El Teatro Campesino met gecultiveerde theatrale losbandigheid
HOUANDFESI
ANDFf
-*■ mi min:
fascinerend gehalte
Stormachtige
FESTIVAL
OF FOOLS
1978
Rituele dansen van
I
I
I
vraag naar
„Plantenrijk
Koffie Hag
probleemloos
lekker!
Uw Kunstgebit
de gehele dag
MU
^London Sinfonietta speelt Brecht en Weill
Onbekend Requiem weinig
karakteristiek aangepakt
Iraakse volksmuziek openbaring voor publiek in Tropeninstituut
HDIUNDFEST
IM HOUA
ANDFESTIW
HDIUNDFEST
MilHOIU
ANDFESTNU
HDIUNDFEST
MURHOIU
ANDFESmU
HDIUNDFEST
IVM78H0I1A
ANDFESTIW
02 IMG mag
r koffie
L KrtC
cofleihevrij
IV
Amerikaanse filmprijs
voor Fons Grasveld
Ehimomo spectaculaire Ghanese groep
I
11
KUNST
19 7 8
JUNI
1 3
DINSDAG
10
I
1
-
i
opfietsvakantie
met ’t hele gezin!
pompen
en kompressoren
uit voorraad
leverbaar
Zwanenburg tel.02907-3541
F
.F
ROTTERDAM. Zuidamerikaanse volks
muziek klinkt beurtelings in weemoed en spran
kelend vrolijke klanken als het uit Californië
afkomstige El Teatro Campesino speelt. In het
kader van het Holland Festival speelt deze
groep uit Mexico afkomstige Amerikanen de
voorstelling La Carpa de Los Rasquachis. Die
titel wil zoiets als „De hut van de zwervers”
zeggen. Het stuk gaat over rondtrekkende Mexi
caanse arbeiders, hun moeizaam bestaan en
hun uitbuiting. Warmbloedig muzikaal toneel
dat een produktie laat zien die helaas al teveel
aan confectie-revolutie doet denken. De voor
stelling is al enkele jaren oud en was in 1976 ook
al in theater de Lantaren in Rotterdam, waar
maandagavond de Holland Festivalpremiere te
zien was.
V
A-F
I wig
(ADVERTENTIE)
MSHOIIA La Carpa toont confectie-revolutie
uur):
(20.15
(ADVERTENTIE)
JOHAN VAN KEMPEN
zeggen 4.999 fietsenmakers
Een andere bijzondere dans is de Tigari,
(ADVERTENTIE)
Slagwerkers Rifi- ensemble virtuoos
(Van onze kunstredactie)
I
En de door Atherton en The London
Sinfonietta ter opening van dit concert
geïntroduceerde instrumentale hommage
aan Kurt Weill; het gelukkig korte maar
allerellendigst in elkaar geprutste Concer
to nr. 3 van de hand van Robin Holloway,
is eerder een posthume belediging dan een
eerbetoon aan Weill.
Zeker, wat de met de Erasmusprijs be
kroonde poppentheaters hebben gebracht
en nog brengen, getuigt van een uitstekend
Enkele Iraakse ad hoc-ensembles tonen
zich momenteel ware ambassadeurs van
de rijke cultuur van hun vaderland. Ston
den zondag klassieke stijlvormen centraal,
gisteravond bracht het Rifi-ensemble een
programma van volksmuziek en volks
dans van Iraakse boeren en Arabische
bedoeïnen-nomaden. Anders dan bij de
maqam, vormt niet een op bepaalde wijze
gerangschikte toonladder, maar een sim
pele en effectieve ritmische structuur de
basis van het ensemblespel. Telkens wor
den vijf wisselende basis-ritmen geprodu
ceerd door een kwintet, dat allerhande per-
cussie-instrumenten bespeelt en alleen zo
nu en dan de suray (hobo) of mutbedsj
(dubbelklarinet) de melodielijn laat bepa
len.
We mogen weliswaar niet voorbij gaan
aan de zang en het vervoerende spel van
ene Ibrahim Rahim op de Bedoeïnen-
rebab (strijkluit); noch kunnen we om de
imposante Saz, dat is zwaarddans, heen.
Deze Bedoe'ïnendans laat twee dansers
deinend op de zware
after-beat van de grote trom op elkaar
afkomen, alsof het nooit tot een werkelijk
gevecht kan komen. We vergissen ons.
Schrapend klettern de zwaarden tegen
kleine koperen schilden. Het is een prach
tig stukje folklore, dat door de „strijden
de” dansers wordt besloten door elkaar te
omhelzen.
Terug even naar het eerder genoemde
kwintet, waarvan de leden de kern vormen
van het Rifi-ensemble (rifi van het land)
en onuitsprekelijke namen dragen die ik u
zal besparen. Maar het komt tot spektacu-
lair ritmisch ensemblespel wanneer zij
haast in trance de oude ritmische patronen
slaan en telkens een andere instrumenta
list aan het woord laten komen. Zo kunnen
DEN HAAG (ANP). De Nederlandse
regisseur Fons Grasveld is als filmer in de
prijzen gevallen. Zijn „Do I realy want to
die?” werd in de categorie „Mental He
alth” op het jongste „International Rehabi
litation Film-festival” onderscheiden met
een tweede prijs. Het festival is in Wa
shington in Amerika gehouden. Het mini
sterie van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk werk had de film ingezonden.
Vondelpark
Woensdag 14 juni: 12.00 uur Lunchvoorstel-
ling: Resistentie-orkest en drs. P.; 14.00 uur
Kindervoorstelling: Action Space; 15.00 uur
Kindervoorstelling: L.O. Sloan’s three black
and three white refined Jubilee Minstrels.
PROGRAMMA
Paradiso
Woensdag 14 juni Fair Fools - show
master: Friends, met Footsbam Theatre,
Gwendal en Action Space.
De Melkweg
Woensdag 14 juni: Theaterzaal: 21.00 uur:
The Busby Berkleys, Sam Angelico and the
Stuffed Puppet Company met „Kookaburra
Kabaret”, 22.30 uur Fools-Jamsessie.
Fonteinzaal: 21.00 uur carlos Trafic en Katie
Duck met „Love Story”, 23.00 uur Franz Josef
Bogner’s Clown Company.
Cinema: 20.00 uur „Let's not talk about it”
met de Bamsisters en Carlos Trafic. Twee
korte films van Larry Veltman: „Un petit dra-
me bourgeois” en „L’affaire Marie-Jeanne”.
Twee Friends Roadshow films: „The garbage
film” en „Jango, or how you get tot be a
clown”, 22.00 uur Loose ends met „Chicken
Fried Graffiti and the Redneck Connection”,
24.00 uur Fools Festival Film première.
KSB
quiem niet om de gekende Weill met zijn
marsritmen en dansen uit de jaren twintig,
maar om een stijlvolle en diepernstige
benadering van het gekozen onderwerp;
de nagedachtenis van de onbekende sol
daat. Neil Jenkins, Stephen Roberts en
Terry Edwards waren de zangers die de
respectievelijke solopartijen van tenor, ba
riton en bas voor hun rekening namen en
die in goede verstandhouding met Ather
ton en het orkest voor de juiste stemming
en tekstuitbeelding zorgden.
Ten aanzien van het overige deel van dit
aan de minder bekende Kurt Weill gewijde
programma, valt eigenlijk weinig positiefs
te melden. De genoemde zangers en de
mezzo-sopraan Meriel Dickinson wissel
den elkaar af in allerhande songs en ten
slotte in het uit verschillende onderdelen
bestaande Happy End.
Maar net zo min als de zangeres over het
hiervoor vereiste, speciale temperament
beschikte, kon het steeds veel te volumi
neus uitpakkende orkest de goeie „swing”
te pakken krijgen, terwijl de tenor er ver
valsend tegenaan ging in Weense operet-
testijl. Een allesbehalve karakteristieke
Straat
Woensdag 14 juni: 12.30 uur Noordermarkt:
De Amsterdamse Vuilharmonie; 12.30 uur
Nieuwmarkt: Philippe Duval; 12.30 uur Spui:
Trumbunich Mimes; 14.00 uur Leidseplein:
Will Spoor met „Onk”; 17.00 uur Leidseplein:
Pigeon Drop.
ROTTERDAM. Kurt Weill’s muziek
gaf, in de vooroorlogse crisisjaren, de tek
sten van Bertolt Brecht extra verbeel
dingskracht. Vrijwel iedereen kent wel de
Dreigroschenoper en andere vormen van
dit geïnstrumenteerd cabaret, dat met
zijn frivole ironie een originele aanklacht
betekent tegen de verdorvenheid van de
maatschappij.
SCHEVENINGEN. Maandag dansten
en speelden dertien Ghanese artiesten,
die eigenlijk dienaren zijn van rituele
trommelkunst, in het Circustheater voor
het eerst in dit Holland Festival. De groep
onder leiding van Mustapha Tettey Addy
heet Ehimomo en treedt voor het eerst in
deze vorm op. Wel kwam men vorig jaar in
Duitsland, maar toen was er nog helemaal
geen sprake van een theatervorm, iede
reen danste met het gezicht naar de cen
trale trommelaar Mustapha, die als verte
genwoordiger van god de leiding van de
rite heeft.
Nu is er enige ope
ning naar het pu
bliek toe gegroeid,
maar het geheel
doet toch nog zeer
authentiek aan. Ik
gebruik met opzet
niet het woord primitief, want wat deze
mensen aan ritmische rijkdom opbrengen
met koebellen, troms, een Gome (een vier
kante trommel waar de bespeler op zit),
stokjes en kalebassen, is fascinerend.
De dansers zijn zeer aardsgebonden, dat
wil zeggen, ze strelen als het ware bij het
dansen met hun voeten de grond, waarbij
het hele lichaam en vooral het vaak achter
uitgestoken achterwerk in beweging komt.
Maar de dansers komen ook soms los
van die grond. Ze kunnen door de krach
ten van de medicijnman, door het innemen
van kruiden en door het ritme van de trom,
dat tot trance kan leiden, met een onvoor
stelbaar gemak, enorme sprongen maken.
Mustapha blijkt dan niet alleen de mees-
tertrommelaar te zijn maar ook een fabu
leus danser. Zijn enorme kikkersprongen
liet hij nu maar betrekkelijk kort zien,
maar dat komt omdat er in het Circusthea
ter geen gelegenheid is om van het toneel
af en er weer op te springen, wat hij elders
wel schijnt te doen. Met zijn twee meter
lange magere lichaam zien de sprongen
die hij nu al uitvoerde er toch ook al
fantastisch uit. Deze springscene komt
voor in een oorlogsdans, die nog nooit
eerder buiten Ghana is uitgevoerd. Het
nummer heet Otu.
Dat de samenwer
king tussen Brecht
en Weill nog een re
quiem opgeleverd
heeft, zal voor velen
nu nog nieuws in
houden. En het was
de verdienste van The London Sinfonietta
onder leiding van David Atherton, dit on
bekende opus eens te presenteren. Het
Holland Festivalconcert van maandaga
vond in de grote zaal van de Rotterdamse
Doelen (het publiek had overigens gemak
kelijk in de kleine zaal gekund) bood dit uit
23 uitvoerenden bestaande en in twintigste
eeuwse muziek gespecialiseerde ensemble,
daartoe een goede gelegenheid.
Het gaat in het betreffende Berliner Re-
Indien nu al de ba
lans van het gebeu
ren zou moeten op
gemaakt, zouden we
een tweetal conclu
sies kunnen trek
ken. Ten eerste is
ontegenzeggelijk opnieuw het nut van een
thematische presentatie bewezen en ten
tweede valt het zwaar om te moeten aange
ven welke programma-onderdelen de
grootste voldoening te weeg brachten bij
publiek en pers.
DEN HAAG. Er blijkt een
stormachtige vraag te zijn naar het
boek van de maand juni, „Planten
rijk” van Wim Schoevers, fotografie
Jan den Hengst. De meeste boekhan
dels zijn al uitverkocht en het ziet
ernaar uit dat er pas in juli weer
exemplaren verkrijrbaar zijn.
Er was al een recordoplage van
„Plantenrijk” gedrukt, namelijk
142.500 stuks. Dit lag 40 procent bo
ven de gemiddelde oplagen van Boe
ken van de Maand.
Hoewel er de laatste tijd een duide
lijk stijgende belangstelling bestaat
voor natuurboeken, heeft de onge
looflijk grote vraag naar dit boek de
commissie Collectieve Propaganda
van het Nederlandse Boek (CPNB),
die het Boek van de Maand uitzoekt
en de boekhandel volkomen verrast.
I
Wel eens last van koffie...?
Echte koffie, gezuiverd
van schadelijke bestanddelen
èn coffeïne.
Hag is gewoon beter
voor een mens!
AMSTERDAM. Er valt ten aanzien
van enige organisatorische aspecten mis
schien heel wat ten nadele van de 31e
editie van het Holland Festival te berde te
brengen, maar programmatisch steekt het
goed in elkaar. Waarnemend directeur
Frans de Ruiter, alle medewerkers en de
met het festival samenwerkende instellin
gen kunnen zich nu al vol trots op de borst
s laan.
we ons verbazen over de klankkleur van
de tablah (vaastrommel), zelfs van de riq
(tamboerijn) of de tabl (grote trom). Maar
het spel op een dubbel paar kleine trom
mels is pas werkelijk een openbaring.
Het betreffen naqqaret, keteltrommels
die met korte stokjes worden beslagen, en
khash-shabah, kleine vaastrommels die
een geluid voortbrengen dat lijkt op dat
van hedendaagse tympani. Ook de slag
technieken, van flageoletten tot geaccentu
eerde roffels, worden virtuoos toegepast
en roepen bij tijd en wijle zelfs associaties
op met de wijze waarop moderne slag-
werkgroepen te werk gaan.
Het publiek reageert tot verbazing en
vreugde van de Iraqi zonder terughou
dendheid en roept om toegiften. Dat mag
geen wonder heten. Niet alleen is het gebo-
dene ernaar, maar bovendien versterkt de
overakoestiek van de grote lichthal van
het Tropeninstituut elke subtiliteit. Het
Rifi-ensemble is voor hen die dat zelf wil
len constateren vanavond en morgen
avond nog in ons land. Raadpleeg de festi-
val-kalender elders op deze pagina.
JOHN OOMKES
waarin een danser minuten achter elkaar
razendsnel op één been moet ronddraaien.
Ook dit lukte deze keer niet helemaal
omdat het toneel te glad was. De groep zou
namelijk al tien dagen geleden in Holland
zijn aangekomen om alles tot in de puntjes
te regelen, ook de gladheid van de vloeren,
maar ze werden negen dagen op het vlieg
veld in Ghana opgehouden voor ze toe
stemming van de Ghanese overheid kre
gen om te vertrekken. Het gevolg is dat
alles min of meer geïmproviseerd moest
worden.
Toch was ook nu het draaiwerk interes
sant! genoeg. De danser draagt daarbij
namelijk een wijd wit kleed, dat bij iedere
draai breed uit gaat staan, maar na de
draai zich snel om het lichaam slaat, wat
gepaard gaat met het stoppen van het
muzikale ritme door het tegen elkaar aan
slaan van twee kalebassen. Ook kregen we
wel langdurige draaien te zien op twee
benen en één keer op één been waardoor
we een indruk hadden van wat de bedoe
ling zou moeten zijn.
Een van de drie danseressen deed nog
een dans gekleed in nauwelijks meer dan
een kralengordel om haar huwbaarheid
aan te geven. Ook hier speelt het achter
werk weer een grote rol. In de laatste dans,
een smeken om regen bij het zaaien, ligt de
nadruk op de saamhorigheid bij de groep,
waarbij toch ieder van de leden om de
beurt solistisch optreedt.
Nog een bijzonderheid van Ehimomo is,
dat er drie Afrikaanse priesters aan de
voorstelling meedoen, dat voorwaarde is
om bepaalde dansen te mogen uitvoeren.
Mustapha Tettey Addy is al langer in het
westen bekend, maar dan als trommelaar,
hij maakte bijvoorbeeld al verschillende
grammofoonplaten. Het gezelschap dat hij
nu heeft opgericht is hoofdzakelijk gericht
op het uitvoeren van allerlei rituele danen
die dreigen verloren te gaan. Het gevaar
hierbij is dat de voorstelling zal ontaarden
in een negershow. Dat is het nu zeker nog
niet, er gaat een enorme kracht van uit en
een sterke natuurlijkheid. Daarom alleen
al is het de moeite waard te gaan kijken.
Ehimomo komt ondermeer vanavond in
het Tropenmuseum in Amsterdam en 22
juni in het Concertgebouw in Haarlem.
CONRAD VAN DE WEETERING
(ADVERTENTIE)
onwrikbaar op zijn plaats!
Als U wilt, dat Uw kunstgebit de gehele dag
door gemakkelijk, stevig en zeker zit, neem
dan Dentoflx - het speciale moderne poeder
en strooi een weinig op de gebitsplaat. U
zult meer dan tevreden zijn en alle onge
makken van Uw kunstgebit vergeten, want
U kunt lachen, spreken en eten zoals U wilt!
Dentoflx is daarbij verfrissend en is een wel
daad voor Uw gehemelte. Verkrijgbaar bij
apotheken en drogisterijen.
Dinsdag 13 juni
Amsterdam. Stadsschouwburg
(20.15 uur): Het Balkon.
Tropenmuseum (20.15 uur): Ehimo-
no-ensemble.
Den Haag. HOT (20.30 uur): La
carpa de los raquachis.
Gemeente Museum (20.15 uur): Cai
ro Takht-ensemble.
Scheveningen. Circustheater (20.15
uur): Het Nationale Ballet.
Rotterdam. De Doelen (20.15 uur):
Poetry International.
De Lantaren (20.30 uur): Munir Bas
hir.
Haarlem. Concertgebouw (20.15
uur): Teatrul Tandarica.
Laren. Singer Concertzaal (20.15
uur): La Marionettistica.
Utrecht. Centrum ’t Hoogt (20.30
uur): Baghdadi Maqam-ensemble.
Geertekerk (20.15 uur): London Sin
fonietta I.
Woensdag 14 juni
Amsterdam. Stadsschouwburg
(20.15 uur): Het Balkon.
Concertgebouw (12.30 uur): Lunch
concert Mini festival Folk en volks
muziek I Ba.
BIM-Huis (14.30 uur en 22 uur): Hol-
land(s) Festival.
De Brakke Grond (20.30 uur): La
carpa de los raquachis.
Soeterijn (20.15 uur): Cairo Takht-
I ensemble.
t Den Haag. HOT (20.30 uur): Hans
Dulfers Perikels.
Remonstrantse Kerk (20.15 uur):
The London Sinfonietta II.
Gemeente Museum (20.15
Baghdadi Maqam-ensemble.
Gemeente Museum (17.00 uur): Mu
nir Bashir.
Rotterdam. Schouwburg
uur): Don Giovanni.
De Doelen (12.45 uur): Koffiecon
cert Mini festival folk en volksmuziek
IV.
De Doelen (20.15 uur): Poetry Inter
national.
De Lantaren (20.30 uur): Kees Haze-
voet-ensemble.
Delft. Wooncentrum Abtswoude
(20.00 uur): Mini festival Folk en
volksmuziek.
Gouda. Grote of St. Janskerk (20.15
uur): Nederlandse Bachvereniging.
Utrecht. Stadsschouwburg (20.30
uur): Yves Joly.
54- Scène uit
La Carpa de
los
Rasquachis
van het
gezelschap El
Teatro
Campesino
uit
Californië.
door middel van toneel uit te drukken
waar het werkelijk aan schort. Dat een zo
vrijblijvende voorstelling zo lang op het
repertoire gehouden wordt als La Carpa is
veelzeggend. De opvoering heeft niet veel
meer karakter dan verantwoord toeristen-
vermaak, ook al wordt er met een bijna
overrompelende blijheid geacteerd. Bij
het zien van zo’n produktie vraag je je toch
af hoe zo’n Holland Festival toneelsamen-
stelling nu precies tot stand komt. Zo bij
zonder boeiend was El Teatro Campesino
toch niet om het twee jaar later expliciet
met dezelfde produktie terug naar Neder
land te halen. Intussen is er wel een gram
mofoonplaat gemaakt die na de voorstel
ling onder het uitroepen van „Schallplat-
ten” aan de man wordt gebracht. Zo
brengt ook de maatschappijkritiek zijn
geld op. Wie het in Haarlem wil bekijken
kan daarvoor op 19 juni in de Stads
schouwburg terecht. KO VAN LEEUWEN
De Amerikanen
spelen hun kritiek
op een armoedig ar
beidersbestaan met
een onvoorstelbare
esprit en maken er
zelf gemakkelijk in
het oor klinkende volksmuziek bij. Maar
El Teatro Campesino pretendeert meer te
zijn dan een gezelschap dat amusement-
stoneel brengt. Het gaat hier om maat
schappijkritiek. Althans, zo is de voorstel
ling destijds geboren. Maar zoals het wel
vaker gaat, niet alles wat in oprechtheid
ter wereld komt slaagt erin dat zo te hou
den. Zo komt de voorstelling La Carpa de
los Rasquachis nu over als een al te zeer
gecultiveerde theatrale losbandigheid. De
vrolijkheid overheerst en wat eertijds een
scherpe satire moest zijn, is nu niet meer
dan een slap aftreksel daarvan.
Stimulerende kracht achter Teatro
Campesino is Luiz Valdez, acteur en to
neelschrijver. Tijdens een staking van ar
beiders in fruitplantages in Californië, in
1965, verzamelde hij enkele stakers rond
zich. Hij maakte daarmee satirisch poli
tiek toneel en speelde op de actie-
bijeenkomsten van de stakers. De kritiek
moest vanzelfsprekend bedekt worden ge
leverd, waardoor geen felle theatrale aan
klacht mocht worden verwacht. De samen
stelling van de groep heeft zich sindsdien
weinig gewijzigd.
El Teatro Campesino stelt nu vooral
teleur omdat de groep de kans laat liggen
aanpak dus, die beslist door veel musical-
vocalisten en theaterorkestjes verbeterd
had kunnen worden.
1
gehalte. Maar er is meer. De sector niet-
westerse klassieke en volksmuziek bij
voorbeeld. Indien alles wat nog op stapel
staat binnen het raam van dit aanbod van
een gelijk niveau is als wat de Iraqi ons
zondag zoals gisteren op deze pagina
besproken en maandagavond voorscho
telden in het Tropeninstituutdan kunnen
de verantwoordelijken bij de NOS en de
zendgemachtigden zich wel voor het hoofd
slaan. Alleen al vanuit een oogpunt van
kleurrijk amusement wordt de niet-
wetende tv-kijker misdeeld.
I
