Randy Newman heeft grote moeite met schrijven van songs
LEOLUX
n
kI
Kunstenaar wil af van
foute beschuldiging
Residentie Orkest komt in juni naar Haarlem
Toernee steunt muziekserie
Friends Roadshow vrolijk
in nonchalante charme
en/sta"1
meubel
A-1EF
Auto-
intelligent...
Koffie Hag
probleemloos
lekker!
5?
Nederlandse kunst
Niet te versmaden.
over natuur op
Biënnale Venetië
Echte boter op tafel,
hoor dames!
Of je ’t nou voor het
lekker doet, voor de
natuurlijke vitaminen of
gewoon voor de
gezelligheid.
donderdag
door John Oomkes
Jango Edwards zorgt voor de beste momenten
Genoegdoening moet meer zijn dan correctie
Metropolis
17
19 7 8
M E I
1 8
Aw -1^^-
BRUSSEL. Onder de zwaar-metalen ballen van het
nog immer indrukwekkende Atomium in Brussel speelt
zich zo nu en dan een stukje Belgische tv-historie af. De
BRT staat nog wat in de kinderschoenen, getuige de
kneuterigheid waarmee de repetities van het totaalpro
gramma Bij nader inzien zich afspelen in het Ameri
kaans Theater. Ach, totaalprogramma? Presentator Jo
han Anthierens de man die volgend seizoen samen
met Mies Bouwman een programma voor de Vlamingen
gaat maken functioneert zonder publiek tijdens de
„generaal” al helemaal niet.
U vindt
die zitmeubelen
bij
KUNST
Het is enkel ijdelheid te denken dat ZL
je muziek de wereld kan veranderen
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllflllllllllllllllllllllllllll
(ADVERTENTIE
altele-
nmas
t.
Zoon,
(ADVERTENTIE
dster-
(ADVERTENTIE
voor
r, co-
(Van onze kunstredactie)
(ADVERTENTIE.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
it, po
lijk
w.
leder-
fami-
f pro-
oetin-
erie.
de
erie.
t'ond
nder
>ren:
Edwards is de grote stimulator achter de
Friends Roadshow, een groep die al heel
wat jaren in ons land optreedt, oorspron
kelijk uit Engeland komt, maar nu een
internationale theatercommune in Am
sterdam gevormd heeft. Het nieuwe pro
gramma, waarmee de Friends ook op het
komende Festival of Fools in Amsterdam
te zien zullen zijn, heet Baloney. Het zijn
losse sketches, vaak parodieërend be
doeld, niet maatschappij-kritisch, wel erg
amusant.
Eenmaal in de paar weken
wordt de vrijwel voltallige bur
gerbevolking van enkele Vlaam
se dorpen en gehuchten geïnvi
teerd naar de grote, overwegend
franssprekende stad te komen,
waar de bloemetjes zaterdagmid-
dags flink worden buitengezet
en het feitelijke quizprogramma
Bij nader inzien een jolig besluit
betekend voor een dagje buiten.
De naam totaalprogramma ont
leent enig gewicht aan het feit
dat Jan Cremer en Randy New
man er een aandeel aan hebben.
Het optreden van de Friends Roadshow
is van wisselend niveau. Voorals als Jango
Edwards binnen de scène staat zijn er
uitermate sterke momenten. Hij is een
fenomeen en heeft minimale middelen,
soms is het vertrekken van een spier al
genoeg, om de aandacht geheel naar zich
toe te trekken. Zijn optreden heeft door
een timing vol raffinement ook iets rustge
vends. Daarnaast is Edwards eigenlijk de
enige die zijn nummer echt afmaakt, bij de
anderen mankeert het aan die afwerking.
Newman haalt in de kleedka
mer achter de studio een hand
doek over zijn gezicht. „Mm, je
hebt gelijk. In de States zijn er
velen die absoluut niet willen gel
oven dat een nummer als Short
People eigenlijk een stukje zacht
moedige satire is. Natuurlijk wil
ik niet uithalen naar de mensen
die letterlijk klein zijn; het gaat
om de kleine man die in alles, met
name het geestelijke onderont
wikkeld is. En dan nog stel ik me
in zo’n song op een lijn met hen.
Ik kijk niet neer. In Nederland
komt die satire over. Ik hoop al
tijd dat dat komt omdat men
daar open staat voor een progres
sieve kijk op de samenleving.
Ook niet iedereen natuurlijk,
maar dat geloof ik nou eenmaal
graag.”
De waardering voor het buiten
beentje Newman is niet onlangs
AMSTERDAM. Deventer, Haarlem, Groningen, Leeuwar
den, Rotterdam, Den Bosch, Middelburg en Arnhem zijn de
plaatsen die het uit Den Haag afkomstige Residentie Orkest
aandoet op zijn eerste toernee door ons land, van 31 mei tot en
met 10 juni. Het optreden in het Haarlemse Concertgebouw valt
op vrijdagavond 2 juni. De concerten worden gehouden' ter
begeleiding van Muziek onder woorden, een bijzondere muzie
kuitgave van Kluwerpers BV die in woord, beeld en klank een
compleet overzicht beoogt te geven van drie honderd (menselij
ke en niet-menselijke vormen van) muziek).
De uitgave is in zoverre uniek, omdat nog niet eerder een
cursusachtig naslagwerk is geproduceerd van ruim 1400 pagi
na’s dat bestaat uit 24 maandelijkse afleveringen. Uniek ook,
omdat Kluwer zich tot nu toe niet of nauwelijks met muziekuit
gaven bezig hield.
Uit een onderzoek onder lezers van Kluwer-bladen was geble
ken dat er vrij geregeld naar klassieke muziek werd geluisterd.
Bovendien was er een vrij grote „honger” naar informatie over
Newman, peinzend: „Ik weet
het niet. Ik schrijf over de kleine
man, over zijn fouten, tekortko
mingen, illusies en vooroordelen.
Veel kleine mannetjes geloofden
in de jaren zestig aan een beter
toekomst. Ik kon dat niet op een
of andere manier. Ben te ironisch
ingesteld om daar in te kunnen
geloven. Maar ik hield van dege
nen die het wel deden en eigenlijk
zou zo’n houding de algemene
situatie vandaag de dag ten goe
de kunnen komen.”
„Muziek, cultuur in het alge
meen weerspiegelt een bepaalde
tijd. Tolstoj bijvoorbeeld, was
een van de ongetwijfeld grootste
Russische schrijvers, met een ge
weldige stijl, maar zijn politieke
en maatschappelijke opvattingen
zijn niet eens practisch toe te
passen. Dostojevski, toch een
prachtig schrijver, was zo behou
dend als wat. Die wilde als mo
narchist alleen maar het toenma-
Die lijst staat afgedrukt in het proef
schrift „Kunst in crisis en bezetting”,
waarop de Utrechtse historicus dr. H. Mul
der in januari van dit jaar promoveerde.
Nadat het proefschrift was verschenen
schreef prof. Esser aan de auteur dat hij
weliswaar een subsidie van de bezetters
aangeboden heeft gekregen, maar dat hij
per brief voor de eer bedankte.
Dat geldt dan vooral voor de
artistieke kant vertelt Randy
Newman. Ter ondersteuning van
het feit dat zijn liedjes maat
schappelijk misschien hoogstens
een marginale betekenis kunnen
hebben, speelt hij enkele uren
later als iemand die voor pauze-
muziek zorgt in een Vlaamse tv-
quiz. „Short people are just the
same as you and I”. Zelfs de
BRT-mensen begrijpen de strek
king van die boodschap niet.
„Dat is niet altijd het geval. Op
het album Good old Boys had ik
geen moeite met Rednecks en
Alabama. Ik wist precies wat ik
daarin wilde zeggen. Het conser
vatisme tonen. Little Criminals
was moeilijker, zonder de steun
van mijn manager had het ook
veel langer geduurd voordat ik
weer een studio opgezocht had.
Ik ben een echte baby, een drei
nend klein kind als ik moet
schrijven. Het is iets psychisch, ik
sta dan onder grote spanningen.
Als het dan tenslotte lukt, dan
heeft het iets van een bevrijding.”
lige behouden. En dat is dan no-
tabene een groot denker!”
afgaan op informatie die hij had geput uit
de archieven van het voormalige departe
ment van volksvoorlichting en kunsten.
Dit departement vervulde volgens hem in
de bezettingsdagen de functie van een na
tionaal socialistisch propaganda-instituut.
„Met subsidies trachtte men bekende kun
stenaars te paaien in de hoop sympathie te
wekken voor de nieuwe orde”, aldus mr.
Voetelink.
Hij betoogde voorts dat zijn cliënt nu de
geschiedenis ingaat als iemand die geld
heeft aangenomen van een NSB-instituut
Hij eiste dat de uitgever overgaat tot het
drukken van een rectificatieblad dat moet
worden verzonden aan alle boekhandela
ren en bibliotheken die het proefschrift
hebben afgenomen. „Mijn cliënt wil geen
schadevergoeding, maar hij wil de ge
schiedenis ingaan als een rechtschapen
Nederlander”, zei hij tenslotte.
Volgens mr. H. J. M. Boukema, die voor
dr. Mulder en zijn uitgeverij optrad, heeft
de gewraakte lijst niets te betekenen. „In
die lijst staan namen van kunstenaars die
van de bezetters een subsidie kregen aan
geboden, het waren pogingen om kunste
naars te paaien. Je kunt niemand kwalijk
nemen dat hij door de bezetters is bena
derd en het kan dus ook niet als collabora
tie worden aangemerkt”.
De verdediger meende dan ook dat Mul
der en Het Spectrum geen onrechtmatige
daad hebben gepleegd en dat Esser geen
schade heeft geleden. Wel heeft de uitge
ver volgens hem besloten in de tweede
druk van het proefschrift achter Essers
naam te vermelden dat de subsidie door
hem is geweigerd. Dit besluit is genomen
nadat de weigeringsbrief van Esser uit de
archieven tevoorschijn kwam. Daarnaast
overweegt Het Spectrum om via het ANP
een persbericht te verspreiden waarin de
zaak uit de doeken wordt gedaan.
Tegenpleiter mr. Voetelink is echter van
mening dat zo’n persbericht op zich geen
publiciteitswaarde heeft. Hij bleef vast
houden aan zijn eis dat er alsnog een
rectificatieblad in de reeds verspreide boe
ken moet worden gevoegd. Volgens de
uitgever is dit echter geen haalbare kaart
omdat de boekhandelaren niet kunnen
worden verplicht dit blad in té voegen.
Bovendien zijn de boeken allemaal in plas
tic verpakt, zodat ze zouden moeten wor
den opengesneden.
Rechtbankpresident mr. Van Dijk vroeg
zich af of het niet effectiever zou zijn een
rectificatie in de kunstenaarsvakpers te
publiceren.
Uitspraak vrijdag 26 met
nma
21.55
1 het
speel-
jdag
i een
vaar
ikte.
Het gesprek wordt toegespitst
op zijn aandeel daarin. Newman:
„Het zou fijn zijn als je wist dat je
wat kon bereiken met het schrij
ven van songs, maar daar geloof
ik niet in. Mijn aandeel is zelfs
niet marginaal te noemen. Het is
enkel ijdelheid te denken dat mu
ziek de wereld kan veranderen.”
„Nou heb ik onlangs een boek
gelezen waarin gesteld werd dat
de Duitse cinema’s van voor de
tweede wereldoorlog eigenlijk de
verschrikkelijke gebeurtenissen
op een of andere manier hebben
zien aankomen. Dan heb ik het
over films als Metropolis en zo. Ik
weet het niet. Misschien is dat in
bijzondere situaties mogelijk.
Soms zou ik wel willen dat ik
geen songs schreef, maar schreef
of filmde. Het kost me grote
moeite om mijn gedachten op een
bevredigende manier in een lied
je te concentreren.”
serie.
3 Do-
latief
19.45
20.15
:onin-
kable
Jour-
-serie
20.15
20.45
rnaal.
ommt
speel-
azine.
tover-
York,
hun „hobby”; die behoefte was er met name onder de groep
mensen die wat vaker naar Hilversum IV (klassieke zender)
luisteren en af en toe eens een condert bezoeken. Men wilde
graag meer te weten komen over componisten, muziekgeschiede
nis, (het gebruik van) instrumenten en over de samenhang tussen
muziek en andere cultuurstromingen.
„Muziek onder woorden” is chronologisch van opzet en begint
in de tijd dat alleen de natuur nog maar muziek voortbracht.
Verderop komen de meest primitieve instrumenten aan de orde,
de Gregoriaanse gezangen, de verschillende muziekstromingen,
tot Stockhausen, Berio en de andere eigentijdse componisten toe.
Het programma dat het Residentie Orkest op zijn toernee door
hpt land geeft, bestaat uit werken van Mozart, Tsjaikovski,
Mahler en Stravinski. Het orkest staat onder leiding van Willem
Frederik Bon, die van het begin af aan enthousiast aan de opzet
van „Muziek onder woorden” heeft meegewerkt. Hij vindt dat
muziek toegankelijker moet worden gemaakt en dat musici van
hun voetstuk af moeten en gewoon duidelijk moeten maken wat
muziek is en wat musici doen. De concerten worden vooraf dan
ook uitvoerig toegelicht. Solistische medewerking zal er zijn van
de zangeressen Linda Finnie en Glenys Linos.
5 Re
naal.
0 Ac-
istern
rnaal.
mis-
23.00
naga-
(The
Jour-
d op
,Die
uur)
lant-
ider
n op
erin
:atie
.■visie.
0 Tv-
20.00
azine,
tnent-
23.00
■naai.
Joe
ïilli-
:elij-
wor-
iziek
wor-
e re-
rdag
13.02
Koningstraat 19-21
telefoon 023-326063 Haarlem J
De Friends zijn vaak slordig in hun
optreden, maken een zeer nonchalante in
druk, maar ik geloof echt dat juist daar
hun charme uit voortkomt. Soms zijn er
momenten die boven het wat kolderieke
niveau uitsteken. Zoals dat van twee ab
surd uitgedoste wezens die gekke fratsen
uithalen met een lange dikke buis. Of
tijdens de filmparodie Hollywood jaren
twintig, waarbij briljant de draak gesto
ken wordt met de onwaarschijnlijke film-
conversatie uit die jaren. Op zulke momen
ten laat het gezelschap zien tot meer in
staat te zijn dan alleen maar beginnend
clownswerk.
Voor wie zich onbekommerd wil amuse
ren kan een avondje Friends Roadshow
geen kwaad. In het programma zit ook wat
punk-met-een-knipoog en een stukje uit de
rockmusical Billy Spears die de groep aan
het maken is. Billy Spears gaat over het
leven van Shakespeare. Woensdagavond
werd er één scène uitgedaan, maar dat kan
vanavond weer anders zijn, de Friends
leggen zich met hun programma’s nooit
exact vast. Ze zijn ook vrolijk genoeg om
met de muzikale hulp van het aanstekelijk
musicerend vijfmans orkestje nog wat met
u na te dansen. Vanavond herhaling.
KO VAN LEEUWEN.
„Er wordt tegenwoordig veel
minder gesproken over de ach
terstand van minderheidsgroe
pen of de noodzaak om de demo
cratie te verbeteren. In mijn land
toch een van de welvarendste
is er nog steeds een grote ar
moede, de zwarte mensen hebben
nog steeds weinig in te brengen.
Ik heb een grote bewondering
voor hen die proberen die situatie
te veranderen. Ik hou van de
mensen die zo dwaas waren in de
jaren zestig te hopen op een bete
re toekomst.”
DEN HAAG (ANP). Nederland neemt
deel aan de Biënnale van Venetië die 2
juli wordt geopend. De Nederlandse in
zending omvat werk van vier kunstenaars
die uitsluitend of soms met de natyur
werken.
Het algemene thema van de Biënnale is
„Van natuur tot kunst - van kunst tot
natuur”. Als inleiding hierop wordt een
tentoonstelling ingericht in het centrale
paviljoen over de relatie tussen kunst en
natuur in de kunst van deze eeuw.
De Nederlandse bijdrage is samenges
teld op advies van de commissie beeldende
kunsten buitenland van het Ministerie van
CRM. Douwe Jan Bakker is er met „een
vocabulaire beeldverzameling in het IJs
landse landschap” die eerder in het rijks-
museum Kröller-Müller op de Hoge Velu-
we te zien was. Van Sjoerd Buisman zijn er
projecten gekozen die hij de laatste jaren
al heeft uitgevoerd.
Hans de Vries laat de neerslag zien van
zijn werk als boer door middel van zoge
naamde stijgbeelden. Krijn Giezen voert
in tegenstelling tot de anderen, een project
uit dat hij speciaal voor Venetië heeft
bedacht. i
HAARLEM. Waarschijnlijk komt het door mijn zwak voor de manier waarop de
„fooi” Jango Edwards zich in het theater manifesteert, dat ik toch erg geniet van zo’n
programma waarmee de Friends Road-show Jcomt. Twee avonden doen de Friends de
Toneelschuur aan en woensdag was hun eerste optreden daar. Zoals gewoonlijk een
mengelmoes van vrolijke onordelijkheden waarbinnen toch beslist een zekere discipli
ne aanwezig is. Maar vóór alles is het een groep theaterdwazen, niet voor niets wordt
Jango Edward de vader van het Festival of Fools genoemd.
gekomën en alleen maar te dan
ken aan het hoge niveau van zijn
recente album Little Criminals.
Al veel eerder viel het lastig toe
gankelijke, maar bloedserieuze
fenomeen in ons land op. De be
wondering gaat eigenlijk terug
naar de tijd dat de componist
zijn orkestraal-gezwollen Randy
Newman creates something new
under the Sim en het 12 songs
album liet verschijnen. Ook veel
ouderen bleken de verstilde en
venijnige kracht van zijn liedjes te
waarderen. Het probleem bleef
echter hem te plaatsen. Als com
ponist, maar ook als mens.
In de eerste biografie die New-
man’s platenmaatschappij aan
het eind van de jaren zestig uit
gaf, omschreef de man in kwestie
zichzelf als „iemand die eigenlijk
nooit iets wilde doen. Echt waar.
Beslissingen die mij betreffen
zijn altijd voor mij in plaats van
door mij genomen. Het is veel
gemakkelijker zo.” In die tijd viel
zo’n onomwonden luiheid en be
rusting niet in goeie aarde. De
meeste persmensen reageerden
toen geshockeerd op een dergelij
ke uiting van gebrek aan vertrou
wen aan de toekomst.
Nu is dat allemaal wat anders
geworden, vertel ik Newman.
Veel van zijn leeftijdgenoten
(Randy is 34 jaar) zijn schijnbaar
even onverschillig als hij, verlie
zen hun ambitie omdat de maat
schappij nu eenmaal wat starter
functioneert dan waar ze tien
jaar geleden op hadden gehoopt.
Newman reageert geprikkeld op
de vraag of hij zijn eigen gemoed
stoestand niet veel meer weer
spiegeld vindt dan vroeger. „Ja,
ja ik heb je perfect begrepen.
Allereerst, ik ben nog altijd zo als
toen ik begon. Lui, weinig zelf
vertrouwen als het erop aan
komt mezelf te bewijzen, maar
gelukkig (hij lacht en zet zijn bril
af) wel eerlijk.”
UTRECHT (ANP). De Amsterdamse beeldhouwer en hoogleraar aan de Rijks-
academie voor Beeldende Kunsten, prof. V. P. S. Esser, heeft er woensdag in Utrecht
tijdens een kort geding bezwaar tegen gemaakt dat zijn naam voorkomt op een lijst van
kunstenaars die in de oorlog van het toenmalige departement van volksvoorlichting en
kunsten een subsidie hebben ontvangen.
Eerstgenoemde schokt de Zui
derburen alleen al door zijn hoofd
in beeld te brengen. Laatstge
noemde zou ze gezien zijn bijten
de tekstmateriaal geshockeerd
moeten achterlaten, maar voor
de combinatie van een hees en
loom stemgeluid en beperkt pia
nospel klinkt een fatsoenlijk,
maar bescheiden applaus op.
Nummers als Short People en de
hartezucht Let’s drop the Big
One now roepen minder weer
standen op dan in de Verenigde
Staten waar inderhaast gevorm
de belangenverenigingen van
mensen met een gering postuur
in enkele gevallen radiostations
wisten te bewegen tot een boycot
van Short People.
Randy Newman, die al jaren
lang met een bijtend en zorgvul
dig pennetje het leven van de
kleine man beschrijft, wordt
door de oudere generatie thuis
eigenlijk nauwelijks begrepen. In
Nederland ligt dat anders. Een
concert in Amsterdam, zowel
vanavond als komende dinsdag
avond speelt hij in het Amster
dams Concertgebouw (voor dat
laatste extra concert zijn nog en
kele kaarten verkrijgbaar), is
zoiets als een thuiswedstrijd.
Coffeïnevrij bekomt je beter... dus
Omdat coffeine smaak
noch geur heeft, geniet
je bij Hag van het volle
aroma en de pittige smaak
Hag is gewoon beter voor je
Koop niet "zomaar" een
gebruikte auto.
Let liever op het A-1 embleem.
Bij uw Ford-dealer! Elk merk.
Van binnen en van buiten
geïnspecteerd en gerevideerd.
U koopt zekerheid
en betrouwbaarheid.
U krijgt dat zwart op wit op 'n
ondertekend garantie-bewijs.
Auto-intelligent zijn
Of?D A-1 GARANÏ'®*^
Hierop dook dr. Mulder in de archieven
van het Rijksinstituut voor oorlogsdocu
mentatie (RIVO), waar de brief inderdaad
boven water kwam. Het bleek dat hij niet
'juist was opgeborgen. Uitgeverij Het Spec
trum, die het proefschrift op de markt
heeft gebracht, bood Esser aan in de twee
de druk achter zijn naam te vermelden dat
hij de subsidie heeft geweigerd. Esser nam
hiermee geen genoegen en spande een kort
geding aan tegen dr. Mulder en Het Spec
trum.
De raadsheer van Esser, mr. H. M. Voe
telink, betoogde tijdens het geding, dat
diende voor rechtbankpresident mr. V. J.
A. van Dijk, dat Mulder geen enkele aan
wijzing had, dat de gegevens over Esser
juist zouden zijn. „Er is geen aanvraag
voor een subsidie in de archieven gevon
den en ook geen kwitantie dat deze is
uitbetaald”, zo zei hij. Volgens de raads
man had Mulder nooit zonder meer mogen
A- Filmpa
rodie van de
Friends
Road Show
met links
Jango
Edwards.
ir Randy Newman: „In de Verenigde Sta
ten zijn er velen die absoluut niet willen
geloven dat een nummer als Short People
eigenlijk een stukje zachtmoedige satire
is”
■s
