asken virtuoos in eeuwenoude volksdanscultuur
Blind John Davis beheerst
het metier voortreffelijk
r
Graham Parker: compact
en fonkelend concert
Jos Hoogwout
overleden
Niet alledaagse werken
irtistiek gerealiseerd
ll
i
llll
en
Natuur belangrijk in tekeningen
aquarellen van Harry Prenen
r
Chicago-blues en boogie-woogie op Cat-concert
Bloemendaals schilder
Uitzonderlijke dansbare rock van The Rumour
laarten van Dreven en
per Mengels krijgen
acob Hartogprijzen
amermuziek gedreven gebracht onder Veelo
11
KUNST
19 7 8
APRIL
1 0
A A N D A G
CONRAD VAN DE WEETERING
JOHAN VAN KEMPEN
•1-
□-
ie
ie
m
tn
ir
>3
dl
Jverrompelende indruk bij Etorki
rf- Hoge beenzwaaien komen vrijwel in alle Baskische dansen voor
(Van onze kunstredactie)
I
e-
je
e,
d.
Joyeuze ode aan Bloemendaal
T,
le-
JOHN OOMKES
DEN HAAG. (ANP) De tekenaar
laarten van Dreven uit Arnhem en de
ihilder Ber Mengels uit Den Haag zijn de
acob Hartogprijzen van elk duizend gul-
cn toegekend. Van Dreven krijgt de on-
erscheiding voor zijn aquarel „Mister
paceman 2”. Mengels verwierf de uitge-
proken waardering voor het beeldhouw
werk „Eva”.
Inhoudelijk veel belangrijken was onder
eer het a capella gezongen kooraandeel,
it bestond uit Vier motetten op gregori-
inse thema’s van Maurice Duruflé en
rie sonnetten (met heel fijne sopraanpar-
ien in extreem hoge ligging) van Darius
Fluitist Jan Visser en hoboïst Rob Visser
op Engelse hoorn (beide instrumentalisten
maken deel uit van het Concertgebouwor
kest) droegen daarbij zorg voor de gave
uitvoering van de solopartijen. In uitste
kende verstandhouding, zowel onderling
als met Lex Veelo en het orkest, vertolkten
deze blazers met veel gevoel voor klank
kleur hun soms zangerige en dan weer
virtuoze partijen.
Uit 1958 dateert deze litho „Tuin”
in het raac
BLOEMENDAAL. Naar vandaag be
kend is gemaakt, is afgelopen vrijdag op
86-jarige leeftijd de te Bloemendaal ge
vestigde schilder Jos Hoogwout overle
den. Hij is vanmiddag in alle stilte ten
grave gedragen op de Algemene Begraaf
plaats aan de Bergweg in Bloemendaal.
De blues was en is zijn belangrijkste
levensvulling, al was het alleen maar om
dat zijn muziek sterk auto-biografisch ma
teriaal bevat, dat het meer dan waard is
om te wordeti aangehoord. Ook al was de
belangstelling zondagmiddag dan eigen
lijk bedroevend, waar die overal elders
tijdens Davis’ ditmaal twee maanden du
rende Europese tournee juist opvallend
groot is geweest. Maar we zullen moeten
leren berusten in het feit dat de liefheb
bers van blues in Nederland niet groot in
getale zijn. Een foute boel niettemin, want
als er een soort volksmuziek toegankelijk
is, dan is het het melodieuze vooroorlogse
relaas van de ellende van Amerika’s groot
ste minderheid.
Maar goed, dat is een aanbeveling en
voor een deel wishful thinking. De wens is
weer eens de vader van een opwindende
gedachte. Toch maar een verslag dan.
Zondagavond vormde een fonkelend en
compact concert in het Haags Congresge
bouw het begin van een zoveelste Neder
landse toernee. Niets verwonderlijks dus,
ware het niet dat dit optreden eigenlijk een
nieuwe fase inluidt voor een hard werkend
gezelschap, dat sinds zijn ontstaan (nu
Ballads worden afgewisseld met up-tem-
powerk, teggae-songs, soulshuffles, en on
vervalste rockers in een sublieme dwars-
doorsnee van het gehele repertoire. Maar
het effekt op het publiek blijft elke keer als
ik de groep zie gelijk. De frenetieke ritmes
noden tot dansen en Parkers sirene-achti-
ge stem tot het uit volle borst meezingen.
Merkwaardig toch dat Parker and the
Rumour zelfs in de stijve zaal van het
Congresgebouw een ambiance weten te
creëren alsof er in een kleine club wordt
gemusiceerd. Bovendien zit er nog duide
lijk artistieke groei in de band. Brinsley
wordt nog elk half jaar beter en de aan
dacht wordt veel meer dan vroeger het
geval was over de leden verspreid. Beste
songs, zo ze te verkiezen zijn: Back to
Schooldays, Fools Gold, Watch the Moon
come down (suggestief), het reggae-achti-
ge Don’t ask me Questions, Heat Treat
ment en The New York Shuffle. Vanavond
wordt er nog geconcerteerd in De Vereeni-
ging in Nijmegen.
S-
le
(tot en met 22 april,
van dinsdag tot en met
zondag van 14-17 uur).
CEES STRAUS
o-
u-
m-
es
je-
00
>d,
ir-
00
us
ia-
rt.
:u-
ia
id
if
n-
id
u-
•k
(6
ti
ll,
in
!U-
ol.
in.
IT,
■o-
iet
ik.
50
>r-
»r,
v-
ip
15
k-
ir,
•n.
>n.
il
ie
m
a-
id
v-
ig
it-
vallend is de hoge beenzwaai die in vrijwel
alle dansen voorkomt en erg oud schijnt te
zijn. Typisch zijn ook de zachtzolige schoe
nen met kruisbanden, waarmee veelvuldig
de pas de Basque wordt gemaakt, een pas
die ook in het klassieke ballet vaak Voor
komt evenals allerlei vormen van batte-
rieën (het kruisen van de benen tijdens een
sprong).
van John Davis, die al sinds zijn vroege
jeugd blind door het leven ging. Geen
wonder dus dat de blues de neerslag vorm
den van de doorgestane ellende. Maar
daarnaast valt in de Chicago blues en
boogie-woogie-stijl, waarvan Davis ook
een representant is, een veel luchthartiger
houding op. De reden daarvan is terug te
voeren op het feit dat vele muzikanten, ook
Davis, het vak leerden als barpianist. En
tertainment en de wil te vermaken was een
levensvoorwaarde om het in die branche
te kunnen volhouden.
Blind John, een grote man, slecht ter
been, maar achter de piano een gigant met
een aangeboren charme, weet hoe te ver
maken. Hij beheerst het métier voortreffe
lijk en is daar trots op. Ballads worden dan
ook afgewisseld met instrumentals, die
luchtiger zijn van toon en opgebouwd rond
enkele eenvoudige meestal in majeur ge
toonzette gegevens. Zijn stijl is decoratief
en melodieus. Zijn aanslag, zwaar en vol
van onderhand, vertoont de tekenen van
een autodidact, ook al zegt hij veel lessen
op een muziekschool te hebben gevolgd.
In twee levendige sets weet Davis zijn
publiek van het begin tot het eind te boei
en, vooral dankzij de ongedwongen wijze
van musiceren. Vooral het Everyday I ha
ve the Blues met vreemd-gebroken accoor-
den, Davenports Cow Cow Blues, How
Long Blues en Bye Bye Baby maken van
het eerste gedeelte een sfeervolle veertig
minuten. De tweede set bevat minder oor
spronkelijk materiaal, hoewel After Hours
en C. C. Rider met een zelfde intensiteit
worden gebracht als eerder Almost Lost
my Mind. Maar het zou leuk zijn deze
„vader der blues-pianisten” (zoals Willie
Mabon hem noemt) eens met zijn band
stukken als Kansas City, Summertime en
When Things go wrong te horen brengen.
Desgevraagd zegt Davis echter liever het
zekere voor het onzekere te nemen en zijn
band thuis te laten. „Als ik dat zou doen,
had ik meer voor een concert dan tijdens
een optreden te regelen. Zeven man in de
hand houden eist heel wat”.
JOHN OOMKES
van Harry Prenen die thans ten toon wordt gesteld
De door deze suggestief-beweeglijke jon-
1 dirigent met smaak samengestelde Sui-
uit de ballet-opera „Les Fêtes Véni-
>nnes”, uitgevoerd door koor en orkest
i met solistische medewerking van enke
niet met name genoemde zangers uit het
>or, werd in heel frisse tempi en met veel
'ertuiging gebracht. Op enkele oplevin-
■n na, biedt dit divertissement uit vroeg
Ide eeuwse hofkringen, de luisteraar
m vandaag overigens qua artistieke bele-
ng weinig soelaas.
iet enthousiasme van die kleine schare
langstellenden was er echter niet min-
r om. En over de uitvoeringskwaliteit
n het gebodene viel ook niet te klagen,
tegendeel. En dat is eigenlijk ook van-
Ifsprekend, want de concerterende en
ables hebben natuurlijk een naam op te
luderi en het lijkt óók alsof Lex Veelo
seds meer bedreven en gemotiveerd
akt in zijn directie-activiteiten. Zijn rea-
aties van alle, bepaald niet alledaagse
>rken wezen in elk geval op knap vak-
erk en artistiek inzicht.
DEN HAAG. Graham Parker and the ruim twee jaar geleden) tot de grote belof
tes van het betere clubcircuit werd gere
kend. En het lijkt er op dat het talent tot
zijn volle ontplooing kan komen nu de
groep toe is aan het grotere werk en de
verdienste van het collectief definitief is
erkend. Medio mei vormen Graham Par
ker and the Rumour een van de attracties
op het Pinkpop-festival.
Zondagavond bleek weer eens dat er
eigenlijk drie redenen zijn aan te voeren
voor het succes van de groep: het gevari
eerde muzikale idioom, de eerlijke presen
tatie en het professionalisme. Wat het eer
ste betreft, herbergen Parkers composities
zowel de rhythm and blues-inbreng van de
Engelse pubrock (1973/1974) als de swin-
Rumour; prent die naam goed in het
hoofd, als er tenminste nog geen lichtje is
opgegaan. Waarom? Ach, ik zou misschien
wel een dozijn redenen kunnen aanvoeren,
een muzikale analyse zwart op wit kun
nen zetten, al mijn overtuigingskracht in
luttele regels kunnen samenballen, maar
dat is niet essentieel. Het belangrijkste is
dat de lezer(es) zelf eens een van de drie
tot dusver verschenen langspeelplaten
van Graham Parker and the Rumour op de
draaitafel legt, probeert te analyseren uit
welke stijlen Parkers muziek is opge
bouwd, zo mogelijk eens live getuige kan
zijn vari de potentie van een van de beste
rockformaties van het ogenblik en aldus
zes toegewijde musici op hun waarde leert gende zwarte soul van het Tamla-Motown-
schatten. label van de jaren zestig. Het lijkt in dit
verband zinnig nog eens te onderstrepen
dat drie leden van The Rumour deel uit
maakten van toonaangevende pubrock-
groepen: gitarist Martin Belmont was ac
tief in Ducks Deluxe, gitarist Brinsley
Schwarz gaf zijn naam aan een andere
belangwekkende club, waarin ook orga
nist Bob Andrews speelde (alsmede de
huidige producer Nick Lowe, die gister
avond zich ophield tussen de coulissen en
anno 1978 ook anderszins opzien baart).
Samen met drummer Stephen Goulding
en bassist Andrew Bodnar kiezen ze keer
op keer weer voor een opzet die weinig
ruimte laat voor egocentrisch solowerk,
gewauwel onder het mom van presentatie
en goedkope trucages. Nee, met Graham
Parker voorop als een klein bedrijvig
baasje met een enorme strot, heeft the
Rumour zich ontwikkeld tot een van de
meest directe acts. Eerlijke, uitzonderlijke
dansbare rockmuziek gevat in een uur
durend, professioneel gebracht program
ma vol afwisseling. Een voorbeeld van hoe
het moet.
Gelukkig wordt er een afgemeten en niet
een te overvloedig gebruik gemaakt van de
vier ingehuurde blazers (onder wie trom
bonist Chris Gower van Jess Roden en
trompettist Dick Hanson). Vooral in de
chorussen wil de toch zo duidelijk door
zichtige Parker-structuur wel eens hele
maal vollopen, waardoor de vocalen aan
verstaanbaarheid verliezen en het toetsen-
werk van Andrews in de mêlee verdwijnt.
[u gaat dat wat beter, er zijn ongeveer
■e en een half miljoen Basken en daar-
i spreken er nog 600.000 hun eigen taal.
doen gezamenlijk hun best om de taal
de cultuur van hun land in ere te
stellen en het enthousiasme, waarmee
gebeurt vormt één van de belangrijk-
elementen van Etorki. Daarbij worden
iter niet alleen eigen cultuurelementen
toesterd, maar ook veel vreemde invloe-
1. De zangcultuur van de groep is zeer
)g ontwikkeld. Er is steeds een grote
•monie tussen alle stemmen, waarbij
ns een enkele sopraan of een bas met
i eigen inzet een totale verandering in
ontwikkelingslijn creëert. Ook blijken
mmende of zoemende stemgroepen
>r een interessante kleurvorming te
men zorgen, maar dat wisten we eigen-
al van het Don Kozakken-koor. Philip-
Oyhamburu vertelde meteen na afloop
k dat de koorcultuur zich in het Basken-
id pas, goed is gaan ontwikkelen na een
soek in 1924 van de Don Kozakken daar.
leel anders is dat met de dans. De
loeden daarop zijn veel ouder. Erg op-
Jos Hoogwout is tot aan zijn dood actief
met de beeldende kunst bezig geweest.
Nog eind vorig jaar had hij een expositie
van oude en recente olieverven en aquarel
len in de bovenzaal van De Waag in Haar
lem. Het was een expositie die onder auspi
ciën stond van het schilderkundig genoot
schap Kunst Zij Ons Doel waarvan Jos
Hoogwout sedert 1944 lid was Hij heeft
gedurende 15 jaar verschillende functies
in het bestuur van KZOD vervuld, onder
meer als tweede voorzitter, secretaris en
zaalcommissaris.
Hoogwout werd op 8 september 1892 in
Amsterdam geboren. Hij heeft daar, in
Haarlem en later voor een lange tijd in
Bloemendaal gewoond. Hij studeerde aan
de Rijksacademie in de hoofdstad onder
de professoren Jurres en Bronner en
kwam in Haarlem bij de legendarische
schilder H. F. Boot. In 1921 werd hij leraar
tekenen en boetseren aan de LTS in
Haarlem.
Qua stijl kan het werk van Hoogwout
ingedeeld worden bij het realisme. Het
weergeven van de waarneming zonder een
commentaar op de werkelijkheid was zijn
streven. Landschappen en stadsgezichten
komen veelvuldig voor in zijn werk dat hij
op vele plaatsen in ons land heeft geëxpo
seerd. Een mozaïek van zijn hand is te zien
in de Raiffeisenbank op Terschelling.
HAARLEM. In het begin van de
«stelling van Etorki zaterdagavond in
Concertgebouw, kwamen de daarin
tsende Basken over als een nogal stug,
t erg vrolijk volkje, maar in de loop van
spel bleek dit een vergissing te zijn,
teen rijkdom aan passen, beelden, mu
lle variatie en vooral koorzangkultuur
gde de groep voor een sprankelende
ind. Etorki betekent „atavisme", dit wil
gen een opleving van weggezakte erfe-
e eigenschappen. Onder leiding van
lippe Oyhamburu is de groep dan ook
4 jaar bezig oude cultuurelementen uit
Baskenland uit allerlei dorpen bijeen
■oeken en op te poetsen. Dat daarbij de
larden en dolken nogal eens te pas
nen zal niemand verbazen, de Basken
iben zich door de eeuwen heen niet
>en tegen Fransen en Spanjaarden moe-
verdedigen, maar hadden ook voortdu-
d ruzie onder elkaar.
In de expressionisti
sche stijl moet Prenen
duidelijk minder goed
thuis zijn, wat al te vaak
blijft hij zoeken naar een
regelmatige schikking
van vormen en vlakken
die te simpel aandoet
Misschien zijn deze teke
ningen ook wat te ge
makzuchtig tot stand ge
komen. Het uiteindelijke
resultaat ziet er tamelijk
decoratief uit, maar dan
kan ook een verdienste
zijn
HAARLEM. Nog even en Blind John
Davis bereikt de pensioengerechtigde
leeftijd, het algemeen ingeburgerde mo
ment waarop het je vergund is om je
levensavond te besteden aan hobbyisme.
Niemand zou er van opkijken als hij dan
wat gas zou terugnemen. Maar deze blin
de, witgekroesde bluespianist uit Chica
go, die zondagmiddag onder auspiciën
van stichting Cat Jazz Haarlem zijn
enige Nederlandse optreden gaf in de
Haarlemse Jazz Club, zou niet weten
waartegen hij zijn huidige werkzaamhe
den zou moeten inruilen.
net een bundel zonne
stralen op het mos staat,
het immer fascinerende
Elswout dat vooral in een
romantisch kader wordt
neergezet, een oude boer
derij tussen het loof die
van geen wijken voor de
moderne tijd weet, dat
zijn zijn onderwerpen die
hij uitputtend heeft opge
tekend.
Stemmingen zijn be
langrijk voor deze teke
naar, hij uit zich daarov
er in een heel dichterlijke
stijl. Prenen maakt vaak
tekeningen van een sfeer,
een gevoel van betrok
kenheid met het hem om
ringende. De landschap
pen krijgen een tijdloos
karakter, ze lijken van al
le tijden te zijn. Het is een
willen bewaren, het be
houden van wat nog
mooi is in zijn gemeente
en daaromheen. Het zijn
eigenlijk alleen de huizen
die een zekere mate van
vergankelijkheid laten
zien. Prenen geeft ze de
„ziel” mee van oude, ver
moeide mensen die zich
voortstrompelen op weg
naar het einde.
De natuur blijft voor
Harry Prenen steeds zijn
voornaamste uitgangs
punt. Een pad met bo
men, een plaatsje
middenin het bos waar
Hoewel Prenen Haar
lemmer is, lijkt hij onaf
scheidelijk verbonden
met Bloemendaal, iiij
moet er ieder plekje van
kennen. Eenmaal buiten
in de natuur is Prenen
het type van de kunste
naar die je een vierkante
meter kunt geven en die
daar dan ook een beeld
van weet te scheppen.
Zijn techniek is beurte
lings impressionistisch
of expressionistisch, het
handschrift blijft pittig
en de notities geven een
raak getypeerde indruk
weer.
De prijzen worden zaterdag uitgereikt
ij de opening van de voorjaarstentoon-
telling van het schilderkundig genoot-
chap Pulchri Studio in Den Haag. Van de
10 leden stuurden er 104 werk van schil-
erkunst, grafische kunst of beeldhouw-
unst in. De jury voor de Jacob Hartog-
>rijzen werd gevormd door Theo Bitter,
i-dith Imkamp, Jurjen de Haan, Jan van
ieel en Frank Letterie. Zij constateerde
*ok, dat steeds meer kunstenaars zich van-
•it hun oorspronkelijke discipline op het
iredere vlak van de beeldende kunsten
laan bewegen. De tekenaar gaat bijvoor-
>eeld schilderen en de schilder gaat beeld-
flAARLEM. Stonden er te weinig
tpulaire componistennamen op het pro-
[imma, of waren de solisten of dirigent
jx'Veelo toch nog te weinig bekend of
liefd om publiek te trekken? Dat is een
aag die onwillekeurig opkwam, toen bij
tt concert dat het Nederlands Kamer-
■>or en het Amsterdams Kamerorkest
mdagavond in het Haarlems Concertge-
ruw gaven, het aantal bezoekers nauwe-
jks het dubbele telde van het aantal
(voerende musici.
Opvallend was voor de pauze een
zwaarddans van de mannen, waarbij de
hoofdman op een tableautje ging staan,
gevormd door vier zwaarden met de uit
einden liggend op de schouders van vier
mannen. Na de pauze leken ook de vrou
wen goed met de dolken overweg te kun
nen. Nog opvallender was een solo van een
man op een kist die gedragen wordt door
zes anderen. Virtuoos is Re dans met het
glas waar de danser op allerlei manieren
met zijn voeten omheen draait, op of af
'springt en dat alles in edele concurrentie
met d-rie andere dansers. Rest me nog het
noemen van twee interessante muziekin
strumenten. Eerst de txalaparta (zeg tsja-
laparta) twee balken die aan de uiteinden
op leren riemen steunen en waar twee
spelers met ronde stokken ritmes op slaan
(vroeger om berichten van het ene naar het
andere dorp te sturen). Dan is er nog de
Txistu (zeg tsjistoe) een fluit met slechts
drie gaten waarop met één hand gespeeld
wordt, terwijl met de andere hand een
trommel wordt beslagen. Er is in Basken
land in een grot een dergelijke fluit gevon
den (van vogelbeen) die 35 duizend jaar
oud is, waarmee deze txistu vermoedelijk
het oudst bekende instrument is. Er wérd
door twee muzikanten virtuoos op getwin-
keleerd. Etorki was voor het eerst in ons
land in 1955 en werd toen jubelend ontvan
gen, het is te hopen dat we op hun volgen
de optreden niet weer 23 jaar hoeven te
wachten, want ook nu weer maakte de
groep een overrompelende indruk.
De leden van het Amsterdams Kameror
kest toonden op dit concert een soortgelij
ke discipline als hun vocale collega’s en
zorgden voor zeer vitaal spel, innerlijk
sterk van spanning, in de Sinfonietta opus
52 van Albert Roussel. En ook de begelei
dingen van dit (strijk-)orkest in Honeg
ger’s Concerto da camera, waarin een wat
éénkleurig openingsdeel en een lichtvoeti
ge finale een heel sfeervol, elegisch geaard
Andante omsluiten, voldeed aan zeer hoge
eisen.
Het zou te ver gaan om in dit bestek de
omstandigheden waaronder de negerbe-
volking in de grote steden in het noorden
van de Verenigde Staten moest leven, uit
puttend te behandelen of tegen die achter
grond Davis’ leven uiteen te zetten. Maar
de crisisjaren lieten zich natuurlijk het
ergst voelen bij de armsten en vooral de
woonomstandigheden waren godsgruwe-
lijk. Het kwam niet zelden voor in Chica
go’s Southside dat kinderrijke families ap
partementen moesten delen en elkaar op
afgesproken tijden kwamen afwisselen.
Een ware voedingsbodem voor ziekten,
prostitutie, drankmisbruik en georgani
seerde misdaad.
De opzij hoog opgehouden armen met
knippende vingers verwijzen misschien
nog naar de Spaanse dans, maar verder
kan men de gedachte daaraan beter verge
ten. Wel heb ik zowel passen uit Franse en
Italiaanse renaissance-dansen herkend als
bewegingen die typisch zijn voor de barok-
dans. De invloed tussen Baskische dansen
en de toneeldans tijdens Lodewi.ik XIV
schijnt wederzijds geweest te zijn. Een
beroemde balletmeester en schrijver uit de
18e eeuw, J. G. Noverre wilde dan ook dat
alle passen van de Baskische dans aan de
Parijse opera zouden worden ingevoerd,
terwijl meq in Baskenland ook zodanig
onder de indruk van een groepje bezoe
kende hofdansers kwam dat men met
liefde allerlei passen daarvan overnam.
BLOEMENDAAL.
Harry Prenen heeft
Bloemendaal zijn grote
liefde verklaard. Hij ge
tuigt ervan in tientallen
tekeningen en aquarel
len, etsen en litho’s die
momenteel te zien zijn in
het souterrain van het
gemeentehuis van Bloe
mendaal (Bloemendaal-
seweg 158 in Overveen).
Het is geen onbekend ter
rein daar voor hem: als
voorzitter van het Comi
té Tentoonstellingen
Bloemendaal heeft hij in
die koelstatige beneden
zaal regelmatig de Bloe
mendalers met (hoofdza
kelijk) figuratieve kunst
geconfronteerd.
Ziedaar de, wat we tegenwoordig met
maatschappelijke „setting” aanduiden
Vooral het meer im
pressionistisch getinte
werk van Prenen maakt
een joyeuze indruk. Met
weinig middelen, een
paar lijnen die vlug wor
den neergezet eigenlijk,
weet hij een stemmings
vol beeld neer te. zetten
dat in veel gevallen heel
karakteristiek is. Erg
aardig zijn bijvoorbeeld
de strandgezichten die
vlot zijn opgezet maar
waaraan toch niets meer
hoeft te worden toege
voegd.
Milhaud, waarbij ook bleek dat Veelo het
Nederlands Kamerkoor tot zeer expres-
sief-genuanceerde samenzang kan
bewegen.
