lig
Dr Veth
op ,de Knie’
De geheime boycot
van oranje-team
promoveerde
z
Lij
TOPSPORTERS NEMEN TE KORT RUST NA OPERATIE
s
s
uis
door Bouke Nielsen
Suggestie
p
K
r
’1
«fc -
a
Die meniscus moet er zo
Jaap Bos
•J
;es.
Wat is in uw ogen onaanvaardbaar?
H).
aek.
ügemef
uhogeri
ratie tv
>rm na
korte
lur
STOPPER
ft
S j
rangen
adrni-
irden
iliuis-
kunt V
zaken
arlem
aleging
aiding i
ianbe*
ig
e
bij
an de
se
Eén van uw stellingen luidt: „Het is
onjuist, dat men bij het begrip voetbal-
knie vaak slechts aan één aandoening
denkt”.
Dr. Veth: „Het is uit mijn onderzoek
gebleken, dat de beschadiging van een
meniscus vaak samengaat met een andere
spieren. Bewijs. „Hier, geen centje vocht
meer”. Hij voelt nog iets. Maar dat ziet
geen mens.
De dokter, hij ruikt het aan de sfeer,
weet genoeg: deze speler is fit! Hij wil
het namelijk zelf en vanaf dat moment
speelt de arts toneel. Hij kent de diagno
se, wanneer hij met Hovenkamp het
aparte kamertje („Hier heeft niemand
iets mee te maken”) ingaat. Een minu
tieus onderzoek volgt op die reeds vast
gestelde diagnose en de dokter komt
weer buiten met de zelfbevestiging dat
hij de speler gewetensvol en nauwkeurig
heeft bekeken. Hovenkamp, weer onder
de jongens, voelt het kloppen in z’n knie,
terwijl hij bij de diepe kniebuigingen
toch niet tot de diepste gebogenheid was
gegaan. „Ik voel niks”, had hij net dus
gezegd. Kessel brengt het positieve rap
port uit aan Happel en wederom is een
illustratie afgeleverd van de handel en
wandel van de sportarts: hij gaat voor
namelijk op de leugens van de sportman
af, speelt het spel mee (ook uit machte
loosheid, want je kunt er niet „inkij
ken”) en is aanstaande maandag zielsge
lukkig”.
Johan Neeskens
zoals hij werd uit
geteld door een
meniscus-be-
schadiging
„Of in de sport een meniscus sneller
wordt verwijderd? Ik krijg de indruk van
wel. Vooral in de topsport spelen namelijk
heel andere belangen mee, zoals geld bij
voorbeeld. Een topvoetballer zal daarom
sneller worden geopereerd. Kijk maar
eens naar Neeskens. Die is vrij snel geope
reerd en ook in korte tijd gerevalideerd.
Volgens mij in tè korte tijd, want eigenlijk
De Veth: „Die fout, de zogenaamde sug
gestie van de patiënt, is in ieder onderzoek
verwerkt. Dit soort zaken blijft altijd be
staan en is op geen enkele manier te onder
vangen”.
Ik dacht nog, toen ik dat zaterdag las:
zou Frits Kessel het gelezen hebben? jan
Mulder zelf nam aan van niet: „Die voet
ballers lezen allemaal alleen maar De
Telegraaf”, zei hij, toen ik hem diezelfde
zaterdag sprak. „En de artsen?”, vroeg
ik, Kessel nog een herkansing gunnend.
„Artsen helemaal”, zei Jan Mulder.
Toch kan het bijna niet anders of ie
mand moet Kessel er minstens even op
geattenteerd hebben, en hoe was het hem
toen temoede toen hij twee dagen later
de knie van Hugo Hovenkamp inspec
teerde? Moest hij bewijzen dat Jan Mul
der ongelijk had door Hugo’s knie rück
sichtslos af te keuren? Maar dan moest
er toch wel echt iets aan mankeren,
einders keurde hij niet Hugo’s knie af,
maar Jans column via Hugo’s knie, en
dat kon hij natuurlijk niet maken. Hoop
te hij dat Hovenkamps knie zo kaduuk,
zo krakkemikkig zou zijn dat zelfs een
leek als Hugo Hovenkamp kon voelen
dat daar niet mee te voetballen viel?
Maar zo mis was het niet met die knie.
Lang niet zo mis als met Jan Mulders
knie indertijd. Hij zag er eigenlijk heel
behoorlijk uit, die knie. En Hugo zelf zei
trouwens ook... O nee, dat gold natuur
lijk niet, dat had Jan Mulder al voor
speld. Helemaal 100 procent was de knie
nog niet, dat zag hij ook wel, maar de
eerste wedstrijd was pas over anderhal
ve week, zou het in die tijd niet kunnen
bijtrekken? En hij wou zo graag, Hugo!
Zoiets bevordert de gezezing immers al
tijd? En wie leest nou de Volkskrant? In
ieder geval niemand van al die mensen
met wie hij nu een maand naar Argenti
nië vertrok. Frits Kessel nam een kor
daat besluit: „Wat mij betreft ben je
goedgekeurd!??, zei hij. Hovenkamps
naam werd samen met de 21 andere
namen doorgeseind naar Argentinië, op
de laatste dag dat dit nog mogelijk was,
en dat was dat.
U kent het vervolg van het verhaal.
Dinsdag speelde Oranje een oefenwed
strijd tegen Xerxes. Hugo Hovenkamp
speelde met een bandage om de linker
knie een halve helft, bondsarts Frits
Kessel zag het die zelfde avond nog
steeds niet somber in („De knie werkte
net als de vorige keren”), en woensdaga
vond konden de kranten melden dat Hu
go Hovenkamp niet meeging naar Ar-
gentimë. Dus ik dacht: weet je wat, ik
kon je op je vingers wel natellen, dat dat
verkeerd af zou lopen. Toch wil men mo
menteel in het topvoetbal ook al niet zo
gauw meer aan een operatie, want ook
daar wordt steeds meer getwijfeld aan het
gunstig effect”.
Wat kunnen de gevolgen van de neven
afwijkingen zijn? En wat staat een voet
baller als Jaap Bos van FC Twente te
wachten, bij wie drie of vier menisci zijn
verwijderd?
Dr. Veth: „Wat Jaap Bos staat te wach
ten kan ik moeilijk zeggen. Dat hangt
opnieuw van de nevenafwijking af en die
ken ik niet bij hem. Ik geloof wel dat het zo
is, dat men in het profvoetbal eens gauwer
tegen een speler moet zeggen, dat hij beter
naar ander werk kan uitzien bij een be
schadiging van de meniscus. Vooral als er
sprake van ernstig bandletsel is”.
„Het gevolg van een nevenaf wij king is
vrijwel altijd slijtage aan het kniege-
wricht. Het is namelijk zo, dat bij het
wegnemen van de meniscus een andere
drukbelasting in de knie optreedt. Nee, dit
heeft vrijwel geen invloed op de heup of
enkel, het is een lokale druk. Vervolgens
treedt slijtage op, soms al heel snel. Of
invaliditeit mogelijk is? Ja, dat zou kunnen
bij een groot combinatieletsel”.
bel Jan Mulder even op om hem te felici
teren met dit journalistieke succesje...
U stelt, dat de nevenafwijkingen des
tijds niet zijn opgemerkt, omdat men te
genwoordig over beter materiaal beschikt
om tot een diagnose te komen. U noemt in
dit verband de arthroscopie (een soort
kijker die in de knie wordt gebracht) en de
dubbelcontrastarthrografie (reflecteren
de vloeistof, die zich in de scheuren of
breuken dringt).
Dr. Veth: „Zeker. Voor een operatie
moet een patiënt al verschillende oefenin
gen doen om zijn vierkoppige bovenbeen-
De revalidatie na een operatie is min
stens zo belangrijk, is het niet?
der onze beste back. Wij sturen een oran
je knutsel-leeuw naar Argentinië, en de
enige troost die we hebben is, dat geen
zinnig mens, waar ook ter wereld, wer
kelijk gelooft dat al die negen vrijwillge
afzeggers dat doen omdat zij „geen zin”
of „geen trek hebben, of omdat ze „gees
telijk overbelast” zijn, of omdat ze „niet
zo lang van huis willen zijn”, of omdat
ze niet het risico willen lopen een paar
keer „op de bank” te moeten zitten. Het
zijn immers full-profs, vertegenwoordi
gers van het befaamde Nederlandse to
taalvoetbal, als typische Nederlanders
tuk op geld, belust op revanche voor
1974? Daar moet iets anders achter zit
ten, denken al die buitenlanders. Was
Nederland niet het land dat voorop liep
in die boycot-actie? Natuurlijk, dat
moet het zijn! En hoe meer Meuleman en
Zwartkruis en Happel en de spelers het
tegendeel beweren, hoe minder geloof
daar aan zal worden gehecht. „Ja, jullie
moeten dat natuurlijk wel ontkennen,
want jullie zijn nu in de ogen van het
Nederlandse volk de collaborateurs, de
maffers, de stakingbrekers, en dat pak-
kie-an zit jullie natuurlijk niet lekker!
O.K., onken het maar niet meer, je hebt
je best gedaan, maar gelóven doen we
jullie toch niet. Nederland boycot Ar
gentinië IN HET GEHEIM! En alle Ne
derlanders hopen nu maar dat jullie met
jullie tweede elftal geen wedstrijd win
nen, zodat het geheim vanzelf uitlekt!
Een hele slimme strategie. Ik hoop dat
het jullie lukt!’’.
spier, de zogenaamde quadriceps, op peil
te houden. Na de meniscusverwijdeling
gebeurt hetzelfde. Maar soms kan de qua
driceps ook niet weer op het oude peil
komen door juist die nevenafwijkingen.
Wat trouwens ook belangrijk bij het her
stel is, is de mentaliteit van de patiënt”.
Dr. Veth: „Ik dacht van wel. Na de
verwijdering van de meniscus ontstaat na
melijk op dezelfde plaats een soort bind
weefsel, dat vrijwel dezelfde functie heeft.
Als je dat bindweefsel de gelegenheid
geeft zich rustig te ontwikkelen, moet je
ongeveer een jaar rusten. Dus waarom
niet? Trouwens, uit verschillende onder
zoeken is wel gebleken dat een voorzichti
ge revalidatie de beste resultaten ople
vert”.
Een jaar rust voor een topsporter na
een meniscusverwijdering zou dat goed
zijn?
Dr. Veth: „Of ze nu al veranderd zijn, dat
geloof ik niet. Maar over tien jaar denk ik
wel, want de slijtage zet uiteraard door”.
U hebt uw onderzoek verricht bij pa
tiënten die tussen 1965 en 1974 zijn geope
reerd. De door u vastgestelde percentages
kunnen die inmiddels al veranderd zijn?
978 VI
jnvera
nbestai
ie
5 jaar.
sering
aren
ktie.
i het
J.A.
Hoe precies zijn nu uw cijfers, want
een aantal van de door u onderzochte
patiënten kan natuurlijk ook pijn sugge
reren, wanneer die helemaal niet in ern
stige mate aanwezig hoeft te zijn. De een
schijnt immers altijd meer pijn te hebben
dan de ander.
Dr. Veth: „Er kan nu tot een veel gerich-
tere diagnose worden gekomen. Alleen op
dit vlak doet zich ook weer een probleem
voor. Iedereen wordt namelijk wel opge
leid om met dergelijke apparatuur om te
gaan, maar in de praktijk wordt die vaar
digheid te weinig onderhouden. Dit kan
een goede diagnose belemmeren. Wat dat
betreft, zou ik graag zien, dat er mensen
worden opgeleid, die zich alleen met deze
apparatuur bezighouden. De kansen op
fouten is dan veel kleiner. Dit zou echter
ook betekenenl dat er enkele centra in
Nederland moeten komen, waar alleen
meniscusbeschadigipgen worden behan
deld”.
doort
>uw H.l
tst. 22
nt u ric
directrt
Buchei
'ee, l
sze
>fd
;n aan
l
Veel van de door u onderzochte geval
len komen uit de sport. Had de oorzaak
van hun meniscusbeschadiging misschien
ook te maken met het niveau waarop er
werd gesport, want op lager niveau ont
breekt dé medische begeleiding vrijwel
altijd en is de scholing van de trainers
gering.
Dr. Veth: „De oorzaken heb ik niet on
derzocht, het ging mij alleen maar om de
resultaten van de meniscusverwijdering.
Toch zijn enkele oorzaken wel te achterha
len, want verreweg het grootste gedeelte
van deze gevallen had het letsel opgelopen
in een sport, waarbij lichaamscontact mo
gelijk is. Daarnaast spelen het schoeisel en
de terreinomstandigheden ook een belang
rijke rol. Noppen onder de voetbalschoen
zijn eigenlijk ongunstig. Op een drassig
veld kan het onderbeen door de noppen
vaak niet die draaiing maken, die het bo
venbeen verlangt, waardoor de meniscus
kan knappen. Trouwens, op een drassig
veld ontstaan sowieso de meeste knielet-
sels”.
De dokter. „Goeiemiddag mannen, dag
Hugo, hoe is het jongen”. Dat is het
belangrijkste moment voor de arts. Hij
dient scherp in zich op te nemen hoe de
patiënt reageert, en ondertussen, zeer
belangrijk, te letten op de andere spe
lers. „Fantastisch doe”. „Die gozer wou
gewoon even een weekje vakantie, doe,
en wij ons wel afpeigeren in Parijs”.
Ik had nog niets kunnen zeggen of Jan
zei het al: „Wat een dramatische avond
hè!”. Och, dacht ik. „Dat was de eerste
keer dat ik Willem heb zien huilen”,
vervolgde Jan. „Van Hanegem?” vroeg
ik. „Ja, heb je dat niet gezien?”. Ik ver
telde dat ik net was thuisgekomen. Ik
vond het eigenlijk wel voor de Kromme
pleiten dat hij zo met z’n clubmakkers
kon meeleven dat hij diens afkeuring op
het allerlaatste nippertje zo emotioneel
had afgereageerd. Maar terwijl Jan Mul
der verder praatte, begon ik te begrijpen
dat Hugo Hovenkamp allang passé defi-
ni was, verleden tijd, een achterhaald
feit, en dat de grote afvalrace nog verder
was voortgezet. En inderdaad: Willem
had afgehaakt. Wat een treurnis! Wat
een getob! Op dat moment dat ik dit
schrijf (donderdag 25 mei) staat er een
advertentie van Campina in de krant
met die mooie kleurige buttonspelden
met Nederlandse Top-Voetballers als lo
kaas, en wie staan er op die knoopspel-
den? Johan Neeskens en Willem van
Hanegem! „Goeie bal, van Campina”,
lees ik. Het blijkt dat je ook een „Knutse-
l-Leeuw” kunt bestellen. Dat is nu weer
wel heel raak getypeerd! Een knutsel-
leeuw! Dat is een leeuw zonder onze
beste voetballer, zonder onze topscorer,
zonder onze beste keeper, zonder de
Spielmacher van onze kampioen en Eu-
ropacuphouder, zonder onze talent
rijkste middenvelder en zonder onze
markantste middenvelder, en ook zon-
Het zijn opmerkelijke cijfers, maar ze
vormen geen doorsnede van alle in Neder
land verrichte meniscusverwijderingen.
Dr. Veth gebruikte voor zijn onderzoek
uitsluitend mensen van de Koninklijke
Marine, allen mannen. „Hierdoor heb je
sowieso een selectie ingebouwd”, aldus dr.
Veth, „want al deze mensen hadden riog
nooit eerder knieletsel gehad. Voordat de
ze patiënten namelijk in dienst konden
treden van de marine, zijn ze grondig
gekeurd. Daarbij wordt scherp gelet op
afwijkingen aan het bewegings- en steun-
apparaat. Als er dus iets aan de hand was
geweest, waren ze wel afgekeurd”.
Nog niet eens zo lang terug 15 geleden ongeveer verwijderde een chirurg een meniscus zonder enige
terughoudendheid. „Men meende toen echt nog, dat het absoluut geen kwaad kon”, zegt dr. R. P. H. Veth, die onlangs aan
de Rijksuniversiteit in Groningen met het proefschrift „Over de resultaten van de meniscectomie (meniscusverwijdering) van
de knie” promoveerde tot doctor in de geneeskunde. De in Bedum woonachtige Veth bekend in de roeisport als coach van
Aegir verrichtte een na-onderzoek bij 211 gevallen van meniscusverwijdering en kwam tot de conclusie, dat het resultaat
helemaal niet zo gunstig is als altijd werd aangenomen.
Maar liefst 40 procent van dit soort operaties heeft weinig succes opgeleverd en dr. Veth acht het resultaat „medisch
gezien” dan ook onaanvaardbaar. Slechts 27 procent van de patiënten had sinds de operatie geen klachten meer. En voor de
sportliefhebbers ook nog enkele cijfers: 59 procent van de gevallen had het letsel aan de sport te danken, waarvan de
voetballers het grootste deel voor hun rekening namen met 34 procent.
afwijking. Band- of kraakbeenletsel zijn
de belangrijkste nevenafwijkingen. In
1974 kwamen er al berichten vanuit Ame
rika, dat het resultaat van de meniscusver
wijdering niet zo gunstig was. Daar heb ik
op ingehaakt. Uit andere proefschriften is
inmiddels ook al vast komen te staan, dat
ten tijde van de meniscusverwijdering
vaak andere letsels aanwezig zijn. Deze
werden vroeger echt lang niet altijd onder
kend, omdat de pijn van de meniscus over
heerste”.
„Daarom kon het dan ook gebeuren, dat
beschadigingen aan de knieband steeds
erger werden, want het verwijderen van
de meniscus alleen al lijdt tot mindere
stabiliteit in de knie. Door het onderzoek
ben ik dan ook tot de conclusie gekomen,
dat bij klachten over de meniscus in alle
reerste instantie naar andere afwijkingen
moet worden gezocht. Die meniscus moet
er zo lang mogelijk in blijven. Sinds 1975 is
er in de medische wereld al een ontwikke
ling op gang gekomen, dat eerst naar ande
re letsels wordt gezocht. Er wordt nu ook
niet zo bijzonder snel meer tot operatie
overgegaan”.
Woensdagavond was ik de hort op.
Onbezorgd, onbekommerd, zoals een
normaal mens dat wel eens kan doen,
's Middags samen naar een film, ’s a-
vonds eten met vrienden, om elf uur
thuis. Even nog voor het slapen gaan de
avondbladen doorkijken, en daar stond
het! Hugo Hovenkamp valt af, knie bleek
achteraf toch niet voor 100 pet in orde,
vochtigheidsgraad te hoog, enzovoort.
Zoals een jachtvlieger dat in de Eerste
Wereldoorlog, en trouwens ook nog in de
Tweede deed, tekende ik het nieuwste
slachtoffer bij de reeds eerder neerge
storte hoogvliegers: Van Beveren, Van
der Kuylen, Cruijff, Geels, Treytel, Kist,
Peters, Dusbaba en Hovenkamp. Hoe
wel, Hovenkamp hoorde eigenlijk niet in
dit rijtje thuis, besefte ik opeens, want
hij blijft onvrijwillig thuis, terwijl de
anderen neergestort waren als kamika-
zevliegers, zelf moordcommando’s die
als vrijwilligers de boot uit waren ge
sprongen.
Maar ik besloot toch Jan Mulder nog
even te bellen, om hem te feliciteren met
zijn journalistieke scoop. In zijn weke
lijkse column in de Volkskrant had hij
op de zaterdag voorafgaande aan de
laatste keuring van Hovenkamps knie,
met het oog van de insider en de neus
van kenner, exact beschreven wat er zou
gaan gebeuren. Ik citeer:
l Te midden van dit vrolijke geroe
zemoes ligt Hugo Hovenkamp op een der
massagetafels en zegt meerdere malen
tegen een der binnendruppelenden, dat
hij zich 100 procent voelt. Hij strekt de
lang mogelijk in blijven’
Dr. Veth: „Dat zijn alle gevallen, waar
aan in ieder geval weer iets gedaan moet
worden. Ik heb de operatieresultaten on
derverdeeld in de volgende kwalificaties:
slecht, matig, goed en uitstekend. Slecht en
matig waren in mijn ogen de onaanvaard
bare resultaten. Wat ik hieronder versta?
Dat is wanneer iemand twee of meer van
de volgende klachten heeft: door de knie
zakken; noodzakelijkerwijs moeten stop
pen met hobby’s of sporten; problemen bij
traplopen, knielen, hurken en/of lopen op
een oneffen terrein. Daarnaast kunnen de
patiënten ook nog last hebben van bijvoor
beeld stijfheid, zwellingen, pijn, onzeker
gevoel en krachtsverschil. De kwalificatie
slecht wordt gegeven wanneer, eventueel
in combinatie met de zojuist opgesomde
klachten, de knie duidelijke slotsympto-
ahlli men zien’ dat de patiënt niet meer
yillll hetzelfde werk als voor de operatie kan
doen”.
'Svsj». -.d
t*
X
