Scholenprogramma Centrum voortaan
Standaardfouten in Nacht zonder
zegen
BE
JAMIN
Teamgeest grote kracht
van Manhattan Transfer
Weinig samenhang in
Studi per ambiente
verdwenen uit Haarlems onderwijs
,13
Uniek orgel naar
Stedelijk Museum
WIJS
■L j|g
VERONTWAARDIGING BIJ SUBCOMMISSIE TONEEL
Stijlvol amusement voor gereserveerde Hagenaars
E
taliaanse theaterbeelden in Mickery
Opnieuw dreigende flop voor film van Jan Dorresteijn
Fleurop voor.
6.50
door
Pieter van Lierop
'1
KUNST
17
1 O
M E I
19 7 8
WOEN S D A G
16
Uitdunning
DE KROON OP UW TUIN
nu al 80 jaar tussen
de wielen!
’n fiets
brengt een lach
op moederdag
voelen
>n een
r), lang
indaire
Zondag
zit moeder
in de
blommetjes
en de
bonbonnetjes.
RESTAURANT
Grote Houtstraat 21, Haarlem
GEMENGD KOUD VLEES
Geb. aard., sla en
ravigottesaus
...wie moe is
AMSTERDAM. Het verhaal gaat dat Jan
Dorresteijn zeven jaar nodig heeft gehad om
zich te herstellen van de flop die zijn regiede
buut „Fantasy in fiction” is geweest. Maar al
doende leert men, zodat we mogen hopen dat
Jan nu in elk geval minder dan zeven jaar
nodig zal hebben om te herstellen van de flop
die, naar gevreesd moet worden, ook „Nacht
zonder zegen” zal worden. Net nu de Neder
landse film zich duidelijk aan het herstellen
was van een inzinking en het publiek in bevre
digende mate genegen bleek om naar achte
reenvolgens Soldaat van Oranje, De mantel
der liefde en Pastorale 1943 te komen kijken,
worden we hier geconfronteerd met een werk
stuk dat weer alle gebreken aankleeft waar
van we gemeend hadden dat de Nederlandse
cinema ze definitief ontgroeid was.
HAARLEM. De Scholengroep van toneelgroep Centrum zal In het
seizoen 1978-’79 niet meer kunnen op treden voor het onderwijs in
Haarlem. B. en W. van Haarlem hebben besloten dat vanaf nu de
aandacht op cultureel gebied meer gericht zal zijn op het lager
onderwijs. Er mag best toneel als culturele vorming op de scholen,
maar dan alleen bij het basisonderwijs. Omdat Centrum daarvoor
geen programma’s biedt - de scholengroep van dit gezelschap richt zich
uitsluitend op het voortgezet onderwijs - betekent het een gedwongen
afscheid. Een afscheid dat wrevel wekt bij de scholen waar de groep
optrad, maar dat ook Centrum droef stemt.
door Ko van Leeuwen
1
i,
en mu-
(ADVERTENTIE)
■258521.
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIES)
(AD VER TENTIES)
advies Van 4.999 fietsenmakers
automobielbedrijven
haarlem - bloemendaal - ijmuiden
Centrumdirecteur Egbert van Paridon
leeft het besluit van het Haarlemse ge
meentebestuur als een volslagen verras
sing ervaren. „We wisten niet wat we hoor-
jen. We hebben er geen idee van gehad dat
iet voor ons op de Haarlemse scholen zp
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In de aula van het
Stedelijk Museum te Amsterdam wordt
op woensdag 17 mei een vrij zeldzaam,
automatisch spelend orgel in gebruik ge
nomen. Het betreft een omstreeks 1924
door de Antwerpse firma Theofiel Mor
tier gebouwd „dansorgel”, dat vooral in
de jaren twintig in vele Belgische en
Zuidnederlandse café’s en dancings te
vinden was. Een speciaal daartoe opge
richte stichting heeft voor de conserve
ring en restauratie van het in 1965 bij
toeval ontdekte orgel dat The Busy
Drone is gedoopt zorggedragen.
ïi- Geert Thijssens en Helen Hedy spelen twee hoofdrol
len in de film „Nacht zonder zegen”.
Egbert van Paridon: „De subcommissie
toneel in Haarlem heeft zich er over ver
baasd dat B. en W. het advies van de
Werkgroep Kreatieve Vorming heeft opge
volgd. Voor het voortgezet onderwijs bete
kent zo’n beslissing in elk geval een uit
dunning van het pakket van culturele
voorzieningen. Het lager beroepsonder
wijs en het voortgezet onderwijs kan ons
nu niet meer krijgen.
De Scholengroep van Centrum speelde
per seizoen zo’n vijftien voorstellingen op
Haarlemse scholen, waaraan dan steeds
een nagesprek met leerlingen en docenten
en een scholenprojekt aan verbonden was.
De afdeling culturele zaken van Haar
lem bevestigt dat de nadruk nu is komen te
liggen op de voorzieningen voor het kleu
ter- en basisonderwijs. Culturele zaken
zegt daarover: „De Werkgroep Kreatieve
Vorming heeft een nota gemaakt en op
grond daarvan B. en W. geadviseerd. Het
betekent inderdaad dat Centrum de activi
teiten op de scholen in Haarlem niet kan
•voortzetten.
Grote verontwaardiging over het besluit
heerst er bij de subcommissie toneel. Deze
is na het bekend worden van ht college-
standpunt alsnog in actie gekomen en
heeft B. en W. ongevraagd geadviseerd
haar besluit te herzien. Het is niet gelukt.
Mette Bouhuys, artistiek leidster van de
scholengroep van Centrum: „Aan het be
gin van dit jaar zou een dergelijke beslis
sing voor onze scholengroep de ondergang
betekend hebben. Gelukkig staan we er nu
iets anders voor. Sinds kort bestaat er nu
in Alkmaar belangstelling voor onze voor
stellingen. We geven daar binnenkort een
introductievoorstelling van onze produk-
tie „Goudkoorts”. Maar daar gaat het ei
genlijk niet om. We achten het onze plicht
terug te komen op die scholen waar we al
eerder hebben gespeeld. Dat is nu uitgeslo
ten in Haarlem. De scholen zelf willen wel,
wij willen graag en toch is het nu ónmoge
lijk geworden. Dat is toch een moeilijk
verteerbare zaak. Een afschuwelijke on
derschatting van het werk dat je doet”.
Op 19 april is er in de Mr. A. Bruchscho-
lengemeenschap in Haarlem nog een intro-
ductie-voorstelling van de scholengroep
van Centrum geweest. Mette Bouhuys:
„De reacties waren bijzonder positief. De
docenten die van verschillende scholen
aanwezig waren vonden het een prima
voorstelling. Toch kunnen ze die nu niet
krijgen. Op 16 mei geven we een vrije
voorstelling van „Goudkoorts” in de To
neelschuur in Haarlem. Daar kan iedereen
terecht. Dan kan iedereen ook zien wat de
scholen in Haarlem volgend seizoen moe
ten missen. Het droevige van zoiets is
natuurlijk dat je die scholen voor altijd
kwijt bent. Als er eenmaal een halt wordt
toegeroepen, krijg je dat niet zomaar te
rug. Zeker niet in deze tijd van bezui
nigen”.
klinkt dat de Werkgroep Kreatieve Vor
ming geen ruggespraak met de achterban -
de scholen - zou hebben gepleegd. Het is
gewoon een kwestie, van kiezen, de activi
teiten op het gebied van cultureel-maat-
schappelijke vorming zijn nu op wkv-ad-
vies verlegd van het voorgezet onderwijs
naar het lager onderwijs.
Nu we het er toch over hebben, kunnen
we best eens enig gewicht toekennen aan
de vuistregel dat elke artiest zijn eigen
publiek heeft. Omgekeerd is het dus zo dat
het publiek de artiest enigszins bepaalt,
net zoals de keuze van de boeken in een
boekenkast het nodige meedeelt over de
eigenaar ervan. Vooral het frivole, wat
amechtig-nonchalante karakter van de
Transferliefhebbers valt op, naast de sta
tistische waarneming dat dit Amerikaanse
vocale kwartet dan wel niet in alle volksge-
Niettemin blijft The Manhattan Trans
fer een wereldattractie. Voor de pauze
staan Woody Herman’s Four Brothers,
Where did our Love go van de Supremes
en de slow-jive I love Coffee op een duize
lingwekkend hoog niveau, in de tweede
helft zou ik dankzij de nagestreefde intimi
teit zelfs geen uitschieters kunnen noe
men. De blues In the Dark van Janis
Siegel, de rustige close-harmony van allen
in Pork Chops en Gravy, de loomheid van
In a Mellow Tone, de opgewonden punky
rockzanger van Alan en Tim’s persiflage
van een freakerig disc-jockeytje; het is in
een woord een zalige finale, waarbij zelfs
het Haagse publiek de gereserveerdheid
laat varen.
II Carrozzonne is een groep die stamt uit
1972 en de naam betekent zoiets als wagen-
spelers. Komedianten die rondtrekken
dus. Die overal hun spel kunnen spelen en
niet gebonden zijn aan bepaalde theater-
voorwaarden.
De groep doet aan theater op een wijze
die aan de Amerikaan Bob Wilson doet
denken, op de beste momenten althans.
Want als ik de gehele voorstelling van
bijna twee uur overdenk houd ik maar een
paar positieve indrukken over. Van beel
den die plotseling ontstonden en op zich
zelf vooral uit esthetisch oogpunt boeiden.
Emotioneel doet het werk van II Carrozzo-
ne mij niets. Het duurt me te lang, de
herhalingen van bewegingen en muziek
hebben beslist niet de spanningsuitwer-
king op mij die ik wel bij Wilson (vooral bij
Einstein on the beach) heb ervaren.
Studi per ambiente is een verzameling
wisselende beelden, ondersteund door mu-
i
Amsterdam, Singel 508.
F AMSTERDAM. In een hoekje, wat
enzaam terzijde van de geanimeerdheid
>an het publiek vooraf aan de voorstel-
ing, zit een donkerharige vrouw, zonne
bril op, los dichtgeslagen zwarte bontjas
'.an, daaronder naakt. Een voorproefje
imHBB ban wat gaat komen in het theater. Dins-
lagavond, Mickery, de première van Studi
ler ambiente. De Italiaanse groep II Car-
■ozzone met theater als beeldend kunst
element. Voorde vertaling van de titel van
de produktie leent het Engels zich het
best: Studies for an environment staat er
achter het Italiaans in het programma-
irukwerk. Een raak Nederlands equiva
lent voor environment is lastig, in elk
geval gaat het om kunstuiting op het
beeldende vlak waarbij zoveel mogelijk
omgeving betrokken wordt.
ziek en licht met als achtergrond een wit
gekalkt stuk kamer met midden en opzij
deuren. Overal zijn tl-buizen die naar
smaak aan zijn of niet. Er worden in de
voorstelling veel soorten muziek gebruikt,
waarvan sommige steeds repeterend. Bin
nen het geheel zijn mannen en vrouwen
geïntegreerd aanwezig. Mooi als beeld, on
duidelijk waarom iets gebeurt. De samen
hang van wat er te zien valt is mij niet
duidelijk geworden. Het is allemaal heel
beeldend, maar komt soms rommelig tot
stand. Een dramatische samenhang zie ik
er niet in en al< m’n gedachten in de
richting van Bewth gaan, wint de laatste
gemakkelijk op punten. De Italianen blij
ven tm. 21 mei in Mickery.
KO VAN LEEUWEN.
Nou moe, gezellige pinksterdrukte en
feestelijke moederdag tegelijkertijd:
een extra reden voor
'n Fleurop bloemengroet.
I leurop Interflora staat er
voorin.
Koninginnegracht 135,
Den Haag.
Voor het overige werkt de groep op een
aanstekelijke, professionele manier haar
arsenaal aan covers en close-harmony
songs af. Twee zaken vallen daarbij op: de
hele muzikale geschiedenis van de groep
komt ditmaal aan bod en het gebeurt op
een minder krampachtige wijze, losser,
vrijer en door de bank genomen zelfs wat
statischer.
Mogelijkerwijs is het een
geval van beroepsdeforma
tie, ingebracht door came
raman Ben Tenniglo, die
ten slotte in de reclamefilm
is opgegroeid. Maar het is
natuurlijk de taak van de
regisseur om zoiets kritisch
te begeleiden. Van de ande
re kant is het juist deze
cameraman die Dorres
teijn op zijn knieën zou mo
gen bedanken, want als ik
uit desnoods mijn tenen
nog een reden zou willen
halen om toch nog bezichti
ging van „Nacht zonder ze
gen” aan te bevelen, dan
was dat om wille van de
superieure fotografie (zo
wel in binnen- als buitenop
namen) van Ben Tenniglo.
-
t Scène uit Studi per ambiente door II Carrozzone in Mickery gespeeld, (foto Bob van
Dantzig)
Dorresteijn heeft gepro
beerd daar een romanti
sche thriller van te maken,
losgekoppeld van de histo
rische John Christie en
diens seksuele defecten. En
dan getransponeerd van
Londen in de oorlogsjaren
naar het hedendaagse Ne
derland. Een produktie van
bescheiden omvang met
veel studio-opnamen, wei
nig acteurs en sowieso geen
ster. De hoofdrollen wor
den gespeeld door Geert
Tijssens (die voor deze film
zijn dankbare functie bij
de toneelgroep Theater als
DEN HAAG. „Naar Spanje geweest
zeker" klinkt het als (een door de zon)
bruin gebrande koffiedame zich door het
wachtende publiek in het Congresgebouw
een weg zoekt naar de plaats waar zij haar
emplooi uitoefent. „Nee, hoor knul” dient
zij in sappig Haags van repliek, „gewoon
Scheveningen”. Inderdaad, we zouden
haast vergeten erbij stil te staan, maai
zelfs in deze contreien nadert het zomer
seizoen met rasse schreden. Het altijd in
en in keurige publiek dat op de concerten
van The Manhattan Transfer afkomt, was
er dan ook al enigszins op gekleed.
Amstelveen, Winkelcentrum Binnenhof.
Haarlem, Winkelcentrum Schalkwijk.
Hilversum, Winkelcentrum Hilvertshof.
Leidschendam, Winkelcentrum Leidsenhage.
in de scènes waarin huis
naaister Femke Boersma
haar sullige zwager laat
passen voor een zelf te fa
briceren blazer. Maar wie
meent alvast de toonaard
te ruiken van de huiska-
mersatiriek waar Neder
landse filmers soms zo ver
tederend mee kunnen zijn,
zal bedrogen uitkomen.
Ook dat krijgt Dorresteijn
niet effectief op het doek,
zoals hij ook alleen met on
handige nadrukkelijkheid
de door sponsors afge
dwongen close-ups van au
to- en tabaksmerken te ver
werken weet. Het is echt
lang geleden dat je bij het
zien van een Nederlandse
film zo vierkant tegen stuk
ken commercials opbotste
als nu bij „Nacht zonder
zegen” het geval is.
„Nacht zonder zegen” is
een filmbewerking van de
roman die Johan Fabricius
had geschreven als een re
flectie op de geruchtma
kende optredens van de
Londense vrouwenmoor
denaar John Christie tij
dens en kort na de oorlog.
Dat Dorresteijn daar al zijn
filmthema uit gedestilleerd
had, was eigenlijk nog zo
onaardig niet: een man die
ooit werd veroordeeld we
gens het min of meer per
ongeluk doden van zijn
vrouw, is daar jaren later
nog dermate door aange
slagen, dat juist daardoor
de fatale omstandigheden
worden samengedreven
die hem voor een tweede
keer een vrouw laten do
den, en nog wel een vrouw
van wie hij houdt.
zodanig overtuigend, dat je
haar de dood in het privé-
zwembad van harte gunt.
Voor Geert Thijssens vind
je het tijdens het kijken
naar „Nacht zonder zegen”
in stijgende mate jammer
dat hij voor deze filmrol
zijn leuke baan bij Theater
er aan gegeven heeft, want
er is voor hem geen eer aan
te behalen geweest. Als de
gekwelde moordenaar te
gen wil en dank slaagt hij
enkel in de momenten dat
hij niets hoeft te zeggen er
in iets van interesse los te
peuren. Want zijn fysieke
uitstraling werkt best,
maar zijn dialogen komen
er hopeloos gekunsteld en
overgecultiveerd uit. Het
geen misschien minder met
zijn acteerkwaliteit heeft te
maken dan met het feit dat
men niet met direct geluid
heeft gewerkt, maar de dia
logen later heeft ingespro
ken, hetgeen een dodelijk
gordijn van hoorspel-„rea-
lisme” over de film getrok
ken heeft.
Het is boven alles het ont
breken van zelfs het ge
ringste flintertje spontani
teit, waardoor „Nacht zon
der zegen” zo mateloos irri
teert. Ingrid de Vos bij
voorbeeld, een mooie en
mogelijk zeer getalenteer
de actrice, loopt reddeloos
dood op de opgeschroefde
levenslust, hipheid en on
bevangenheid die ze veron
dersteld wordt uit te stra
len, op basis van de meest
treurige gedragingen en ge
vatheden die het draaiboek
haar had aangereikt. De
rillingen lopen je daarvan
over de rug. Daarvan en
niets van de beoogde sus-
pense-effecten die Dorres
teijn zich, als bewonderaar
van Hitchcock en De Pal
ma (zegt-ie zelf), gedacht
had. Het is inderdaad dat
ontzettend slechte draai
boek (geschreven door
Dorresteijn, in samenwer
king met producent Henk
Bos) waarin de kiem ligt
voor alle ellende.
Hoe kun je als toeschou
wer ooit in spanning ge
bracht worden over het wel
en wee van personages die
in de dialogen bejegend
worden als resp. „knuffel
tje” (Geert Thijssens), „tak-
kewijf” (Helen Hedy),
„flodder” (Ingrid de Vos),
„moeder overste” (Femke
Boersma) en „rare Span
jool” of „ouwe stierenvech
ter” (Basilio).
Truttigheid is troef in de
ze film, waarin alleen van
aannemelijkheid sprake is,
betekent stopzetting van een belangrijk
subsidiegedeelte, ongeveer vijftienduizend
gulden”.
De scholen kunnen een produktie bestel
len en kregen daar dan in het verleden
gemeentelijke subsidie voor. Een en ander
werd geregeld via de Werkgroep Kreatieve
Vorming, samengesteld vanuit de scholen.
Diezelfde Werkgroep heeft nu aan B. en W.
het advies uitgebracht voortaan de aan
dacht te richten op het lager onderwijs. De
subcommissie toneel kwam er wat laat
achter, B. en W. hadden het advies van de
Werkgroep Kreatieve Vorming al snel op
gevolgd, en terugdraaien was er niet meer
bij. Sterke aandrang is er van progressieve
zijde nog in de commissie kunstzaken uit
geoefend. PPR-raadslid Paul Platt sprong
diverse malen in de bres maar bleef daar
eenzaam en alleen. Dat betekent ontevre
denheid op de scholen, waar het verwijt
Het instrument, dat een bereik heeft van
37i octaaf volledig chromatisch, werd 13
jaar geleden aangekocht door uitgeverij
De Bezige Bij, waarna het in oktober 1968
ter gelegenheid van de boekenmarkt in de
RAI ten doop werd gehouden.De uitgeve
rij kon de hoge kosten van het instrument
niet dragen en dus werd enkele jaren gele
den besloten tot het oprichten van een
stichting The Busy Drone „De bezige
dar”), die zou proberen voldoende gelden
aan te trekken voor de aankoop, restaura
tie en het goed laten functioneren Van het
instrument.
Het benodigde is bijeen gebracht dank
zij giften van CRM, het Prins Bernhard
Fonds, het Amsterdams Fonds voor de
Kunst en andere subsidiënten. Met de di
rectie van het Stedelijk Museum is over
eengekomen dat het museum het orgel zal
huisvesten en zorg zal dragen voor het
functioneren.
Verwacht mag worden dat The Busy
Drone een actieve toekomst tegemoet gaat.
Niet alleen is de technische outillage van
het instrument behoorlijk compleet. Naast
een repertoire van mars- en dansmuziek,
dat van ouds bij het orgel behoorde, heb
ben de initiatiefnemers een repertoire toe
gevoegd van enerzijds Barokmuziek, die
destijds al voor automatisch orgel geschre
ven werd en anderzijds muziek van tijdge
noten die speciaal voor de Busy Drone
gecomponeerd hebben. Tot de nieuwe mu
ziek behoren werken van Willem Breuker,
Misha Mengelberg, Louis Andriessen en
Gilius van Bergeyk.
De film krijgt donderdag
een zevenvoudige pre
mière.
ledingen zijn fans heeft, maar wel in alle
leeftijdscategorieën.
Dinsdagavond overheerste het Haagse
bestanddeel in het publiek en dus de nuch
terheid waarmee de verrichtingen op het
podium bekeken wordt. Wat dat zeggen
wil, daarvan kan menige artiest getuigen.
Na elke song, elk nummertje weerklinkt
dezelfde beschaafde, maar stugge respons.
Vriendelijk, beleefd en bovenal welwillend
gereserveerd.
Ook het zo op stemming werkende amu
sement van Manhattan Transfer, waarvan
de stijl en klasse nog meer zichtbaar wor
den naarmate de communicatie met het
publiek wil vlotten, heeft er onder te lij
den. Leider Tim Hauser geeft aan het eind
van de eenmalige, anderhalf uur durende
show eerlijk toe, dat zijn groep er tijdens
de pauze nog niet in geloofde.
Dat The Manhattan Transfer het gebeu
ren toch boven de dodelijke beklemming
uit weet te trekken, heeft het te danken
aan de teamgeest en aan het feit dat de
eenheid groter is dan de som van de delen.
Hoezeer ook individuele bekwaamheden
als gebruikelijk kunnen worden ontplooid.
Als gebruikelijk, want Transfer trad hier
eerder op in februari van het vorig jaar en
later in het najaar ’77 tijdens de grote actie
van het Wereldnatuurfonds.
Tim Hauser, Alan Paul, Janis Siegel en
Laurel Massé hebben bij die gelegenheid
een verpletterende indruk gemaakt met
hun lichtelijk theatrale weergave van
songs uit de jaren dertig en vijftig.
Stijl, gekenmerkt door kleding, dans en
perfectie, is het grootste kenmerk van het
kwartet, dat zich dit keer door een vrij
elektrisch ingestelde, maar superieure
vijfmans band laat begeleiden. Mede door
die instrumentatie worden er nu een paar
schuchtere aanzetjes gedaan tot een ver
breding van het repertoire tot de meer
eigentijdse (soul)ballad, maar het blijft bij
You’re my Heart’s Desire en You know
what I mean.
Het is een gegeven dat
gebaseerd schijnt op de
waarschijnlijkheidsbere
kening: iemand bijvoor
beeld die net een auto-on-
geluk heeft meegemaakt,
schijnt daarna relatief ook
meer kans te hebben op
een tweede ongeluk dan
iemand anders op een
eerste.
plotseling en radicaal afgelopen zou zijn.
De contacten met de scholen zijn prima en
wat de scholengroep doet is bij iedereen
als positief onderkend. We hebben een
jaar moeilijkheden gehad, waardoor we
toen geen programma konden bieden,
maar nu alles weer goed gaat laat Haarlem
het afweten. Het besluit van B. en W.
supervisor van de school
programma’s moest opzeg
gen) en de Vlaamse actrice
Ingrid de Vos. Geert speelt
de recidivist-in-de-dop en
Ingrid zijn aanstaande
tweede slachtoffer. Helen
Hedy speelt in flash-backs
de vroegere echtgenote met
wie het noodlottig was af
gelopen. Femke Boersma
is de begripvolle en mooie,
gevoelens cultiverende
schoonzus, bij wie de
hoofdpersoon na het uitzit
ten van zijn straf op ka
mers gaat wonen. De
Utrechtse flamengodanser
Basilio speelt een be
vriende schilder die voor
de komische noten in de
geschiedenis diende te
zorgen.
Van dit gezelschap heeft
alleen „femme fatale” He
len Hedy redelijk profijt
van haar werk. Ze kliert
(ADVERTENTIE)
TUINPROBLEMEN?
Wijs heeft alles om tuinproblemen in een handomdraai op te
lossen. Loop eens binnen bij een van onze
5 tuinspeciaalzakenvoor een seizoen met méér tuinplezier!,
Barbecue/Bloembakken/Tuinboeken/Broeikassen/
F onteinen/Gazonverzorging/Tuingereedschap/
Maaimachines/Meststoffen/ i
Tuinmeubelen/Tuinver lichting/Zaden/ I
Zonnewijzers
