HO HANDF
Ballet Pina Bausch
brutaal maar eerlijk
Groepsgedrag van pinguins in Brussels Entree
Meer financiële armslag...
Voor die kleurentelevisie,
bijvoorbeeld.
■CnniB’ Konstant Krediet
I
til
Bread and Puppet Theatre
voert emoties hoog op
h
iï»1
tfei
Eeuwenoud heldenepos door
Siciliaanse poppenspelers j
HOUANDFEST
WftHOUA
ANDFFSÏMl
HOUANDFEST
fflUXHOIM
ANDFFSMU
te
p
W
Overdaad aan lichamelijk geweld
•NTROERENDE JEANNE D’ARC
8 JUNI WERELDPREMIÈRE IN
r 17 NEDERLANDSE STEDEN
Snel geld zodra u ’t nodig hebt.
A Leopold Rudolf overleden
17
KUNST
19 7 8
DINSDAG 6 JUNI
5
Of welk doel dan ook.
1
RYAN O’NEAL
BRUCE BERN
ISABELLE
ADJANI
O-
auto vi
tumpei
mger.
t't
sft 't
.WEG
IJK
EKWEG
EN
lööc
HAARLEM. Na afloop van het i||||| AUIIETCT
ruim anderhalf uur durende stang- IIUIlJUlu I UI
poppenspel van La Marionettistica MOHOUA
maandagavond m het Haarlems
Concertgebouw verdrongen de IINUilSlnHIll
paar honderd bezoekers zich ach
ter de coulissen van het door de gehele breedte van
het toneel opgestelde poppentheater. Wat je dan
ervaart is als een kijkje in de keuken van een eerste
klas restaurant of toepasselijker nog, als een blik in
het binnenste van een simpel, maar verbazingwek
kend mechaniek.
Xi
Va
i
La Marionettistica brengt
F
JOHN OOMKES
Ei***
CONRAD VAN DE WEETERING
CEES STRAUS
(ADVERTENTIE)
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
Utrecht. Tejater Kikker (20.30 uur)
Mini festival folk en volksmuziek I Ba.
Stadsschouwburg (20.30 uur): Delime-
lo.
Het paard van Jeanne d’Arc wordt tot wederopstanding gewekt door een engel (Peter
Schumann), een scène van het Bread and Puppet Theatre, (foto Bob van Dantzig).
Die desinteresse wordt doorgevoerd in
een merkwaardig volgehouden groepsge
drag dat consequent in beweging wordt
doorgevoerd. De groep heeft zich daartoe
laten inspireren na een bezoek aan de
Antwerpse dierentuin, waar de heren van
Hauser gefascineerd werden door de ge
dragingen van pinguins. Vandaar dat iede
reen bij Hauser in Entree Brussels geheel
in het wit gekleed was, vreemde vogels in
boeiende bewegingscomposities.
In dit geval is haar onderzoekgebied het
verhaal van Hertog Blaubart, die al zeven
bruiden vermoordde en nu zijn achtste,
Judith ontmoet. Als leidraad gebruikt ze
een bandopname van de opera, die Bela
Bartók in 1911 op dit gegeven maakte. De
acteur, Jean Mindo, speelt die band af in
een grote witte kamer en doorleeft in ge
dachten alle gevoelens van Blaubart. Kan
hij, om welke reden dan ook, niet verder,
dan spoelt hij eenvoudig de band even
terug. Daardoor ontstaan er herhalingen.
Hiltrud Blank is de figuur van Judith,
maar ook voor haar zijn er herhalingen in
de vorm van een groot aantal andere dan
seressen, terwijl er als verdubbeling van
Blaubart een groot aantal dansers mee
doen.
De muziek van Bartók blijkt vol mede
dogen te zijn en Blaubart is geen held,
geen bruut, maar een onbeholpen, onhan
dige man, die steeds weer opnieuw pro
beert een relatie met een vrouw aan te
gaan, maar daarbij ook steeds weer zich-
waarin een vrouw tot aan haar hoofd in
het zand gespit zit. Mascini vraagt op een
bepaald moment aan Alex een glas water.
Dat wordt gebracht, maar tergend vlak bij
dat hoofd neergezet. De dorstige kan er
niet bij en blijft onmachtig smachten. Een
typisch staaltje van navrante humor die
bij Hauser Orkater werkt als een scherp
commentaar op ongeïnteresseerdheid van
mensen onderling.
■ü- Een van de fraai uitgedoste ridderpoppen, ongeveer veertig kilo zwaar en 1.20 m.
hoog, uit het poppentheater van de gebroeders Napoli. (Foto Jaap Pieper)
Een andere fascinerende voorstelling
van de groep, Komm Tanz mit mir, zal op
20 juni in Het Nederlands Congresgebouw
in Den Haag worden uitgevoerd en op 22
juni in de Rotterdamse Schouwburg. Voor
mensen die van brutaal maar eerlijk thea
ter houden, iets om niet te missen.
zelf tegenkomt met zijn besluiteloosheid,
zijn knulligheid, zijn verlangen naar een
innig contact en zijn angst om zich bloot te
geven. Van anderen zien we altijd hun, op
het oog, zelfverzekerde houding, maar van
onszelf kennen we alle mislukkingen. Wat
Pina Busch probeert, is tot wanhopig wor
den toe, iedere mislukking in eindeloze
herhaling bloot te leggen.
Hauser Orkater heeft de voorstellingen
reeks in Shaffy inmiddels achter de rug en
pikte nog enkele dagen de enorme toeloop
Pina Bausch heeft haar dansgroep in
een paar jaar tijd ontwikkeld tot één van
de drie belangrijkste balletten in West-
Duitsland. Hoewel Blaubart uiterst indrin
gend en interessant is, is het' niet haar
beste voorstelling. Haar Frühlingsopfer is
veel sterker en zal dit najaar ook in Nijme
gen worden uitgevoerd.
Het Bread and Puppet Theatre, een van
de vier poppentheaters die het Holland
Festival dit jaar onder zijn vleugels heeft
genomen, heeft dat heel goed begrepen. In
een poging om toch nog wat bezoekers te
trekken posteert het haar muzikale man
nen en een enkele vrouw op de stoep voor
de zaal waar de voorstelling die avond zal
worden gehouden, op deze manier uiter
aard een klein volksopstootje riskerend
waar onder zich altijd wel een paar thea-
tergekken zullen bevinden.
Afgelopen zondagavond lukte dat maar
zeer gedeeltelijk, want hoe enthousiast er
ook op het trottoir van de Marnixstraat
werd gemusiceerd, het Nieuwe de la Mar
theater moest toezien op een stuitend aan
tal lege plaatsen. Jammer voor dit door de
Duitser Peter Schumann opgerichte, maar
verder geheel Amerikaanse gezelschap
dat met een ontroerende produktie de ro
zigheid na een all-out strandbezoekje ge
heel wist weg te spelen.
Het Bread and Puppet Theatre ver
werkt, naar goede traditie overigens, het
begrip poppenvoorfetelling op een zeer ei-
Met het Ennia Konstant
Krediet hebt u altijd geld
achter de hand dat u op
elk gewenst moment
kunt besteden. En wat de
maandelijkse aflossing
betreft: u krijgt 2 unieke
vrijstellingskaarten om in
te zetten wanneer betaling
u niet gelegen komt.
Vraag uw (verzekerings)adviseur
over het Enma Konstant Krediet.
Hij regelt het vliegensvlug.
tó- Hauser Orkater als pinguin-achtige
mensen bijeen, een scène uit „Entree
Brussels", die speciaal voor een voorstel
lingenreeks in Shaffy gemaakt werd, (foto
Hans Meerman)
NIJMEGEN.
De eerste en eni
ge voorstelling van
Blaubart door de
dansgroep van Wup-
pertaler Bühnen in
dit Holland Festi
val had zondagavond in de Stadsschouw
burg plaats voor slechts 250 toeschou
wers. Hiervan liepen er tijdens de voor
stelling' ook nog een aantal gechoqueerd
weg, voornamelijk jonge mensen. Pina
Bausch, de leidster van deze dansgroep,
maakt het haar publiek dan ook niet ge
makkelijk; ze is doorgaans op zoek naar
pure eerlijkheid en die blijkt steeds ge
paard te gaan met een grote brutaalheid.
WENEN (DPA) Leopold Rudolf, een
van de geliefdste toneelspelers van Oos-
tenrijk, is zondag op ’67-jarige leeftijd na
hevig lijden in een ziekenhuis in Wenen
^^■overleden
Rudolfs laatste optreden was geweest op
10 mei, in de rol van de vader in Luigi
Pirandello's. Sei personnaggi in cerca
,1 d’autore” (zes personages op zoek naar een
schrijver).
De voorstelling duurt bijna twee uur,
maar na drie kwartier ben je al murw
geslagen door haar overdaad aan beelden,
mensen die in paniek, lijfelijk tegen de
muur rennen, mensen-die tot tien keer toe
een ander aanhalen en dan afweren, men
sen, die het liefste in snikken zouden uit
barsten, maar in de plaats daarvan
iemand gaan slaan. Je kunt op den duur de
situatie niet meer overzien en voelt alleen
maar medelijden en een ongelooflijke be
wondering voor die dansers, die al dit
lichamelijke geweld toch maar opbrengen.
Dinsdag 6 juni
Amsterdam. Stadsschouwburg
(20.15 uur): Don Giovanni.
Concertgebouw (20.15 uur): Amster
dams Philharmonisch Orkest.
Nieuwe de la Mar Theater (20.15 uur):
La Marionettistica.
Centrum Bellevue (20.30 uur): Delime-
lo.
Den Haag. HOT (20.30 uur): Bread
and Puppet Theatre.
Sche vingen. Circustheater (20.15
uur): Dan Wagoner and Dancers.
Rotterdam. De Lantaren (20.30 uur):
Teatrul Tandarica.
Utrecht. Tejater Kikker (20.30 uur):
Mini festival folk en volksmuziek I Ba.
Woensdag 7 juni
Amsterdam. Concertgebouw (12.30
uur): Mini festival folk en volksmuziek
IV (lunchconcert).
Concertgebouw(20.15 uur): Omroep
Orkest.
Nieuwe de la Mar Theater (20.15 uur):
La Marionettistica.
Frascati (20.15 uur): Pierrot Lunaire,
Der Kaiser van Atlantis.
Den Haag. HOT (20.30 uur): Bread
and Puppet Theater.
Gemeente Museum (20.15 uur): Mini
festival folk en volksmuziek IV.
Openluchttheater Zuiderpark (20.30
uur): Mini festival folk en volksmuziek
I Bb.
Scheveningen. Circustheater (20.15
uur): Dan Wagoner and Dancers.
Rotterdam. De Doelen (20.15
geunermuziek en folklore.
De Lantaren (20.30 uur): Yves Joly.
levend brok theaterhistorie
AMSTERDAM.
Een van de bevol
kingsgroepen die
zich tijdens de heer
sende hittegolf be
paald achteruitges
teld mag achten, is
die van de theaterdirecties. Het is immers,
ook tijdens avondlijke uren, veel aangena
mer de tijd door te brengen met een fris
ogende pils op een lommerrijk terras dan
je te begeven naar een van die broeikassen
waar zich bijvoorbeeld het Holland Festi
val pleegt af te spelen. Het zal dan ook
waarschijnlijk niet de baas van het KNMI
in De Bilt zijn geweest die op het onzalige
idee is gekomen om het Festival te laten
beginnen in de eerste week van de juni
maand, uitgerekend de droogste week van
het verder zo natte jaar waarin het kos
tuum van de firma Adam en Eva beter
past dan de bontstola van de Bonneterie.
Met als gevolgd dat de stranden en straten
een onevenredig grote belangstelling heb
ben die ten koste moet gaan van de zaalbe
zettingen.
genzinnige wijze. Er is weliswaar sprake
van poppen maar in feite zijn het de ac
teurs die zich als zodanig verkleden. Ze
dragen volstrekt neutrale kleding en heb
ben het gezipht achter doeken of maskers
verborgen zodat de mimiek achterwege
blijft. De bewegingen zijn uiterst gesty-
leerd en hebben iets schablone-achtigs zo
dat de gebruikelijke houterigheid die ei
gen is aan de ouderwetse poppenkast toch
nog kan overkomen. Maar gaat het bij die
poppenkast vaak om een soort twee
dimensionaal karakter dat de voorstelling
heeft, het Bread and Puppet Theatre geeft
zoveel emotionele verdieping aan het spel
dat hier veel meer sprake is van een dra
matisch theatereffect.
Het inhoudelijke gegeven van de voor
stelling is tweeledig: voor de pauze wordt
het leven van Jeanne d’ Arch (Joan of Are)
middels een achttal korte scènes uitge
beeld, na de pauze wordt een wonderlijk
verhaal gebracht dat handelt over hoe het
het witte paard van de maagd van Orleans
verging. Voor de pauze worden de scènes
met muziek - van middeleeuwse klanken
tot op Kurt Weill geïnspireerde muziek -
aan elkaar geregen. Het doek gaat daarbij
dicht om een nieuw decor te kunnen aan
brengen. Hoewel de muziek (voortge
bracht door veel percussie en een elektri
sche viool als ook een indrukwekkende
alpenhoorn) soms zeer intrigerende mo
menten kent, komt dit gedeelte nogal brok
kelig over. De snelle scènewisselingen, de
onrust op het toneel en de fragmentarische
aanpak van het verhaal komen de drama
tische handeling niet ten goede.
Na de pauze volgt een veel vloeiender
geheel waarin het identificatieproces ook
een grotere rol gaat spelen. Vooral het
begin waarin een ijdel en geniepig burger
mannetje leiding geeft aan een groepje
zeer komisch rollebollende kerkvadertjes
bezit tal van ontroerende momenten die
bijzonder goed getimed zijn. En wanneer
het witte paard ten tonele komt, gaat het
Bread and Puppet Theatre pas goed met
zijn effecten uitpakken. Boze mannen heb
ben het beest afgemaakt in een aangrij
pende scène als een engelfiguur opkomt.
Dat wordt de meest spectaculaire scène
van de voorstelling: Peter Schumann in
eigen persoon - maar uiteraard onherken
baar - danst in een vervaarlijk ritme op
meters hoge stelten over het plankier om
vervolgens het wederopgestane dier te
gaan berijden.
De gevoelens die hier in al hun eenvoud
worden opgewekt zijn zo puur dat de tra
nen al spoedig van achter de ogen vandaan
komen. Zo mag theater vaker zijn, inha
kend op pure emoties. De middelen daar
toe kunnen kennelijk zo eenvoudig moge
lijk zijn.
De Siciliaanse broers Napoli, die de drieduizend kilometer naar
Nederland in twee gepensioneerde wagens aflegden om hun
familie-erfenis hier in het kader van het Holland Festival te tonen,
is geen moeite teveel. Telkens opnieuw laten zij zien hoe de zware
poppen, die even tevoren hun rollen speelden in een middeleeuws
ridderepos, lopen, bewegen en tot complete zwaardgevechten in
staat zijn. En de Napoli’s, die tot de laatste representanten
behoren van de traditionele poppenspelers in Europa, glunderen
van trots als het complimenten regent.
Toch was het enerverende gebeuren bijna niet doorgegaan. De
opvang van de groep, die overigens veelvuldig in het buitenland
zijn sinds generaties van vader op zoon overgeleverde kunsten
vertoont, liet bij het eerste optreden in Utrecht nog al wat te
wensen over. Het zijn voorvalletjes die haarscherp aantonen dat
de organisatie van het overigens interessante Holland Festival
met veel kunst en vliegwerk in elkaar steekt; wat geen wonder is
als je weet met welke bescheiden middelen de staf toch een
cultureel gebeuren van enige importantie uit de grond moet
stampen.
Een vrij ernstige tekortkoming die zich aan het begin van de
voorstelling het sterkst laat voelen, is het ontbreken van een
synopsis. Een kort overzichtje dat even per scène de belangrijkste
verwikkelingen vermeldt, zou voldoende zijn geweest en de
mensen in staat hebben gesteld nog meer bij het zo Siciliaanse gn
Italiaans gesproken gebeuren betrokken te zijn. Nu zal niet
iedereen het spelverloop even duidelijk zijn geweest. Laten we dat
dan op deze plek eventjes herhalen.
„Orlando’s uitdaging van Agricane en de dood van laatstge
noemde” is een uit de late Middeleeuwen overgeleverd en aange-
’t Vermoeden zal ook nog te zien zijn in
de Amsterdamse Stadsschouwburg. Een
contact dat Hauser Orkater tot stand
bracht tussen de leiding van het Shaffy
theater en Stadsschouwburgdirecteur Be*
rend Boudewijn leidde tot dat resultaat
Het is niet uitgesloten dat in de toekomst
via het Shaffy theater ook andere activi
teiten in d.e Amsterdamse Stadsschouw
burg te zien zijn.
van het Festival of Fools mee. Dat bete
kende voor de groep soms drie voorstellin
gen op één avond vanwege de enorme
belangstelling voor de voorstelling in
Shaffy’s Zuilenzaal.
Na de Amsterdamse serie trekt Hauser
Orkater weer het land door met ’t Vermoe
den. Het is de bedoeling dat die produktie
onderbroken door vakantie tot de
cember wordt doorgespeeld. Daarna
wordt een geheel nieuw programma ge
maakt dat in mei 1979 het publiek zal
bereiken.
Oööc
dikt heldenepos. Het toont de strijd van goed en kwaad op een
even avontuurlijke wijze als in onze tijd in een western of i Star
Wars gebeurt. Alleen waar in het traditionele poppenspel elders
in Europa de figuur van Karei de Grote de hoofdrol krijgt
toebedeeld, is het in de Italiaanse versie een van diens ridders,
Orlando, die de held speelt. Goed is in dit geval dan ook Orlando
en het christendom dat hij vertegenwoordigt, slecht zijn zijn
tegenstrevers, die vaak als heidense Saracenen worden voorge
steld.
In vroeger tijden, toen de tv nog geen grote concurrent was,
besloeg zo’n heldenepos niet één enkele avond, maar groeide uit
tot een serie voorstellingen zodat het hele verhaal soms wel een
jaar in beslag kon nemen. Een antiek soort Peytpn Place dus, met
talrijke verwikkelingen rond bijfiguren, die niets hadden uit te
staan met het eigenlijke verloop van het verhaal. Het verwarren
de van de voorstelling die het publiek gisteren voorgezet kreeg, is
dan ook dat ook het avondvullende verhaal scènes bevat die niet
strict met Orlando te maken hebben.
De handeling verloopt voor de pauze grofweg als volgt. In de
eerste scène nemen Karei de Grote en diens paladijnen afscheid
van Orlando, die op zoek gaat naar zijn geliefde Angelica.
Voordat ons verteld wordt dat deze schone vrouw zich in een
belegerde vesting in India bevindt en daar belaagd wordt door de
verliefde Tartarenhoofdman Agricane, krijgen we echter tal van
tussendoortjes voorgeschoteld. Zo zien we hoe Angelica in het bos
wordt bedreigd door een opdringerige Spanjaard die door Orlan
do op zijn plaats gewezen wordt. En hoe Rinaldo, een neef van
Orlando, een soort Jan Klassen, Famiglio genaamd, tegen het
lijf loopt.
Vlak voor de pauze weet Orlando zich door de troepen van
Agricane heen te vechten. De stangpoppen die hij te lijf gaat,
leggen overtuigend het loodje. Na de pauze volgt een langdurig
tweegevecht tussen Orlando en Agricane dat onderbroken wordt
door een scène waarin een van Orlando’s vrienden een heuse,
vuurspuwende draak doodt. Kostelijk vermaak, zelfs tot op het
moment dat Agricane aan het slot dodelijk getroffen ter aarde
stort en in zielenood zich tot christen laat dopen.
De stangpoppen waarmee het epos gespeeld wordt wegen zo’n
veertig kilo. Het is dus alsof de spelers die de poppen laten leven
en bewegen gedurende de voorstelling voortdurend een gewicht
ter zwaarte van een vol biervat aan hun armen hebben hangen.
De houding waarin gespeeld wordt gebogen staande op een
loopbrug boven het decor oogst na afloop achter de coulissen
nog de meeste bewondering. Het is ook vanuit zo’n netelige positie
dat de ridders, gehuld in prachtige kurassen, op elkaar af worden
gedirigeerd. Ze gaan elkaar met ware doodsverachting te lijf op
een manier die suggereert alsof ze werkelijk tot leven komen door
de handen van de Napoli’s. We moeten ons gelukkig prijzen dat
we dit waardevolle brokje theaterhistorie, zo eerlijk en levend,
hebben kunnen zien.
Vreemde vogels bij Hauser Orkater
AMSTERDAM. Na een succesvolle
serie voorstellingen in het Londense thea
ter Roundhouse is de groep Hauser Orka
ter weer met een reeks voorstellingen te
zien geweest in het Shaffy theater. Hau
ser wilde daar niet opnieuw terugkeren
met de grote produktie ,,’t Vermoeden”en,
maakte daarom uitsluitend voor 'shaffy
een nieuwe produktie die „Entree Brus
sels” is gaan heten. De veertienmans mu-
ziektheaterformatie toont daarin weer
het ironisch gevoel voor humor binnen
een volkomen integratie van toneelmatige
en cabareteske aspecten en muziek.
i
De integratie van toneel en muziek krijgt
bij Hauser vooral gestalte in een schijn
baar pretentieloze combinatie van deze
twee elementen. In Entree Brussels zit
acteur Peer Mascini vrijwel de gehele
voorstelling van ongeveer een uur in een
piramidevormige kist. Aan de bovenkant
daarvan steekt alleen zijn hoofd buiten het
houtwerk. Zo wekt dat voor mij althans
associaties met Samuel Beckett’s absur
distisch toneelspel Gelukkige Dagen,
r
