L
film
The Big Sleep slap in
nieuwe registratie
Terreur op en rond
een kermisattractie
Terence Hill
haarlem
tweemaal solo
i
jECOMPLICEERD SCENARIO WERKT VERWARREND
amsterdcim
1
BH
j
b
i
L’Hotel de la Plage niemendalletje
b.v.
ERIKAANSE CINEMA ACCEPTEERT ZINLOOS GEWELD
Louter geld
Uitzichtsloos
Nachtfilms
iw
IÉ
Bh
17
FILM
19 7 8
RIJDAG 30 JUNI
1
Charles Boost
i
w
S)
53
r
Hé
Men kan Dick Laan zonder veel
poeite een veelzijdig man noe-
ken. Hij was in de eerste plaats
joor zijn familie-relaties met de
skende drop- en chocoladefabri-
jnten in de Zaanstreek, zaken-
an. Daarnaast groeide uit lief-
sbberij zijn liefde voor de film
at onder meer leidde tot de korte
ocumentaires „Voetbal” en
Boy” die in de Ligakringen van
nstreeks 1930 de nodige waarde-
ing vonden. Maar toen hij on-
mks dat beginnerssucces zijn
sperkingen op het gebied van de
ta moest erkennen, stortte hij
ich, hoewel hij door bleef filmen
>t 1948, op het schrijven van
inderboeken.
r
ar
i
Kleine held Pinkeltje in
w
'i
ROBERT MITCHUM
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiifiHiiiiin
LIST
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ag
n IJ-
t
1
In een algemeen beschouwend artikel
over het Amerikaanse filmgenre dat zich
met terreuracties bezighoudt constateer
de Jurrién Rood vorig jaar in „Skoop” dat
het in die films steeds meer gaat om het
bedenken van nieuwe vormen van terreur
daden (kapingen, gijzelingen, bommeldin-
jen) en om het pakkend uitbeelden van
daarbij passende paniek-uitbarstingen,
maar dat de daders van al dat onheil
deeds verder in de anonimiteit verdwij
nen.
Naar dat filmverhaal schreef Geelens
vrouw, de schrijfster Imme Dros, het der
tigste Pinkeldeel dat tegelijk met het uitko
men van de film in de boekhandel te
krijgen is. Dit alles uiteraard met goedvin
den van de weduwe van Dick Laan die na
de dood van haar man in 1974 diens literai
re nalatenschap beheert.
rechts verspreid werd door scholen naar
hem te noemen, een kindercircus zijn
naam te geven en een tulp aan hem op te
dragen.
telefoontjes van de dader gokt op de vol
gende plaats waar de psychopaat zal toe
slaan en waar dan de beslissende ontmoe-
.ting en definitieve afrekening zou kunnen
plaatsvinden. Met de dood van de terrorist
die op zijn vlucht bij die ontmoeting door
een wagentje van de zojuist ingewijde su-
perrollercoaster gegrepen wordt is de zaak
afgedaan en de film beëindigd.
Het enige verschil met vroegere rampen
films is dat de bom niet in een vliegtuig,
boot of sportstadion is geïnstalleerd maar
ditmaal in een kermisattractie. Een ander
verschil is dat de naamloze dader (ge
speeld door Timothy Bottoms, bekend uit
„The last Picture Show”) niet op politieke
En zelfs tot het benutten van diverse
kermisterreinen als boeiende plaatsen van
handeling komt hij niet toe, zodat de film
het voornamelijk moet hebben van zijn
„Sensurround’’-effecten in geluid en mu
ziek en van zijn originele vondst een „rol
lercoaster” uit te kiezen voor bom-alarm
In „March or Die” speelt hij een re
calcitrante soldaat van het Franse
vreemdelingenlegioen kort na de Eer
ste Wereldoorlog die het vooral hard te
verduren krijgt van zijn door Gene
Hackman gespeelde onmenselijke com
mandant van het woestijnfort, maar
compensatie vindt in zijn liefde voor
Catherine Deneuve. Want de film van
de Engelse regisseur Dick Richards die
zich vooral richt tegen de onmenselijke
manier waarop de Fransen hun koloni-
In „Mr. Billion” van Jonathan Ka
plan speelt Terence Hill de rol van een
arme Italiaanse automonteur die in
Amerika een biljoen erft en het geld
daar ter plaatse moet komen ophalen
wat natuurlijk inhoudt dat Terences
leven van verschillende kanten be
dreigd wordt en er heel wat gevochten
en in auto’s geraced en uit helikopters
gesprongen moet worden om zowel het
geld als de verloofde van Terence die
bij de avonturen betrokken is, veilig in
bezit te krijgen.
i- en
n dl-
orte-
rus-
nden
In Cinétol een Canadese film die twee
jaar geleden al geprogrammeerd was
voor de Utrechtse Cinemanefestatie,
„L’Eau chaude, l’Eau frette” van de
FransCanadees. André Forcier. Hij
schildert, zoals wel in meer Canadese
films gebeurt een neerdrukkend milieu
dat in dit geval geconcentreerd is op de
a.s. verjaardag van de man die zo’n
beetje de baas van de buurt is en eigen
lijk door iedereen gehaat wordt.
Zodat het bijna voor de hand ligt als
tegen het einde twee opgeschoten kin
deren, Francine en haar Indiaanse
vriendje Ti-Guy om uiteenlopende re
denen een moordaanslag op baas Polo
voorbereiden. Er valt een verkeerde
dode, maar het maakt allemaal niet
zoveel uit omdat in deze kleine samen
leving toch nooit iets zal veranderen.
Een uitzichtsloze film vol zwarte humor
die niettemin sterk een authentiek stuk
leven suggereert.
„Pinkeltje” is in Amsterdam in Corso
te zien en „Rollercoaster” waarover el
ders meer is te zien en te horen in
Cinema Internationaal, de enige Am
sterdamse bioscoop trouwens die met
het Sensurround-systeem is uitgerust.
In het Leidsepleintheater tenslotte
„The one and only”, een film van Carl
Reiner over een onuitstaanbare jonge
man die omdat hij in zijn jeugd voor
familie en kennissen Al Jolson imiteer
de, de illusie heeft behouden dat hij een
groot acteurstalent heeft en als man
onweerstaanbaar is. Niemand uit zijn
omgeving heeft hem ooit van het tegen
deel kunnen overtuigen, zodat met zijn
pijnlijk hinderlijk en opdringerig op
treden een hele film gevuld wordt.
Van de nachtfilms noemen we in het
bijzonder de geprolongeerde „Grande
Bouffe” in Roxy, „De terugkeer van
Dracula” met Christopher Lee in Frans
Hals en de muziekfilm „The Song re
mains the Same”, een matig opwinden
de reportage van een optreden van de
Rockgroep van Led Zeppelin in New
Yorks Madison Square Garden die in
Studio, behalve in de nachtvoorstellin-
gen ook op de maandagavond te zien is.
Wat de jeugd betreft, ze heeft met
„Pinkeltje” een permanente uitgaans
gelegenheid in Luxor, maar verder zijn
er de bekende matinees: in Palace met
„Lang leve Sneeuwwitje” die overigens
niets met Walt Disney’s schepping te
maken heeft, in Studio met „Pedro’s
wonderbaarlijke Wereldreis”.
3,
450
door,
Ingen
i pla
its.
Jpen-
Kera-
Is.
Wie daar tegenover slechts een twee
derangs sensatieregisseur als Michael
Winner en een afgedankte acteur als
Robert Mitchum kan plaatsen, bene
vens dezelfde Michael Winner als be
werker van de bijzonder gecompliceer
de roman, heeft bij voorbaat al verlo
ren. Zoals iedereen kan constateren die
naar „The Big Sleep” anno ’78 in Al
hambra I gaat kijken. Want het zijn niet
alleen de oudere generaties die zich
daarbij Hawk’s meesterwerkje mis
schien zullen herinneren.
aal bezit in die tijd verdedigden, is
opmerkelijk door zijn internationale
„cast” waarin naast de genoemde spe
lers ook nog Max von Sydow en enige
Franse medewerkers zijn opgenomen.
Wat nu het opname-systeem betreft dat
het inbrengen van kleine mensjes, de Pin
keltjes, in een reële wereld en hun samen
spel met de grote mensen mogelijk maakt,
dat is een nogal ingewikkeld procédé, de
z.g. „chroma key”-techniek. Daarbij wordt
gewerkt met blauwe achtergronden, die
als kleur wegvallen en als het ware ruimte
openlaten voor gelijktijdig gemaakte op
namen van een of twee andere camera’s.
De Pinkeltjes-opnamen tegen blauwe ach
tergrond konden op die manier aangevuld
worden met andere opnamen, waarin gro
te mensen handelend optreden. Dit alles
natuurlijk opgenomen met video-camera’s
en in de juiste verhoudingen van grootte.
De „chroma key”-techniek is hier al eer
der op tv toegepaste, vooral in show-
scènes, maar meestal sloten de diverse
opnamen, niet precies aan elkaar, waar
door rond de ingelast figuren nog wel eens
lichte, donkere of vibrerende lijnen te zien
waren, die op het filmdoek honderdvoudig
vergroot zouden worden. Die kleine hin
derlijke foutjes zijn nu hersteld door de
hele Pinkel-film op video-band op te stu
ren naar „Image Transform” in Holly
wood, de enige firma die video-materiaal
De oorspronkelijke film is de laatste
jaren zo vaak opgehaald in Filmmu
seum of bij The Movies, en zelfs City
heeft hem een jaar geleden in het pro
gramma gehad, dat ook de jeugdige
filmliefhebber een scherp beeld in zijn
geheugen zal hebben hoe „The Big
Sleep” er uit heeft gezien en het con
trast ontdekken tussen de compacte
thriller van toen en de slappe beelden
reeksen van nu.
Ook van „L’Hótel de la Plage” dat
Tuschinski 2 op het repertoire heeft
genomen zal men niet gesterkt naar
buiten komen. Dit niemandalletje van
de Franse regisseur Michel Lang die „A
nous les petites Anglaises” maakte, is
een pendant van Langs eerste film in
zoverre de handeling zich opnieuw in
een zomers badplaatsje, ditmaal aan de
Franse kant van het kanaal afspeelt.
Het Hotel de la Plage is een familiehotel
waar iedere zomer nagenoeg dezelfde
mensen, telkens een jaar ouder samen
komen, lekker eten, bruin proberen te
worden, onderling ruzie maken of het
amoureuze avontuur zoeken. In één
woord: kleine kluchtsituaties forceren
die handig verspreid de film op toeren
Daarin vond hij, behalve succes in eigen
md een int rnationale erkenning die een
ieine veertig jaar stand hield. In 1939
erscheen het eerste deel van wat een serie
en 29 vervolgen zou worden dat eenvou-
iigweg „De Avonturen van Pinkeltje”
eette en waarvoor de auteur toen een
onorarium van 100 gulden uitbetaald
reeg. Het succes in Nederland het niet
lang op zich wachten en na de oorlog
reidde dit zich uit naar diverse Europese
inden waar de held van het verhaal die
aaar één pink groot was in internationale
ertalingen Pünkelchen, Fingerlin, Peti-
>u, Pequenu, Knoettetrol en zelfs Tritil
>p Ijsland) als naam toebedeeld kreeg.
Dat bij een dergelijke populariteit de
nedia belangstelling kreeg voor Dick
.aan’s boeken, lag voor de hand. De
4VRO stelde in de periode 1948-1951 uit
sen aantal deeltjes een hoorspelserie sa-
nen, er verscheen een half dozijn gram
mofoonplaten met tekst en verder diastro-
ken, terwijl de naam Pinkeltje links en
Als voorbeeld haalt de schrijver „Two
Minute Warning” aan die begint met een
scherpschutter die vanuit zijn hotelkamer
een willekeurig langskomende fietser
neerknalt en vervolgens een strategische
positie inneemt op de toren van een gigan-
tisch station waar even later 90.000 men
sen zich argeloos aanbieden als slachtoffer
van de maniakale schutter. Maar iedere
verklaring of motivering blijft achterwe
ge, de scherpschutter blijft ons volkomen
onbekend, het enige waw wij van hem te
zien krijgen zijn z’n benen en z’n oog en
natuurlijk close-ups van zijn geweer met
het ultra-telescoopvizier.
„Eigenlijk”, schrijft Rood, is de situatie
precies gelijk aan de volmaakt ongerijmde
Schiet-episode in Bunuel’s „Fantóme de la
Liberté”, maar het grote verschil is dat de
Amerikanen het niet als een absurde situa
tie presenteren, maar als een reëel maat
schappelijk probleem. Dit soort geweld is
kennelijk zo’n vast onderdeel geworden
van de Amerikaanse samenleving dat je in
een film een willekeurige man een wille
keurige terreurdaad kunt laten verrichten
zonder dat iemand twijfelt aan de geloof
waardigheid ervan”. De terrorist, aldus
Roods conclusie is als een axioma door de
cinema geaccepteerd.
Men kan grote delen van dit betoog
toepassen op een nieuwe rampenfilm die
„Rollercoaster” heet en profiteerd van een
dubbele sensatie: het gevaar en de opwin
ding van een ritje in de achtbaan zoals we
ffi Nederland de verkleinde editie van de
Amerikaanse „rollercoaster” noemen; en
de dreiging van bomexplosies tijdens zo’n
rit omdat een maniakale jongeman dit
maal zijn agressiviteit en levensgevaarlij
ke vernielzucht gericht heeft tegen het
speelgoed op kermissen en pretparken.
We krijgen in „Rollercoaster” de terro
rist wèl te zien, de film opent zelfs met een
opname van de in de film naamloos gehou
den misdadiger die op veilige afstand de
achtbaan af zoekt door een verrekijker
naar een plaats waar hij straks zijn doden
de kleefbom zal aanbrengen, waarna hij
uitvoerig zijn zender afstelt die op verre
afstand met een druk op de knop de bom
tot explosie kan brengen. Wat dan diezelf-
Dat TV en film hem voorlopig met rust
lieten lag in de onoverkomelijke moeilijk
heden die een samenbrengen van een
pinkgroot levend figuurtje met echte men
sen opleverden. Het wachten was op de
man die dit technische probleem kon op
lossen en die man bleek Harrie Geelen te
zijn die bovendien als schrijver van kin
derseries (tekst en liedjes) als „Oebele”,
„Kunt u mij de weg naar Hameien vertel
len, mijnheer?” en ,,Q en Q” in staat was
een filmverhaal te schrijven, grotendeels
geïnspireerd op bestaande boeken van
Dick Laan.
Het is uiterst riskant een film als
„The Big Sleep” van Howard Hawks
met een reputatie die op een heiligver
klaring lijkt, opnieuw te willen gaan
maken. De klassieke „Big Sleep” uit
1948 ontstond uit een samenwerking
tussen romanschrijver j
Chandler met een scenarioschrijver
als William Faulkner, dialoogschrij-
vers als Ben Hecht en MacArthur, ac
teurs als Humprhy Bogart en Lauren
Bacall en een meester-verteller in het
harde genre als Howard Hawks.
I fW I
Raymund
moeten houden. Het is allemaal van een
gemakkelijke vrolijkheid, waarbij geen
moeite gedaan wordt achter die facade
van opgewektheid wat echte mensen en
wat echte gevoelens te ontdekken.
Bob de Lange speelt schrijver Dick Laan. Hij krijgt hier op zijn wastafel bezoek van
Pinkeltje (Aart Staartjes) en Pinkelotje (Wieteke van Dort).
overwegingen maar louter om geld af te
dwingen zijn moorddadige acties uitvoert.
Maar aan een verdere profilering van de
medespelers in het bloedig drama heeft
regisseur James Goldstone geen behoefte.
Hij zorgt voor enkele ontspannende grap
jes zoals de pogingen van George Segal om
van het roken af te komen, of zijn voortdu
rende ruzies met zijn baas (Henry Fonda)
en met de met het onderzoek belaste poli-
tie-inspecteur (Richard Widmark).
De film van de week zal deze keer
wel „Pinkeltje" worden, een lief
sprookje dat echter niet alleen voor
jeugdig bezoek bedoeld is maar na
drukkelijk als familiefilm geadver
teerd wordt. Op deze kostbare (budget
meer dan een miljoen) en vooral door
zijn toepassing van speciale technie
ken opmerkelijke film waarvan Luxor
met nog 28 andere theaters in Neder
land de wereldpremière brengt, wordt
elders op deze pagina wat uitvoeriger
ingegaan.
Naast bekende prolongaties als
„Saturday Night Fever” in Palace, „La
Dentallière” in Studio en „Driver” in
Lido bevat de Haarlemse filmagenda
deze week nog twee interessante pre
mières: „March or Die” in Roxy en „Mr.
Billion” in Frans Hals, twee sterk ui
teenlopende films die gemeen hebben
dat in beide Terence Hill, de bekende
luie cowboy in vrolijke westerns niet
langer met zijn onafscheidelijke wa
penbroeder Budd Spencer optreedt
maar zich als een boeiend solo-acteur
presenteert.
■ir De terrorist (Timothy Bottoms) in Rollercoaster.
de avond gebeurt als de kermis in volle
gang is en een trein van feestgangers de
lucht ingaat om in brokstukken neer te
komen op andere vermakelijkheden en in
paniek rakende bezoekers.
Eerst wordt gedacht aan een technische
fout maar een onderz ek wijst al gauw een
misdadige aanslag uit. De conclusie wordt
bevestigd, als kort daarop in Pittsburgh in
het Wonderworld Amusement Park een
catastrophale brand grote vernielingen
aanricht en talrijke slachtoffers maakt.
De man die zich alleen of in samenwer
king met politie en managers van amuse
mentsparken met de zaak gaat bezighou
den is Harry Calder (Georger Segal), in
specteur van de technische veiligheids
dienst die na veel denkwerk en irriterende
spannend familieverhaal
feilloos kan overschrijven op normale
filmband. Enfin wie meer wil weten over
deze ingewikkelde procedure die de film
o.a. zo duur heeft gemaakt, leze er het
laatste nummer van „Skoop” op na, waar
in Bram Reijnhoudt uitvoerig ingaat op de
techniek van de film.
Voor deze eerste Pinkelfilm heeft Harrie
Geelen een nogal gecompliceerd verhaal
geschreven, waarschijnlijk met in zijn ach
terhoofd de gedachte dat niet alleen kinde
ren, maar de hele familie zich moest amu
seren. Hij voert Dick Laan op in de gestal
te van acteur Bob de Lange op het ogen
blik dat de schrijver geen inspiratie kan
vinden voor zijn volgend boek en nerveus
wacht op de komst van Pinkeltje (Aart
Staartjes) die met zijn Pinkelotje (Wieteke
van Dort) in de heen-en-weer ballon langs
zou komen om een nieuw verhaal uit eigen
ervaring te vertellen.
Inmiddels wordt ergens in Afrika van
achter de Grote Wilde Waterval, waar het
rijk van koning Pinkelpracht zich bevindt,
de prinses samen met haar hofdame ge
roofd door een paar hebzuchtige schur
ken, die rijkdommen verwachten achter
de waterval. En bovendien heeft professor
Ludwig von Cleve (Ferd Hugas) de hand
weten te leggen, zuiver uit wetenschappe
lijke interesse, op Pinkelbaron Krikhaer
(Lex Goudsmit) die hij met moeite gevan
gen weet te houden in een muizenval.
Die drie intriges verlopen simultaan tot
dat alle gevangen genomen Pinkel-
onderdanen uiteinkelijk bijeen gebracht
worden bij de professor en Dick Laan
samen met de inmiddels gearriveerde Pin
keltje en Pinkelotje succesvolle pogingen
ondernemen alle gekidnapte bewoners
van Pinkeltjesland te bevrijden. Het einde
brengt een weemoedig afscheid van de
geredde Pinkeltjes die terugkeren naar
hun land in de ballon en meneer Dick
Laan eenzaam achterlaten, maar met stof
voor wel drie delen van zijn boekenserie.
Het exposé van de afwisselende gebeur
tenissen lijkt me in het begin wat verwar
rend voor onervaren filmkijkers (als die er
nog zijn). De actie is hier en daar wat
opgeschroefd, vrolijk en aanstellerig dra
matisch, en de spreekstemmen munten
niet uit door duidelijkheid, maar dat is het
normale bezwaar bij iedere Nederlandse
film. Overigens valt er veel te zien en aan
spanning te beleven in deze door Pim
Heytman goed gefilmde kleurenfilm die
met Joop Stokkermans’ melodieuze mu
ziek feestelijk versierd wordt.
■y
-■
BW
1
3^-
.■>i
