iel Cools past bitter en
mate af
oet niet in gelijke
)ij Verhey
Feest voor Concertgebouw en -orkest
Grote gelijkgerichtheid
'T en Starker
1
„Naïef” commentaar
op schilderkunst
s
Utrechts museum
met thematische
presentatie
Vernielde Poussin
APhO op tournee
naar buitenland
onherstelbaar
kleinkunstenaar komt met groep beter tot zijn recht
Pl
>R
Laat de schilder het beschermen.
de schoen die
bij jou hoort
Cultured Centrum Zandvoort toont werk Jan Graal
APhO uitstekend op abonnementsconcert
BAND TUSSEN BEIDE NEGENTIGJARIGE INSTELLINGEN ONVERBREKELIJK
door Johan van Kempen
Uw huis u een vakman waard.
Onvolkomenheden
Splitsing
KUNST
19 7 8
APRIL
8
ATERDAG
Mi
est.
est.
/est.
/est.
50,
Hier, bij de dakgoot.
I
rage
jrote
-raai
HAARLEM. „Op een dag
reeg ik een brief uit Nederland.
)at zag ik in één oogopslag”, ver-
jlt de Vlaamse troubadour-zan-
er Miel Cools op zijn eigen zui-
ende wijze. „Ah!, aan de postze-
el natuurlijk”, voelt een vlotte
[aarlemmer aan. Cools knikt met
en zekere deemoed: „geen post
egel!” En het publiek in de afge-
iden kleine zaal van het Haar-
>ms Concertgebouw proest het
pnieuw uit over de humor van
eze jaarlijks terugkerende zui-
erbuur.
rir
ULLA
van
iving
Ider-
den.
en
om-
ver-
lan-
ime
ard,
PP-:
>ad-
wen
oipe
ten-
ner,
ubb.
tooie
-
i
Ojf mm
Mi
I
MIEL COOLS
CEES STRAUS
heeft zijn
Styled by Orees
(AD VER TENTJE)
1
Publ ikatie van het Bedrijfschap Schildersbedrijf te Rijswijk (ZH).
ai 1978.
LIUR
<en, hal,
mer met
at ruime
bs hard-
isten er
en
Ijn menselijke balladen. Maar laten we
em even het verhaal doen over zijn komst
aar ons land, aangetrokken door een no-
igende brief van een afdeling van de
lederlandse plattelandsvrouwen.
Uw huis wordt bedreigd
Niet alleen ramen
en deuren staan
bloot aan de
invloed van weer en
wind. Datzelfde
geldt óók voor
plaatsen die
moeilijk bereikbaar
zijn.
Wat dat betreft is de keus voor een wat
bredere arrangering van zijn materiaal
een gelukkige, want het biedt hem ener
zijds de mogelijkheid een grotere variatie
in klankkleur en stemming toe te passen
en anderzijds nog sterker het accent te
verleggen op het contact maken met het
met de schilder, de échte.
De vakman die het
daglicht verdragen
kan. En laat hem
uw huis beschermen* vN
Met de
modernste verven en
lakken, met strak vak
werk. Uw huis verdient
niet minder.
Daarnaast worden verschillende so-
lo-concerten uitgevoerd, met als solis
ten de violiste Emmy Verhey, de cellist
Janos Starker en de pianisten Alexis
Weissenberg en Rudolf Buchbinder.
Deze eerste concertreis van het Apho
naar Duitsland en Oostenrijk geschiedt
met steun van het ministerie van CRM.
Het gezelschap wordt 24 april in Am
sterdam terug verwacht.
Tot de meest spontaan-naïeve schilderijen die Jan Graal in Zandvoort laat zien,
behoort dit gezicht op de Vijzelgracht in Amsterdam, geschilderd vanaf de brug in de
Weteringstraat.
Voor zover het werk van
Jan Graal, zoals hij sig
neert, echt spontaan blijft,
heeft het echt wel een aar
dige kant. Paneeltjes met
vogels, bloemen en fruit
zien er beslist leuk uit. Het
wordt echter anders als
Graal naar de grote mees
ters gaat kijken en hun
werk in naïeve trant gaat
verwerken. En Graal moet
vaak naar die grote schil
ders hebben gekeken, want
werd ingezonden, gemakkelijk hebben
herkend.
(Tot en met 23 april, geo
pend van woensdag tot en
met zondag tussen 14-17
uur).
BV.
02207-
arbindin-
y. Goed
atkamer
mars.
Al zijn er zeker onvolkomenheden aan
het Concertgebouw de nevenruimten
zoals gangen en foyers zijn te klein om het
bezoek in geval van maximale capaciteit te
kunnen verwerken het behoort met zijn
fantastische akoestiek toch tot de beste
muziekzalen ter wereld. En de even be
roemde Kleine Zaal, ontworpen naar het
voorbeeld van Felix Meritis, is bijkans
ideaal voor het ten gehore brengen van
kamermuziek.
Het interieur van de grote zaal is een
paar maal gewijzigd van kleur en opschik,
de wandelgangen zijn tamelijk ingrijpend
verbouwd in 1950 naar de, niet met de
bestaande omgeving harmoniërende mode
van die tijd, en helaas werd de tuin (al veel
eerder: in 1922) verkocht en bebouwd;
maar het geheel ademt desondanks toch
nog sterk de sfeer van de bouwtijd.
Air-conditioning zou eigenlijk hoogno
dig zijn, de in 1938 door de Amsterdamse
brouwer Heineken geschonken en intus
sen alweer krakende stoelen zijn aan ver
vanging toe en de verdwenen gietijzeren
sierhekken die in het exterieur de hoekto
rens hebben bekroond, zouden moeten
worden teruggebracht. Maar, zoals de hui
dige Concertgebouw-directeur Jaap Be-
vaert het uitdrukt: „de kosten daarvan
kunnen onmogelijk uit de exploitatie
komen”.
Aan die exploitatie zitten overigens heel
wat meer facetten dan alleen maar het
dienen van het muziekbedrijf. En aan die
andere kanten wordt bij het ophalen van
de vele herinneringen (waarin Mengelberg
uiteraard een hoofdrol speelt), ook in het
laatste nummer van het door het Concert
gebouw uitgegeven maandblad „Preludi
um”, eveneens aandacht besteed. Het Con
certgebouw werd voor van alles gebruikt
:(sport, show) en ook misbruikt, zoals in de
oorlogsjaren (door de nazi’s) nogal eens
het geval is geweest.
verkrijgbaar bij je schoenwinkelier
BP IMPORT EXPORT BV. WAALWIJK TEL 04160 37921
LONDEN (Reuter). De aanbidding
van het Gouden Kalf, een meesterwerk
van Europese schilderkunst van de hand
van de 17de-eeuwse Franse schilder Nico
las Poussin, is onherstelbaar vernield.
Afgelopen week was het doek in de
National Gallery in Londen met een mes
bewerkt. Een woordvoerder van de Natio
nal Gallery heeft vrijdag meegedeeld dat
er nog maar weinig van het schilderij is
overgebleven.
AMSTERDAM. In eerste instantie
mt het wat vreemd over: onze jeugdige
Mandse violiste Emmy Verhey met de
-jarige Hongaarse cellist Janos Starker
s solistenpaar in Brahms’ Dubbelcon-
rt. Toch had het Amsterdams Philhar-
misch Orkest, dat gisteravond onder
iding van Anton Kersjes zijn laatste
onnementsconcert van dit seizoen in
Deze artiest lijkt minder gevoelig tezijn
oor „over-exposure” dan andere namen
ie evenzeer elk jaar hier op de agenda
rijken en niet zoals hij erin slagen een
•ouw publiek op de been te brengen.
Al acht jaar is Miel Cools een graag
pziene gast in kleinere Nederlandse thea-
Maar het is duidelijk dat hij het in deze
contreien naar zijn zin heeft; zeker nu hij
niet langer louter solistisch optreedt en
zich verzekerd heeft van de steun van een
tweetal bekwame begeleiders in de per
soon van Jan Theelen (Fenderpiano, pia
no, banjo en accordeon) en Mitch Caanen
(drums en bas). Een nieuwe programmati
sche opzet onder de titel „Achter de Schel
de vrijen de helden” met veel nieuwe liede
ren op tekst van Ed Leeflang, Ernst van
Altena, Fred Danneburg, Willem Wilmink,
Bert Broes en Louis Verbeek geeft aan dat
Miel Cools groei nastreeft.
(ADVERTENTIE)
De elfde april maar dan negentig jaar na
de ingebruikneming en dat betekent dus
aanstaande dinsdag, wordt een feestcon-
cert gegeven door het Concertgebouwor
kest onder leiding van Bernard Haitink
met de sopraan Gundula Janowitsj als
soliste, om zo deze negentigste verjaardag
te vieren. Op een later concert in dit sei
zoen komt dan nog de première van een
speciaal voor dit jubileum geschreven
symfonie van Peter Schat.
Er is deze week tevens een fototentoon
stelling in het gebouw ingericht, waarop
belangrijke gebeurtenissen uit de bewo
gen geschiedenis van gebouw en orkest
zichtbaar zijn gemaakt. Voor alle concert
bezoekers is deze expositie, die* meer dan
een half jaar zal duren, gratis toeganke
lijk. De hier getoonde foto’s zijn eveneens
opgenomen in een ter gelegenheid van dit
jubileum uitgebracht boek, dat evenals de
tentoonstelling de titel draagt: „Van Dolf
van Gendt naar Bernard Haitink”.
Lydia Lansink en Jan Taat zijn verant
woordelijk voor de begeleidende tekst, ter
wijl Dick Elffers de vormgeving van het
boek (evenals van de tentoonstelling) ver
zorgde. Deze jubileumuitgave komt in een
oplage van 10.000 stuks van de Amster
damse Stadsdrukkerij en is aldaar en aan
de kassa van het Concertgebouw verkrijg
baar. Tot 1 mei bedraagt de prijs er van
vijftien gulden, daarna zal er een rijks-
daalder méér voor worden gevraagd.
Wie was Dolf van Gendt, wiens naam in
het kader van deze viering in één adem
wordt genoemd met die van Bernard Hai
tink? Van Gendt was de man die het Con
certgebouw heeft ontworpen. Als architect
beslist geen genie, maar wel iemand die
zijn vak verstond en die in zijn opdrachten
soms tot heel sfeervolle oplossingen
kwam. Men denke in dit verband met
name ook aan de manege bij de Vondel-
kerk, waarvan het ontwerp eveneens uit
Van Gendts koker komt.
De nauwe samenwerking van Dolf van
Gendt met de beroemde bouwmeester Dr.
P. J. H. Cuypers, ontwerper van onder
meer het Rijksmuseum en uit wiens visie
de hele wijk Amsterdam-Zuid is voortge-
komen, zal er misschien toe hebben bijge
dragen dat juist Van Gendt als winnaar uit
de besloten prijsvraag die in 1882 voor
het Concertgebouwproject werd uitge
schreven, naar voren kwam. Cuypers, die
in de jury zat, zal bij de beoordeling de
hand van zijn medewerker (onder andere
bij het plan voor het Centraal Station) in
het ontwerp dat onder het motto „Apollo”
AMSTERDAM. (ANP) Het Am
sterdams Philharmonisch Orkest ver
trekt zondag voor een zestiendaagse
concertreis naar West-Duitsland en
Oostenrijk. Onder leiding van Anton
Kersjes zullen in totaal twaalf concer
ten worden gegeven in Wiesbaden,
Neurenberg, Augsburg, München en
Linz (Brucknerhaus).
Dinsdagavond wordt met een feestconcert pracht verleend aan het jubilerende
Amsterdamse Concertgebouw en het Concertgebouworkerst.
AMSTERDAM. Dit jaar bestaat zo
wel het Amsterdams Concertgebouw als
het daarnaar genoemde orkest 90 jaar. Op
11 april 1888 had de massale openingsma-
nifestatie plaats van het toen nog in de
weilanden gelegen gebouw. Meer dan zes
honderd zangers en instrumentalisten,
zorgden, onder leiding van Henri Viotta,
voor de inwijding van de muziektempel
waarin sindsdien vrijwel alle muzikale
groten der aarde hebben geconcerteerd.
Als u gezamenlijk met uw buren opdracht geeft
kan dat in de kosten schelen
publiek. Hij komt beter tot zijn recht.
Cools die altijd al meesterlijk chansons
kon aankondigen en introduceren, bouwt
nu presentaties op die uitgroeien tot com
plete entr’acts die bol staan van zotternij
en. Vooral zijn gegroeide mimisch vermo
gen valt daarbij op.
De grote kracht van een troubadour
blijft evenwel het bieden van een lach en
een traan. Van dat laatste komt het wel,
maar Cools die uitbundige lachers op
zijn hand heeft slaagt er niet altijd in
zoet en bitter in gelijke mate af te passen.
Maar qua entertainment heeft zijn opzet
duidelijk gewonnen, al is het maar om het
spontane drinklied De Kroeg van Gode-
lieve, het schrijnende Oma, en de Twee
Koningskinderen
Een fijnzinnige begeleiding zoals in Het
treintje van het leven en medemenselijk
heid in Jan is een tijdje weggeweest maken
Miel Cools tot een veelzijdig kleinkunste
naar die voorlopig hier nog wel een welko
me gast zal zijn. Laat hij dan zijn aansteke
lijke musicerende makkers meenemen.
JOHN OOMKES
irote fertjes vanwege zijn warmbloedig Vlaams
Dit pmperament, zijn leutige luisterliedjes
evat
Ste- Amsterdams Concertgebouw gaf, deze
uden
o.a.:
ners,
Verwacht wórdt dat de nieuwe aanpak
het publiek meer zal aanspreken. Deze
aanpak is ook flexibel, zodat gemakkelijk
van tijd tot tijd van thema kan worden
veranderd. De eerste ronde van de proef
duurt tot januari ’79. Gekozen is voor de
thema’s: functie van schilderijen in woon
huizen, topstukken van de Utrechtse
School, „wie verre reizen doet „van
ambachtsman tot miskend genie”, en „het
moraal van het verhaal”.
In het Centraal Museum in Utrecht zijn
achtereenvolgens de historische afdeling,
de zalen voor toegepaste kunst en de schil
derijenafdeling vernieuwd. De kostuumaf-
deling is nu aan de beurt en voor onbepaal
de tijd gesloten.
werk voor een zeker ge
deelte alle trekken van de
spontane naïef die zich niet
bekommert om stofweer-
gave of perspectief. Zodat
het dus kan gebeuren dat
een figuur op de voorgrond
even groot wordt getekend
als een figuur heel in de
verte. Een dergelijke schil
derwijze wordt wel eens
charmant genoemd, maar
sinds de commerciële
kunsthandel heeft uitge
vonden dat de naïëven voor
nog veel naïevere kopers
een goed afzetterrein vor
men,. is de pret er eigenlijk
goed af.
voegden zich harmonisch samen, ook hun
artistieke aanpak was van een grote gelijk
gerichtheid. In Emmy Verhey was een,
door mij nog niet eerder in die maten bij
haar waargenomen, innerlijk vuur ontsto
ken, terwijl Janos Starker zich ditmaal
van een mild-bezonken kant liet zien, zodat
beide strijkers elkaar konden vinden on
een tussen deze persoonlijkheden in lig
gende golflengte, die nu juist ideaal bleek
als uitvoeringsomstandigheid voor dit
werk.
Het Dubbelconcert opus 102, zoals ge
woonlijk hecht van bouw, kent een voor
Brahms’ doen ongewone charme, die zo
door het duo Starker-Verhey op de meest
subtiele en zangerige wijze werd uitgebuit.
En ondanks enkele strijkerspassages in de
„tutti” die nog niet „zaten”, begeleidde het
APhO de soliste voortreffelijk en wist
Kersjes de echte „Brahmse” geest aan het
geheel te verlenen.
Interessant was het om na de pauze de
versie APhO-Kersjes van de Vierde Sym
fonie van Bruckner te beluisteren, nu de
uitvoering van afgelopen woensdag door
het Concertgebouworkest onder Haitink
nog vers in het geheugen lag. De finale
daargelaten (die qua orkestspel noch artis
tieke overtuiging helemaal uit de verf
kwam), was er in deze APhO-uitvoering
van de „Romantische” symfonie nog meer
contrast waarneembaar in spanning en
ontspanning, bij minder opgeklopte tempi
dan in Haitink’s visie.
Kersjes liet alle details in afgewogen
orkestspel uitkomen en bouwde alle cli
maxen uiterst beheerst op. En speciaal de
eerste helft van deze - in deze benadering
bijna zeventig minuten durende - symfonie
vol prachtige koperfanfares, kende een
innerlijke rust die de religieuze hartstocht
die aan deze muziek ten grondslag ligt,
juist zo uitstekend weergeeft.
JOHAN VAN KEMPEN
KM2551
De waarheid moet gezegd
worden: veel huizen in Nederland
staan er haveloos bij. Wonderlijke
zaak. Want uw huis heeft veel geld
gekost. Waarom, met permissie,
laat u het dan verslonzen?
Zeker, schilderen kostgeld.
Maar repareren is nog altijd
stukken duurder.
Weet u wat? Ga ’s praten
Het Concertgebouworkest heeft hier van
de oprichting af (tegelijk met het gebouw,
het eerste abonnementsconcert was op 3
november 1888) zijn eigen huis gehad en
samen met het gebouw al vele jubilea
gevierd. Een van de hoogtepunten daarbij
was het veertigjarige bestaan, in 1928,
waarbij Stravinski dirigeerde. Tot 1952
waren orkest en gebouw nog in één be
stuurlijke organisatie verenigd.
Het conflict rondom de affaire van de
„deutsch-freundliche” dirigent Paul van
Kempen was de aanleiding tot de splitsing
in Concertgebouw NV en de Nederlandse
orkeststichting tot beheer van het Concert
gebouworkest. Een ontwikkeling die op
den duur waarschijnlijk toch onvermijde
lijk zou zijn geweest. De band tussen dit
orkest en dit gebouw, die beide op hun
gebied tot ’s werelds beste behoren, is ech
ter onverbrekelijk.
Smeuïg klinkt het: „Mijn vrouw bestierf
het. bijkans toen ze de brief voorlas. De
plattelandsvrouwen nodigden mij uit voor
een optreden in het gemeenschapshuis.
hier lachte zij landurig en vroeg: zoude ge
dat wel doen?” Het is een treffend voor
beeld van de wijze waarop Cools telkens
weer de verhouding tussen Belgen en „Ol-
landers” vermakelijk ter sprake weef te
brengen.
ZANDVOORT. Het
‘Cultureel Centrum in
Zandvoort (Gasthuisplein
9b) beoogt met zijn exposi-
tiebeleid zoveel mogelijk
verschillende facetten van
hedendaagse beeldende
kunst te laten zien. In het
kader van dit streven moe
ten we de tentoonstelling
zien van Jan Romein Graal
uit Amsterdam, want veel
meer motieven die een ex
positie van zijn schilderij
en rechtvaardigen kunnen
moeilijk worden bedacht.
Jan -Romein Graal is een
naïeve schilder, een zon-
dagsschilder zo men wil,
die sedert tien jaar bezig is.
Hij dreef oorspronkelijk
een antiekwinkel en schil
derde in zijn vrije tijd.
Toen hij de zaak aan de
kant deed, kon hij zich met
alle hartstocht aan zijn
hobby van het schilderen
overgeven. Graal heeft
zichzelf het schilderen ge
leerd en hij is nog steeds
bezig met het „ontdekken”
van verf- en materiebehan-
deling.
Inhoudelijk
I
>ee kunstenaars hiervoor geëngageerd.
>u die combinatie in de praktijk een
°^S eenheid kunnen opleveren?
/aste Emmy Verhey’s spel - het is wel vaker
ïzegd - vertoonde de laatste jaren, tussen
at oplevingen in, nogal eens de kenmer-
»n van vrijblijvendheid. En Janos Star-
ir heeft de image om overal in een zeer
wrokken musiceertrant flink tegenaan te
«an. Daardoor was de verrassing des te
foter toen vrijwel onmiddellijk bleek dat
eze twee musici van totaal verschillende
Ihtergrond en veronderstelde geaard-
KUIS Bid een gelijkgestemdheid in Brahms’
(W) etste symfonische schepping aan de slag
Soed Eden, die je niet zo dikwijls tegenkomt,
p 15 Niet alleen het volume, de kleur en af-
r met érking van hun beider toonvorming,
en. 4
grote
hun invloed is overal on
miskenbaar duidelijk aan
wezig. Het zijn met name
de Franse impressionisten
die Graal aan het schilde
ren hebben gezet; je waant
je bij tijden in het Jeu de
Paumes in Parijs, zo diep
hebben Cézanne, Corot en
Van Gogh hun sporen in
deze schilderijtjes gedrukt.
Maar ook Weissenbruch of
Pieter Brueghel om nog
verder terug te gaan in de
historie behoren tot de
geestelijke vaders van Jan
Graal al heeft die hun ta
lent niet overgenomen. Het
zijn niet de minsten bij wie
Graal heeft aangeklopt en
wie in alle onbescheiden
heid hoog reikt loopt de
kans om diep te vallen. Dit
„naïeve” commentaar op
een aantal hoogtepunten in
de geschiedenis van de
schilderkunst valt dan ook
in duigen uiteen.
UTRECHT (ANP). De schilderijenaf
deling van het Centraal Museum in
Utrecht is verbouwd. Als proef zijn in de
zalen afzonderlijke thema’s aan de orde
gesteld. Niet alleen de kunsthistorische
ontwikkeling was hierbij leidraad, ook is
uitgegaan van de gedachte dat kunstwer
ken denkbeelden weerspiegelen van meer
algemeen maatschappelijke aard. De ex
perimentele opzet biedt de niet-kunsthis-
torisch geschoolde museumbezoekers
aanknopingspunten.
