van
zoete drop houden, maar de Nederlander
die als kind de drop met de paplepel krijgt
ingegoten, kan er nooit meer afblijven.
„Zoute haring en zoute drop, dat is het”
zegt mevrouw Maissan, „en dan kreeg je
Amerikanen in de winkel die het wilden
proeven, en buiten zag je ze het 'met een
grote boog uitspugen”.
Drop voor je verkoudheid, denk je met
een. En niet goed voor je gebit vanwege de
suiker. Maar wel weer voor je maag. Alle
zoete droppen absorberen in hele kleine
mate maagzuren en kunnen dus zo’n beet
je het effect van Rennies hebben. „Sommi
ge mensen met lichte maagaandoeningen
kunnen bij laurierdrop baat vinden”, al
dus mevrouw Maissan.
teler wordt, over de Nes, de Brakke
Grond, over Krasnapolsky bijvoorbeeld
en als we dan om inspraak vragen, om
invloed van betrokkenen, wordt het
moeilijk. Ik denk dat ze ook met grotere
dingen best die inspraak willen geven
hoor, maar we zijn te professioneel voor
ze. We volstaan niet met alleen maar
bedankjes. Nou, dat gedonder hoeven ze
niet, als het echt wordt vinden ze het
niet leuk meer”.
Luud: „De wijkcentra kwamen voort-
aan tegenover de gemeente te staan, dat
bleek vooral bij de Nieuwmarkt”. Het
begrip inspraak was geboren, de buurt
bewoners wilden een stem bij bestem
mingsplannen, uitbreidingen. D’Oude
Stadt er, aldus Luud, voor wat er in de
buurten gebeurt. „We ondersteunen, we
hebben de drukkeri kunnen bepaalde
activiteiten ontplooien, zoals het heroine
symposium dat vanuit de commissie vei
ligheid ontstond. Daarmee konden we
een stuk communicatie op gang brengen.
We legden contacten met de overheid in
allerlei richtingen, zoals bijvoorbeeld
over herprofileringen van straten,
verkeersplannen
Begeleiden, dat ziet hij als de voor
naamste taak: „de wijkraad is bepaald
geen parlementje dot besluiten gaat ne
men vóór de mensen. Wij zorgen alleen
dat er iets kan gebeuren. De formule
bewaken, maar geen zelfstandige beslis
singen nemen. Je hebt een ondergeschik
te taak. Met de eenvoudige dingen gaat
dat goed, maar zodra het wat fundamen-
zich dat mensen op hun capaciteiten en
activiteiten worden gekozen, en het ver
trouwen van de buurt hebben. Luud is
er'/an overtuigd dat als je grotere eenhe-
Srtft neemt, de anonimiteit binnensluipt
en politiek het enige bindende middel
wordt. Dan komen er mensen naar voren
die de wijkraad alleen als een politiek
aanloopje naar de gemeenteraad zien
Dat heeft hij ook tegen op het experi
ment van de gemeente in Osdorp en
Amsterdam-Noord waar straks wijkra
den gekozen gaan worden. Grote wijken
waarin juist die politiek dan een rol kan
gaan spelen. Voor het gevoel van d’Oude
Stadt en daarin staat men niet alleen
wil de gemeente zo formele instituten
creëren, wat bestuurlijk eenvoudiger
werken is. Maar in feite is het een af
scherming van de belangen van buurtbe
woners vindt Luud. Binnen het „voorzit-
tersoverleg” (van voorzitters van wijk
centra) en op eeh hearing ook hebben de
tegenstanders hun bezwaren verwoord.
Desalniettemin gaat het experiment
door. Als je het dan als experiment ziet,
waarom mogen de activiteiten van d’Ou
de Stadt dan geen experiment heten,
vraagt Luud zich af. Waarom moeten zij
hun verkiezingen maar uit hun eigen
potje betalen?
Het is overigens niet zo dat Luud
Schimmelpennink zich nu helemaal uit
het wijkleven terugtrekt. Integendeel.
Zo is hij druk doende op de uitgeverij
van d’Oude Stadt met de uitgifte van
allerlei drukwerk, van vlugschriften tot
kleine boekjes. Verder houdt hij zich
intensief bezig met het Amsterdamse
verkeersprobleem, door zijn aandeel in
Amsterdam-autovrij en
Amsterdam-fietst en natuurlijk de orga
nisatie van de witkarren. Op het moment
heeft hij vooral een beetje tabak van het
alsmaar prdten met de gemeente, het
steeds maar wéér standpunten formule
ren <en gelooft dat je misschien nu beter
iets concreets kunt doen.
Ze weet alles van drop, zelfs de ont
staansgeschiedenis. Toont een groot
zwart blok, dat aan houtskool doet den
ken maar onmiskenbaar naar (laurierjdrop
ruikt. Een produkt van de "zoethout
boom”, die in de encyclopedie „Glycyrrhi-
za glabra” heet en die in Toscane in Italië
groeit. De wortels die we ook als kind
plachten te kauwen worden voor de drop
tot een zwarte kleverige bal gekookt en
dat dampt dan in tot het harde blok. In ons
land wordt het weer verrijkt met allelei
smaakmakers, suiker, zout, anijs, menthol
etc. Arabische gom maakt het dan zo dat
het ook drop heet, maar sinds de gombo
men in de Sahelllanden verdroogden heb-
De winkel vond toen nieuwe kracht ben de fabrieken andere vervangingsmid
delen moeten zoeken. En zijn daar, vol
gens mevrouw Maissan, aardig in ge
slaagd.
/4 e-z»L In ^283081 -I
gaat verdwijnen
De fraaie gevel in de Paleisstraat.
W'.' -
o
