j
„We maken geen extreem programma’
L3
pagina
I
„Ot. en hoe ziet het nou metSien
door
Wouter
Hendrikse
Vaste tv-avonden
Ontslagen
Koningsserie
In de bouw
Barbapappa
Juridische discriminatie
Niet serieus
Nederland is geen welvaartstaat vinden de dames Trix Betlem en Marijke
Rawie, die aan het vrouwen-emancipatietelevisieprogramma „Ot.en hoe zit het
nou met Sien”, meewerken. Trix Betlem en Marijke Rawie komen tot die conclusie
omdat de vrouw nog steeds achtergesteld is, bij het normaal functioneren in het
jrbeidsproces. „De vrouwen zijn het grote reserve-leger aan arbeidskrachten,
ïenminste als de economische conjunctuur gunstig is. Als het slechter gaat met
ie economie zijn de vrouwen het eerst de klos. We zitten in hetzelfde schuitje als
de gastarbeiders. Als ze ons nodig hebben worden we met open armen
ontvangen, maar als de economie slechter gaat mogen we weer naar huis. Dit
gegeven dreigt zich keer op keer te herhalenNiettemin hebben Trix Betlem en
Marijke Rawie goede hoop dat dit in de toekomst wel gaat veranderen, want „heel
langzaamaan wordt er over dit probleem op structureel niveau nagedacht.”
-
j
V rouwen
voor elkaar
J-
m-
LL LLl t
ikties
De Windsors op een gekostumeerd bal
gaar-
Barbapapa weer in actie
am
f
een
en te
een
telef.
voor
“rant-
loede
jpna-
gen. Misschien dat er nog wel eens een
beweging komt van mannen om de
race naar de top af te remmen”, zegt
Trix Betlem.
Het College van Televisieprogramma-
leiders heeft het bestuur van de NOS
geadviseerd de vaste avonden op Neder
land 2 in het komende winterseizoen
voor de grote omroeporganisaties vol
gens het gebruikelijke schema te wisse
len. Dit zou betekenen dat begin oktober
van dit jaar de NCRV zou gaan uitzen
den op maandag in plaats van donder
dag, de VARA op dinsdag (nu vrijdag),
de AVRO op donderdag (nu zaterdag),
de KRO op vrijdag (nu maandag) en de
TROS op zaterdag (nu dinsdag). De vas
te avonden van de NOS op woensdag en
van de Evangelische Omroep op dinsdag
zouden gehandhaafd moeten worden
(beiden op Nederland 1), evenals die van
de VPRO op zondag (Nederland 2). Bij
dit schema is nog geen rekening gehou
den met het eventueel verkrijgen van de
status van C-omroep door Veronica, die
dan ook recht krijgt op een televisie
avond per week.
van je hebt toch een mooie kans ge
kregen als vrouw. Net alsof ik heel
dankbaar moest zijn, terwijl ik m’n
werk net zo goed deed als ieder ander.
Als vrouw moet je altijd beter zijn. Je
ziet dat ook bij het promotiebeleid.
Mannen kunnen veel sneller opklim
men. Als een studiohulpje in de loop
der jaren weet op te klimmen tot
regisseur zegt iedereen hoe fantas
tisch dat wel niet is. Als een vrouw dat
doet, zeggen ze van wat wil je ook. Dat
wordt helemaal niet serieus genomen.
Maar „Ot.en hoe zit het nou met
Sien” is geen extreem programma.
is het programma helemaal niet voor.
Je zou kunnen zeggen dat „Ot.en
hoe zit het nou met Sien” er is om de
vrouwen als individuen vrijer te ma
ken”, aldus Trix Betlem en Marijke
Rawie.
iet
n
it
iet
Trix Betlem is getrouwd. Ze werd
om dit feit destijds ontslagen bij Het
Vrije Volk. „Dat was heel normaal
toen. Later kreeg ik een kind. Mijn
hele leven veranderde daardoor. Voor
mijn man niet. Die vond het wel leuk,
maar ging ongewijzigd elke dag ge
woon naar zijn werk. Er is mij eigen
lijk nooit gevraagd of ik dat wel wilde.
Het gebeurde zo omdat het normaal
was. Iedereen deed het. Het zit zo in je
gebakken dat de vrouw het huishou
den doet en de kinderen opvoedt. Ik
werkte me de pest. Totdat ik me ging
realiseren dat het onredelijk was. En
dat ik ook wilde werken en dat de
vader ook wel wat aan de opvoeding
kan doen. Het is voor een kind natuur
lijk niet goed om zijn vader nooit te
zien. Alleen even vlak voordat het
naar bed gaat. Mijn man is toen ook
wat in de huishouding gaan doen”,
zegt Trix Betlem.
Het grote streven van de dames is
echter dat de vrouwenbeweging kan
ophouden te bestaan. Want dan is het
doel bereikt. Gelijke rechten en werk
voor de vrouw. „Maar”, zeggen Trix
Betlem en Marijke Rawie, „het zal
onze tijd wel uitduren”.
Thames Television is begonnen aan
het maken van een nieuwe koningsserie
voor de televisie, ditmaal gebaseerd op
tiet
I,
in de bres
„Ot.en hoe zit het nou met Sien” is
een van de populairste vrouwenpro
gramma’s. Binnenkort gaat het pro
gramma z’n vierde seizoen in. Het
idee voor het programma werd gebo
ren in het jaar van de vrouw. Een
aantal vrouwelijke omroepmedewer
kers vond het vervelend dat er niets
specifieks voor de vrouw op de televi
sie werd gedaan. Vijfendertig om-
roepmedewerksters belegden een ver
gadering wat er eventueel gedaan zou
kunnen worden. Uit die vergadering
kwam een aantal ideeën, waarna er
een brief naar de NOS gestuurd werd
waarin wat plannen stonden. „Het
bleek dat we op het juiste moment
met onze plannen kwamen. Waar
schijnlijk heeft de NOS gedacht van
ach, het is toch het jaar van de vrouw.
Laten we ze maar wat geven. In ieder
geval, het programma kwam er en is
er nog steeds. Het ziet er ook niet naar
uit dat het zal gaan verdwijnen. Wel
zijn we vooral in het begin zeer kri
tisch door onze mannelijke collega’s
gevolgd. Want ook bij de omroep
wordt grof gediscrimineerd.
Wij pretenderen helemaal niet dat we
wel eens gaan vertellen hoe het alle
maal wel moet. Wij signaleren en spe
len in op veranderingen. Daarnaast
kaarten we nog heel voorzichtig din
gen aan. Na afloop van een uitzending
zitten we aan de telefoon. Dan kunnen
vrouwen met ideeën, problemen of
wensen ons bellen en er over praten.
Het voornaamste doel van de eman
cipatie is om de vrouw aan het werk te
krijgen. Desnoods met gedeelde ba
nen. „Individueel wil men dat soms
wel, maar het blijkt in de praktijk
onmogelijk. Massaal kan het echter
wel. Dan moet er een hele nieuwe
werkverdeling ontstaan. Het is flau
wekul om te zeggen dat vrouwen
zwakker zijn. Wij kunnen net zo goed
in de bouw werken. Waarom is de
vrouw nu minder sterk? Omdat ze
nooit zwaar lichamelijk werk heeft
hoeven doen. Maar kijk je op Java,
waar het vrouwen zijn die het zware
werk doen, dan zie je gespierde vrou
wen. En dat komt alleen maar door
training. Dat zou hier in Nederland
net zo goed kunnen. Ik denk dat over
een jaar of twintig de problemen zich
verlegd hebben. Er komen dan voor
zieningen die het mogelijk maken dat
vrouwen werken”, aldus'Marijke Ra
wie.
Toen de vrouwenbeweging de kop
begon op te steken kwamen er al
spoedig vrouwencafés. Gelegenheden
die volstrekt verboden terrein zijn
voor de man. De meeste mannen doen
nogal schamper over deze cafés. Ze
vinden het vreemd dat die vrouwen
daar met elkaar gaan zitten drinken.
De televisieserie „Barbapappaf’ komt
terug op de Nederlandse buis. Het is nu
niet de NOS, die de serie in het verleden
uitzond, maar de VARA die met het
produkt komt. Deze getekende serie
wordt met ingang van 2 oktober op het
scherm gebracht aan het begin van iede
re VARA-uitzending. Deze van oor
sprong Nederlandse serie heeft ook in
het buitenland veel succes geoogst.
Maar niet alleen met werk worden
vrouwen gediscrimineerd. Ook op het
juridisch vlak hebben de vrouwen het
hard te verduren. Marijke Rawie: „Ik
was eens bij een gezin die een rollen-
wisseling in huis hadden ingevoerd.
De vrouw werkte en de man deed het
huishouden. Die mensen hadden zich
niet gerealiseerd dat een dergelijke
omwisseling enorme financiële conse
quenties had. Zo kon de man bijvoor
beeld de rente van de hypotheek van
het huis dat ze gekocht hadden van de
belasting aftrekken. De vrouw die het
werk van haar man had overgenomen
kon dit niet. Het hele gezin was tegen
ziekten verzekerd dankzij het werk
van de man. Toen de vrouw ging
werken moesten ze particulier wor
den verzekerd omdat het salaris van
de vrouw niet meetelde. Dat zijn van
die krankzinnige dingen. Maar ander
som gebeurt het ook. Als een man en
een vrouw beiden werken en de man
gaat dood dan krijgt zijn echtgenote
een pensioen uitgekeerd. Als de
vrouw nu eerder dood gaat dan krijgt
haar man geen cent.”
Wat er volgens Marijke Rawie en
Trix Betlem ook veelvuldig is voorge
komen is geschiedvervalsing. „Eeu
wen geleden speelden de vrouwen een
grote rol in de industrie. Het waren
vrouwen die handenarbeidbedrijven
beheerden. Daar is echter nooit een
letter over in de geschiedenisboeken
geschreven. En zo zijn er nog een
heleboel voorbeelden te noemen. De
mannen schreven de geschiedenis. Ze
hebben ons er gewoon buiten gelaten.
Maar we zijn er nu mee bezig om uit te
zoeken wat de heren geschiedschrij
vers nog meer hebben „vergeten”.
Natuurlijk krijgen we wel eens verve
lende telefoontjes van kerels die ons
uitmaken voor alles wat lelijk is. Maar
eigenlijk zijn die best leuk. Dan kan je
lekker met zo iemand in discussie.
Ook zijn er vrouwen die ons bellen en
vragen of ze nu helemaal niets beteke-
koning Eduard de Achtste die zijn troon
opgaf voor de Amerikaanse mevrouw
Wallis Simpson en hun leven daarna als
hertog en hertogin van Windsor. Thames
Television gaat voor de achtergronden
uit van de recente biografie van Eduard
de Achtste van de hand van Frances
Donaldson, echtgenote van Lord Do
naldson, minister van Kunst in de huidi
ge Engelse regering. Die biografie is
allesbehalve sentimenteel en schildert
een ander beeld dan de koning die zijn
troon opgaf voor de vrouw van wie hij
hield. Volgens Frances Donaldson gaf
Eduard de troon op uit zwakte, wilde hij
gelukkig zijn maar werd het niet en
haakte mevrouw Simpson naarde macht
maar kreeg die niet. De televisieserie zal
heten „Edward and mrs. Simpson” en de
hoofdpersonages zullen worden ge
speeld door Edward Fox en de Ameri
kaanse Cynthia Harris. Peggy Ashcroft
en Marius Goring zullen koningin Mary
en koning George de Vijfde uitbeelden,
Andrew Ray de hertog van York, ge
dwongen om zijn oudere broer Eduard
op te volgen en Amanda Reiss, de herto
gin van York, de tegenwoordige koningi-
n-moeder Elizabeth. Producer Andrew
Brown heeft gezegd dat men in de serie
absoluut niet wil afwijken van de waar
heid en dat „Eduard en mevrouw Simp
son” eén verhaal van de feiten zal zijn
„zoals wij ze kennen”. De hertog van
Windsor is dood, zijn 82-jarige hertogin
leeft nog in Parijs, ziekelijk.
Trix Betlem en Marijke Rawie zijn
beiden al een jaar of tien actief voor
de emancipatie van de vrouw in de
weer. Erg veel lijkt er in die tijd niet
veranderd. Toch vinden ze niet dat ze
tegen de bierkaai vechten. „De vrou
wenbeweging is al zo’n vijftien jaar
bezig. In die tijd is er vrij veel verbe
terd. Er zijn gelijke lonen en dergelij
ke gekomen. Maar het is iets wat erg
veel tijd nodig heeft. Voor veel man
nen hoort de vrouw in de keuken
thuis en kinderen op te voeden. Ik was
vroeger ook zo, totdat ik erachter
kwam dat het eigenlijk krankzinnig is
dat alleen de vrouw zich bezighoudt
met het opvoeden van de kinderen en
het huis schoonhoudt. Maar voor de
meeste vrouwen is dit nog heel nor
maal en voor mannen eveneens. Maar
dat komt omdat we helemaal zo opge
voed zijn. Jongetjes worden al heel
vroeg zo getraind dat ze zich later
zonder al te veel problemen in de
I maatschappij kunnen handhaven. Bij
meisjes is dat helemaal niet zo, inte
gendeel. We liggen wat dat betreft
enorm achter. En onze economie ver
wacht ook van ons dat we thuisblij
ven. Er is gewoonweg geen plaats
Voor werkende vrouwen. Wij beseffen
heus wel dat niet alles in een paar jaar
veranderd kan worden. Dat heeft z’n
tijd nodig. Maar er is nu al een veran
dering te merken. Veel mannen zien
er vanaf om zich helemaal te pletter te
werken om zo nodig aan de top te
komen. Die hebben er geen trek in om
op hun 50ste een hartaanval te krij-
Trix: „Ik zat bij „Achter het
nieuws” en daar zeiden ze tegen me
De mannelijke aanduiding voor een
vrouwencafé is dan ook vaak potten
club. Bovendien vinden de meeste
mannen die cafés een bolwerk van
pure discriminatie. Al deze bewerin
gen worden fel tegengesproken door
Trix Betlem en Marijke Rawie. „Kijk,
de bedoeling van dergelijke cafés is
om vrouwen te leren zich wat beter te
gaan uitdrukken. Vrouwen zijn ver
baal een stuk minder getraind dan
mannen. Ze hebben minder ervaring.
Mannen hebben meer sociale contac
ten omdat ze daar in geoefend zijn die
te verwerven. Vrouwen durven zich
minder uit te drukken. Als ze met een
man uitgaan naar een café dan is het
altijd de man die het woord voert. Ze
krijgen de kans niet wat te zeggen. En
dan kunnen mannen wel heel badine
rend over die cafés praten, maar uit
eindelijk is het alleen maar in hun
eigen voordeel. Ze moeten zich eens
gaan realiseren dat het veel leuker is
om een vrouw te hebben met wie ze
kunnen praten. Dat het fijn is om je
vrouw als kameraad te hebben en niet
als onmondige sloof. En wat die dis
criminatie betreft. Misschien dat dat
inderdaad zo is. Maar het is een posi
tieve discriminatie van tijdelijke
aard”, zegt Trix Betlem.
Het NOS-televisieprogramma
Marijke Rawie en Trix Betlem (rechts)
nen omdat ze niet werken. Maar daar
Edward Fox
■a^ u
