Simone Boccanegra verdient ondanks matige regie meer publiek
Werken Rubens
ontvreemd
Merkbare spanning bij
Mozartconcerten NPO
Verbazing over parodistisch werkstuk van Gyorgi Ligeti
Een anti-anti-opera in wereldpremière
Fijnzinnig contrast bij
Beethoven-symfonieën
NKO wijst opgaan
in Residentie
>0
Verlichte dichtspreuk
ASPRO
^Uitgeverij voor
S gerecht gedaagd
lem
Orkest af
O
BRUIS
rius
ge
k
en
Een pijnstiller die in water oplost,
hoeft in uw maag
niet meer op te lossen.
Reactie op Haagse nota
Vladimir Ashkenazy lyrisch bewogen
Zieke Hepzibah Menuhin vervangen
KO-NVV protesteert
tegen veroordeling
spelers Els Joglars
Rolschaatsen
■HR
9
19 7 8
KUNST
APRIL
ZATERDAG 22
8
zitparadijsj
rmeubelkeuP
sse
BRAZILIAANS
LEREN ZITMEUBELEN
rechtstreeks van
Brazilië naar onze
zitparadljzen, dus de
wlnkelwlnst Is al voor ul
iedere zondag 10.00 tot
17.00 uur
ook dagelijks 09.00 tot
18.00 uur
donderdag tot 21.00 uur
GROTE A
ZONDAGVERKOOP
Stationsplein 13-15
Gevers Deynootweg 83
ark 3
Vriendelijk voor de maag.
Sneller tegen de pijn
SCHEVENINGEN: Simohe Boccanegra is geen populaire opera, dat
is bedroevend, maar er is niets aan te doen. Je kunt er van alles tegen
aangooien - de beste solisten, de mooiste decors, smaakvolle kostuums,
een goed koor en een paraat orkest onder leiding van een dirigent, die
zich te pletter werkt - het is alles tevergeefs. Het publiek blijft thuis.
de fietsclub
rijdt weer!
hcholas
Operastichting bewijst Verdi eer
issiek
023-
s
JAN DERKSEN
HAARLEM. Drie pianoconcerten van
(ADVERTENTIE)
(Van onze kunstredactie)
Het kort geding dient woensdagmorgen
Utrechtse rechtbank.
zeggen 4.999 fietsenmakers
(ADVERTENTIE)
H.i
Het is de eerste opera, waarin een zange-
7
LJX 'S
1
In het geheel zijn negen Vlaamse
werken gestolen. De gezamenlijke
waarde wordt op circa twee miljoen
gulden gescha|.
AMSTERDAM. Evenals donderdag
avond op het openingsconcert van de
blau Beethoven-cyclus was ook gisteravond
UTRECHT. De Amsterdamse beeld
houwer prof. V. P. S. Esser heeft een kort
^geding aangespannen tegen de uitgeverij
verkapte manier bij betrokken. Zo krijgt
het Concertgebouworkest toch nog de ge
legenheid om het belangrijkste uit dat
gedeelte van Beethovens oeuvre dat het
dams Concertgebouw te beluisteren.
Al behoorde het nu gegeven concert in
de succesvolle serie „Het Romantisch Pia-
sers ingestelde departement van Volks
voorlichting en Kunsten.
Zo is dat en zo zal het misschien altijd
blijven. Zo was het ook donderdagavond
bij de première in het Circustheater - de
zaal was half leeg. De Nederlandse Ope
rastichting heeft niets nagelaten om Verdi
de eer te bewijzen, die hem toekomt. De
beste solisten met Jan Derksen, Robert
Lloyd, Sonja Poot en Michael Svetlev in de
voorste gelederen - schitterende decors en
costumes van Mario Vanarelli, die werke
lijk een lust voor het oog waren en het
Operakoor zingend en spelend als in zijn
beste dagen. Voeg daaraan toe het Om
roeporkest, dat zichzelf overtrof en de
sterren van de hemel speelde, daartoe
geïnspireerd door Hans Vonk, die het ge
heel meesterlijk in de hand had en U kunt
zich voorstellen, dat het een uitvoering
was waar niets aan ontbrak.
deze cyclus voor zijn rekening neemt,
evenzo te laten horen. En dat betekent
feitelijk „inspelen” voor de Amerikaanse
tournee (New York en Washington) waar
aan het CO volgende week gaat beginnen
en waarop Beethoven en nog eens Beetho
ven zal worden gespeeld.
ondanks alle belemmeringen van finan
ciële en technische aard, kan meten met de
beste theaters in Europa en daar is geen
woord overdrijving bij.
De enige ernstige bedenking, die ik heb
betreft de regie, maar ik moet hier direct
aan toevoegen, dat Tito Capbianco voor
onoplosbare problemen stond. Het wordt
tegenwoordig gewoonte om voorstellingen
met open doek te beginnen, dat is modem,
maar dat heeft als nadeel dat het publiek
zich niet voldoende kan concentreren op
het muzikale voorspel. Dat was in dit geval
bijzonder jammer, omdat Verdi heeft af
gezien van een traditionele ouverture.
De sfeervolle inleidende maten werden
nu verstoord door figuren, die zich over
het halfdonkere toneel bewogen. Nog
maals de regie van deze opera is buitenge
woon moeilijk, niet alleen omdat het hele
verhaal als los zand aan elkaar hangt
(zoals in de meeste opera’s), maar ook
omdat Verdi en zijn tweede tekstschrijver
Arrigo Boito zoveel geschrapt hebben in
de eerste versie, dat er nu helemaal geen
touw meer aan vast te knopen is. Maar de
regisseur moet het niet móeilijker maken
dan nodig is.
De kunstenaars zijn veroordeeld omdat
ze een stuk speelden dat beledigend wordt
geacht voor het Spaanse leger. Enkele
leden van „Els Joglars” konden de gevan
genis ontkomen door te vluchten. De KO-
NW ziet in de veroordeling onderdruk
king van de vrijheid van meningsuiting. Ze
is voorts catastrofaal voor de op gang
gekomen democratische ontwikkelingen.
De KO-NVV heeft de Nederlandse rege
ring gevraagd druk op de Spaanse overhe
id uit te oefenen om de eisen ingewilligd te
krijgen.
DEN HAAG (ANP). De Kunstenaars
organisatie NVV heeft geprotesteerd te
gen de veroordeling van leden van de
Spaanse toneel- en mimegroep „Els Jog
lars” door een militaire rechtbank in Bar
celona. De KO-NVV eist van de Spaanse
overheid waarborgen voor de vrijheid
van meningsuiting, vrijlating van de spe
lers, en maatregelen opdat alle burgers in
Spanje verzekerd zijn van objectieve, eer
lijke rechtspraak op basis van de univer
sele verklaring van de rechten van de
mens.
(Van onze correspondent in Stockholm,
Henk Ruyssenaars)
Ik heb er beslist bezwaar tegen, dat hij
Jan Derksen een doodsmak laat maken,
die ons deed vrezen, dat hij inderdaad niet
meer zou opstaan. Het vreemde was, dat
niemand op het toneel - ook zijn bloedei
gen dochter (Sonja Poot) niet - zich iets
Maar alles overheersend blijft de rol van
de „Grote Macabere”, (De Dood), Nekrot-
zar, gespeeld door Erick Saeden, die de
ondergang van de wereld blijft voorspel
len. Totdat het zijn eigen ondergang
wordt. Daarmee aan de toeschouwer de
vraag overlatend: wanneer de dood gestor
ven is, hebben alle andere mensen toch het
eeuwige leven? Zoals reeds eerder gezegd:
En daarin is zowel Ligeti als Meschke
geslaagd: het begint al met een ouverture
voor twaalf claxons, die de nodige wenk
brauwen omhoog doet gaan. De operatra-
ditie wordt dan toch gedeeltelijk gevolgd:
de Ghelderode’s klassieke zuiplap, Piet
van ’t Vat, zwalkt over de Bühne, fles om
de hals, luidkeels het „Dies Irae” zingend.
Hij zingt de lof van „het Breughelland”,
geregeerd door de vorst Go-Go, een su
blieme rolvertolking van actrice Gunilla
Slaettegaerd, die hiermee operageschiede
nis heeft gemaakt.
res het publiek weet te vermaken op rol
schaatsen en stelten. Terwijl ze een moei
lijke coloratuurpartij weet te brengen. En
dat is iets wat de hele tijd opviel tijdens de
première: men werd uitermate geboeid
door de muzikale fantasie van Ligeti, en de
verbale van Meschke. „Ik wilde geen opera
maken waarbij iedereen in de overtuiging
zou blijven „naar de opera te zijn ge
weest”, zei Michael Meschke naderhand,
„als het even kan zou ik ze willen laten
brullen van het lachen. Koninklijke Opera
of niet”.
Van een dergelijk soort spanning was
Veel merkbaar in dit vrjdagavond (met
begeleiding van het door André Vander-
noöt gedirigeerde Noordhollands Philhar-
monisch Orkest) gegeven derde concert in
de Mozartserie. Het spel van Karl Engel
was, zeker in het eerste concert (KV 415) en
ook in dat in Es groot (KV 271) wisselend
van gehalte te noemen. Naast zeer poëti
sche en inhoudelijk sterke momenten kwa
men veel onzekerheden voor die zich uit
ten in stramheid en een hoekig verloop van
passages. Bovendien had de pianist in het
Rondo presto van laatstgenoemd concert
te kampen met een flinke geheugenstoor
nis waarvan de afloop maten lang onzeker
leek, maar die hij (mede dankzij een alert
reagerende André Vandernoot) tenslotte
zonder verdere afdwalingen wist te over
winnen. Maar met name in het derde con
cert (in C groot, KV 503) bewees Karl
Engel dat hij zich gewoonlijk op hoger
niveau beweegt dan voor de pauze het
geval was en wat je gezien zijn anteceden
ten in 1952 winnaar van het Concours
Reine Elisabeth in België, opgetreden met
bijvoorbeeld Djetrich Fischer Dieskau en
Yehudi Menuhin en als solist onder be-
Wat te denken van Spermando en Clito-
ria die een stuk opera-parodie weggeven
op het thema eeuwige liefde. In contrast
met Nekrotzar? Het is en blijft absurd, en
de muzikale omlij sting door Ligeti zal be
slist niet bij iedereen in de smaak vallen.
Het a-tonale is dikwijls te veel overheer
send, als een amok lopend uurwerk, mu
ziek in éen vorm die veel mensen tegen de
borst zal stuiten.
„De ballade van de grote macabere” is een
aaneenrijging van absurditeiten, die voor
allerlei uitleg vatbaar is.
D met
adstel.
groot
ei met
koren-
023-
ooden
'-Eight
jitvoe-
d. Tel.
OVER,
leuren
oorten
elstof-
Op dit vrijdagavondconcert kwamen
dan de symfonieën nr. 1 en nr. 7 aan de
orde. De spitse dartelheid en innige zang
rijkheid van de Eerste werd in fijn con
trast tegen elkaar uitgespeeld en vormde
zo de uitstekende inleiding tot het Vierde
pianoconcert in G. Hierin zorgde Vladimir
Ashkenazy, op soortgelijke wijze als men
van hem op donderdagavond in het Twee
de pianoconcert van dezelfde meester had
kunnen horen, weer voor uiterst persoon
lijk en sensitief spel, waarin stéèds tot de
kern van de compositie wordt doorge
drongen.
De geëigende poëtische sfeer was er al
bij de bezonken soloinzet van dit piano
concert, dat in handen van deze topsolist
een wonder van lyrische bewogenheid
werd, in verfijnd-expressieve pianistiek.
Speciaal in de prachtige dialoog die de als
het ware „zingende” pianopartij voert met
de orkestbegeleidingen, vond Ashkenazy
in het musiceren van Bernard Haitink en
Jiet Concertgebouworkest het ideale tegen
wicht.
De ritmische stuwingen en de verschei
denheid aan felle instrumentale kleuren
en de vaak stuurse en dan weer levensblije
stemmingen die de na de pauze gespeelde
Zevende Symfonie kenmerken, werden al
le door Haitink en zijn musici op een
volkomen overtuigende manier verbeeld.
En zou men in de woelige finale die deze
symfonie tot een furieus slot voert, een
treffender besluit van een romantisch con
cert kunnen wensen?
JOHAN VAN KEMPEN
Hij eist rectificatie van de mededeling in
het boek „Kunst in crisis en bezetting”,
dat hij in 1941 een bedrag van 200 zou
9750 hebben aangenomen van het door de Duit-
0,-; Pe
jut tech
s
159 in
korting Het Spectrum en de auteur Hans Mulder.
ZANDVOORT
SCHEVENINOEN
an eer
It zeke
nbi mei
Daf 4f
ie luxe
Renaii
16001
Dombi t
-S t. '71
i Allege
9401
7900
Marin
t. '77
•286111
i finant
400,-
rf- In Rotterdam werd deze week zomaar ineens een twintig meter lange dichtregel in
neon geplaatst boeten op een nieuw pand van het kan niet toepasselijker een
verzekeringsmaatschappij. De poëtische wereldprimeur, letterlijk „Alles van waarde is
weerloos” is van dichter Lucebert en werd door de Rotterdamse kunstenaar Toni
Burgering uitgevoerd.
Het voortbestaan van het Kamerorkest
is andermaal twijfelachtig geworden sinds
de minister van CRM mevrouw Garde-
niers heeft aangekondigd dat zij de nota
„Orkestenbestel” van haar voorganger
Van Doom in grote lijnen zal navolgen.
Daarin is voor het NKO geen plaats inge
ruimd. De kamermuziek wordt gezien als
onderdeel van het „takenpakket” van de
grote orkesten.
Het NKO noemt de suggestie van B. en
W. sympathiek, maar wijst deze toch van
de hand: „Er is voor de minister geen
enkele reden de subsidie aan het NKO stop
te zetten. De belangstelling voor kamer
muziek is de laatste jaren sterk toegeno
men. Het is dus niet meer dan logisch dat
de grote orkesten dit onderdeel overlaten
aan een gespecialiseerd ensemble”. Het
NKO is wel bereid als zelfstandig element
te worden opgenomen in de concertseries
van de grote orkesten. „In die zin valt er
over samenwerking met het Residentie
Orkest te praten”, aldus het NKO.
terwijl ook het kleurenpalet steeds meer
aan raffinement won en de versieringen
hun vereiste lichtvoetigheid voluit ver
kregen.
Overigens had het Noordhollands Phil-
harmonisch Orkest wel zijn avond. De
begeleidingen van de drie concerten vielen
bijzonder evenwichtig en transparant uit
en de energieke maar nauwgezette directie
van Vandernoot inspireerde tot grote mu
zikale inzet. Het talrijke publiek reageerde
dan ook naar behoren enthousiast.
GEMMA COEBERGH
emden
g. Uni
ineerd
nodes
gom.'
STOCKHOLM. Eindelijk! Het begon
gewoonweg pijnlijk te worden: 13 jaren
lang werd er in internationale mu-
ziekkringen over gesproken. En nu is het
gebeurd: „De ballade van de grote maca
bere” heeft als anti-anti-opera wereldpre
mière gehad in Stockholm. Gyorgi Ligeti
componeerde de muziek op verzoek van
wijlen Goran Gentele, de directeur van de
Stockholm Opera die in 1972 door een
auto-ongeluk om het leven kwam.
a, zeer
film-
retour,
gte-
z piek-
s.deck.
1 800,-
O kg:
str. 18
Ik wil onmiddellijk toegeven, dat er klei
ne mankementen waren hier en daar,
maar daar was het een prémière voor. Als
de voorstelling 26 april in Amsterdam
komt zullen de changementen ongetwij
feld sneller verlopen en dan weet iedereen
waar hij gaan en staan moet. De hoofd
zaak is, dat de Nederlandse Operastich
ting opnieuw bewezen heeft, dat zij zich,
Ligeti is de man die bijvoorbeeld een
„Poème Symphonique” kan componeren
voor 100 metronomen, en daarmee zijn
liefde voor het absurde verklaren. Hij, in
samenwerking met regisseur Michael
Meschke, is er in geslaagd de opera in
Stockholm te vullen met journalisten uit
de hele wereld, die na afloop van de uitvoe
ring hoofdschuddend naar huis respec
tievelijk hotel gingen.
„De ballade van de grote macabere” zal
dan ook niet zo snel worden vergeten: het
is inderdaad dat geworden wat Ligeti wil
de: een werkstuk waarover nog jarenlang
gesproken kan worden. „Omdat sowieso
niets serieus is gemeend, moeten we dan
maar aannemen dat de vrouw de wortel is
van alle kwaad in deze wereld, en dat het
hele leven er op gericht is om te zuipen en
te neuken”. Citaat uit het grootste avond
blad van Scandinavië, het in Zweden ver
schijnende blad Expressen, uit de re
censie.
Zodat u sneller van uw pijn verlost bent Probeer Aspro Bruis maar eens:
u zult zien hoe snel een pijnstiller kan werken.
Maar dirigent Elgar Howarth heeft ge
lijk, wanneer hij zegt dat dit een opera is
waar je ook met je kleine kinderen naar
toe kunt: voor elck wat wils wordt er
inderdaad geboden. De vraag blijft daar
entegen: in Stockholm is men er inderdaad
in geslaagd (na 13 jaren) dit stuk op de
planken te krijgen, maar welk ensemble
kan deze prestatie evenaren: De opera in
Hamburg is het - volgens Meschke - van
plan, met België en Nederland heef hij ook
al contacten gelegd.
Bepaalde scènes, die zelfs in Zweden als
„seksueel te veel geavanceerd” werden
ervaren, zijn bijgeschaafd: „Compromis
sen die ik heb moeten doen”, zei Meschke
naderhand, „om het stuk überhaupt op de
planken te krijgen”. In welk ander land dit
ook gaat lukken, valt te bezien, maar ope
rageschiedenis is er inderdaad gemaakt.
Mozart, Verdi en Wagner rusten in
vrede.
De geachte recensente noemde verder
„De ballade van de grote macabere” een
absurde absurditeit, en bekende eerlijk
dat zij er - zoals vele anderen - niets van
had begrepen. „In werkelijkheid”, zo ver
telde regisseur Michael Meschke na de
première, „is het een klassiek, begrijpelijk
stuk. Het is een parodie op een opera,
mogelijk gemaakt door de inspiratie die ik
heb opgedaan van Michel de Ghelderode.
Er zijn veel te veel mensen die deze Belgi
sche toneelschrijver niet kennen, maar hij
heeft precies dat geschreven wat Ligeti en
ik nodig hadden Voor ons Libretto”
(„Maar, met het geld dat we nu ter be
schikking hebben gehad, en deze mogelijk
heden (wereldpremière in de Koninklijke
Opera) had ik er iets veel beters en groters
van kunnen maken. Nu is het een serie van
compromissen geworden: de Ghelderode
in het keurslijf van de opera gewrongen.
Maar ondanks alles ben ik er toch wel mee
tevreden”, aldus regisseur Meschke.
Dat waren de meeste recensenten ook:
In zowel de New York Times, Lé Monde
als Neue Zurcher Zeitung was de afgelo
pen dagen te lezen dat Ligeti en Mescke er
in waren geslaagd een nieuwe dimensie
toe te voegen aan de operawereld. Zonder
tevoren al te veel te vertellen wat er zich
zoal afspeelt, kan in ieder geval worden
geschreven dat „De ballade van de grote
macabere” uniek is in veel opzichten.
5 6500
0,-; Fo
520 ze
'6 kl. gi om tien uur voor de president van de
7L bj. Utrechtse rechtbank.
00, zuir
rood
als niei
144 ze
jgeot 1
egelijk
100 '74
if en go«
lorris, l|
maandl
jd en n|
6 '73,
zijn w#
sd 25001
>end 8!
r of pf
De dieven moeten vanuit het aan
grenzende Boboli-park het museum
via een lichtkoker binnen zijn
gekomen.
1
m
i bj. 7 het Concertgebouworkest onder leiding
'75 m van Bernard Haitink, met de pianist Vla-
ANW dimir Ashkenazy als solist, in het Amster-
mooi
okvers
4-deu
4-deu 1
bank I noconcert” niet in de Beethovencyclus
i. moe thuis, toch is het er (evenals trouwens de
50; Fo VARA-matinee van hedenmiddag) op een
sun 2
ationci
16!
>L bj.
dec.
□a 11 APhO op de laatste vier concerten van
I; Maz
s bj. n<
di 80 I
erg moi
O km. I
Bij hoofdpijn, kouvatten, tandpijn en koorts is Aspro Bruis uiterst effektief.
Niet alleen door de samenstelling. Maar ook omdat het bruisend oplost vóór
u het inneemt Dit heeft twee voordelen.
Aspro Bruis is vriendelijk voor uw maag. En het wordt sneller opgeno
men door het organisme.
aantrok van deze ijselijke gebeurtenis. Je
zou toch zeggen, dat er, iets in je omgaat,
als je moet toezien, dat je eigen vader er
dood bij neervalt, omdat hij vergiftigd is
door laaghartige schurken. Maar nee, zij
knipperde nog niet met haar ogen en ieder
een bleef stokstijf staan. Wel sloegen alle
omstanders braaf een kruisje, zoals dat nu
eenmaal hoort, maar daar bleef het bij.
Ik vind, dat Jan Derksen behoorlijk
moet worden opgevangen, als hij valt,
want hij is per slot van rekening de beste
helden-bariton, die wij hebben. Wat heeft
hij overigens prachtig gezongen op deze
première! Robert Lloyd (Fiesco), was pok
een aanwinst van grote klasse - een nobele
bas, zoals er maar weinig zijn. Michael
Svetlev (Adorno), zette bij het minste ge
ringste een keel op, terwijl hij toch een
mooie stem heeft als hij zich een beetje
beheerst.
Sonja Poot (Amelia) was letterlijk en
„figuurlijk” een beeldschone dochter, met
een bekoorlijk stemgeluid, maar het is
onbegrijpelijk, dat zij iets ziet in die en
gerd van een Adorno, die notabene haar
eigen vader met een dolk bedreigt. Maar
deze overwegingen nemen niet weg, dat u
de kans niet mag missen om deze vrijwel
onbekende opera van Verdi te gaan zien en
vooral horen. Dat kan op voorstellingen in
Amsterdam 26 en 30 april, 1, 3, 7 en 8 mei
in de Stadsschouwburg.
J.,H. MOLENIJZER
AMSTERDAM. (ANP) Het met ophef
fing bedreigde Nederlands Kamerorkest
voelt er niets voor te worden ingelijfd bij
het Residentie Orkest. Het NKO heeft dit
vrijdag laten weten in reactie op een nota
van B. en W. ten Den Haag, waarin samen
voeging van de twee ensembles wordt
voorgesteld. Het college verwacht dat
door deze ingreep het NKO althans ge
deeltelijk intact zal kunnen blijven „met
behoud van eigen identiteit”.
Het belangrijkste werk dat uit de
Galleria Palatina is verdwenen, is
„De drie Gratiën” van Rubens (1577-
1640), dat kardinaal Leopoldo de Me
dici tegen 1650 in Antwerpen kocht.
In totaal telt de collectie in het Pitti-
paleis twaalf schilderijen van
Rubens.
ROME. (DPA) Uit het Museum-
paleis Pitti in Florence zijn in de
nacht van donderdag op vrijdag on
der andere werken uit de Vlaamse
school ook schilderijen van Peter
Paul Rubens gestolen. Nadere bijzon
derheden waren vooralsnog niet
bekend.
HAARLEM. Drie pianoconcerten van faamde dirigenten) mocht verwachten. De
Mozart de nrs. 13,9 en 25 op één avond tekening van de vooral in deze composi-
uitvoeren is beslist geen sinecure. Zeker tie fraaie melodische lijnen viel, met
niet wanneer de oorspronkelijk hiervoor name in het inhoudsrijke Andante en het
geëngageerde soliste (Hepzibah Menuhin) gracieuze Allegretto, zeer harmonisch uit,
door ziekte verhinderd is op te treden en
de daarvoor in de plaats gekomen pianist
(de Zwitser Karl Engel) zich tot taak stelt
het oorspronkelijk geplande programma
ongewijzigd uit te voeren. Een en ander
brengt voor de betreffende solist een korte
voorbereidingstijd met zich mee die de
altijd al aanwezige spanning van
het-weer-moeten-waarmaken extra sterk
zal opladen.
(ADVERTENTIE)
TOET
hp
kW
