film
amsterdcim
Sensatie en
hcicirfem
filmhuizen
avontuur op
klein formaat
BOUWMARKT
l<KEUR B.V>|
Aandacht voor Rossellini, Herzog en Bunuel
Rome, Open Stad: realistische reportage
nherstelbaarverdriet ongewild veroorzaakt
ril
li
fl
f
DAKBEDEKKINGS MATERIALEN
KLEEFMIDDELEN
DAKSINGLES
I
t
w-
Regisseur Mark Robson
in Londen overleden
Koudenhorn 54
Koudenhom 60
I
I
Nachtvoorstellingen
A DENTELLIÈRE, MEESTERWERK VAN GORETTA
Parijse avantgarde aan het einde van de jaren ’20 zorgde voor kleine revolutie
s
17
FILM
19 7 8
I
Charles Boost
ALLE SOORTEN
TEGEN ZEER CONCURRERENDE PRIJZEN
Openingstijden: di t/m vr
zaterdags van
's maandags gesloten
tel. 023-321212 - 32236S
TEERVILT
BITUMENVILT
ASFALTPAPIER
NEDIOL PASTA
8.00-12.30 uur
13.30-18.00 uur
8.30-16.00 uur
DEZE MAAND is het op de kop af een halve eeuw geleden dat op de
jutte Montmartre, hoog boven Parijs en vlak bij de laatste overblijfse-
en van de Moulins de la Galette een zekere Jean Mauclaire een „salie
specialisée” opende, een klein kunstfilm-theater, dat hij naar het jaar
pan geboorte „Studio 28” noemde. Er bestonden in dat jaar twee
pergelijkbare bioscoopjes in Parijs, avantgarde-theaters die hun best
deden uitzonderlijke films te vertonen, waarvoor de gewone bioscopen
geen belangstelling hadden.
K te
h
KA
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□o
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□ODDDODODOODOOOOOOODOOOQnDODnnDOOODnOOnnDDOOnnonDDDOOnDDDÜÜDDQÜDDDDDDDDQDDQOnGQDDDtDCJCIOOODDD
met „De Slachter” vertaald, gemaakt door
regisseur Tobe Hooper die al meer zinloos
geweld op zijn naam heeft staan. Terwijl
Nöggerath de rij van deze bloedige en
gewelddadige of alleen maar sensationele
films sluit met „Short Eyes”, een gevange
nisfilm, waarvan de aankondiging „zijn
celgenoten veroordeelden hem tot de
doodstraf” al ongeveer aangeeft hoe de
intrige verloopt.
yRÏJDAG 23 JUNI
Studio 28 was stimulans
voor Frans experiment
Bij een eindeloos stagnerende filmagen
da dank zij wekenlange reprises, krijgen
de Amsterdamse bioscopen er deze week
alleen nog wat klein formaat sensatie
films bij. Zoals „Wild Rider” in een van de
City-theaters met Jack Nicholson als een
motorcoureur vol doodsverachting. Of als
„De Stuntmannen” in Bellevue-Cinerama
ook al aangekondigd als een adembene
mende avonturenfilm.
En dan is er in Rembrandtpleintheater
„Death Trap” in het Nederlands bondiger
Robson heeft beroemde films gere
gisseerd als Peyton Place naar het
gelijknamige boek van Grace Metalli-
ous, Von Ryan’s Express en Valley of
the Dolls. Ook Nine Hours to Rama,
Bridges at Toko-Ri en The Inn of the
sixth Happiness heeft hij geregis
seerd.
Frankrijk had weliswaar in de Eerste
feeldoorlog zijn dominerende positie in
iuropa als filmproducerend land verlo-
en, maar nieuwe bezinning op de moge-
I ijkheden van het nog jonge medium film
I had een generatie van filmtheoretici en
j experimentele filmers op de been gebracht
jie alleen maar opgevangen kon worden
(gespecialiseerde bioscopen. Bovendien
waren de intelectuelen zich gaan interesse
ren voor de film.
Tot voor kort had dat gedeelte van de
wolking zich wantrouwig en minachtend
apgesteld tegenover een door Amerika be
paald volksamusement. „Dit mechaniek
dat het einde van onze beschaving bete
kent” had de schrijver Anatole France niet
Jang geleden uitgeroepen. En anderen
spraken in verband met de film over „bar-
barie” en over „tijdverdrijf voor ongelet-
terden”. Niet zonder reden had Armand
Tallier tegen de tijd dat hij zijn filmtheater
ging openen een manifest verspreid waar
in hij de kunstenaars van het Quartier
itin, de élite van schrijvers en intellectu
al opriep zijn publiek te worden in de
.Studio des Ursulines”.
Die oproep vond een goede weerklank
en jaren daarna herinnerde de schilder
Femand Léger dat de „Ursulines” in twee
ehoeften voorzag: het was een ontmoe-
ingsplaats en een slagveld. „We hadden
lehoefte aan een deur om achter die deur
irotestkreten te kunnen slaken en boven
dien aan een vast punt van samenkomst.
In de hele wereld wist men dat er in Parijs
een studio was waar men de films kon
draaien die men wilde zien en dat was iets
pveldigs”.
In 1924 had Jean Tedesco de voormalige
ichouwburg „Vieuw Colombier” met be-
tóud van naam tot een filmtheater ver
bouwd en twee jaar later had Armand
Wier een volksbioscoopje tot „Studio
te Ursulines” omgedoopt. De tijd scheen
njp voor dit soort experimenten.
Met de Zwitsers-Franse film „La Den-
\ellière” in Studio en enige opvallende
vremières waarmee de filmhuizen in de
laarlemse regio hun bestaansrecht na-
Irukkelijk bewijzen, is Haarlem en omge-
ring deze week een bescheiden, maar boei-
md centrum van filmactiviteiten die men
tlleen met grote instemming kan gade-
ilaan.
ning voordeden bij de vertoning van Bu-
nuel’s „L’Age d’Or”.
De eerste film van de surrealist Bunuel
die hij, 28 jaar oud samen met Dali had
gemaakt, het fameuze „Le Chien Anda-
lou” had in grote kringen, ook bij progres-
De twee hoofdpersonen uit La Dentel-
lière.
Niet iedere filmer kan werken op het
artistieke niveau van een Claude Goretta
en een filmprogramma moet verscheiden
heid bezitten. Zodat we naast dit meester
werk, behalve de prolongaties in Palace
(„Saturday Night Fever”) in Lido („Dri
ver”) en Luxor („A Star is born”) en kong-
fu-film in Frans Hals en een matige en
vervalsende oorlogsfilm van Sidney J. Fu
ry over de strijd in Vietnam in Roxy moe
ten signaleren, de laatste onder de opwek
kende titel „The Boys of Company C”.
Het werd een feestelijke receptie op het
landgoed van de Vicomte, maar tijdens de
vertoning van „L’Age d’Or” viel er langza
merhand een ijzige stilte. De gasten voel
den zich beledigd door de obscene dingen
die ze te zien kregen en toen na afloop
iederen met gebogen hoofden, gegêneerd
eikaars blikken vermijdend het landgoed
verliet hadden de film-maecenas en zijn
vrouw zich rood van schaamte terugge
trokken ten einde een pijnlijke confronta
tie met hun geschokte vrienden te ontlo
pen.
Dat waren opwindende filmjaren voor
de kleine groep die op zoek bleef naar de
kunstzinnige film en daarbij althans in
Frankrijk steun vond bij schilders en
schrijvers, die zelf zochten naar nieuwe
impulsen voor hun eigen creativiteit. „Stu
dio 28” behield zijn faam van contactcen
trum voor die uiteenlopende kunstenaars
en kunstminnenden. Het theater werd in
de loop der jaren natuurlijk aangepast aan
de eisen van de zich snel ontwikkelende
film, maar het karakter van deze histori
sche „cinéma d’art” werd er niet door
aangetast. Zoals ieder zal kunnen consta
teren die er de klim naar de Butte Mont
martre voor over heeft.
Simon wil dit record verbeteren maar hij
wordt in deze goddelijke boetedoening ge
dwarsboomd door een duivelse verleidster
die in allerlei vermommingen probeert Si-
mon van zijn voornemen af te brengen.
Dat levert kostelijke samenspraken en
discussies op over geestelijke zaken een
situatie waarin Bunuel altijd sterk is ge
weest. De film werd binnen een maand
waarbij cameraman Gabriel Figuerora de
moeilijkste taak had vanuit een grote
kraanwagen zijn opnamen van de hoogge
zeten Simon te maken en ook om vanuit
diens standpunt of beter gezegd zitpunt, de
omgeving te verkennen en de duivelse
verleidster (Silvia Pinal, de hoofdrolspeel
ster uit „Viridiana”) die in steeds andere
verschijningen langs komt, te observeren.
„Simon del Desierto” is eenvoudiger en
overzichterlijker dan de films van Bunuel
die er op volgen. Maar alle elementen uit
later werk zijn aanwezig: humor, cynisme
en spot met een vastgeroest geloof.
(Van onze kunstredactie)
LONDEN. Mark Robson, de Brit
se in het Canadese Montreal geboren
filmregisseur, is in een ziekenhuis in
de Engelse hoofdstad overleden. Hij
is 64 jaar oud geworden.
den (zojuist was „De generale Lijn” van
Eisenstein verboden op grond van commu
nistische propaganda), was aan Bunuel’s
film een „Visa de Censure” verleend.
De eerste voorstellingen verliepen zon
der enig incident. Maar op de derde de-
deze terreur kwam. Behalve dat getracht
werd het projectiedoek met paarse inkt
onbruikbaar te maken, werden schilderij
en en tekeningen van Dali, Max Ernst,
Man Ray, Miro en Tanguy die in de hal
geëxposeerd waren, vernield. De rellen
bereiken uiteindelijk het beoogde doel.
Hoewel Mauclaire toestemt in het op last
van de politie aanbrengen van 28 coupu
res in „L’Age d’Or”, wordt de film uitein
delijk toch in zijn geheel verboden. Mis
schien wel als reactie op het advies van de
rechtse „Figaro” die een larmoyant hoofd
redactioneel artikel, waarin woorden als
vaderland, grandeur de France, gezin en
religie herhaaldelijk voorkwamen, eindig
de met de oproep: „Kom, monsieur Chiap-
pe, haal er de bezem door.
U kunt het! U bent het verplicht!”
Als pikante afronding van dit kostbaar
ste incident uit de geschiedenis van „Stu
dio 28” mag het verhaal gelden dat Vi
comte de Noailles die de film gefinancierd
had, maar onbekend was met wat Bunuel
er van gemaakt had, „tout Paris”,uitnodig
de om bij hem thuis de omstreden film te
komen zien.
Maar Jean Mauclaire had andere plan
nen met zijn „Studio 28” in de nauwe rue
Tholozé. Hij wilde er geen bloedeloos thea
ter van maken voor de film-élite, dus niet
alleen experimenten, hij durfde ook de
volbloed commerciële produkties aan, als
ze tenminste stijl hadden en goede smaak
verraadden.
Hij vond de tijd aangebroken om niet
langer meer een strikte scheiding aan te
brengen tussen wèl en niet-commerciële
films. Binnen de filmindustrie waren er
tenslotte aanzienlijke veranderingen en
verbeteringen doorgevoerd en het kwam
voor dat van die kant ook minder populai
re films in omloop werden gebracht die
weinig geschikt waren voor de grote boule
vard-theaters en daar dan ook geen succes
hadden. Het lag in de lijn van de kunstthe-
aters om van dat werk reprises te brengen
die, bovendien omdat het hier ging om
„tweede keus”, betaalbaar waren. On
danks dit zakelijke standpunt (ongewoon
in de kringen van de avant-garde van
waaruit het kleine filmkunsttheater ten
slotte was voortgekomen) is „Studio 28”
vooral de geschiedenis ingegaan door de
incidenten die zich twee jaar na de ope-
Pomme’s leven hield op toen haar grote
liefde haar in de steek liet. Een film over
onbegrip en over het ongewild veroorza
ken van onherstelbaar verdriet. Met grote
terughoudendheid en subtiliteit vertelt Go
retta dit trieste verhaal dat meer algemeen
model kan staan voor de menselijke on
macht elkaar te bereiken. „La Dentellière”
werd terecht een der hoogtepunten van de
laatste Filmweek Arnhem.
student die net als zij niet zo erg vlot en
spraakzaam is. Pomme beleeft haar eerste
liefde maar als zij later met Francois te
rugkeert naar Parijs en bij hem intrekt,
worden er enkele dingen pijnlijk duidelijk.
Pomme heeft nooit geleerd haar gevoelens
onder woorden te brengen. Ze kan wel
praten maar de kunst van het spreken
kent ze niet zodat er een bijzonder soort
communicatiestoornis tussen haar en haar
omgeving optreedt. Die buitenwereld on
dergaat haar als lief, maar dom en onwe
tend en de student die een intelligenter
gezelschap zoekt, verbreekt zijn relatie
met haar en begrijpt pas iets van zijn
onherstelbare domheid als hij haar later in
een psychiatrische inrichting aantreft,
vriendelijk en zwijgaam als altijd en hele
maal in beslag genomen met haar therapie
In de nachtvoorstellingen van Palace
een gangsterfilm van Michael Winner
„The Stone Killer” met natuurlijk Charles
Bronson als een keihard politieman, in
Roxy een prolongatie van Ferrari’s „La
grande Bouffe”, de western „Thunderbolt
in Frans Hals en „The Song remains the
Same” in Studio.
ir Een scène
uit Le Chien
Andalou
waarmee
Luis Bunuel
sensatie ver
wekte in Pa-
rijse film-
kringen rond
1930.
De door Frankrijk gefinancierde en
door de Zwitser Claude Goretta gemaakte
ïlm La Dentèlliere is een uiterst subtiele
:arakterontleding van een lief en intelli
gent meisje dat met haar moeder naar de
;rote stad (Parijs) is gekomen en een baan-
je vindt in een kapsalon. Beatrice heet ze,
naar haar bijnaam is Pomme en gelukkig
vordt ze in de vreemde omgeving opge-
rangen door haar collega Marylène die
alles van het leven en van coiffures weet.
t
lal
„Rome, Open Stad” is een film die door
filmliefhebbers minstens bij naam gekend
is. En waar er weinig gelegenheid geweest
is dit meesterwerk van Roberto Rossellini
na zijn première in 1945 opnieuw onder
ogen te krijgen, heeft de film al gauw de
omschrijving „klassiek” gekregen, een
aanduiding die bij herzien ten volle ver
diend blijkt. Hoewel er waarschijnlijk
geen filmproduktie onder vergelijkbare
moeilijke en gevaarlijke omstandigheden
tot stand is gekomen.
re brengt. Met Wim Wenders en Rainer
Werner Fassbinder behoort Herzog tot de gemaakt in een bar Mexicaans landschap
boeiendste vertegenwoordigers van het
„Filmverslag der Autoren”, een groep van
jonge Duitse filmers die alleen via Cine-
manifestaties ons land bereiken. Met films
als „Aguirre, der Zoro Gottes”, „Herz aus
Glas” en „Jeder für sich und Gott gegen
alle” geniet hij terecht in het buitenland
een bekendheid, die langzamerhand ook
hier door begint te sijpelen.
Stroszek, gespeeld door de door Herzog
bij voorkeur gebruikte acteur Bruno S. is
een opgewekte Berlijnse straatmuzikant
met enkele veroordelingen achter de rug
wegens kleine vergrijpen, incidenten die
zijn humeur niet aangetast hebben. Toch
wil hij naar vrijere streken en zo trekt hij
met zijn zeer oude buurman Herr Scheitz
en het hoertje Eva naar Amerika om daar
te ervaren dat er geen gemeenschap be
staat zonder wreedheid en agressieve
angst voor mensen die anders zijn.
Het slot als de drie slecht uitgeruste
toeristen al hun schamele bezittingen zijn
kwijtgeraakt en trachten op te vrolijken in
een pretpark levert een surrealistisch ein
de op vol bewegende poppen en dieren en
aanflitsende lichtjes, en Bruno S. die in
een stoeltjeslift het hiernamaals inschiet.
Een kostelijke film vol bittere vrolijkheid
die iedere toeschouwer nieuwsgierig zal
maken naar Herzog’s Dracula-film „Nos-
feratu” waaraan hij onlangs in ons land
bezig is geweest.
In de Zandvoortse Film Inn in de open
bare bibliotheek kan men op vrijdag en
zaterdag om 21 uur een van Luis Bunuel’s
minst bekende films zien, n.l. „Simon del
Desierto” die deze vruchtbare filmer in
1965 in Mexico maakte. Simon is leerling
geweest van Simeon, de Pilaarheilige die
het in de 5de eeuw na Chr. bijna 60 jaar op
het topje van een pilaar heeft uitgehouden.
Ze vullen elkaar goed aan want de schuw
heid en geslotenheid van Pomme (Isabelle
Huppert) wordt gecompenseerd door de
zelfverzekerdheid van Marylène die altijd
m mannenaffaires betrokken is.
Als er weer eens wat mis gegaan is met
een grote liefde neemt Marylène vakantie
en nodigt Pomme uit met haar mee te gaan
naar een badplaatsje. Dat betekent een
kamertje a deux, wat eentonige strand
wandelingen, koffie met gebak in een tea
room en uiteindelijk voor Marylène op
nieuw een grote liefde die haar helemaal in
beslag neemt, zodat Pomme haar plezier
maar in haar eentje moet zien te vinden.
Dat leidt ertoe dat de eenzame maar
tevreden Pomme kennis maakt met een
Op de matinees brengt Palace „Popeyes
dolle avonturen, een keuze uit de korte
films van Fleischer’s spinazie-etende te
kenfiguur, terwijl Studio het sprookje van
„De kleine Zeemeermin” vertoont.
„Rome, Open Stad” gaat over de laatste
dagen die aan de bevrijding van de Itali
aanse hoofdstad (in ’44) voorafgingen. De
opnamen begonnen nog voor de Duiters de
stad hadden verlaten en er werd zonder
hulp van een vast omschreven intrige, van
een goed uitgeruste studio of van beroeps
acteurs gewerkt. Deze nadelen zijn alleen
maar ten gunste van het uiteindelijke re
sultaat uitgevallen.
Door de primitieve en improviserende
werkwijze waartoe Rossellini en zijn me
dewerkers gedwongen waren (filmen op
straat en met handcamera), onstond een
bijna documentair verslag van de ver
schrikkingen die de wegtrekkende Duit
sers nog wisten aan te richten in woede
over hun nederlaag. Die werkwijze is nu
niet nieuw meer, maar de historie heeft
gewild dat het neo-realisme in Italië ont
stond en verder uitgewerkt werd. In de
reportage over een stad die op het punt
staat haar vrijheid te herkrijgen komen
drie figuren naar voren, die het verzet
vertegenwoordigen.
Centraal staat de wat pompeuze pries
terfiguur Don Pietro (Aldo Fabrizi) die de
dood met de rug naar een vuurpeleton
vindt, dan is er de opstandige huisvrouw
Signora Pina, grandioos gespeeld door
Anna Magnani (evenals Fabrizi tot dan
variété-artiest) en tenslotte de communisti
sche verzetstrijder Manfredi (Marcello
Pagliero). Rossellini heeft zijn hele huis
raad moeten verkopen om op de zwarte
markt aan rollen celluloid te komen, hij
filmde zonder geluid en later werden mu
ziek en stemmen toegevoegd, maar zoals al
meer gebleken is: meesterwerken hoeven
geen kapitalen te kosten.
’t Plein vertoont donderdag de 29ste om
20.30 uur dit unieke werk waaraan Federi
co Fellini nog meegewerkt heeft als begin
nend scenarioschrijver en waarin de Ne
derlandse acteur Joop van Hulzen mee
speelde als een sympathieke Duitser, ’t
Plein is te vinden nabij de Spaarnehal in
Haarlem-Schalkwijk.
Van geheel andere aard en stijl is de
Duitse film „Stroszek” van Werner Her
zog, waarvan Het Melkwoud op vrijdag,
zaterdag en zondag de Haarlemse premiè-
cember 1930 begonnen de georganiseerde
rellen, waarbij bezoekers van „Studio 28”
gemolesteerd werden, rookbommen het
publiek uit de zaal dreven en kreten als
„Zijn er nog christenen in Frankrijk” en
„Mort aux Juifs” aangaven uit welke hoek
Weinig opwekkende aanwinsten dus van
een programma, waarop beide Cineacs
voorkomen met films rond het duo Teren
ce Hill en Bud Spencer en Roxy zijn tijd
verknoeit met de zoveelste reprise van
„Turks Fruit”. Met als enige compensatie
dat „Annie Hall” van Woody Allen een
zevende vertoningsmaand bereikt heeft en
„Una Giomata Particolare” (met Sophia
Loren en Marcello Mastroianni) ook al 14
weken loopt. Waaruit kan blijken dat de
goede films wel degelijk hun publiek vin
den, wat ook bewezen wordt met de Fran
se programma’s van Cinétol („Franse film
na de Nouvelle Vague”) en met de 19e
week voor „La Vie devant soi” (Simone
Signoret), de 16e week „Julia” en een 16e
week in The Movies voor Bunuels „Cet
Obscur Objet du Désir”.
sieve filmliefhebbers een zekere weer
stand opgeroepen, maar de vertoningen
van „L’Age d’Or veroorzaakten een kleine
revolutie. Ondanks de strenge censuur-
maatregelen die onder de Parijze politie-
prefect Chiappe op films toegepast wer-
die bestaat uit het breien van onnutte
dingen of het kantklossen.
