Je moet
natuurlijk
geen feiten
gaan
verdraaien”
pagina
|J
door
Rieksen
Klaas
Pieter
o
Problemen
Amusement
Concertagenda
Zorgen
Bette
Grote toekomst
Voorts
i
■pil
Oneigenlijk
Jië
ar
□riek
BSSBM
■BHRP
:er
lat
is
are
naar
o-
tieve
rouwl
irieel,
elijk.
sel
rder
;hten
ng.
even
an
in.
Ie
e
Voorlopig ziet het er naar uit dat men nog niet uit deze situatie komt.
Herhalingen zijn vanaf deze zomer troef. Drie grote documentaireseries (waar
onder „58 miljoen Nederlanders” en „De Christenen”) staan op het programma
en pas tegen 1980 denkt met enigszins uit de zorgen te zijn.
In het noodlijdende bedrijf dat televisie heet, moeten nu en in de komende jaren
zware offers worden gebracht. Programma’s mogen niet te duur zijn en zo links en
rechts worden er uitzendingen van het scherm gehaald omdat het geld domweg
op is. En als je dan ook nog een WK-voetbal op het scherm moet brengen (dat
doet de NOS deze zomer) met daaraan verbonden een kostenpost van een
miljoen gulden, dan blijft er maar weinig over om nog wat anders te doen. Bij de
NOS doet vooral de afdeling drama en kunst zijn mond open. Maar niet alleen die
tv-makers hebben te kampen met een noodgedwongen verschraling, ook
bijvoorbeeld de documentaires en informatieve programma’s krijgen minder geld
dan voorheen. Een documentaire van een uur kost toch altijd gemiddeld zo’n
honderdduizend gulden (de kosten variëren van 75.000 tot 150.000 gulden,
afhankelijk van de aanpak en het onderwerp) en met een uurbedrag van 26.000
gulden is het duidelijk dat het uitzenden van een documentaire altijd financiële
offers vraagt.
r
-
j:
Henk Suer
ziet grote
toekomst in
docudrama
LZXLL L Lit
IBi
Lionel Hampton
Frankie Miller
Bette Midler
I
in van
sn
onderscheiden werden, is precies om
dat we zeker zouden weten waar de
fantasie eindigt en de realiteit begint.
En vice-versa, zonder vertrouwen in
onze verslaggevers kunnen we niet
verder. Het mengen of combineren
van de twee genres doet ernstige vra
gen rijzen”.
Henk Suer ziet, mits er niet op de
zelfde manier wordt gewerkt, ook
voor Nederland een goede toekomst
voor het docudrama,. Hij zegt: „Op die
manier zouden we de belangstelling
voor informatieve programma’s weer
wat op kunnen vijzelen. En dat vind ik
een prima uitgangspunt. Zo kun je bij
documentaires écht grote beslissin
gen, die altijd achter gesloten deuren
worden genomen, in beeld brengen.
Maar ik denk dat je wel een hoop geld
kwijt bent als je het goed wil doen,
omdat je dan ook decors en acteurs
moet gaan betalen”.
Twee dagen eerder bezoekt hij
overigens het Haarlems Con
certgebouw.
want nu mag hij zijn rentree in
het jubilerende theater maken.
ifab.
it
Henk Suer is van mening dat men
het drama niet mag gebruiken om de
zaak alleen maar aantrekkelijker te
maken. Het moet een duidelijke func
tie hebben en die gaten vullen, die je
Geen commerciële tv-polonaise aan
ren -
len in
en -
De Amerikaanse avant-garde
theater-rockgroep The Tubes
doet ons land komend weekein
de voor een korte trip aan. De
belangstelling is in Nederland
tot ongekende hoogte gestegen
na hun vorige bezoek in novem
ber, toen de groep een twee uur
durend programma van sket
ches, songs en theatereffecten
voorschotelde, dat van een kri
tische blik op de samenleving
blijk gaf. De grote vraag is ech-
IS.
5
nent,
Of het ook ooit zo ver zal komen is
nog maar de vraag. Juist in deze en de
komende maanden buigt het bestuur
van de NOS zich over de merchandis
ing en het is duidelijk geworden dat
men er daar nog lang niet uit is. Eén
van de voornaamste zorgen van de
omroepen blijft dan ook het tekort
aan geld. Ook het docudrama, als je
de zaken goed wilt aanpakken ten
minste en de bezwaren van Mike Har
ris wilt ontlopen, brengt op het gebied
van de documentaires geen soulaas.
Het is niet te hopen dat men in ons
land het voorbeeld van de Amerika
nen moet gaan volgen, omdat er wer
kelijk helemaal geen geld meer is
voor programma’s. Want wat heeft
Harris gemerkt bij de docudrama’s
uit de Verenigde Staten? De gedrama
tiseerde documentaires daar zijn al
tijd veel vriendelijker tegenover men
sen die nog ih leven zijn en worden
alleen wat kritischer als de weergege
ven toestanden verder in het verleden
liggen. Over het op die manier ver
schaffen van informatie, kun je je
twijfels hebben.
In het najaar komt de ver
maarde Amerikaanse zangeres
en entertainer Bette Midler
voor het eerst naar Europa.
Nou is dat nog niets bijzonders,
want een tournee naar de Oude
Wereld zat er wel in nadat haar
tv-show enkele maanden gele
den niet alleen in Nederland
het gesprek van de dag was.
Nieuw is echter de mededeling
dat de mollige en olijke Bette
zal worden uitbetaald in onge
munt goud. Dat is zo geloven
Op de 4e mei staan Billy
Swan en het echtpaar Kris
Kristofferson en Rita Coolidge
in het Haags Congresgebouw,
terwijl de Amerikaanse hard-
rockgroep Blue Oyster Cult de
wat grotere Voorburgse spor
thal De Vliegermolen heeft uit
gezócht voor een eenmalig con
cert in Nederland op 6 april. De
eerder aangekondigde tournee
van de Amerikaanse zanger
Boz Scaggs is overigens om on
bekende redenen van de plan
ning afgevoerd.
de promotors nog niet eerder
vertoond.
Bette Midlers woordvoerder
verzekerde echter dat deze
unieke omstandigheid niets
met publiciteit van doen heeft,
maar alles met inflatie en mo
gelijke devaluatie van enkele
valuta-eenheden. De zangeres
treedt pas over zes maanden op
en tegen die tijd zou haar gage
wanneer die in geld zou wor
den uitbetaald wel eens flink
kunnen zijn gekelderd. Als
Bette Midler maar geen school
maakt, denken allerlei theater-
agenten nu angstig. Grote klas
sieke musici boeken concertrei
zen namelijk tot driejaar, soms
nog langer, vooruit.
ter of de uitgebreide groep erin
zal slagen met enkele nieuwe
nummers op de proppen te ko
men, want hun show staat en
valt met de verbazing die de
eerste kennismaking met het
fenomeen bewerkstelligt. De
concerten zijn overigens zo
goed als uitverkocht: 23 en 24
april in het Haags Congresge
bouw, de 25e in de Amsterdam
se Jaap Edenhal.
niet in een documentairevorm hebt
kunnen krijgen. Voor de Nederlandse
situatie de NOS denkt momenteel
aan drie docudrama’s zijn er echter
veel problemen. Het onderwerp zou
zo ver in het verleden moeten liggen
dat er nauwelijks meer sprake is van
enige persoonlijke betrokkenheid bij
de kijker en ook het beperkte acteurs-
bestand speelt een voorname rol.
Vooral dat laatste is volgens Suer
belangrijk omdat de geloofwaardig
heid van het gegeven sterk wordt on
dergraven door het gebruik van be
kende acteurs en actrices. Amateurs
zouden in- dit geval een oplossing
bieden. Henk Suer heeft het over het
serieus gebruik maken van drama in
een documentaire en stelt dat als je
ermee gaat werken, je de feiten niet
moet gaan verdraaien om het drama
beter uit te laten komen. Over „Het
proces van Lee Harvey Oswald” zegt
hij dan ook: „Dat kan je het beste zien
als een soort flauwekuldrama. In
Amerika hebben ze aan het einde van
de vertoning aan de kijkers gevraagd,
hun mening te geven over de vraag of
Oswald nou wel of niet schuldig was
aan de moordaanslag. Die kijkers zei
den dat hij niet schuldig was. Ook
vroeg men aan de kijker of de CIA
een rol in deze geschiedenis had ge
speeld. Men was van mening dat dat
wel het geval was. Volgens mij is het
ze er alleen om gegaan, een goed tv-
stuk te brengen. Als curiositeit is het
wellicht aardig, maar voor de rest is
het natuurlijk niet aanvaardbaar”.
Omstreeks dezelfde tijd tre-
den de Compagnons de la
Chanson op in Theater Gooi
land te Hilversum (27 april) en
zweept vibrafonist-drummer
Lionel Hampton zalen in heel
Nederland op. Op de 30ste april
is het precies 25 jaar geleden
dat deze jazzgigant door de
hoofdstedelijke politie uit het
Amsterdamse Concertgebouw
werd gezwiept, omdat hij de
mensen zo enthousiast kreeg
dat ze pp de leuningen van hun
stoelen gingen staan. Toenter
tijd iets ongehoords. De ban
vloek werd over Lionel uitge
sproken, maar de tijden veran
deren kennelijk toch wel wat,
Er is volgens Henk Suer een grote
toekomst weggelegd voor de gedra
matiseerde documentaires, hoewel
dat helemaal niet inhoudt dat de do
cumentaires zoals we die nu kennen
in de vergetelheid zullen geraken. Hij
meent: „Bij die laatste categorie is
nog een hele ontwikkeling te ver
wachten. Men stapt steeds meer af
van het plaatjes maken van gebou
wen en landschappen en dergelijke.
Ik zie veel meer toekomst in het op
zoek gaan naar iets of iemand, zoals
dat gebeurde in de documentaire
„Wie was dat?”. En de reconstructie
doet het natuurlijk ook altijd nog
goed”.
Het docudrama lijkt dus, op grond
van de Amerikaanse overtuiging dat
het goedkoper is, geen toekomst te
In Amerika heeft men naast de re
gulaire documentaire een ander soort
documentaire op het programma
staan, die goedkoper is. Het is het
zogenaamde docudrama, waarbij fic
tie en werkelijkheid de grondslag zijn
voor het televisieprogramma. De
AVRO zendt deze zomer een dergelijk
stuk televisie uit onder de titel „Het
proces van Lee Harvey Oswald”. Na
eerst wat informatie over de uitgangs
punten van dit stuk en wat opmerkin
gen van de Amerikaanse professor
Mark Harris over dit onderwerp,
komt Henk Suer aan het woord. Henk
Suer is hoofd van de afdeling docu
mentaires en informatieve program-
in drii ma’s bij de NOS en geeft onder meer
zijn visie op het docudrama.
Nadat de Amerikaanse president
John F. Kennedy werd vermoord, vat
te men Lee Harvey Oswald in de
kraag op verdenking van die moord
aanslag. Maar ook Oswald wordt het
slachtoffer van een moordaanslag.
[Ditmaal is het Jack Ruby die het
fatale schot loste, net op tijd om er
voor te zorgen dat Lee Harvey Os
wald nooit een proces kreeg en dat zo
nooit kon worden nagegaan of hij ook
de werkelijke dader was. In „Het pro
ces van Lee Harvey Oswald” komt
eerst de hele voorgeschiedenis van
Oswald aan bod tot en met het mo
ment dat Jack Ruby toeslaat. Maar
dan houden de programmamakers
niet op. Ze gaan zelf door en creëeren
in de vorm van drama zelf feiten door
[Oswald wél een proces te geven, een
proces wat er dus nooit is geweest.
[Vragen komen aan de orde als: „Zou
[Oswald uiteindelijk als moordenaar
veroordeeld zijn?”, „Heeft Oswald (in
de veronderstelling dat hij werkelijk
de moordenaar was) alleen gehandeld
of werd er nog door anderen gescho
ten?” en „Waren bijvoorbeeld de FBI
of de CIA bij de aanslag betrokken?”
het lijf van Henk Suer dus. Maar zijn
de ontwikkelingen wel te stoppen?
Suer meent: „Er is natuurlijk al com
merciële televisie. Daar kom je niet
onderuit. De helft van de Nederlandse
amusementstelevisie is commercieel.
Programma’s als „Hitboulevard” en
„Met Henk van Montfoort het land in”
of iets dergelijks. Daarin viert de
commercie al hoogtij. Maar mocht het
toch helemaal die kant op gaan, ik zal
me er op mijn manier tegen ver
zetten”.
De zogenaamde merchandising (het
verkopen van zaken die via de televi
sie bekend zijn geworden, zoals Fa-
beltjeskrantpoppen) speelt ook een
belangrijk rol bij de commerciële tele
visie. Henk Suer is van mening dat de
merchandising in eigen hand moet
worden gehouden. „De NOS moet
dan een soort uitgever voor alle om
roepen zijn. De NOS moet geen con
current voor de bestaande bedrijven
worden, maar in samenwerking met
die bedrijven de handel op de markt
brengen. In dat geval zouden we dan
ook bijvoorbeeld verliesgevende pro
jecten op kunnen zetten. Er is best
vraag naar boekjes die zouden kun
nen worden uitgegeven naar aanlei
ding van uitzendingen als „Frontaal”
en „Formule-3-plus”. Als ik daar nu
bij een uitgeverij mee aankom, dan
nemen ze zoiets niet omdat ze er geen
brood in zien. Maar als je alle zaken
zelf in de hand hebt, kan je uit de
dingen die wat opleveren, dit soort
zaken financieren. En wat er overblij
ft, moet natuurlijk de directe pro
grammakosten ten goede komen”.
hebben. Wel op grond van andere
mogelijkheden. Blijft de moeilijkheid
om aan financiën te komen. Henk
Suer zegt daarover: „Meer en meer
mensen menen dat we de kant van de
commerciële televisie op moeten. Ik
kan me daar totaal niet mee vereni
gen. Op die manier krijg je een enorm
eenzijdige druk op het programmabe
leid. Ik wil wel samenwerken met
instanties die willen financieren en
die dan zelf ook gebruik maken van
het eindprodukt. Als ik bijvoorbeeld
een film over het energievraagstuk
wil hebben en een bedrijf is bereid om
daaraan mee te betalen, vind ik dat
helemaal geen probleem. Maar dat
bedrijf moet dan niet de opzet gaan
bepalen. Ik wil dan onderhandelen
met een cineast en met hem afspra
ken melken. Die cineast moet dan
maar met dat bedrijf over de finan
ciën gaan praten en uiteindelijk een
documentaire afleveren met een op
zet zoals wij die afgesproken hebben.
Op die manier kan hij dan een voor
ons betaalbaar produkt afleveren”.
De Amerikaanse symfoni-
Liefhebbers van rauwe, op
blues gebasseerde muziek kun
nen op 27 april terecht in het
Haags Concrescentrum en twee
dagen later in het Amsterdam
se Paradiso.
sche rockgroep Foreigner, die
zich vorig jaar bekendheid ver
wierf met een melodieus, Su-
pertramp-achtig debuutalblum,
concerteert in het intieme
Scheveningse Circustheater op
24 april. De whisky heeft zijn
sporen achtergelaten in de
stem van het Schotse fenomeen
Frankie Miller, een protégé van
de Procol Harum-familie. Voor
het eerst sinds anderhalf jaar
stalt die zijn Full House-win-
keltje uit in Nederland.
Oneigenlijke vragen in feite omdat
de onderzoeken die zijn ingesteld
nooit werkelijk licht in de hele zaak
hebben gebracht. En programmama
kers proberen er dan toch nog iets
van te maken. In het Amerikaanse
blad TV-Guide heeft professor Mike
Harris zich dan ook negatief uitgela
ten over deze vorm van documentai
res maken. Hij stelde: „Iets nieuws
brengen is één zaak, de geschiedenis
die men beweert weer te geven, ver
valsen, is een andere zaak. We kunnen
onmogelijk tevreden zijn met het do
cudrama omdat het de geschiedenis
subjectief, verminkt, over-vereenvou-
digd en vervalst toont”.
„De documentaire is een genre
apart”, aldus Harris, „het drama is
oen ander genre. De reden waarom
deze twee artistieke genres in de gees-
'ten van de mensen altijd duidelijk
1
Vt—-
