Voor betere
exploitatie
van
kostbare
0
0
Arbeidskrachten
worden
naar kou gelokt
delfstoffen
8
L
X
1 11
door Koen Corver
I
ter
Problemen
^eleveringsprobleem
Auto kopen
Nieuwe argumenten
Bewapende arbeiders
x oE N
irI
Het nieuwe Oelan Oede verdringt het (oude houten) verleden van de pioniers.
I
7
ers
Spoorweg bestand gemaakt tegen
dooi en aardschokken.
sieuwe liederen of gedichten bezongen in de Sovjet-pers. Misschien om het
moreel van de BAM-arbeiders hoog te houden; misschien om ook anderen aan te
oren hun krachten een paar jaar te wijden aan dit „constructiewerk van de
leeuw”.
I Aangezien de eeuw nog niet voorbij is, mogelijk een wat voorbarige betiteling.
Maar onder de indruk komt men wel bij al het cijfermateriaal rondom BAM,
lecombineerd met alle verhalen, successen en de vele BAM-problemen waarmee
men dagelijks te maken krijgt. Het is ook geen geringe onderneming om een
spoorlijn aan te leggen van 3145 kilometer lengte door een maagdelijk gebied
/naar zelfs geen enkele weg is om bouwmaterialen aan te voeren.
Lro
B
IRAN
Ingang van één van de tunnels in aanleg.
A
■w;
Brommend vliegt het tweemotorige Aeroflottoestel over de 31.000 vierkante
kilometer grote ijsvlakte waarin het Siberische Baikal-meer ten minste zes
kaanden per jaar verandert onder invloed van ijzige temperaturen die minus 50 a
60 graden Celsius kunnen dalen. De tocht voert ons van Oelan Oede, hoofdstad
tan de autonome Boerjatische Republiek, naar het primitieve vliegveldje van
Wizneangarsk, een houten dorpje in een sprookjesachtig „Zwitsers” droomland
schap aan de noordelijke oever van het Baikal-meer.
Het doel van de vlucht is een bezoek aan een van de (vele) constructieplaatsen
uan de zogeheten Baikal Amoer Magistral (Baikal-Amoer-hoofdspoorlijn), kortweg
„BAM” genaamd, waarmee iedere Sovjet-burger precies weet wat wordt bedoeld.
MONGÖLI
Xffistrgk°n
kazachstajAVX, ipofotlnsk
V. ’W
-~--r
1
ovjets bouwen
ieuwe spoorweg
oor Siberie
■rk3
srk3
dan 3000 grote en kleine bruggen gebouwd
worden.
De spoorlijn doorkruist 800 kilometer
gebied dat seismisch actief is. Men moet
dus rekening houden met kleinere of gro
tere aardschokken, en dat brengt weer
speciale technieken met zich mee om er
voor te zorgen dat in de toekomst schade
aan de spoorlijn tot een minimum wordt
beperkt. En ten slotte ligt ongeveer 70
procent van de BAM-spoorlijn in het zoge
heten permafrost-gebied. Dat is het gebied
waar de grond blijvend bevroren is.
Terwijl in Nederland de grond bijvoor
beeld gedurende de wintertijd tot een be
haalde diepte bevriest, is dit in het perma
frost-gebied precies andersom. Hier ont
dooit de grond gedurende de korte zomer
een klein stukje, met alle onaangename
gevolgen van dien. De ontdooide laag,
waarvandaan het water niet weg sijpelt in
de harde bevroren onderlaag, wordt een
vieze brij. Een ideaal broeinest voor bij
voorbeeld muskieten, en Siberië blijkt in
de zomer dan ook vergeven te worden
door de vele (deels onaangename) in
secten.
Daarnaast levert deze modderige boven
laag technische problemen op. Huizen
blokken worden in dit gebied op zeer diepe
funderingen geplaatst, omdat de construc
tie gedurende de korte zomer anders al
snel scheuren en verzakkingen gaat ver
tonen.
mee men verder goede zaken zal kunnen
doen.
Nu kan men moeilijk elke spoorrail op
een geheid fundament leggen. Niettemin
zeggen de BAM-constructeurs dit zomer-
probleem opgelost te hebben men zegt ook
geleerd te hebben „van de fouten die men
in Alaska heeft gemaakt”. Welke fouten
dit zijn en welke verbeteringen daaruit
dan wel zijn voortgekomen, blijft voorals
nog onduidelijk. Volgens sommige wester
se critici heeft men de werkzaamheden
aan de BAM gestart na een onvoldoende
voorbereidingstijd. Wie gelijk heeft, zal de
toekomst laten zien.
Naast de klimatologische problemen
kampt men met het probleem van onvol
doende arbeidskrachten. Overheidsfuncti-
IllllllIIIMt
•nC Tfe
voorbeeld daarvan levert de fabriek bij
Oelan Oede waar men stalen bruggen con
strueert die voor een belangrijk deel be
stemd zijn voor de BAM-spoorweg. Een
bezoek aan de fabriek is indrukwekkend,
maar het levert weinig exacte indrukken
omtrent capaciteit en produktie. Ook een
gesprek met de fabrieksleiding geeft wei
nig houvast.
Het waarom hiervan blijkt al spoedig uit
een brief die het personeel van de fabriek
inclusief de leiding verstuurd heeft
aan het Sovjet-partijdagblad Pravda. In
die brief wordt geklaagd over het feit dat
te geringe en onregelmatige staalleveran-
ties er de oorzaak van zijn dat de fabriek
vorig jaar niet aan haar verplichtingen en
niet aan haar plan heeft kunnen voldoen.
Dat plan voorzag voor 1977 in een produk
tie van 34.000 ton aan stalen brugonderde-
len, hetgeen al de helft was van de produk-
tiecapaciteit van de fabriek. Door de gerin
ge staalleveranties werd er echter maar
26.188 ton geproduceerd. Alleen door het
plan achteraf te „corrigeren”, kon het als
„vervuld” verklaard worden en kregen de
arbeiders dientengevolge hun premies.
Als het BAM-project ook nog door zulke
vertragingen geplaagd wordt, kan het niet
verwonderen dat men eerst 1982, daarna
’83 en inmiddels al ’85 noemt als het jaar
dat alles wel klaar zal zijn en zal functione
ren. Wanneer ’t zover is, zal dat overigens
wel een grote verbetering betekenen voor
de mogelijkheden om de grote rijkdom
men van Siberië verder te exploiteren.
Rijkdommen die variëren van steenkool,
olie, gas, goud, en hout (meer dan de helft
van de wereldvoorraad aan naaldhout) tot
aan witte steenkool oftewel waterkracht.
Zaken waaraan in de Sovjet-Unie een
Ijst
Pen
iche
I, stikt het
•insecten,
Teven in de
iceerd kunnen
construc-
iA>^J>n»fact uitdient,
^Meen auto te kopen.
Spartaans. De kleintjes mogen thuisblijven
wanneer het kwik gedaald is tot min 35
graden; de school voor de groteren gaat
dicht bij min 40 graden. Onder deze om
standigheden zoekt men een goed heenko
men in de primitief aandoende maar soli
de gebouwde en goed verwarmde onder
komens van de diverse werknederzettin-
gen, die het grootste deel van het jaar
bedolven liggen onder een dik pak sneeuw.
QYDe constructie van de BAM wordt af en
Aioe ook geplaagd door problemen die ken-
jWnerkend zijn voor de hele Sovjet-Econo-
Xmie. Problemen die resulteren in vaak
*Vproblematische, d.w.z. late en onregelmati- groeiende behoefte zal ontstaan en waar-
ge afleveringen van materialen waarom
men ter plaatse zit te springen. Een typisch
Iedere arbeider, ingi
teur die zijn driejai
krijgt de mogelijlfltei-
ziet er toch iets problematischer uit. Die
werkelijkheid bestaat namelijk uit dikke
premies, dubbele salarissen en allerlei ma
teriële voordelen voor diegenen die naar
Siberië willen komen om aan het BAM-
project te werken. Materiële impulsen die
niet in overeenstemming geacht worden
met moraal en ideologie waarover elke
Sovjet-arbeider volgens de Moskouse ideo
logen zou (moeten) beschikken.
De lijst met materiële voordelen is ech
ter indrukwekkend. Wie besluit om BAM-
werker te worden, behoeft in de eerste
plaats niet te vrezen appartement of baan
thuis te verliezen. Alles blijft open vo,or de
BAM-enthousiast. Als BAM-premie krijgt
men dan een dubbel maandsalaris ineens
extra uitbetaald, en de verhuizing naar de
werknederzettingen waar geen huur
wordt betaald wordt uiteraard door de
overheid bekostigd.
Verder is Siberië verdeeld in een aantal
zones, die zijn ingedeeld volgens een soort
schaal van onaangenaamheid Hoe onaan
genamer, met andere woorden hoe kouder
en primitiever de levensomstandigheden
zijn, hoe groter de factor waarmee het
salaris wordt vermeerderd. Die factor
loopt van 1,2 tot 2 keer het basis-maandsa-
laris. Daarnaast wordt dat basissalaris elk
BAM-jaar verhoogd met 10 procent tot
maximaal 50 procent. Bovendien maakt
een aantrekkelijk stelsel van premies het
mogelijk om met voorgaande verhogingei
plus de diverse premies een gemiddafck’
Sovjet-maandloon (155 roebel) te verv^J
voudigen. r
Deze argumenten gelden vandaag de
dag weliswaar nog steeds, maar er zijn
dringende redenen bij gekomen om zo’n
tweede spoorlijn aan te leggen. In de eerste
plaats namelijk het feit dat een tweede
spoorlijn onontbeerlijk is voor het open
leggen en voor de exploitatie van een groot
deel van Siberië, dat zeer rijk is aan vele
kostbare delfstoffen. Bovendien is een
tweede spoorlijn een belangrijke ontlas
ting voor de permanent overbelaste Trans-
siberische spoorlijn.
In 1974 is men met de werkzaamheden
.begonnen, waarbij men zegt‘uitgebreide
onderzoekingen gedaan te hebben die
Moeten voorkomen dat constructie en ex
ploitatie van de spoorlijn later voor grote
moeilijkheden komen te staan. Dat lijkt
geen overbodige luxe, want de problemen
die tenminste bij de constructie opgelost
moeten worden, zijn veelal niet gering. Er
moeten bijvoorbeeld zes tunnels gebouwd
worden, waarvan de langste 16 kilometer
wordt. De nieuwe spoorweg gaat 16 grote
i Om het tempo op te voeren, werkt men
biet van twee kanten, maar wordt er op
diverse plaatsen tegelijkertijd gewerkt.
t>at betekende dat sommige ploegen mid
den in de wildernis moesten beginnen,
letterlijk wel te verstaan. Neergelaten
vanuit een helikopter, dan helikopterveld-
|e aanleggen, tenten opzetten en langza
merhand iets opbouwen waar men niet
alleen kan schuilen en slapen, maar van-
vaaruit men ook kan gaan werken. Een
ipoorlijn kan gaan aanleggen.
De eersten die zo vanuit de lucht neerge
laten met hun werk begonnen, waren vaak
bewapend. Zij kwamen tenslotte de rust
[verstoren in het woongebied van beren,
wolven en vossen, die dat niet altijd even
aangenaam vonden. Zij zijn nu verdwenen
[rondom de constructieplaatsen, omdat het
lawijt van de menselijke beschaving hen
- de bossen in heeft doen vluchten. Een
^■menselijke beschaving die besloot een gi-
^■gantisch spoorwegproject te realiseren
^Bdoor hun woon- en jachtgebieden.
Dat is een van de punten van kritiek,
H^^Bwaarvan BAM-bouwers en hun opdracht-
jgevers zich weinig blijken aan te trekken.
Het verwijt namelijk dat men bij de plan-
gH^Hning en de uitvoering van dit project te
8 [flB weinig rekening heeft gehouden met de
Tecologische gevolgen daarvan in dit gebied
I dat een deels unieke fauna herbergt. Be-
Izwaren die duidelijk hebben moeten wij-
I ken voor de argumenten die voor de aan-
I leg van de BAM-spoorlijn spraken.
J Enkele van die argumenten zijn al tame-
I lijk oud. Rond de eeuwwisseling kwam de
teerste Transsiberische spoorlijn in ge-
Jbruik gedurende het tsarenregime. Een
ïtransportweg van Moskou tot Nachodka,
I ten zuidoosten van Wladiwostok, die voor
I een belangrijk deel parallel loopt met de
I Russisch-Chinese grens. Dit laatste feit
I was een van de redenen waarom in de
I jaren ’30- toen de Japanners Mantsjoerije
I bezet hadden onder dictator Stalin al
plannen gesmeed werden om een tweede
loost-west-verbinding aan te leggen op een
grotere afstand van de Chinese grens en
'daarom strategisch veiliger.
Het bleef niet bij plannen, maar men
begon daadwerkelijk aan de constructie
-.van een tweede spoorweg. Na het begin
van de Russisch-Duitse vijandelijkheden
werd deze spoorlijn voor een deel weer
gedemonteerd en werd het materiaal el
ders gebruikt. Alleen het stuk tussen de
havenstad Sovjetskaja Gavan en Komso
molsk werd afgebouwd. In deze jaren wa
ren het dus vooral militaire argumenten
die spraken voor een tweede spoorlijn
door Siberië.
Een buitenkans waarop men elders vaak
jaren en jaren moet wachten. Verder krij
gen BAM-werkers 12 dagen extra vakantie
per jaar. Eenmaal per jaar kunnen zij
gratis met het gezin naar elke willekeurige
plaats ergens in de Sovjet-Unie reizen.
Tenslotte geldt elk BAM-jaar voor ander
half maal een gewoon arbeidsjaar, zodat
BAM-medewerkers vroeger met pensioen
kunnen. Een indrukwekkende lijst van
materiële voordelen, die niettemin onvol
doende blijkt om genoeg werkkrachten
naar het koude Siberië te lokken.
Daarom worden op sommige plaatsen
legereenheden ingeschakeld. Een feit
waarover lokale autoriteiten geheimzinni
ger doen dan bijvoorbeeld de legerkraijC
„Rode Ster”, die hierover kort geledaff
openlijk schreef. Zo erg onvoorstelbaar^
het overigens nu ook weer niet, dal
elke Russische arbeider zich ge#
voelt tot pioniersarbeid in de Sioe^
wouden en steppen. Zoals gez<
gebied in de zomer van de
terwijl de temperaturéj^
winter soms zeer ge^i
maken.
In de eeret^af^js re de winter zeer lang,
te begimjCTul&eptember en eindigend in
mei. JDeJJemiddelde temperaturen liggen
bjb 20 tot 30 graden Celsius. Toen uw
jgé^glaggever een van de tunnels in aan-
luw bezocht, werd hij verwelkomd met
Jé mededeling dat het „jammer is dat u het
zo warm treft”. Zo krijgen de bezoekers
onvoldoende idee hoe het werkelijke leven
er uitziet in de werknederzettingen en op
de constructieplaatsen. Het was overigens
12 graden onder nul, maar eerlijk gezegd
beter te verdragen door de droogte en door
de afwezigheid van de wind tussen de
bergen, dan een dergelijke temperatuur
bijvoorbeeld in Moskou.
Toch kent men ook hier grenzen, waarbij
verder werken wordt gestaakt. Dat ge
beurt namelijk wanneer de temperatuur
lager wordt dan 45 graden onder nul. Het
OOST S>BER'SCHE-
FRANijOZEF
LAND
lermonsk:
Jickson
Magadan
(atlas
Igarkt
Jakoetsk
Toelt
Üj
Komsomoh
;Kcrsokp] j
Ihoban
Tsjita
leïjonOedt
IRAI
en stroompjes. Er moeten in totaal meer
luchthartig weg, maar de werkelijkheid
le^soëriisk=3g
Wlodiwostoï^
jjoChorkm
fwow
AFGHANISTAN I
gemiddelde verlies per winter aan werkda
gen door extreme koude ligt bij 12 a 15. De
afgelopen winter is erg mild geweest en
men had tot ons bezoek nog maar drie
werkdagen voorbij moeten laten gaan van
wege te lage temperatuur die overigens tot
minus 60 kan zakken.
Voor de kinderen is men iets minder
'SlBERlSCty
■eiln
Jtowosibirsï
Y Borjdul
lorostowl^
°lwanowo
^cfcorkP*
renzcrVs^
°A /Mzje^sl
^Löoejbisjel
k PEKINl
,ibilis
■riwim
.oegansk/^0\g
^Volgograd
^Archangeksk
Workouit
KAMtSJArKA
iFetropoyilowsl
loTgmsk Krosng^orsk Y
Nowokoesnetsk Irkoetsl
AND EILN-
ZpToUÏnr
Lenmgroi
^*\^insk
(alinii
Jerm
=>^Swerdlowski
Orenburg Magnitogorsk
b °Orsk
Aktjoebinsk
LKASP\SCRE
C-ZEE.? araimeer:
hsil Orda bavchasjmés
Karaganda
TURKÜEj
Irosnowodsk^^
V Dzidmboel J)
?’^jchabad^^SJl^^ Froenz^
la Ah
A-^Sornl5rkondR^J'
Doesjanbeo
