Shirley Bassey laat haar
lichaam nog altijd zingen
tot voorname eenheid
Viool-pianod uo groeit
op fabelachtig kwartet
l
„Dit land miste kans
Israël-tournee van
Nederlandse Opera
zangeres
van
CRM bereid ontslag
lirecteur Van Gogh
useum te herzien
Dubinsky Kwartet
in Bloemendaal
Lyrisch recital van Berkhemer en Griethuyzen
.amermusicus
Beethovencyclus 1978
Rotislav Dubinsky kritisch over peil jonge, Nederlandse musici
Ideologisch afwijkend
door John Oomkes
Smalle top
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
R I J D A G
Concertgebouw Haarlem
20.15 uur
donderdag 11 mei
soliste: ANNEROSE SCHMIDT - piano
donderdag 18 mei
soliste: BARBARA NISSMAN - piano
donderdag 25 mei
solist: ALBERTO LYSY - viool
Abonnementsverkoop aan de kassa van het Concertgebouw,
abonnement 3 concerten f 24,- (a i.)
c.j.p.-abonnement f 12,- (a.i.)
programma:
Duitse dansen en contradansen
Symfonie no 2
Pianoconcert no 5
programma:
Wellington ’s Sieg
Symfonie no 8
Vioolconcert
programma:
Octet voor blazers in Es gr. t.
Pianoconcert no 4
Symfonie no 3 (Eroïca)
AMSTERDAM. Haast ongemerkt maakt Shir
ley Bassey dezer dagen haar 25e jaar op de planken
vol, zij het dat de tableautjes van haar orkestleden
dat feit vermelden. Donderdagavond ging haar
eerste Nederlandse tournee sinds enkele jaren van
start in het Amsterdams Concertgebouw, dat dit
jaar zoals bekend ook jubileerd.
losse kaarten f 12,-
c.j.p. f 6,-
23
KUNST
O.
X
9
De
F
AMSTERDAM. (ANP) Het minis
terie van CRM is eventueel bereid „het
strafontslag wegens ernstig plichts
verzuim” van Emile Meijer als direc
teur van het Rijksmuseum Vincent
van Gogh ongedaan te maken en er een
ontslag wegens ongeschiktheid voor in
de plaats te stellen.
Dubinsky geeft hen gelijk. „Het was niet
ten onrechte, nee. Nederlandse orkesten
zijn er in de eerste plaats voor Nederland
se musici. Het duidt inderdaad op een
gebrek aan jong talent van eigen bodem en
een gebrek aan niveau”. Misja Geller, die
speelde in het bekende Glinka Kwartet, zo
vertelt Dubinsky, deed na zijn komst mee
aan een open sollicitatie voor de eerste
lessenaar bij het Nederlands Kameror
kest. Anderen durfden het óf niet tegen
hem op te nemen óf waren de minderen.
„Russische musici spelen bij zo’n gelegen
heid alsof het hun laatste kans is om er het
leven bij af te brengen. Dat is het verschil”.
„In de tijd dat ik nu bij het Omroepor
kest zit, zijn er ook weinig goede Neder
landse jonge krachten bijgekomen. Dat
wijst er haast op als zou de opleiding hier
niet altijd even goed zijn. Misschien dat de
komst van Egorov, Lubotsky, Geiler, mijn
vijouw en ik en anderen een goede stimu
lans kan betekenen. Binnenkort loopt mijn
contract bij de NOS af. Ik ga komend
seizoen les geven aan het Conservatorium
van Maastricht en naar alle waarschijn
lijkheid aan een speciaal daartoe in te
stellen „Meisterklasse” aan het Conserva
torium van Rotterdam voor al afgestu
deerden, die zich verder in de kamermu
ziek willen bekwamen”.
Nederland nam het gezin van Rotislav Du
binsky en zijn vrouw, de begaafde pianiste
Luba Edlina, op zoals ook andere Russische
musici als Youri Egorov, Misja Geiler en
Mark Lubotsky hier met open armen werden
ontvangen. Na bijna l’/z jaar hier werkzaam
te zijn geweest in de musicerende (Dubinsky
is tweede concertmeester van het Omroepor
kest) en lesgevende sfeer zegt de violist nog
immer zeer tevreden te zijn over het leven en
werken in ons land, maar hij verhult niet dat
hij er nu wat genuanceerder over denkt. Het
is Dubinsky’s hartewens om in staat te wor
den gesteld om het peil waarop er in ons land
kamermuziek wordt gespeeld, op een hoger
plan te brengen door het bijeenbrengen van
een superieur kwartet waarvan een werven
de kracht uit zou gaan
Waarom hij zijn plannen nog niet heeft
kunnen verwezenlijken, vertelt hij in bij
gaand interview. Zondagmorgen speelt hij
daarom met een speciaal daartoe bijeenge
bracht kwartet, dat naast hem en zijn vrouw
de jonge Nederlands viola-bespeler Emile
Canter en cellist Marien van Staalen omvat.
AMSTERDAM. In de door het Con
certgebouw n.v. georganiseerde serie „Re
citals door jonge Nederlanders”, kreeg het
publiek eerder dit seizoen al de gelegen
heid om de cellist Harro Ruijsenaars met
zijn begeleider Antoine Oomen en op een
later concert in dit kader de pianist Benno
Pierweyer in een kamermuziekprogram-
ma te leren kennen.
verte maar zeker niet oppervlakkige musi-
ceerstijl.
Op die manier werd een aantrekkelijk
voor de betreffende instrumenten geschre
ven Sonate uit 1948 van Wolfgang Wijde-
veld met grote inzet verdedigd (waarna de
hierbij aanwezige componist op het podi
um kwam om zijn dank te betuigen).
Voorts gaf het duo in Beethovens opus 23
in a, een uiterst geslaagde demonstratie
van de klassieke beheersing van het „mé
tier”, die uit het evenwicht tussen techniek
en stijlbesef bleek. En Prokofjev’s wijdlo
pige Sonate in F opus 80, diende ter
afsluiting, van het toch zeker zware, maar
in de praktijk schijnbaar probleemloos
gebrachte programma.
Bij tijd en wijle is deze Sovjet-muziek
oyerigens tamelijk vermoeiend om té on
dergaan, vanwege zijn machteloos aan
doende, opgeklopte passages. Maar zo’n
Andante blijkt dan toch ineens ideale mo
gelijkheden te bieden voor een duo als
Berkhemer en Giethuyzen om met verfijn
de en tegelijk verzadigde klank de gevoe
ligste lyriek uit te zingen.
JOHAN VAN KEMPEN
AMSTERDAM. (ANP) Solisten en
technische staf van de Nederlandse Ope
rastichting vertrekken volgende week
naar Israel waar zij ter gelegenheid van
het Jerusalem Spring Festival zes voor
stellingen zullen geven van „Der Kaiser
von Atlantis”, van Viktor Ullmann.
Dubinsky is wat dat betreft vol goede
hoop, ook al begrijpt hij niet waarom een
land, dat voor hem vooral attractief was
vanwege de geweldig grote luistervaardig
heid („Hier is de communicatie er meteen.
De mensen luisteren hier niet alleen, maar
némen aan het concert deel”) er Zo bekaaid
qua talent afkomt.
„In de zomer van 1976 ben ik dus bewust
juist naar Nederland gekomen. Behalve de
grote verschillen in vrijheid zowel poli
tiek, individueel als artistiek zijn wij
hier natuurlijk veel beter af. Maar het
directe breekpunt, de aanleiding waarom
ik wilde emigreren, was toch artistiek. In
oktober 1975 werd ik gewaarschuwd door
een hoge functionaris van het organisa
tiebureau waarbij ons kwartet was aange
sloten. Op dreigende toon zei hij, dat als ik
doorging op de weg die ik toen met het
Borodin Kwartet was ingeslagen hij
doelde op het spelen v n Schönberg en
Webern hij mij zou aanmelden. Dit zijn
anti-Sovjet-activiteiten, zei hij. En hij be
schuldigde me zelfs letterlijk van „ideolo
gisch afwijkend gedrag”. Jij bent hiervoor
verantwoordelijk, jij bent de artistiek lei
der. Ben ik duidelijk genoeg? vroeg hij”.
„Ik zei niet dadelijk dat dat zo was, maar
voerde aan dat als wij verboden werken
als die van de Tweede Weense School niet
mochten spelen, ons kwartet technisch en
inhoudelijk zich niet meer zou verdiepen.
Hij herhaalde zijn dreigement. Toen gaf ik
toe, maar vertelde hem dat mijn muzikale
bewustzijn toch een weg zocht om de wer-
Goedkoop is daarna de trup om te suggereren dat het program
ma aan zijn einde is gekomen door weg te lopen nadat nauwelijks
35 minuten sinds het begin verstreken zijn. Daarna zingt zij echter
nog het beweeglijk-verleidelijke en goed gezongen i’m happy, om
daarna in een eerbetoon aan Judy Garland het Somewhere over
the Rainbow keihard schallend en genadeloos te verknallen. Hey
Big Spender met grappige reprise, George Harrison’s Something
en de toegiften vormen tenslotte voldoende compensatie voor de
missers op een door de bank genomen matig concert.
JOHN OOMKES
rt-
openingsconcert van
de zaal is pas tot bedaren te brengen als zij met een gespierde
stem Goldf inger inzet. Reagerend op de respons, zonder dat zij tot
dan toe wat gepresteerd had, forceert Bassey daarbij aan het
begin promt haar keel. Beteuterd grijpt zij er na afloop naar.
Het Verhindert niet dat Shirley in de amper vijf kwartier die het
concert inclusief de toegiften in totaal omvat, geen millimeter
opzij gaat voor haar volumineuze begeleidingsgroep, die naast
strijkers en koperwerk een uitgebreide ritmesectie omvat. Haar
stem ligt als olie op de golven van het bij vlagen massieve geluid,
klinkt glanzend en diep zwart, zonder ook maar een enkel
moment emotie te kunnen oproepen. Met een berekenende routi
ne, met bewegingen die werkelijk volledig zijn ingestudeerd,
werkt Shirley Bassey een show af, die maar weinig nieuwe
materiaal bevat. Een leuk "gebrachte cover van het Neil Diamond-
nummer Stargazer met een dominant banjootje vormt een uitzon
dering op deze regel.
Zonder tot op de bodem te (hoeven) gaan, verzorgt deze Britse
zangeres een brok uitstekend entertainment, waaraan een grote
behoefte is. Dat lijkt zeker, maar met wat minder sterallures en
een wat diepgravender instelling zou zij niet bang hoeven te zijn
voor nog eens tien jaar op de planken. Getuige ook het goed
voorgedragen What I did for Love uit de Broadway musical A
Chorus Line. Nu kiest Shirley Bassey echter nog wel eens voor de
weg van de minste weerstand en de grootste dwangmatigheid
door standaarduitvoeringen van Alone Again, naturally, Sing of
Love en het smartlapperige Nathalie, send him back to me af te
leveren.
Nederland heeft twee extra-klasse-orkes-
ten, het Concertgebouworkest en het Rot
terdams Philharmonisch Orkest. Wereld
klasse, ja absoluut. Maar het aantal topso-
listen is dungezaaid. Na Herman Krebbers
en Theo Olof, wat dan? In de tijd dat ik bij
het Omroeporkest in dienst kwam, werd er
in de kranten hier aandacht besteed aan
de klachten van enkele, al gepensioneerde
Nederlandse musici, die tegen de komst
van te veel buitenlandse orkestleden waar
schuwden”.
HAARLEM. Het Dubinsky Kwartet is een
gezien de samenstelling op hoog niveau musicerend
ad hoc-ensemble, dat zondagmorgen onder auspiciën
van Muzen forum vanaf 11.30 kamermuziek ten
gehore zal brengen op een bijzonder koffieconcert in
de burgerzaal van het gemeentehuis van Bloemendaal
aan de Bloemendaalseweg 158, (Bloemenheuvel) te
Over veen.
Voor de aanvang van deze concertreis vormden enkele uitlatin
gen van de zangeres voldoende reden om aan te nemen dat het
ook wel eens haar afscheidstoernee zou kunnen zijn. Verkooptruc
of niet, feit is dat alle concertén ruim van tevoren uitverkocht
waren en die belangstelling een overduidelijk bewijs vormde van
de binding die een groot publiek nog steeds met haar heeft.
Mocht Shirley Bassey, die op 16-jarige leeftijd het vak instapte,
er straks toch onverhoopt de brui aan geven, dan kan zij terug
blikken op een carrière die glitter en roem bracht die weinig
andere zangeressen ten deel viel. Je kunt lang en breed zoeken
naar de factoren die nu precies haar succes bepaald hebben, want
het is een feit dat haar vocale prestaties misschien wel imposant,
maar nergens gevarieerd mogen heten.
Zij appelleert dan ook vooral aan de heren van de schepping
door haar entertainende kwaliteiten. Shirley Bassey is bovenal
een zangeres die haar hele lichaam laat zingen en niet alleen haar
mond. En ondanks haar al enigszins gevorderde leeftijd (die ik
dus maar niet meer expliciet zal vermelden) sorteren de rondin
gen en de elegance van haar volslanke lichaam nog immer
hetzelfde effect.
Op de felle en doffe dreunen van de percussie en de glijdende
stotén van de kopersectie in het intro van Goldfinger komt
Shirley Bassey de lange trap naar het podium van het Concertge
bouw afgewiegd in een nauwsluitend, zilverkleurig kleed. Oor
verdovend is de verwelkomende ovatie van het tweeduizendkop-
pige publiek, dat niet zuinig is met bravo-geroep.
Tuiltjes, toefjes en boeketten bloemen vliegen door de lucht en
Rotislav Dubinsky was gedurende meer
dan dertig jaar en tot eind 1975 artistiek
leider en primarius van het wereldvermaar
de Borodin Kwartet In die functie hééft
muziekminnend Nederland hem ook leren
kennen en omgekeerd hij het Nederlandse
publiek, dat hij omschrijft als „waarschijn
lijk het dankbaarste publiek waarvoor je
kunt spelen”. Zomer 1976 kreeg het gezin
Dubinsky het artistieke en politiek betutte
lende klimaat in de Sovjet-Unie meer dan
beu te horen dat het verzoek om emigratie
naar het westen was ingewilligd.
Naast Rhoda Levine, die de regie voert,
bestaat het gezelschap uit Roberta Alexan
der, Inge Frölich, Tom Haenen, Meinard
Kraak, Adriaan van Limpt, Lodelijk
Meeuwsen, Rudolf Ruivenkamp, Suze
Bosch, Herman CreBas en Ad Rijsdijk. De
terugreis is op 1 mei.
Van „Der Kaiser von Atlantis” zullen in
het komende Holland Festival vijf voor
stellingen worden gegeven in Theater Fra
scati te Amsterdam op 3, 4, 5, 7 en 8 juni.
Het werk gaat dan in combinatie met
Schonbergs Pierrot Lunaire met Anne
Haenen als soliste.
Het ministerie overweegt voorts de
(wee jaar geleden ontslagen Meijer te
handhaven in de rang van wetenschap
pelijk hoofdambtenaar. Er zou dan een
andere functie voor de heer Meijer ge
zocht moeten worden. De advocaat van
he minister van CRM, jhr. mr. J. A. E.
van der Does zei dat donderdag bij het
ambtenarengerecht in Amsterdam,
raar bij de heer Meijer in beroep is
gegaan tegen de ministeriële en konin
klijke besluiten, die zijn schorsing en
later ontslag bekrachtigden.
I'?!
[Vorig jaar leek het er op alsof Dubin-
ly’s wens in vervulling zou kunnen gaan,
ij selecteerde drie jonge Nederlandse
msici, te weten de violist John Hellstone,
e viola-bespeler Ton Wilmes en de cellist
larien van Staalen. Maar het Dubinsky
Cwartet, zoals het werd gedoopt, kampte
liet kinderziekten van onverwachte aard:
f^brek aan tijd. Naast de normale musi-
'Jerverplichtingen schoot er nauwelijks
.L’4zamenlijke vrije tijd over om te kunnen
H&Ipeteren. Slechts drie recitals werden er
taaigeven. waarvan het in twee gevallen ook
gSslg eens huisconcertjes betrof.
'oordat de knoop definitief zou worden
irgehakt, omdat de toekomst er zo don-
■ftr uitzag, stapten Van Staalen en Dubin-
Jjy met een opvallend plan naar het minis-
V Irie van Cultuur, Recreatie en Maat-
happelijk Werk. „Wij komen niet om
ld zeuren”, zei Dubinsky tegen de stom-
I irbaasde ambtenaren, „wij vragen u om
9 d. Tijd om een fabelachtig kwartet sa-
en te stellen, dat voor de kamermuziek
‘t zo’n ambassadeur voor Nederland zou
innen zijn als het Concertgebouworkest
>or de symfonische muziek. Ik garandeer
dat het binnen redelijk afzienbare tijd
9 >or mij op een internationaal niveau zou
9 innen worden gebracht. Daarna betalen
9 ij CRM de lening terug met een goed
9 ircentage van de revenuen van onze con-
9 rten. Ze waren verbluft, zegden dezelfde
Meun toe als ooit het Amati Kwartet had
Jhad”
Maar het mocht niet zo zijn. CRM liet
Miets van zich horen en Dubinsky ontbond
Mjn kwartet en beschouwde het voorval
Merder als de enige smet op het werken en
Mven in Nederland. „Ik snap het niet; het
Mas bepaald geen gok”, zegt hij er nu van.
^■et Sarah Lawrence College in New
Mork sponsorde vorig jaar een pianotrio
^Bet mijn vrouwX,uba Edlina, cellist Yuli
Murovsky en ikzelf. Na enkele weken van
|Mpeteren gaven we een serie recitals, die
Meel publiek trokken en deze muziekschool
|en goede naam bezorgden, waardoor er
leer leerlingen toe aangetrokken werden,
'aarom kan dat hier niet? Nederland
eeft de kans op een goed eigen kwartet
emist".
Rotislav Dubinsky schudt zijn hoofd en
raagt zich verwonderd af waarom grote
venementen als het onlangs in Rotterdam
ehouden tennistoernooi zij het dan door
et bedrijfsleven (maar dat is hem om het
>ven) wél zwaar werd ondersteund.
Het relaas van Dubinsky valt grofweg in
weeën uiteen, maar de beide episoden
oor en na de komst naar Nederland
ijn vanzelfsprekend nauw met elkaar ver-
wengeld. Over zijn Nederlandse ervarin
gen is hij minder terughoudend. Ook wat
letreft zijn Russische levenservaringen
leemt hij geen blad voor de mond, maar
'ij drukt zijn gehoor telkens op het hart
'epaalde vertrouwelijkheden niet aan de
'Penbaarheid van het krantenpapier prijs
e geven. Het gaat daarbij vooral om feiten
m anecdotes die vrienden of kennissen
>etreffen die zijn achtergebleven in het
and dat Dubinsky en zijn gezin achter zich
'ebben gelaten. De veiligheid en belangen
'an derden mogen niet in het geding
tomen.
Aan de betreffende recitals, die steeds in
de Kleine Zaal van het Amsterdams Con
certgebouw plaatsvonden, werd gister
avond een derde en gelijksoortige muziek
avond toegevoegd, waarop weer zo’n veel
belovend talent van eigen bodem zich uit
gebreid kon presenteren.
Van alle kunstenaars had men al uitzon
derlijke indrukken omtrent hun begaafd
heid opgedaan via eerdere confrontaties,
onder meer door solistische optredens met
orkest. Err het was daarom steeds zonder
meer heel interessant om op een dergelijke
manier de verdere ontwikkeling van deze
jonge musici gade te slaan en hun artis
tieke merites in een veelzijdiger licht ge
steld te zien. Aan de 26-jarige violist Joan
Berkhemer leerling van Jean-Louis
Stuurop en in 1975 winnaar van het Oskar
Back Concours viel gisteravond de eer
te beurt om zich met Jan Gruithuyzen aan
de piano, deze serie te besluiten.
Nog sterker dan vroeger dwingt Berkhe
mer zijn toehoorder tot luisteren, hetgeen
ook steeds dubbel en dwars de moeite
waard blijkt. Meteen al in de zowel in
technisch als interpretatief opzicht hels-
moeilijke Chaconne in d van Bach, die
deze vioolvirtuoos ter opening voordroeg,
werd door hem de klasse van zijn instru
mentaal en artistiek kunnen getypeerd.
Krachtig van opzet en sterk van span
ningsopbouw, kwam dit beroemde werk
uit de solo-vioolliteratuur tot klinken, tech
nisch volkomen beheerst en met welover
wogen aangebrachte dynamische schake
ringen.
De pianist Jan Gruythuizen 33 jaar,
leerling van Gérard van Blerk en thans
leraar aan het Brabants Conservatorium
voegde zich in het overige programma-
gedeelte uitstekend naar de intenties van
zijn partner en zorgde voor zeer vakkundi
ge begeleiding, die in het spel en tegenspel
tot voorname eenheid in de vertolkingen
leidde. Er was steeds een duidelijke ma
nier van poneren, een min of meer extra-
Meijer werd ontslagen als directeur
van het in 1975 geopende Rijksmuseum
Vincent van Gogh, omdat hij volgens
CRM de hem toegemeten begroting in
1975 van 1,1 miljoen gulden met
driekwart miljoen gulden had over
schreden. Meijer zou willens en wetens
op eigen houtje dure tentoonstellingen
hebben georganiseerd. Stelselmatig o-
vertrad hij voorschriften en rechtstreek
se opdrachten uit Den Haag. aiaus
CRM, dat later de directeur van het
Rijksmuseum, dr. S. Levie, opdroeg
tevens de leiding op zich te nemen van
het Van Gogh Museum aan de andere
kant van het Museumplein in de hoofd
stad. Meijer, die geen uitkering krijgt
en hoofdzakelijk moet leven van een
lectorschap kunstgeschiedenis aan de
Landbouw Hogeschool in Wageningen,
procedeert al ruim twee jaar tegen
CRM om zijn ontslag ongedaan te ma
ken. Uitspraak 5 mei.
■A De in 1976 naar ons land gekomen, wereldvermaarde Russische violist Rotislav
Dubinsky zegt niet te begrijpen waarom
1 <i ri h/iti hot
Shirley Bassey neemt stralend het ovationele applaus in ontvangst, tijdens het
haar Nederlandse concerttournee. (Foto Lex van Rossen).
L -- i ons land er qua jong talent zo bekaaid afkomt,
terwijl de luistervaardigheid van het publiek hier juist zo groot is. (Foto Lex van
Rossen). -
HILVERSUM. „Kijk, in die kast staat mijn hele muzikale levensgeschiedenis. Het
‘.compleet, met alle notities en aanwijzingen. Het heeft heel wat moeite gekost om het
Ier allemaal heen te krijgen, geloof me”. Rotislav Dubinsky, dertig jaar lang eerste
olist van het Borodin Kwartet en sinds bijna twee jaar woonachtig in ons land,
'.baart driftig. „Nederland heeft momenteel geen kamermuziekkwartet van grote naam
lals vroeger het Amati Kwartet. Het is mijn hartewens zo’n kwartet met jonge
ederlanders samen te creëren”.
verken in ons land, maar hij waarschuwt
'oor het verminderende peil van jonge
Nederlandse musici. „De top is smal hier.
c kleine terts van Brahms en het Pianokwar
tet in g klein van Mozart
zoveel als dat ik hem vertelde dat ik van
plan was te emigreren. Hij was niet eens
verbaasd. Je doet maar, zei hij”.
