Volksbühne Berlin met Brecht in tweeslachtige uitvoering W agner-collage-opera een mislukte poging Festivalorganisatie forceert zich; lan Dury en Mink De Ville prima a Rus maakt ideeën waar in expressieve muziek HOUANDFEST MS HOUA ANORSDIM Alkmaar Pop kampt met kinderziektes ing ut ■s HDUANDFRT ^IBHOUA ANDFfflM HOUANDFEST NUffl HOUA ANDFESIW HOUANDFEST MUTS HOUA ANDFESTMU w BF i ft N i Onduidelijke symboliek in Orgelconcours Bolsward voor Reitze Smits en Jos van der Kooy Borgers voorzitter Fonds voor Letteren Populair RAI-concert onder Kondrasjin „Siegfried über All” f I X KUNST 1978 MAANDAG 19 JUNI 6 NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST Rotterdam. Het wordt, nu het Holland Festival zijn laatste week is ingegaan, wel duidelijk dat er dit keer weinig belangrijke vorderingen op toneelgebied konden worden getoond. Bracht Franz Marijnen met Het Balkon van Genet al een hoogst dubieuze voorstelling, met de toneelganger werd ronduit een loopje genomen door hem in de vorm van een pseudo-revolutionair betoog van een Mexicaans gezelschap een al twee jaar oud toneelstuk voor te zetten, terwijl hoogstwaar schijnlijk de Clowns Macloma met Delimelo ook nauwelijks langer dan heel even op het netvlies zullen beklijven. I 1 I® X' Km |fc X I V*' Simpele mens op voetstuk gezet Circustheater l CEES STRAUS voor elkaar bracht, (ADVER TENTIE) uur lur ,en de at toe- iels en rband zwaar et ene uit te de pet Sroot- linnen Instrumental, samenwerking Nu is het zeer de vraag of je werkelijke top-acts wel kunt interesseren voor een concert in de open lucht in een tijd dat hoe gek het ook voor een buitenstaander klinkt geen enkele toemee meer lonend is op basis van de gages. Bovendien biedt een concert in een zaal haast altijd (theatereffecten, belichting) grotere voorde len. Het is dan op zijn zachtst gezegd niet handig geweest om kond te doen geven van het feit dat in juni dergelijke grote publiekstrek kers naar het AZ’67-stadion zouden komen. Elke andere program matische invulling van een festival moet bij een niet kunnen aantrekken van top-acts telerustellend overkomen en zijn reper cussies hebben voor de belangstelling. Het festival, dat zaterdag toch nog zo’n zevenduizend bezoekers trok, gaf echter blijk van nog meer kinderziektes. Het gestoei achter de schermen om een zo sterk mogelijke top-act aan te trekken, heeft afgelopen week tot een opvallende berichtgeving in de pers aanleiding gegeven. Zo moest de Engelse hardrockgroep Status Quo het af laten weten doordat een van de groepsleden ziek werd, ging een optreden van de Stranglers niet door omdat dit new wave-kwartet met alle geweld als grootste attractie wilde fungeren en kon geen compensatie worden geboden door vervangende optredens van AC/DC of Devo. Klachten van een ziekenhuis in de directe omgeving leidde er verder toe dat de Alkmaarse overheid de festivalorganisatie ertoe dwong om het gebeuren pas om 2 uur ’s middags te laten beginnen en om 9 uur ’s avonds af te sluiten. Door dit soort klungeligheden wisten Herman Brood en consorten bijvoorbeeld pas daags voor het festival dat hun optreden toch doorgang zou kunnen vinden. Al met al geen vertrouwenwekkende zaken voor een toch zo langza merhand verwend en dus kritisch Nederlands poppubliek, dat bovendien in het AZ-stadion geconfronteerd werd met een hape rende en slecht functionerende geluidsinstallatie, die vermoedelijk te weinig capaciteit had. Als je al deze factoren op een rijtje zet, zou je kunnen denken dat er in Akmaar niets heeft gedeugd. Dat zou ik dan met kracht willen bestrijden, maar niet voordat de vermoedelijke oorzaak voor al deze ellende is genoemd. De organisatie heeft helaas in een keer indruk willen maken door een grote opkomst en zich node- Besson brengt daar geen enkele relative ring in aan. In tegendeel de centrale vrouw groeit uit tot een Jezusfiguur die zich om haar medemensen bekommert in de sfeer van „ze weten niet beter”. Afgezien van de drie góden die met hun rode babykoontjes ook al geen emoties tonen, zijn alle figuren in dit stuk gemas kerd. Het is te zien dat het om acteurs gaat die het toch van emoties moeten hebben: er heeft een verschuiving plaats van de gezichtsexpressie naar die van het li chaam. Ook hier weer de tweeslachtige opvatting van Besson: hij wil mensen van vlees en bloed neerzetten, wil bovendien zijn mensen ook veralgemeniseren, uni verseel maken voor de situatie zoals die vanuit de Oost-Europese optiek nog in grote delen van de wereld moet heersen, maar komt dan tenslotte toch uit bij een volslagen karikaturale vormgeving. Daar staat weer een prachtige gesty- leerd toneelbeeld tegenover. Een regelma tig neerdalende hemel zorgt ervoor dat de (snelle) scènewisselingen ongestoord door gang kunnen vinden en verdeelt de ruimte in goede hanteer- en speelbare stukken. Het is trouwens opmerkelijk dat Besson de volle diepte van het toneel nodig heeft. Zonder enige aanwijsbare reden overi gens, of het moet zijn dat hij distantie in het stuk wil leggen. Daar slaagt hij dan uitstekend in: zelfs van voor in de zaal gezeten lukt het niet in het spel betrokken te raken, het blijft in dubbel opzicht een afstandelijk gegeven. Ook wat de acteurs betreft, levert het ruimtelijke gegeven een probleem op: met name in de eerste actes wanneer het he- meldoek nog niet voor een afscheiding zorgt, hebben de spelers een lange wande ling nodig om in het centrum van de actie te komen en er wordt steevast gehold om tussen de coulissen te geraken. Waarmee de verder zo vlekkeloze bezetting het dui delijk moeilijk heeft. De grote improvisatieprijs ging naar Jos van der Kooy uit Amsterdam. Aan het concours namen vier organisten deel. De jury bestond uit Johan van Dom melen uit Arnhem, Albert de Klerk uit Haarlem en Piet Post uit Leeuwarden. DEN HAAG. (ANP) Dr. Gerrit Bor gers te Leidschendam is voor een tweede termijn benoemd tot lid en voorzitter van de stichting Fonds voor de Letteren, naar het ministerie van CRM heeft meegedeeld. Drs. A. N. Paasman in Putten is be noemd tot lid van de rijkscommissie van advies voor opdrachten op het gebied van literatuurhistorie. BOLSWARD. (ANP) Reitze Smits uit Utrecht heeft zaterdagmiddag in Bols ward de eerste prijs voor koraalmelodie gewonnen in het Nationaal orgel improvi satieconcours op het orgel van de Martini kerk in Bolsward. er bin verde meien ikelijl de Ne lanke schol ;lse ei en dat nvoer aldus loos geforceerd, in plaats van vertrouwd te raken met de omstan digheden van het AZ-stadion en naam te willen maken met een sfeervol gebeuren. En dat is nog altijd een belangrijke voorwaarde voor toeloop. Toch had Alkmaar Pop’78 wel degelijk wat te bieden, als we even afzien van Herman Brood (die overal in den lande actief is), Eric Burdon Band (pas nog in ons land, maar nu zeker zo goed) en de pathetiek van de overjarige David Coverdale. Het Engelse duo Dave Edmunds en Nick Lowe speelt bijvoorbeeld halverwege de middag een opwekkende set, zonder enige capsones en zonder zich te storen aan het haperende geluid. Repertoire van Lowe’s Jesus of Cool-album komt er door het ongepolijste groepsgeluid minder effectief uit, maar songs van Dave Edmunds knallen met grote vitaliteit uit de speakerkasten. Na een voortreffelijk optreden van Herman Brood, kiest de Newyorkse band Mink DeVille voor een gevarieerde aanpak, precies volgens het recept dat zanger-songschrijver Willy DeVille de laatste anderhalf jaar gehanteerd heeft. Indertijd boekte hij veel prestige met een veelbelovend debuut in Paradiso, waarna hij met Spanish Stroll doorbrak naar een breed publiek. Voor wat betreft de ruige kant van zijn muzikale persoonlijkheid laat DeVille het er niet bij zitten, ook al omdat hij als podiumpersoon lijkheid nog verder gegroeid is. Maar aan de op rhythm and blues en Ben E. King gebaseerde ballads wordt ditmaal afbreuk gedaan doordat de vocal harmonygroep The Immortals op het appel ontbreekt. Jammer, toch. lan Dury tenslotte, vormt zeker achteraf bezien, een goede afsluiting voor een festival dat het weer mee heeft gehad. Ook nu is hij met allerhande sjaaltjes, verstuivers en krankzinnige toneelat- tributen in de weer als een overjarig kind dat zich van de aandacht wil verzekeren. In grote trekken komt de show dan ook overeen met wat we enkele maanden geleden van Dury en The Blockheads te zien kregen: fanatiek gespeelde muziek, een clowneske zanger en een losse sfeer. Hoe los blijkt wel uit het feit dat Dave Edmunds en tegen het eind Larry Wallis en Nick Lowe meejammen. Bijna gaat het nog fout, doordat het publiek de regen van toegeworpen relatiegeschenken beantwoord met een spervuur van graspollen, waar Dury eerst wel de lol van kan inzien, totdat de apparatuur gevaar loopt. Dreigend eist hij een einde aan de regen van zoden. Als dat niet onmiddellijk gebeurt, beëindigt hij de show, om even later toch terug te komen en Alkmaar Pop ’78 toch nog plezierig af te sluiten. Over de eindbalans kunnen we kort zijn. Festivals kampen nu eenmaal met kinderziekten. Organisatorische en programmati sche routine wordt pas na verloop van tijd opgebouwd. Als er nu geleerd wordt van de gemaakte fouten, kunnen vervolgfestivals binnen het sfeervolle stadion van AZ uitgroeien tot iets moois. Maar AZ had een vijfjarenplan nodig om op voetbalgebied mee te kunnen tellen, met festivals is dat tegenwoordig precies zo. JOHN OOMKES ■A De Amerikaanse new wave-attvaetie Willy DeVille ziet het duidelijk zitten tijdens zijn optreden in het Alkmaar Pap’78-festival (foto Lex van Rossen) l'. lands ig vai veger erderi mdha el wa ing ei lang. vooi «bond derini ■beurs w var 'borgd ie aan tensnippers. De huizen, het winkeltje, de tabaksfabriek zijn van een volslagen vormloosheid, niets mag ook maar enige esthetiek bezitten. De mensen die deze armoedige wereld bevolken zijn of arme schlemielen op opgeblazen kapitalisten, overvoed en patserig. Beide groepen zijn er constant op uit om de hoofdrolfiguur, een simpele vrouw die door drie góden uit „het leven” is geplukt, op onbarmhartige wijze kaal te plukken. A Zaterdagavond was er veel boegeroep voor de regisseur van het „Siegfried über AU”-spektakel in het Haags Congresgebouw. Hier Jorge Zulueta in actie met een van de leden van zijn Grupo Acción Instrumental, (foto Jaap Pieper) AMSTERDAM. Dat het Concertge bouworkest zich sinds 1975 van tijd tot tijd geleid weet door een vaste gastdiri- gent die in zijn artistieke opstelling kei harde principes huldigt en van zijn musici een totale overgave aan zijn intenties ver langt, blijkt niet alleen uit het interpreta- tiebeeld, zoals dat zaterdagavond op een populair RAI-concert, opgenomen in het Holland Festival, overkwam, maar wordt ook treffend geïllustreerd aan de hand van een vraaggesprek in het laatste num mer van Preludium (een uitgave van het Concertgebouw). geuit in voornoemd interview, waar te maken. Een minimaal, maar wel uiterst exact gebaar van KyriH Kondrasjin bleek toereikend om het Concertgebouworkest een klankevenwicht, een expressierijk- dom en een ritmische profilering af te dwingen, die tekenend waren voor zijn autoritair gezag. Dit gebeurde allereerst in de sprankelen de voordracht van de complete eerste acte uit het fameuze ballet-feeërie „De Note- kraker” van de Kondrasjin zo na aan het hart liggende Tsjaikovski. Een weergave overigens, die me, gezien de enorme afme tingen van de Zuidhal van het RAI- complex, ook akoestisch reuze meeviel. De elektrische versterking van de orkest klank (ter voorkoming van het „vervlie gen” van het geluid) was dermate geraffi neerd toegepast, dat de totaalklank zijn natuurlijk karakter geheel kon behouden en je je van de aanwezigheid van de spea kers in auditief opzicht nauwelijks bewust was. Herman Krebbers, de eerste concert meester, solieerde na de pauze magistraal in Saint-Saëns’ dankbaar-vituoze Intro duction et Rondo Capriccioso en Ravels Tzigane, waarbij Kondrasjin het accom pagnement dynamisch voortreffelijk do seerde. De bezielde, innige viooltoon die we van Krebbers gewend zijn bracht ook nu weer de handen van de 3500 aanwezi gen langdurig op elkaar. Dat Gershwin’s Onweerstaanbare idi oom in „An American in Paris”, als uit smijter geplaatst nog nooit eerder door het Concertgebouworkest ten tonele was ge voerd, is iets dat je ten aanzien van zo’n gewild repertoirestuk niet zou verwach ten. Hoe dan ook, onder de vaste hand van Krondrasjin reproduceerde het orkest de smeuïge partituur (met dat heerlijk lui- ritmisch opduikende, weemoedige thema in het midden) met juist die zwier, souples se en sentimentaliteit, dat mij tijdens het luisteren ineens de woorden van Arthur Rubinstein te binnen schoten: „als ik Gershwin hoor, moet ik huilen”. JAAP STORK PASTOOR VAN ARSKERK, Prinses Beatrixplein dinsdag 20 juni 1978 20.15 uur WIJKCONCERT georganiseerd in samenwerking met wijkraad „Parkwijk” dirigent: ROELOF VAN DRIESTEN solist JACQUES MEERTENS - klarinet programmaJ.C. Bach - Sinfonia in Bes; Mozart - Klarinetconcert KV 622; Beethoven - Symfonie no 2 entrée f 5,— C.J.P. en 65+ f 2,50 kaartverkoop vanaf heden: Fa. Kuipers, v. Zeggelenplein 77-78 tel. 313666 Visser’s Drugstore, Prinses Beatrixplein 52, tel. 330272 Fa. Bohlken, postagentschap, Prinses Beatrixplein 37, tel. 331269 Drogisterij A.G. Luttik, Teding van Berkhputstraat 67, tel. 312125 HEVI - postagentschap, Amsterdamstraat 32-36, tel. 327644 Stichting Broederhuis, Nagtzaamplein 32, tel. 312169 en op de avond van het concert aan de kerk vanaf 19.30 uur Een scène van de Volksbühne Berlin uit Der gute Mensch von Sezuan met van links naar rechts Ursula Karusseit als de vrouw Chen-Te/Chui-Ta, Hans Tenscher als de rijke kapper Chu-Fu, Günter Junghaus als de waterverkoper Wang en Werner Senftlebel als politie-agent. afgedrukte toelichting op deze „Verzon nen scènes bij Richard Wagners Ring des Nibelungen” blijkens een bekendmaking voor de aanvang van de opvoering niet meer geldend waren. Zelfs de meest fervente Wagner- liefhebber en kenner van diens opera’s zal trouwens, behoudens een enkele mogelijk heid tot vage duiding, wat dat aangaat doorgaans in het duister hebben getast. Het enige geslaagde element in de toneel matige typering lag in het negatieve vlak: het gebrek aan actie, dat de meeste opera’s van Wagner kenmerkt, vond zijn getrouwe weerspiegeling in de slakkerig verlopende toneelhandelingen die het geheel zo stom- vejvelend maakte. Het Residentie-orkest kreeg het onder leiding van de in het Holland Festival intussen ook al lang bekende Richard Du- fallo niet gemakkelijk. Een ondankbare taak om de Siegfried-Idyll en delen uit Das Rheingold, Die Walküre en Götterdamme- rung te moeten realiseren naast een (ver dwaald) fragment uit Debussy’s Prélude a l’après-midi d’un Faune, terwijl Zulueta’s pianospel, plus elektronisch versterkte bandopnamen van zang-fragmenten uit de Ring en ongezouten mimische scènes, alle als los zand aan elkaar hangende onderde len moesten verbinden. Een mislukte poging. JOHAN VAN KEMPEN. Van deze drie pro- dukties was dan La Carpa de los Raqua- chis nog de enige die in de verte iets met „volkskunst” uit staande heeft. Om daar toch enige recht aan te doen komt nu tegen het einde van het festival de Volks bühne uit Oost-Berlijn met een drietal verschillende avonden. Twee daarvan be treffen Brechtprogramma’s: een liedere navond die eerstdaags gaat en een voor stelling van Der Gute Mensch von Sezuan die zaterdagavond voor het eerst in de Schouwburg van Rotterdam was te zien, maar in zijn huidige vorm sedert het sei zoen 1975-’76 in de DDR op het repertoir staat. DEN HAAG. Eindelijk een goed ge vulde zaal bij een concert in de Holland Festivalmanifestatie. Waarschijnlijk was het publiek zaterdagavond in het Haagse Congresgebouw voor een groot deel afge komen op de naam van de regisseur van de hier met medewerking van het Residentie orkest gebrachte Wagner-operacollage. Het betreft de Argentijn Jorge Zulueta, die in het Holland Festival van 1976 zulke goede indrukken naliet vanwege diens knappe Antheil-collage. Dat Zulueta de verwachtingen die hij destijds op die ma nier gewekt had, ditmaal overigens niet kon waarmaken, bleek wel uit de publieke waardering die zich naast een wat onder koeld applausje via veel boegeroep uit drukte. Wat de regisseur zelf met drie leden van zijn Grupo Ac ción in met de Amerikaan se dirigent Richard Dufallo toneelmatig kwam ook niet veel verder dan amateuris tisch gedoe tussen de schuifdeuren. En wat hij in deze, door hem „Siegfried über All” genoemde collage in de podium- affaires aan symboliek wilde oproepen; daarvan zal het grootste gedeelte de ge middelde concertbezoeker zijn ontgaan. Temeer daar de in de programmaboekjes Nog altijd is Bertolt Brecht voor de DDR wat de paus voor de katholieken in him beste tijd moet zijn geweest. Ruim 20 jaar na zijn dood wordt hij kritiekloos aanbe den als de cultuurgeworden heilsbood schap van het doctrinair socialisme dat de arbeider en zijn werk verheerlijkt als zijn de het enig zaligmakende. Er kan echter veel van Brecht gezegd worden, zeker is dat hij wel een vorm van volkskunst heeft betracht, in die zin dat zijn stukken a- intellectueel zijn. Zijn thematiek is duide lijk herkenbaar en blijft ook in de sterkste dramatisering recht overeind staan. Dat de middelen die hij daarvoor aanwendt soms nogal archaïsch overkomen in onze tijd, zal de meeste cultuurbonzen in de DDR vermoedelijk een zorg zijn. En laten we wel zijn: hoe lang hebben de kerkgan gers hier niet moeten worstelen met een onleesbare bijbel voordat eindelijk het „goede nieuws” werd gebracht? In het Oostberlijnse klimaat moet Benno Besson een opvallende regisseur zijn. Van origine een Zwitser die nooit zijn nationali teit heeft opgegeven, diende hij Brecht vanaf 1949 tot diens dood in 1956 als zijn naaste assistent. De goede mens van Sezu an dat in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog tot stand kwam, werd voor het eerst opgevoerd in een versie waaraan Brecht samen met Besson heeft gewerkt. Inmiddels liet Besson nog twee maal zijn licht schijnen over het stuk. De derde keer, waarvan de voorstelling nu gaat, is voor Besson bij de Volksbühne Berlin de laat ste. Hij heeft besloten zich definitief in het Westen te vestigen. Om die reden misschien, maar meer nog om het feit dat het hier om een curieuze voorstelling gaat is Der gute Mensch von Sezuan wel het aanzien waard. Er moet echter direct aan worden toegevoegd dat Besson aan het stuk een nogal ambivalent karakter heeft meegegeven. Enerzijds wijkt hij op een lovenswaardige wijze ver af van het gebruikelijke naturalisme waar binnen Brechts stukken regelmatig plach ten te; worden opgevoerd, anderzijds ont komt hij er toch niet aan dat met hoe veel middelen dat ook wordt tegengehou den bij Brecht de arbeidende mens op een voetstuk staat. Het ligt zelfs in de lijn van Besson dat dat voetstuk een behoor lijk monumentaal uiterlijk heeft. De thematiek van „de goede mens” is bekend: de mens is in principe goed en wil goed doen als hij nog niet bedorven is door de decadent makende welvaart, maar zijn medemensen zijn een beetje slechter. De goede mens moet door zijn naïveteit en goedwillendheid heenbreken om niet ten onder te gaan in al het parasiteren dat hem voortdurend bedreigt. Het decor waartegen zich deze in China gesitueerde parabel afspeelt ademt bij Besson een volstrekte treurigheid uit. Het podium is een vlakte bezaaid met kran- En over de orkestdiscipline:„In Neder land staat die op een gemiddeld niveau. Een goed orkest wordt uitsluitend gescha pen door grote dirigenten. Een goed or kestlid moet zich onderwerpen aan de diri gent, hij moet zich met zijn eigen persoon lijkheid inzetten voor diens interpreta tie. Een „rondborstige en concessieloze denkwijze van deze gerenommeerde Rus, die het overigens wel klaarspeelde om in het vertolkingsresultaat van afgelopen za terdag veel van zijn wensen en ideeën, Maandag, 19 juni Amsterdam. Tropenmuseum (20.15 uur: Wasla-ensemble Scheveningen. Circustheater (20.15 uur): Het Balkon. Rotterdam. Schouwburg (20.15 uur): Nederlands Dans Theater. De Lantaren (20.30 uur)P Indiaas Volkstheater. Haarlem. Stadsschouwburg (20.15 uur): La carpa de los raquachis. Utrecht. Stadsschouwburg (20.30 uur): Koreaans Maskertheater. Dinsdag 20 juni Amsterdam. Stadsschouwburg (19.30 uur): Die Bauem. Theater Carré (20.15 uur): Nederlands Blazers Ensemble en Nederlands Ka merorkest. Tropenmuseum (20.15 uur): Syrische huwelijksceremonie. Den Haag. Nederlands Congresge bouw (20.15 uur): Wuppertaler Bühnen. Remonstrantse Kerk (20.15 uur): Ne derlands Kamerkoor H. Scheveningen. Circustheater (20.15 uur): Nederlands Dans Theater. Rotterdam. Schouwburg (20.15 uur): Koreaans Maskertheater. De Doelen (20.15 uur): Rotterdam Folk ’78. Utrecht. Stadsschouwburg (20.30 uur): Indiase klassieke zang. Enkele krasse uit spraken hierin wil ik u niet onthouden. Kyrill Kondrasjin zegt onder meer: „Het moet mij trouwens van het hart dat het uitvoeringsniveau van de or kesten achteruit gaat door de avantgarde- muziek. Immers voor deze muziek is vaak totaal geen beheersing van het instrument meer vereist. Wil men als orkestviolist een goede plaats innemen, dan is gemiddeld 17 jaar studie daarvoor nodig. De aleatoriek (toevalselement in de muziek J.S.) ver moordt de persoonlijkheid van het instru ment. Voor mij houdt de muziek op daar, waar je de ontwikkeling van de melodie niet meer kan volgen.Een mening die een man als Stockhausen (een dag daar voor nog in actie in het Concertgebouw) zeker niet zal delen. ALKMAAR. Het opzetten van een groot festival, hetzij gericht op liefhebbers van rock of jazz, hetzij op fans van folkmuziek, kan anno 1978 nauwelijks als een lucratieve bezig heid worden betiteld. Mochten zuiver commerciële overwegingen bij de voorbereidende organisatie een grote rol spelen, dan zijn er wel alternatieve projecten aan te wijzen met een grotere kans op zakelijk succes. Toch heeft een plaatselijke Alkmaarse organisa tie het met hulp van professionele krachten van buiten aange durfd om een Alkmaar Pop’78-festival op poten te zetten. Ondes kundigheid is er alleen de oorzaak van geweest dat de organisato ren in een vroeg stadium de landelijke publiciteit zochten met plannen om Neil Young, Santana of Earth, Wind and Fire te contracteren

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1978 | | pagina 7