Eritrees front
Israel blij met zijn
nieuwe president
in Afrika
Sadat bereid
Restant Eleni
opgeblazen.
Weer ernstige
voedseltekorten
wil niet praten
Onrust op
Malagasie
duurt voort
achtergrond
„Cuba was niet
actief in Sjaba”
Welkom voor
tot oorlog
om Nijl
I
Kandidaat van de gewone man
Doden bij ontploffing
Overspel geen misdaad
meer in Spanje
POLITICI
3
BINNEN* EN BUITENLAND
WOENSDAG 31
19 7 8
M E I
door Nico Scheepmaker
>rd
fes
no
(Van onze redacteur in Israel Jaap van Wesel)
ok
ek
1
w
ep
rie-
re-
•er-
en.
art
:ijn
het
nd
Zelf betalen
ak
I
(Van onze redactie buitenland)
WENEN/JERUZALEM/SAO
PAULO. De Oostenrijkse rege
ring heeft Brazilië gevraagd om
uitlevering van een 66-jarige man
die ervan wordt verdacht de oor
logsmisdadiger Gustav Wagner
voormalig plaatsvervangend
commandant van het concentra
tiekamp Treblinka en ex-
commandant van het vemie-
tingskamp Sobibor te zijn.
JERUZALEM. Voor het eerst is er echt feest gevierd bij de
installering van een president in Israel. In het centrum van Jeruza
lem werd door Jeruzalemse taxichauffeurs gratis bier uitgedeeld ter
ere van „hun” president Navon: geboren in Jeruzalem, van oriëntaal
se afkomst.
uitlevering nazi
Tsjechoslowaakse gevangenen
leven onder barre condities
(Van onze redactie buitenland)
De Franse acteurs Simone Signoret en Yves Montand samen met prof. Alfred
Kastler op een persconferentie in Parijs in 1977, waar zij hun steun betuigden aan de
Tegen Wagner lopen arrestatiebevelen
in Oostenrijk, West-Duitsland en Polen.
Hij is in Oostenrijk geboren. Sinds 1949
woont hij in Brazilië.
De directeur van het joods Documenta-
tiecuntrum in Wenen, Wiesenthal, herken
de Wagner eind april op een foto in een
Braziliaanse krant. De foto was gemaakt
ROME (Reuter). Droogte, overstro
mingen en strijd hebben in 17 Afrikaanse
landen ernstige voedseltekorten veroor
zaakt. In vijf van die landen zijn dringen-
de maatregelen nodig. Dit heeft de VN-
organisatie voor voedesl en landbouw, de
FAO, in Rome gisteren meegedeeld.
In een rapport van de FAO werd gezegd,
dat de omstandigheden kritiek zijn in Ethi
opië, Niger, Tsjaad, Mali en Ghana. Daar
heeft men dringende problemen om vol
doende voedsel te krijgen en dit naar ge
bieden waar hongersnood heerst over te
brengen.
In Ethiopië was de recente graanoogst
abnormaal klein en de vooruitzichten voor
-i— -
gevallen leidt tot geestelijke stoornissen,
oog- en huidziekten, tuberculose, afwij
kingen aan de ruggegraat en hoge bloed
druk.
de tweede oogst zijn ook slecht. De drie
Sahel-landen hebben slechts een deel van
de voedselhulp ontvangen die nodig was
om de gevolgen van de droogte van vorig
jaar op te vangen en de regen zou spoedig
toekomstige leveranties kunnen belem
meren.
In Ghana is de voedselvoorziening door
de droogte erg verminderd. Mozambique
is getroffen door overstromingen en Ango
la en Zaire hebben tekorten door de talrij
ke vluchtelingen uit oorlogsgebieden, al
dus de FAO.
TEXAS-CITY (Reuter). Zeker drie
mensen zijn omgekomen en zes zijn ern
stig gewond toen een explosie een grote
brand veroorzaakte in een olieraffinaderij
in Texas-City. Vijftienhonderd mensen in
de omgeving moesten uit voorzorg hun
huizen verlaten. De oorzaak van de ont
ploffing is niet bekend.
LONDEN (AFP). De Britse Marine
heeft gisteren het restant van de Griekse
tanker Eleni V opgeblazen met 2,5 ton tnt.
olm
;tad
zen.
val
ken
de
de
er,
te
Een journalist vroeg Sadat tijdens een
persconferentie naar zijn reactie op be
richten dat Ethiopië van plan zou-zijn een
dam te bouwen in het Tana-meer, een van
de bronnen van de Nijl.
„Zoals u weet zijn wij voor honderd
procent van het water van de Nijl afhanke
lijk. Als iemand denkt ons daarvan te
kunnen beroven dan zullen we niet aarze
len, want het is een zaak van leven of
dood”, was het antwoord van de Egypti
sche president.
Hij antwoordde bevestigend toen hem
werd gevraagd of hij in een dergelijk geval
een oorlog zou beginnen.
Sadat kreeg ook de vraag voorgelegd
wat de houding van Egypte zou zijn in het
geval dat Soedan zou worden bedreigd als
gevolg van het Eritrese-Ethiopische con
flict. Zijn antwoord was: „Dit is een zaak
van leven of dood voor Egypte en als er
iets gebeurt tegen Soedan zullen we ons op
hetzelfde moment achter de Soedanezen
scharen".
Egypte en Soedan hebben een weder
zijds defensieverdrag en een gezamenlijk
ambitieus politiek en economisch integra
tie program.
Daarbij komt nog eens, dat de gedeti
neerde de kosten van zijn gedwongen
verblijf in de cel moet betalen, met als
resultaat dat hij na zijn vrijlating vaak
een grote schuld aan de staat heeft. Peter
Uhl bijvoorbeeld, die in 1971 werd ver
oordeeld, had na vier jaar in de gevange
nis een schuld van 11.000 kronen aan de
staat dat staat gelijk aan vijfmaal het
gemiddelde maandsalaris in Tsjecho-
Slowakije. Behalve dat hij voor zijn huis
vesting in de gevangenis moet betalen,
moet de gevangene ook zijn gezin onder
houden.
Het tweede deel van het rapport gaat
over de omstandigheden in de gevange
nissen en de werkkampen. Officieel zijn
er in het land geen politieke gevangenen.
Maar wanneer gekeken wordt naar het
aantal personen dat is veroordeeld op
grond van het eerste deel van het Wet
boek van Strafrecht dat over „misdrij
ven tegen de staat” gaat, blijkt dat er in
1968 111 van die veroordelingen plaats
vonden. In 1970 waren het er 1576 en 1971
861. Deze veroordeelden zouden volgens
de opstellers van het rapport de status
van politieke gevangene moeten krijgen.
Alle gevangenen zijn onderworpen aan
dwangarbeid. Wanneer iemand dat werk
'ast
rde
De
een
an-
net
lijk
yan
on-
liri-
>ine
vol
zou
ner
te
ire-
ven
t al
3ht-
'ien
eca-
dza-
npi-
zhts
idat
i de
De
na
zul-
eid
de
rd,
•lid
uw
aar
ar
de
erg
af-
lio-
zij
'Ol-
De
de
de
;ta-
>ld.
er-
zit-
het
jer
ran
;ers-
af-
n 74
iren
euw
me-
s de
idie-
•let”
lam
me-
Iks-
de
rer~
mi-
,De
be-
rde
ïlij-
na-
can
ROME (AFP/Reuter). Het Volksfront
voor de Bevrijding van Eritrea heeft een
uitnodiging van de Ethiopische regering
de wapens neer te leggen en te gaan on
derhandelen, van de hand gewezen. Een
woordvoerder van het front zei gisteren
in Rome: „Het programma waarover men
met ons wil onderhandelen, spreekt ner
gens over de onafhankelijkheid van Eri
trea, waar wij al achttien jaar voor vech
ten. We zetten onze strijd voort en zullen
onze wapens niet neerleggen.”
Eerder gisteren had de Ethiopische am
bassade in Rome een verklaring uitgege
ven waarin stond, dat Ethiopië „het zoge
heten bevrijdingsfront uitnodigt de wa
pens neer te leggen teneinde onderhande-
lingen over een vreedzame regeling van
het vraagstuk mogelijk te maken.
Over de militaire situatie in de Ethiopi
sche provincie Eritrea, zei de woordvoer
der, dat berichten uit de Ethiopische
hoofdstad Addis Abeba waarin sprake is
van successen van de regeringstroepen bij
hun strijd tegen nationalisten, volslagen
verzonnen zijn.
van
eeft
ezit
jlen
snis
ood
;ens
:un-
lere
i de
Oostenrijk vraagt
dat comité heeft onder meer Rudolf Bat-
tek zitting. Hij was vroeger lid van de
Tjechische Nationale Raad. Nu is hij
glazenwasser. Andere leden zijn de
schrijver Vaclav Havel en dr. Gertruda
Sekaninova-Carterova, ex-lid van de fe
derale assemblee.
Deze maand heeft het comité medede
lingen gedaan over processen tegen men
sen die worden beschuldigd van activitei
ten tegen de staat. Eén voorbeeld: Gustav
Vlasaty, een werknemer in een chemi
sche fabriek. Hij had zijn loonstrookje op
het mededelingenbord van het bedrijf
opgehangen naast een kranteknipsel
over de daling van de levensstandaard in
het land. Daarvoor kreeg hij 20 maanden
gevangenisstraf.
trijfël f-
1
eens een gezin met kinderen in komt wo
nen. Toen wist Navon nog niet dat hij het
eerste slachtoffer zou zijn.
Resultaat is wel dat er flink aan het
presidentiële paleis verbouwd moet wor
den teneinde het geblèr van de kinderen
via geluiddempende muren af te schermen
voor de bezoekende hoogwaardigheids-
bkleders, ofwel een wat leefbaardere klei
ne woning in de omgeving te zoeken voor
de onofficiële presidentiële uren.
Navon was vijf jaar geleden al bijna
president geworden. Toen was het de toen
malige premier Golda Meir die er een
stokje voor stak. Navon behoorde tot de
club van Peres en Dayan in de Arbeiders
partij - al is hij politiek een duif - en dat
was te veel voor Golda. De ironie van het
lot wil dat de keuze op Navon is gevallen
juist tijdens het bewind van Begin, de man
die Navon vorig jaar nog bestreed toen hij
deverkiezingscampagne van de Arbeiders
partij leidde. De Likoed kreeg intern ruzie
over een eigen Likoed-kandidaat - de kan
didaat van Begin was voor de liberale
fractie onaanvaardbaar - en Begin lustte
de liberale kandidaat niet. Zo werd Navon,
vijf jaar tevoren verguisd, ditmaal de la
chende derde, tot grote vreugde van velen,
want Navon is een van de weinige politici
in Israel die echt populair is.
De tanker was drie weken geleden op een
Franse vrachtboot gebotst, waarbij het
schip in twee stukken brak. Het achterste
is naar Rotterdam gesleept, het voorste
stuk strandde voor de Britse kust.
In dit stuk zat nog veel olie, die de
afgelopen weken niet kon worden wegge
pompt. Daarom was besloten het Wrak op
te blazen, waarna de verspreide olie ge
makkelijk zou kunnen worden bestreden.
MADRID (UPI). Iedereen in Spanje,
man of vrouw, mag sinds gisteren over
spel plegen zonder bang te zijn daarvoor
de‘gevangenis in te draaien.
De nu afgeschafte overspelwet is een
van de eerste die door het nieuwe Spaanse
parlement is herzien. Met name de Spaan
se vrouwenbewegingen hadden veel be
zwaren tegen de oude wet, omdat krach
tens die wet een vrouw veel eerder voor
het plegen van overspel in de gevangenis
belandde dan een man.
De vier voorgangers van Navon waren
allen geleerden die het presidentsbaantje
als een soort erepensioen aangeboden kre
gen. Het presidentschap in Israel werd zo
het nationale symbool van wijsheid en
wetenschap. Een symbool dat de gewone
man bijzonder weinig zei, en dat wel zijn
dieptepunt bereikte met de nu afgetreden
president Katzir, die zijn toehoorders tel
kens weer verveelde met stereotiepe slaap
verwekkende redevoeringen over wijsheid
en moraal.
Jitzchak Navon, eindelijk eens een presi
dent die geen gezwollen taal spreekt, en
ook voor de minder ontwikkelde man be
grijpelijk is. Hoog zijn dan ook de ver
wachtingen gespannen dat hij nu eens de
sociale kloof tussen rijkere westerse joden
en de armere oriëntaalse joden zal aan
pakken. Een ijdele verwachting, zoals Na
von al heeft gewaarschuwd, omdat zijn
functie louter symbolisch en representa
tief is.
Met dat al is er een nieuw symbool in het
presidentiële paleis in Jeruzalem gaan wo
nen, een gewone man met kleine kinderen
en een gewoon gezin. De man die over dat
voor oude heren gebouwde presidentiële
paleis enige jaren geleden opmerkte tot
woede van de architect dat het een
gevangenis is en geen enkele rekening
houdt met de mogelijkheid dat er ooit nog
Charta-groep.
weigert te doen, kan dat een strafver-
meerdering van maanden opleveren.
Wanneer een gevangene bij het verrich
ten van dat werk niet aan de hoge nor
men voor de produktie voldoet, leidt dat
tot vermindering van het rantsoen en het
uitblijven van luchten.
Het aantal bezoeken dat een gevangene
mag ontvangen varieert van eens in de
drie maanden tot eens per jaar, afhanke
lijk van de categorie van de gevangen
schap.
In de conclusie van het rapport komen
de leden van Charta tot voorstellen voor
wetswijzigingen. Ze wijzen op het pas
opgerichte comitee voor de verdediging
van ten onrechte vervolgde personen. In
PRAAG. Mensen die in de gevange
nis in Tsjecho-Slowakije zitten, moeten
leven onder condities die een flagrante
schending zijn van de Tsjechoslowaakse
wetten en van de internationale verdra
gen over de mensenrechten, die in 1976
deel zijn gaan uitmaken van de Tsjechos
lowaakse wetgeving. Dat staat in een
rapport van de zgn. Chartagroep, dat
gisteren in het gezaghebbende Engelse
dagblad The Times werd gepubliceerd.
De groep heeft een uitgebreide analyse
gemaakt van de toestanden in de gevan
genissen van Tsjecho-Slowakije en van
de (niet)-toepassing van de strafwetten
van dat land.
Er is onder meer een onderzoek ge
daan naar de hechtenis vóór het proces.
Er zijn veel gevallen bekend waarin men
sen gemiddeld drie maanden of poli
tieke gevangenen zelfs een jaar op hun
proces moesten wachten. En terwijl de
Tsjechoslowaakse wet er van uitgaat dat
iemand onschuldig is tot het tegendeel is
bewezen, zijn de omstandigheden voor
iemand in voorarrest veel slechter dan
die in de werkkampen en in de gevange
nissen voor gestraften.
De gevangenen moeten in afgesloten
cellen blijven. Zo’n viermaal in de week
mogen ze een half uur luchten op een
afgesloten binnenplaats. Bezoek is niet
automatisch toegestaan en het briefver
keer is beperkt. Vaak worden brieven
achtergehouden door de censors.
Volgens het rapport komt het veelvul
dig voor, dat de bewakers de gevangenen
mishandelen met knuppels en met traan
gas. Maar volgens de opstellers van het
rapport is het veel erger dat de isolatie-
folter die tot zes maanden kan duren,
gecombineerd met slechte voeding,
slechte hygiënische omstandigheden en
gebrek aan lichaamsbeweging in veel
NEW YORK. (UPI) De Cubaanse vice-
president Carlos Rodriguez heeft gisteren
verklaard dat Cuba nooit heeft deelgeno
men aan de gebeurtenissen in de Zaïrese
Sjaba. Beschuldigingen van het Ameri
kaanse president Carter zijn volgens Ro
driguez „opzettelijke leugens”.
De Cubaanse vice-president sprak op de
speciale ontwapeningsbijeenkomst van de
VN-assemblee in New York. Rodriguez
erkende dat Cubaanse militairen aan ope
raties in bepaalde andere landen hadden
deelgenomen, maar „altijd op verzoek van
die landen.”
In zijn toespraak gaf de Cubaanse vice-
president te kennen dat Cuba niet het
verdrag tot het maken van Latijns-
Amerika tot een kernwapenvrije zone zou
ondertekenen zolang de Verenigde Staten
een militaire basis in Guantanamo (Cuba)
zouden handhaven.
tijdens een herdenking van Hitlers geboor
tedag. Na Wiesenthals ontdekking vroeg
de Westduitse regering Brazilië de man
aan te houden. Deze zou zich echter na de
publikaties over zijn ontdekking al bij de
politie van Sao Paulo gemeld hebben uit
vrees voor represailles van joodse zijde.
Op een persconferentie vertelde de man
dat hij wel bij de Oostenrijkse Gestapo
had gediend. Hij had echter nooit in Tre
blinka gediend en in Sobibor zou hij als
sergeant werkzaam zijn geweest bij de
bouw van barakken. Journalisten die de
persconferentie bezochten, zeiden, zo
meldt het persbureau Reuter, dat Wagner
geen gelijkenis vertoonde met foto’s van
de gezochte onder-kampleider. Wagner
bleef in zijn antwoorden vaag over wat hij
tussen 1940 en 1943 en na 1944 had gedaan.
Volgens Wiesenthal is de gezochte Wag
ner mede-verantwoordelijk voor het do
den van 250.000 joden. Hij zou daar daad
werkelijk aan hebben deelgenomen.
Het mooie van gemeenteraadsverkiezin
gen is het volgende. Ik loop in het dorp
mijner inwoning langs een muur met ver-
kiezingspamfletten, mijn blik valt op de
foto van de goed ogende lijstaanvoerster
van het CA, en op hetzelfde ogenblijk
fietst zij tussen mij en haar portret door,
haar hand opstekend om mij te groeten,
zoals ook ik mijn hand opsteek om haar te
groeten.
Ik zal niet zeggen dat een dergelijke
samenkomst van plakkaat en kandidaat in
de landelijke politiek onmogelijk is, je ziet
Den Uyl vaak genoeg een menigte toespre
ken terwijl hij in de rug gedekt wordt door
een vijfvoudig vergroot portret van hem
zelf, maar zo op straat, op de fiets, waarbij
de lijstaanvoerder je nog groet ook, is zo’n
confrontatie tussen portret en geprotret-
teerde in de landelijke politiek toch vrij
zeldzaam. Wel kom je ze op straat wel eens
tegen, de ministers en Tweede-
Kamerleden, of op een verjaarspartijtje
van een partijganger, zoals uit de volgende
voorbeelden moge blijken:
1. Mijn vrouw en ik hadden de auto in de
buurt van het Binnenhof in Den Haag
geparkeerd en stonden op de stoeprand te
wachten tot het voetgangerslicht op groen
zou springen. Recht tegenover ons stond
een heer van wie ik in de eerste secone
dacht: „Die ken ik, maar waarvan ook
alweer?” en die ik in de tweede seconde al
herkende: „Dr. Kruisinga,,’ toen nog net
geen omstreden minister. Het voetgan
gerslicht bleef heel lang op rood staan, hij
stond er vlak onder, ik keek hem daardoor
minutenlang recht in het gezicht, en hij in
het mijne (want ik stond weer vlak on zijn
voetgangerslicht), en allebei deden we als
of ik niet wist wie hij was en hij niet wist
wie ik was, waarbij ik weer niet wist of hij
moeite moest doen om te veinzen of hij niet
wist wie ik was of het werkelijk niet wist,
en waarbij hij wel degelijk wist dat ik wist
wie hij was maar begreep dat ik hem niet
in zijn privacy van oversteker wilde storen
door hem, over de middenweg heen, aller
lei glimlachjes, knikjes en andere tekenen
van herkenning te sturen die hij dan be
leefdheidshalve zou moeten retourneren.
Het moeilijkste moment kwam, toen onze
lichten op groen sprongen en wij elkaar op
lichaamsgeur-afstand moesten passeren.
Maar ik gaf geen krimp en hij ook niet.
2. Jaren geleden liep mijn vrouw door de
P. C. Hooftstraat in Amsterdam, toen een
al bejaard heertje met een snor en een bril
haar tegemoet kwam. Ze wist dat ze hem
moest kennen al wist ze niet zo gauw
waarvan, en daarom knikte ze hem vrien
delijk toe toen ze hem passeerde. Hij ken
de haar kennelijk ook, want hij groette
haar even vriendelijk terug. Tien passen
verder besefte ze pas dat ze dr. Willem
Drees sr. gedag had gezegd.
3. Dit is me verteld. Een verjaarspartij bij
Ed van Thijn thuis. Onder de aanwezigen
Joop den Uyl (toen nog minister-president,
als ik het goed heb) en Sylvia de Leur.
Eigenlijk wou Sylvia de hele avond al iets
tegen Den Uyl zeggen, als bewonderaar
ster, maar dat vond ze blijkbaar toch een
beetje eng, en om de een of andere reden
kwam ze de hele avond ook net niet in zijn
buurt om terloops een gesprek aan te
knopen. Pas heel laat in de avond, toen
enig drankgebruik haar vrijmoedigheid
vergroot had, liep ze van de ene kamer
naar de andere en passeerde toen plotse
ling de premier, waarna zij een licht knikje
maakte en in haar zenuwen zei: „Dag
Hoogheid!”
3. Zo’n kleine twintig jaar geleden woonde
ik in de Jan Luijkenstraat in Amsterdam,
waar ook dr. Jelle Zijlstra woonde, toen
nog een eenvoudige minister van Econo
mische Zaken. Maar toch! Hij bestuurde
meestal de kinderwagen, als hij met vrouw
en kind boodschappen in de buurt deed. In
de winkel deed iedereen (personeel, klan
ten) of hij een volstrekt willekeurige buurt
genoot was, in plaats van een vriendelijke
maar wat lelijk uitgevallen minister. Ik
herinner me dat ik, als ik achter hem was,
mij moest bedwingen om niet precies het
zelfde te kopen als hij, zodat ik thuis kon
komen met een „regeringsmaaltijd”. Aan
de andere kant besloot ik dat het goed voor
de ontwikkeling van mijn persoonlijkheid
was, dat als hij of zijn vrouw even tevoren
twee ons Waldorfsalade had besteld die ik
ook op mijn lijstje had staan, ik op mijn
beurt rücksichtlos om twee ons Waldorfsa
lade vroeg, wat de omstanders daar ook
van mochten denken! Waarschijnlijk
dacht Zijlstra hetzelfde als ik het eerst aan
de beurs was, ik zou althans niet weten
waaraan ik anders de onmiskenbare ont
wikkeling van zijn persoonlijkheid zou
moeten toeschrijven.
TANANARIVE (Reuter). De onrust
op het eiland Malagasie, het vroegere Ma
dagascar, duurt voort. Gisteren vielen er
drie doden, onder wie de secretaresse van
de Franse ambassade. De andere slachtof
fers zijn een burger en een politieman. Er
zouden 150 arrestaties zijn verricht. Ook
gisteren werden gebouwen in brand ge
stoken en winkels geplunderd.
Volgens radio Tananarive worden de
onlusten veroorzaakt door „werkloze jon
geren die de verworvenheden van de revo
lutie willen aantasten.”
Malagasie is een republiek die wordt
geregeerd door een coalitie van linkse par
tijen die echter een grote interne verdeeld
heid vertoont. President is de 42-jarige
Didier Ratsiraka die drie jaar geleden de
macht aan zich trok. In het verleden raak
te Ratsiraka regelmatig in conflict met
grote mogendheden. Zo heeft hij een tijd
lang de haven Diego Suarez gesloten ge
houden voor alle oorlogsschepen.
CAIRO (Reuter). President Sadat
heeft gisteren gezegd, dat Egypte bereid is
oorlog te voeren als enig land zou probe
ren het te beroven van het water van de
Nijl of Soedan zou aanvallen.
De Tsjechoslowaakse president en partijleider Husak verwelkomt zijn ambtge
noot Breznjev uit de Sovjet-Unie op het vliegveld van Praag. Breznjev brengt aan
het hoofd van een delegatie uit de Sovjet-Unie een bezoek aan Tsjecho-Slowakije,
bijna tien jaar na de Russische inval in dat land. Bij die inval werd een eind
gemaakt aan het bewind van de liberale Dubcek.
