stellen
Vandaal wilde
laat zich niet uitvergroten
Werkteater met
tent door land
De Springplank” voor het grote ballet
Zojuist verschenen:
Auto-
Aquarellen, tekeningen en wandkleden bij de SBK
I I
Wim Drion: monumentaliteit
Kyung-Wha Chung speelt
Alban Berg met subtiliteit
WIJS...
J3A-1
daad”
Van Gogh vernield
Onderzoek gedrag
van disc-jockey’s
weinig zinvol
Initiatief Nederlands Danstheater moet kloof naar beroepspraktijk overbruggen
Vol geschiedenis, kunst cultuur,
uitspattingen toewijding, liefde
passie, list bedrog, durf
vakmanschap.
Kortom: de bloem der natie in al zijn facetten!
9?
J
Romantiek blootgelegd in vioolconcert
te
dl
te
Antwoord minister CRM:
door Peter Huysman
Het stijgende peil
Rudi Dingjan tot
directeur benoemd
SBK-Amsterdam
te
te
te
p* f29,50
i:;'
21
KUNST
19 7 8
APRIL
DONDERDAG 6
0
r
leest
Uitgegeven door Sijthoff
128 pagina's met vele
kleurrijke illustraties,
fraai gebonden.
Feestelijke introduktie
HAARLEM. Een van de posi
tieve kanten van de kunstkritiek
bestaat uit het aanreiken van
nieuwe gezichtspunten aan de le
zer. Het lijkt*daarvoor bijna een
dwingende voorwaarde te zijn dat
de criticus zich onthoudt van al te
persoonlijke opvattingen die voor
een grote groep van geïnteresseer
den geen draagkracht hoeven te
hebben. Toch kan je er als criticus
niet altijd aan ontkomen om een
persoonlijke inbreng te introduce
ren. Wie kunst beschouwt anders
dan langs cerebrale weg en
men behoeft daarvoor geen criti
cus te zijn toetst zijn eigen
emotionaliteit aan het bewust ob
ject in de hoop er iets van terug te
krijgen.
7
WM KK
Haal nu de buitenmode binnen
Echte Bobos Tuinbroek,
gewassen canvas. In rose,
camel en beige.
Eerste kwaliteit t-shirt met
lange mouw. 100% katoen, in
6 modekleuren.
(na 31 mei a.s. f34.95)
r N
I
I
(ADVERTENTIE)
AMSTERDAM (ANP). Het Werktea-
CEES STRAUS
(AD VER TENTIE)
DEN HAAG. Een eenvoudige ruimte, TL-licht, twee grote spiegels, een barre (een
houten leuning) en een tweedehands vleugel van 2000 gulden. „Niet de billetjes zo laten
zien”, schalt het door de studio. „Die pirouette niet doen als een kunstrijdster op de
schaats! Absolute rotzooi!”
verloren. Het is alsof er een vergrootglas
op het kleine werk wordt gezet waardoor
wel de details zichtbaar worden maar de
onderlinge samenhang verloren is gegaan.
derlandse muziekuitgevers en auteurs”, al-
DEN HAAG (ANP). Mevrouw Garde-
niers, minister van CRM, acht het weinig
zinvol een onderzoek in te stellen naar de
vraag of sommige programmamedewer-
kers bij de omroep op ontoelaatbare wijze
te werk gaan. Zij antwoordt dit op schrif
telijke vragen van de Tweede-Kamerle-
den Worrell en De Vries (beiden PvdA)/
Deze hadden bij de minister geïnformeerd
naar berichten als zouden disc-jockey’s en
programmamakers bereid zijn tegen ver
goeding bepaalde platen extra veel te
draaien.
dus de minister, „die zich benadeeld of
geboycot achten door een vermeende han
delwijze van sommige programmamede-
werkers”. Bij de NOS noch bij het ministe
rie zijn, zo zegt zij verder, echter klachten
over dergelijke handelingen binnenge
komen.
Of er inderdaad iets niet in de haak is,
kan echter alleen een nader onderzoek
uitwijzen, maar een dergelijk onderzoek
vindt mevrouw Gardeniers weinig zinvol.
Zij vreest dat het niet tot resultaten zal
leiden. Wel dient te worden onderzocht
welke maatregelen moeten worden getrof
fen om dergelijke handelingen in de toe
komst eventueel te voorkomen. De minis
ter zegt, de regeringscommissaris voor de
omroep te zullen verzoeken daartoe een
werkgroep in het leven te roepen. De resul
taten van de werkgroep worden aan de
kamer meegedeeld.
Wim Drion toont in de bovenzaal van de Stichting Beeldende Kunst dit wandkleed in
Ars-Protis techniek dat hij de naam Palo Alto meegaf.
bracht. Dit aanbrengen geschiedt door
verhitting, de verschillende soorten textiel
smelten als het ware samen. Het effect in
Drion’s werken komt net als in zijn aqua
rellen heel doorzichtig over, maar het mist
de krachtige visie die op het kleiner for
maat wordt aangegeven. Het lijkt er dan
opeens op alsof Drion met dat grote vlak
geen raad weet. Hij vervalt in niets terzake
doende details en de aanvankelijk groot
aangezette lijn wordt geheel uit het oog
De Engelsman Simon Mottram, eind
dertig, vroeger solist van het Nederlands
Dans Theater (NDT) in Den Haag, geeft les
aan de aspirantengroep van het NDT, die
tot De Springplank is gedoopt. Vier meis
jes en twee jongens (de derde jongen is
ziek) werken zich kapot, glimmen van het
zweet, zijn op een gegeven moment volko
men buiten adem, gaan niettemin in een
hels tempo door.
En in een mengsel van Engels, Frans en
Nederlands voegt hij eraan toe: „Jullie zijn
de crème de la crème van Holland. Jullie
moeten jezelf van trots op de borst slaan.
Het moet van binnenuit naar buiten spat
ten!” En hij geeft even een voorbeeld: een
adagio, een pas-de-deux, een grand pas,
een pirouette.
De Haagse wethouder van kunstzaken
heeft vorige week het speciaal voor De
Springplank tot studio verbouwde pak
huis aan het Groenwegje 121-122 geopend.
Hier moet het initiatief van de leiding van
het Nederlands Dans Theater, namelijk
het helpen overbruggen van de kloof tus
sen de balletopleidingen in ons land en de
steeds meer eisende beroepspraktijk, tot
ontplooiing komen. In deze studio kunnen
de zeven leerlingen, die bij audities door
Mottram zijn geselecteerd, bij wijze van
spreken dag en nacht terecht.
De „zeven” hebben al een volledige op
leiding achter de rug. Ze zijn onder meer
afkomstig van het Brabants Conservatori
um (Elsa van der Heyden), de Rotterdamse
Dansacademie (Ellen Schuylenburch), de
Academie van Nel Roos (Annegien Sneep
en Laurina van der Vusse), het Scapino-
ballet (Peter Buil) en het Stedelijk Insti
tuut voor Ballet in Antwerpen (Anthony
Vandecasteele); de zieke Eduard Wubbe
komt ook van Scapino. De aanvullende
opleiding die zij nu van het NDT krijgen,
duurt twee jaar. Zij zijn overigens gewoon
in dienst van het Danstheater, worden
„redelijk” betaald ter hoogte van het mini
mum jeugdloon. „Het is in ieder geval
meer dan een beurs,” wordt er opgemerkt.
(Tot het einde van de maand, van dins
dag tot en met vrijdag van 13-17 uur en
bovendien op donderdagavond van 19-21
uur).
En dat gaat nu eenmaal niet. Zodoende
wordt er noodgedwongen steeds vaker een
beroep op buitenlandse dansers gedaan.”
Rudi Dingjan is afkomstig uit de finan-
cieel-economische wereld. Hij is dnder
meer hoofdredacteur geweest van het fi
nanciële weekblad Beursexpress.
De SBK Amsterdam heeft in 1977 een
forse groei doorgemaakt. Het aantal abon
nementen liep op van 3200 naar 3800 (een
stijging van bijna 19 procent), terwijl er
4500 keer een werk werd uitgeleend. Het
aantal omruilingen bedroeg 16500, terwijl
er 2000 werken (schilderijen, grafiek, ob
jecten) werden verkocht.
De helft van de leden van de coöpera
tieve vereniging „Het Werkteater” heeft
een opzet voor het kinderprogramma ge
maakt. De andere helft deed het voor de
avondvoorstelling. Voor de uitwerking
wordt geruild zodat iedereen bij het ont
staan van de stukken is betrokken en er
gespeeld kan worden in een wisselende
bezetting. Aan het zomerprogramma wer
ken ook „De Roomsoezen” mee, een groep
je van zes musici.
Tot nog toe zijn 54 speeldagen vastge
legd. Begonnen wordt op 17 mei in Ensche
de. Daarna slaat het Werkteater zijn tent
nog op in: IJmuiden, Haarlem, Den Haag,
Utrecht, Tilburg, Arnhem, Rotterdam,
Leiden, Eindhoven, Delft, Groningen, Nij
megen en Amsterdam.
ter gaat de komende zomer met een tent
door Nederland. Het repertoire vermeldt
voor deze trip zowel een middag- als een
avondprogramma dat in tenminste veer
tien steden wordt uitgevoerd.
De dader heeft volgens een woord
voerder van de recherche uit wraak ge
handeld. Gezien zijn artistiek niveau zou
hij namelijk niet langer in aanmerking
komen voor een uitkering krachtens dé
Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR,
de vernieuwde contraprestatieregeling).
Hij wilde daarom een ’’daad” stellen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Een 31-jarige kun
stenaar heeft gistermiddag in het Stede
lijk Museum in Amsterdam met een
zogenaamd Stanley-mes een schilderij
van Vincent van Gogh op ernstige wijze
beschadigd. Het betreft het doek La
Berceuse (Mme Roland) dat Van Gogh
in 1889 heeft geschilderd.
Grote Houtstraat 45
Winkelcentr. Gr. Schalkwijk
HAARLEM
Lange Nieuwstraat
Noord Arcade, IJMUIDEN
(ADVERTENTIE)
J
Het is goed dat het NDT met de vorming
van De Springpank weer Nederlands ta
lent in de groep wil brengen. Nu geeft het
tableau de la troupe een beeld te zien dat
„steeds verdeé af komt te staan van de
Nederlandse oorsprong van het gezel
schap”. Dat klopt, want van de 24 NDT-
dansers zijn er nog maar vijf Nederlan
ders. Van het Nationale Ballet en van
Scapino is naar schatting ongeveer 50 per
cent buitenlander. Ytike Waterbolk: „In
derdaad, het repertoire van de grote bal
letgroepen wordt steeds moeilijker”. En
een van de cursisten: „Dan moeten buiten
landers inspringen. Onze opleidingen kun
nen het steeds stijgende peil niet bijhou
den. Wij hebben te weinig ervaring.”
Zesmaal per week wordt in de nieuwe
studio door de Springplank-dansers dage
lijks zes tot zeven uur geoefend. Klassieke
training van eerder genoemde danspeda-
goog Simon Mottram, die de „zeven” die
hij uit 35 kandidaten heeft gekozen, voor
lopig „het beste materiaal” noemt, waarin
hij „toekomst” ziet. Mottram wappert
bever niet met grote woorden. Of dit nu
De minister zegt dat klachten in die
richting haar inderdaad bekend zijn. „Bij
de auteursrechtenorganisatie Buma/Stem-
ra zijn klachten binnengekomen van Ne-
Merkwaardig, een vioolconcert van een
beroemde meester, dat na 43 jaar nog
zoveel weerstand bij de toehoorders on
dervindt. Want inderdaad, de aangehaalde
uitspraak van die concertbezoekster staat
niet op zichzelf, maar is min of meer
symptomatisch voor de reacties van het
gemiddelde publiek van de B-serie, waarin
het gisteravond onder leiding van Bernard
Haitink gegeven concert van het Concert
gebouworkest viel.
Nu heeft Berg met zijn Vioolconcert
gecombponeerd ter nagedachtenis van een
jonggestorven vriendin; „Dem Andenken
eines Engels” zeker geen toegankelijk
werk aan het repertoire toegevoegd. Het
mist iedere zinnelijkheid, de harmonisch-
constructivistische opzet is (uiteraard)
weinig spontaan, de solopartij is helsmoei-
lijk maar allesbehalve briljant en de or
kestpartij bijna nergens transparant maar
eerder aan de groezelige en massieve kant.
Dat de innerlijke bewogenheid die Berg
tot het componeren ervan heeft aangezet,
desondanks uit het muzikale discours kan
spreken mag haast een wonder heten en is
dan ook meer dan ooit afhankelijk van de
wijze van uitvoeren.
Wat dat betreft was er dan in deze weer
gave wel iets bijzonders aan de hand. Want
allereerst zorgde Haitink en het orkest
voor ongewone lichtheid, doorzichtigheid
en verfijning van de begeleidingspartijen,
waardoor de Koreaanse violiste Kyung-
Wha Chung alle ruimte kreeg om haar
onalledaagse solistische gang te gaan. De
ze in Amerika gevestigde, maar uit Seoel
afkomstige musicienne heeft in het verle
den in samenwerking met het Concertge
bouworkest al van haar uitzonderlijke be
gaafdheid kunnen getuigen, speciaal in
werken uit het romantisch repoertoire.
En romantiek, dat is toch uiteindelijk
hetgeen wat ook in Berg de kern van de
compositie moet blootleggen. Kyung-Wha
Chung kreeg dat, mede dank zij de geluk
kige samenwerking met het orkest, door
die romantische instelling ook voor elkaar.
Het geheel kreeg niet de immense lading
die Menuhin enige jaren geleden in dit
excentrieke werk wist te leggen, maar
Chungs subtiele vertolking blonk toch uit
door een verrassende intensiteit.
Leuk dat deze jonge virtuoze geen ge-
makkehjk succes zoekt, maar bereid is om
afstand te doen van uiterlijke schittering
teneinde een dergelijke ongenaakbare mu
zikale materie, waarvan de kracht vrijwel
geheel onder de oppervlakte ligt, te tran-
sofmreren in een min of meer duidelijke
taal.
Juist wél toegankelijk voor het gemid
delde gehoor is ongetwijfeld Bruckner’s
„Vierde”, die na de pauze geprogram
meerd stond. In handen van Haitink en het
De kunstenaar is gisteravond overi
gens al weer op vrije voeten gesteld
omdat de rechter-commissaris geen ter
men aanwezig achtte om hem in voorlo
pige hechtenis te nemen. Tegen de ver
dachte zal proces-verbaal wegens ver
nieling worden opgemaakt.
De beschadiging is volgens een woord
voerder van het museum vrij groot. Het
doek is op drie plaatsen doorgesneden
en het wordt betwijfeld of het werk
volledig kan worden gerestaureerd. De
handelswaarde wordt geschat op twee
miljoen gulden. Het doek behoort tot de
vaste collectie van het museum. Het
werd in 1945 door de familie van Van
Gogh aan het museum geschonken.
Het is voor de tweede keer binnen
korte tijd dat in een museum een aan
slag op een kunstwerk plaatsheeft. Eind
vorige week werd met enkele forse mes
halen een schilderij van Nicolas Poussin
in de National Gallery in Londen deer
lijk beschadigd.
De .zeven jonge dansers en danseressen
zijn dus eigenlijk afgestudeerd. Maar het
probleem is dat zij dan nog niet toe zijn
aan het niveau waarop bij de grote gezel
schappen wordt gewerkt. Ytike Water
bolk, destijds eveneens solistisch actief bij
het NDT en nu, naast Arlette van Boven
voor „het repertoire”, verantwoordelijk
voor de „moderne training” van De
Springplank, zegt: „Ze zijn nog niet rijp
om direct het toneel op te gaan. Mede om
te voorkomen dat ze afgewezen worden,
hebben we het initiatief tot deze aanvullen
de opleiding genomen. Bij een groot gezel
schap als het Nationale Ballet kunnen deze
mensen nog wel eens terecht bij het corps
de ballet, of kunnen op een andere manier
een beetje wennen. Maar omdat wij veel
kleiner zijn, zouden de dansers die nieuw
aangetrokken worden, eigenlijk direct in
het diepe moeten kunnen worden gegooid.
Pianist Jan Lichtendahl zet op aanwij
zing van Mottram een nieuwe improvisatie
in driekwartsmaat in. „Veel te slap,” roept
Mottram tegen zijn zwoegende pupillen.
>t Het zwaar beschadigde schilderij van
Vincent van Gogh, La Berceuse of Ma
dame Roulin getiteld.
Concertgebouworkest was, zoals bij hen
gewoonlijk het geval is bij Bruckner, ook
diens „Romantische” Symfonie (ook wel
„Pastorale” genoemd) in de praktijk weer
een indringende gebeurtenis. Haitink laad
zich woensdagavond tijdens de koffie de het natuurstemmingsbeeld met gezon
de hartstocht, waarbij de klassiek-even-
wichtige totaalvorm evenwel steeds voel
baar bleef. Vanaf het eerste thema van de
hoorns raakte je op die manier in de ban
van deze magistrale schepping.
En via het aangrijpende Andante en het
beweeglijke Scherzo met de lieflijke Hand
ler als trio, werd als in één grote adem de
triomferende finale bereikt.
JOHAN VAN KEMPEN
AMSTERDAM. Soms is het voor een
recensent wel leuk om in de pauze van een
concert een paar opmerkingen uit het pu
bliek op te vangen. In de foyer van het
Amsterdams Concertgebouw liet een da
me
ontvallen: „Nou zeg, als ze vaker zulke
moderne werken op het programma zet
ten, dan gaat ze dat beslist abonnees kos
ten”. En dat sloeg dan op het juist tevoren
uitgevoerde Vioolconcert van Alban Berg,
de uit 1935 daterende zwanezang van deze
atonaal schrijvende componist.
Hoe persoonlijk dat is, valt te ervaren bij
het werk dat de Amsterdammer Wim Dri
on in de bovenzaal van de Stichting Beel
dende Kunst aan de Gedempte Oude
Gracht 125 laat zien. Daar hangen van zijn
hand aquarellen, tekeningen en wandkle
den en het is vooral de laatste categorie die
mij een groot gevoel van onvrede geeft.
Het is een gevoel dat niet wordt ingegeven
door gebrek aan inhoud of technische
vormgeving want Drion, vertegenwoordi
ger van de geboortegolf van direct na de
Tweede Wereldoorlog en op de Rietveld
academie in Amsterdam vaardig ge
schoold getuige zijn werk, schiet op die
punten niet te kort.
Het is eerder een gevoel van iets te
missen dat in aanvang wel aanwezig is,
maar waaraan verder, misschien door de
aard van deze kleine expositie, niet wordt
voldaan.
Wim Drion werkt in een abstract-expres-
sionistische stijl met een lyrische onder
toon. Zijn basis is het landschap dat hij tot
nauwelijks herkenbare vormen herleidt.
In zoverre is zijn werk abstract, maar
Drion komt wel tot het aangeven van con
crete vormen die in een suggestief ruimte
lijk kader worden geplaatst. Dat ruimtelij
ke karakter wordt in de aquarellen ver
sterkt door de volstrekt transparante
schilderwijze, een effect dat ook in de
kleurpotloodtekeningen kan worden be
reikt, zij het in dat geval uiteraard minder
zacht en poëtisch. Het is helder werk dat
zich nauwelijks opdringt, dat bijna teder
van stemming is, maar dat niet zoet wordt
ook al zou je dat makkelijk gaan denken
aan de hand van het gebruik van kleuren
als rood-oranje en geel.
Drion werkt op het relatief kleine vlak
van de tekening en aquarel met een monu
mentale opzet. En het is daar dat de onvre
de met dit werk je bekruipt want het
formaat is gewoon te klein voor de ruimte
lijke conceptie. De suggestie van diepte en
volupie, van maat en afstand in het platte
vlak vraagt er om groter te worden aange
pakt.
Min of meer in antwoord daarop heeft
Wim Drion bij de SBK ook enkele wand
kleden opgehangen, maar het is juist in dit
werk dat de monumentale aanzet prak
tisch is verdwenen en plaats heeft ge
maakt voor een poëtische taal die met een
heel priegelig handschrift wordt neerge
zet. Drion gebruikt hiervoor de zogenoem
de Ars Protis techniek, hij is geen wever in
de traditionele zin van het ambacht.
Bij de toepassing van deze techniek wor
den laagjes stof in flinterdunne reepjes
over de grondlaag van de stof aange-
Geen risico lopen.
Op het A-1 embleem letten!
Dan bent u zeker van
'n goede, gebruikte auto.
Grondig geïnspecteerd.
Van binnen en van buiten.
Elk merk. Bij uw Ford-dealer.
Met garantie-bewijs.
Auto-wijs zijn
unieke talenten-in-spé zijn, daar wil hij
geen antwoord op geven. Hij vindt „de wil
om te dansen”, „doorzettingsvermogen”,
veel belangrijker dan „een mooi gezicht
je”. Hij legt er de nadruk op dat balletdan
ser een ontzettend zwaar beroep is, dat
voortdurend vechten tegen jezelf vergt.
Ballet is keihard optornen tegen enorme
krachtsinspanningen en vermoeidheid.
Zijn leeringen zijn het daar wel mee
eens, maar hebben het er graag voor over.
Een van hen zegt: „Het is een bepaalde
drang. Je moet wel. Het is net als met een
acteur, alleen ben je veel meer met je
lichaam bezig. Met dat lichaam moet je
emoties te weeg zien te brengen, agressie
en vreugde proberen uit te drukken. Er
moet kracht van uitgaan. En daar is enorm
veel training voor nodig.”
Een ander vindt: „Dit vak een hobby?
Nou, niet voor allemaal, geloof ik. Ik heb
echt wel eens dat ik tegen mezelf zeg:
gatverdamme, straks weer zo vroeg op en
weer er helemaal tegenaan. Oooh, straks
mag ik weer dansen, hééérlijk!, zo mooi is
het werkelijk niet. We huilen ook wel eens
een potje.”
Maar, vooral geen medelijden. Het Spar
taanse bestaan van een topsporter heeft
weinig met dat van een balletdanser(es) te
maken. Dat zeggen de zeven uitverkore
nen tenminste. Maar als ze opnoemen dat
ze dagelijks hun „lijn” erg goed in de gaten
moeten houden, dat één enkel glaasje alco
hol de volgende ochtend in hun benen zit,
dat ze voortdurend aan hun yitaminebe-
stand moeten werken en dat ze op een
enkele uitzondering na meestal toch
wel tegen elven in bed moeten liggen, dan
lijken deze mensen allerminst het gezellige
leventje van de gemiddelde burger te
leiden.
Een constant gevecht met jezelf. On
voorstelbare inspanningen. Bezig zijn met
het vak vanaf je tiende jaar. En weten dat
het met je 35e wel ongeveer bekeken is.
Dat je dan moet proberen een andere baan
op z’n mooist binnen het ballet: leraar,
eigen balletschool te vinden en weer
met je jarenlang getarte spieren in het
gerede te komen. Aftrainen, terwijl je in
een afvloeiingsregeling zit. En dat alle
maal in de wetenschap dat er maar een
paar zijn die werkelijk de top halen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Tot directeur van de
Stichting Beeldende Kunst (SBK) Am
sterdam is benoemd de heer Rudi Ding
jan. De benoeming is per 1 maart van dit
jaar ingegaan. De heer Dingjan zal voor
namelijk het zakelijk beleid van de SBK
bepalen. Daarnaast zal hij de dagelijkse
leiding op zich gaan nemen.
J
■L -vj
