ILLEGALE ALCOHOLBRANDERS
Leeftijd van stokers
wordt steeds lager
DURVEN NIET TE KNOEIEN”
FIOD zit stokers op de hielen
i
ingezet bij
de jacht
I
door Taco Slagter
Volwaardig
Hoge kosten
Vermoedens
Toverballen
Zure lucht
Wit maken
f1
Het stoken van illegale alcohol is voor de meeste grensbewoners in Noord-
Brabant en Limburg precies hetzelfde als het niet al te nauw te nemen bij het
invullen van je belastingformulier. Ze lachen erom. De sport is om de fiscus te
„tillen”.
Er is, volgens hen, geen onderscheid tussen de spannende boter-, koffie- en
sigarettensmokkel van vroeger en de tegenwoordige distillatie van alcohol zonder
daarover de vereiste accijns te betalen. De boer in wiens schuur de FIOD een1
alcoholstokerij oprolt, zal daarvan niet alleen de gerechtelijke gevolgen ondervin
den, maar zal het bovendien nog eens moeten ontgelden tijdens het carnavals
feest. In de stoet van praalwagens zal onverbiddelijk een wagen de avonturen van
de gepakte boer uitbeelden. Zoals in het geval van een boer in Heerewaarder, die
aan de douanerechercheurs vertelde dat in zijn schuur een middel tegen
zweetvoeten werd gemaakt. In de carnavalsoptocht prijkte op een praalwagen een
enorme zweetvoet, omgeven door flessen jenever. Elke ingewijde streekbewoner
lachte zich een bult en nam na afloop van de optocht een stevige borrel vanwege
het succes.
Zo op het eerste gezicht een onschuldig vermaak van een streek die de
belastingmoraal op haar manier uitlegt. Maar de FIOD en slijters denken daar
anders over.
bezigheden in plaats van het goedkopere graan
gebruiken de stokers dure suiker en staan zij voor hoge
ioon-, transport- en huurkosten wordt aan de illegale
alcohol grof geld verdiend. Immers de accijns, per liter
pure alcohol ongeveer 22 gulden, wordt door hen niet
betaald.
Het ministerie van Financiën schat dat er per jaar
ongeveer 50 miljoen gulden belasting door de illegale
stokers wordt ontdoken. Volgens het Bedrijfschap voor
de Detailhandel in Alcoholhoudende Dranken ligt dat
bedrag hoger. Het gaat uit van tien miljoen liter jenever,
gemaakt van illegaal gestookte alcohol, waarover 73
miljoen gulden belasting betaald had moeten worden.
Deze cijfers blijven echter gissingen. Het gisten van
suiker gaat gewoon door. De alcohol blijft uit de
rectificeerkolommen stromen, en niemand kan exacte
cijfers geven over de in ons land opererende illegale
alcoholbranderi jen
Volgens de FIOD draaien er op dit moment nog zo’n
vijf a zes illegale alcoholfabrieken, maar het kunnen er
best meer zijn. Als de stokers op heterdaad worden
betrapt, dan zwijgen zij als het graf.
kers. De smaak van de zogenoemde „boerenalcohol”
wordt voor de ontduikers van de accijnzen wat bitter
der. De rechercheurs van de Fiscale Inlichtingen en
Opsporings Dienst (FIOD) zitten de stokers op de
hielen. Afgelopen woensdag werd zelfs een helikopter
ingezet bij Terheijden.
Sinds 1968 heeft de FIOD 34 Illegale alcoholstokerij
en opgerold. Dit jaar ontdekte de douanerecherche elke
maand een illegale alcoholfabriek. De provincies
Noord-Brabant en Limburg zijn de favoriete „stekkies”
voor de stokers. Bij voorkeur zitten ze in een ver
afgelegen boerenschuur langs de Belgisch-
Nederlandse grens. De boer die de schuur verhuurt,
moet kunnen liegen dat het gedrukt staat. De plaatsen
waar dit jaar met succes door de FIOD een inval werd
gedaan: Sint Joost, Voerendaal, Neerkant, Posterholt,
Terheijden en In de buurt van ’t Zeeuws-Vlaamse Hulst.
De gemiddelde capaciteit van deze vijf stokerijen
schommelde tussen de 4000 en 6000 liter pure alcohol
(96 percent) per week. Indien deze stokerijen op volle
toeren draaien, genieten de stokers per week een -
fiscaal voordeel van ongeveer 600.000 gulden.
1
<-
r
gemiddeld
enianum,
g. Open:
i 13.00 tot
jsloten.
moeting
;ond. Hij
e papier
e knevel
ij wend-
riep ik
man in
ge erva-
men me
itroepen
danken.
3en geen
)e groep
van de
toe. Ik
d aange-
>ten niet
uit de
ik eens
tselijke
(egoede
al flink,
irk bin*
ordt tot
eikaars
nidden-
iwde de
ten niet
zijn twijfels over de slechte kwaliteit van
de „boerenalcohol”.
financiën met de invoering verdomd lang
gewacht heeft. Met dat geleidebiljet valt er
tenminste iets te controleren. Maar ik
vraag me ook af of je iets moet doen aan de
enorme suikertransporten. Waar komt die
suiker vandaan en aan wie worden die
tonnen suiker verkocht?”
grensbewoners aantrekkelijk blijft het zelf
te maken. Soer: „Een boer zal tijdens de
verhoren blijven volhouden dat in zijn'
schuur toverballen worden gemaakt”.
nog in
gestort,
ie mos-
ite Tur-
at mijn
atig op
roepen
d dat dit
loeder”
raag bij
it in den i
tot een I
Dat is
s Neder-'
it.
Turken,
landge-
n ze wel
oeten ze
■r wacht
ld moet
>t, maar
.aal niet
zicht en
d ik wel
i de weg
ibben ze
iet adres
cijferen,
Soer: „Ze kijken wel uit om met het spul
te knoeien. Als dat gebeurt, dan hebben de
stokers het bij iedereen verbruid. En zeker
bij de streekbewoners. Illegale alcohol-
branderijen zijn volwaardige fabrieken op
een klein stukje grond. De apparatuur
wordt ingenieus vervaardigd en stukje bij
beetje naar de schuur gebracht. De bou
wers van de rectificeerkolom, het instru
ment waaruit tenslotte de alcohol moet
druppelen, zijn vakmensen. Weinigen zijn
in staat zo’n kolom te bouwen. Zo’n uit
koper vervaardigde rectificeerkolom is pe
perduur. Het bouwen van de kolom duurt
ongeveer veertien dagen. Allemaal hand
werk. U begrijpt wel dat wanneer wij een
branderij oprollen, de organisatie die er
achter zit niet direct een nieuwe rectifi
ceerkolom voorhanden heeft om elders
opnieuw te beginnen”.
„Juist om het risico van de giftige
Volgens de FIOD moet een nieuw opge
zette branderij minstens zes a zeven weken
draaien voordat er sprake kan zijn van
winst. Rechercheur Soer vertelt dat alleen
Waar blijft die enorme plas „illegale”
alcohol? De FIOD-mensen lachen wat ner
veus als dit onderwerp ter sprake komt. Ze
hebben vermoedens maar spreken die niet
uit. „Bewijzen” is het parool van de FIOD.
Voorzitter Hooij van het Bedrijfschap
voor de Detailhandel kijkt ook wel uit om
namen te noemen. „Daar waag ik me niet
aan”, zegt hij. „Maar iedereen die gedistil
leerd verkoopt beneden de kostprijs, heeft
boter op zijn hoofd. Het rekensommetje is
simpel: een liter jenever kost 1,10 aan
grondstoffen, verpakking etc. De btw be
draagt 1,52 en op elke fles jenever betaal
je 7,35 accijns. Totale kostprijs 9,97
dus. Als je beneden die prijs verkoopt, ben
je óf een filantroop, óf er klopt iets niet.
Want in mijn sommetje heeft alleen nog
maar de glasfabrikant iets verdiend”.
Ook de mensen van de FIOD maken er
geen geheim van dat ze met smart zitten te
wachten op het geleidebiljet. Een formali
teit die al eerder bestond, maar die bij de
totstandkoming van de EEG werd afge
schaft om met name het administratieve
grensverkeer wat te vereenvoudigen.
Maar ook wanneer het geleidebiljet weer
'verplicht wordt gesteld, dan nog geloven
de douanerechercheurs niet, dat er mor
gen geen illegale alcoholstokerijen meer
zullen zijn. Volgens de FIOD hebben de
organisaties hun antwoord al klaar.
„Net zoals destijds bij de botersmokke-
laars, zullen we de vrachtwagens met de
klandestiene alcohol moeten achtervolgen
en zullen ze ons met kraaiepoten besto
ken”, zegt rechercheur Soer.
Iedereen is er bovendien van overtuigd
dat, zolang er hoge belastingen op alcohol
moeten worden betaald, het voor sommige
methylalcohol te vermijden, gebruiken de
stokers dure suiker in plaats van het goed
kope graan dat in de legale distilleerderij
en als grondstof dient”.
Volgens Soer zal geen enkele stoker ver
geten de r,kop” en de „staart” van de
vrijgekomen alcohol, waarin misschien
wat methylalcohol kan zitten, weg te gooi
en.
Het maken van zuivere alcohol (96 pro
cent) is een eenvoudige zaak. De ingrediën
ten: suiker, gist en water. De installaties:
gistbakken, afstookketels, rectificeerko-
lommen, aan- en afvoerslangen, branders
en de benodigde brandstof, het liefst gas,
want oliebranders maken een hels kabaal
en zouden tot vroegtijdige ontdekking
kunnen leiden. Er is echter één groot pro
bleem: de afvoer van de produkten die na
het distillatieproces achterblijven.
Zowel het bedrijfschap als de FIOD ge
ven toe dat de klandestiene alcohol ver
dwijnt naar distilleerderijen en likeurfa-
brieken in Nederland en België. Vandaar
dat bijna alle illegale alcoholfabrieken
zich in de buurt van de Belgisch-
Nederlandse grens nestelen. Hoe korter de
afstand tussen de stokerijen en de afne
mer, des te goedkoper kun je produceren.
Bovendien wordt de „pakkans” verkleind.
Vooral de Belgische caféhouders zijn
geïnteresseerde afnemers. Nog steeds mo
gen de Belgische kasteleins volgens de
bestaande wetgeving geen sterke drank in
huis hebben. Dus kunnen ze het ook niet
langs de officiële weg kopen.
Toch is volgens ingewijden België geen
afzetgebied. De straffen voor dit misdrijf
zijn er hoog en de boetes navenant. In
tegenstelling tot Nederland, waar milder
wordt gestraft. Een betrapte of boer komt
er vaak af met een boete of enkele maan
den onvoorwaardelijke gevangenisstraf.
Een groot deel van de klandestiene alcohol
blijft dan ook in Nederland.
n”. De
an bier,
em alei-
;een an-1
Ik heb
Jat was
i niet op
eren aan
gebleven
inekunst,
ninste 46
rschenen
ds en de
lebben”.
Soer: „Daarvoor wordt van alles be
dacht. Vaak vinden wij in de grond verbor
gen afvoerleidingen die buiten de boerde
rij in een sloot, een beerput of gewoon
ergens in het land van de boer uitkomen.
Die overgebleven drab veroorzaakt vaak
een weeë, zure lucht, die je in de omgeving
kunt ruiken. Voor ons is dat vaak een
belangrijke aanwijzing dat er ergens een
branderij moet zitten”.
Toch is het stoken van illegale alcohol
niet zo romantisch als sommigen doen
lijken. Het is een keiharde business, geken
merkt door een genadeloze concurrentie
strijd. Ook hier is er sprake van een „prij
zenslag”. De goedkoopste producent vindt
het snelst een afnemer. Het marktmecha
nisme van vraag en aanbod speelt een niet
onaanzienlijke rol. Wie niet op tijd de
bestelde liters alcohol tegen de afgespro
ken prijs aflevert, loopt de kans dat de
kopers aan zijn deur voorbij gaan. Er is
genoeg te krijgen en de „klant” kan niet
wachten.
Soms zijn er problemen bij de toeleve
ring van de grondstoffen. Suiker is niet
altijd in grote hoeveelheden te krijgen. De
op de achtergrond opererende „bonzen”
gaan dan over tot een ander misdrijf: ze
laten de suiker roven uit opslagplaatsen
van suikerproducerende bedrijven en
stropen de havens af, op zoek naar een
partij suiker. De produktie moet door
gaan, want anders verliest de alcoholfa-
briek zijn rentabiliteit.
Volgens de FIOD is het „een koud kunst
je” illegale alcohol „wit” te maken. Je
mengt het gewoon met alcohol waarover
wèl belasting is betaald, of je maakt er zelf
jenever van. Het recept is simpel: verdun
de pure alcohol met water tot 35 procent
en voeg er wat smaakstoffen aan toe. De
dubbel-gebeide, overheerlijke .jonge kla
re” is een feit.
De herinvoering van het alcohol-
geleidebiljet kan de illegale handel in alco
hol aan banden leggen. Dit geleidebiljet,
een soort vrachtbrief, moet het transport
van illegale drank onmogelijk maken. Vol
gens voorzitter Hooij moet dat snel gebeu
ren om de modale slijter nog te kunnen
redden. De kleintjes zijn volgens hem al
ter ziele of staan op het punt te verdwij
nen.
„Het geleidebiljet kan de concurrentie
positie van de bonafide slijter verbeteren”,
zegt Hooij. „Ik vind dat het ministerie van
al de distillatieapparatuur
100.000 gulden kost.
„De heren staan voor hoge kosten. Want
niemand in dit gesloten wereldje doet iets
voor „niets”. De stokers verdienen zo’n
1500 a 2000 gulden per week. De boer
krijgt voor de verhuur van zijn schuur en
het zwijgen indien wij de branderij ont
dekken, ongeveer 2000 gulden per
maand”.
Volgens de berekeningen van de FIOD
kost een liter klandestien gestookte alco
hol ongeveer 4,50. Dat is ruim drie gul
den meer dan de produktiekosten voor een
legale distilleerderij. Maar de winst voor
de illegale stokerijen zit hem in het ontdui
ken van de accijns.
Willen de stokerijen een redelijke kans
hebben enige tijd te kunnen draaien, dan
zullen de stokers uiterst voorzichtig te
werk moeten gaan. Ze zijn vaak in het
bezit van een prachtige dure auto, maar
zullen zich daarmee nooit op hun werk
vertonen. Onopvallend naderen ze de
boerderij. Lopend of op een krakkemikki
ge fiets. Nooit met z’n allen tegelijk, maar
een voor een druppelen ze binnen.
Alcohol stoken in een geïmproviseerde
ruimte, die bovendien nog voor een derge
lijke capaciteit veel te klein is, is soms een
levensgevaarlijke onderneming. In het
verleden zijn verschillende stokerijen de
lucht ingegaan. In 1973 vond de douanere
cherche in een ontplofte stokerij in het
Limburgse Wittem de lijken van twee ver
koolde stokers, die na de explosie van de
afstookketel niet meer op tijd uit hun
hermetisch afgesloten schuur konden ko
men. De jonge mannen vonden een triest
einde in de door de alcohol opgelaaide
vlammen.
Rechercheur Soer voorziet in de toe
komst meer van dit soort calamiteiten.
Volgens hem worden de leeftijden van de
stokers steeds lager. Soer leidt daaruit af
dat deze jonge knapen van 18 a 20 jaar
andere verantwoordelijkheidsopvattingen
hebben dan hun oudere collega’s. „Ze mis
sen de nodige ervaring en zijn van een heel
andere tijd”, aldus rechercheur Soer.
Zijn klandestiene alcoholstokers echte
criminelen? Soer: „De meesten houden
van een avontuurtje en zijn verzot op erg
veel geld. Ze willen het graag in een korte
tijd verdienen. Wat niet wegneemt, dat ze
keihard moeten werken, vaak onder pri
mitieve omstandigheden. Meestal werken
ze drie dagen achtereen door. Ze slapen en
eten in de schuur en zien in die periode
geen daglicht. De stokers zijn dan volko
men van de buitenwereld afgesloten”.
Toch bestaan er verstrengelingen van de
illegale branderijen met de onderwereld.
Onlangs werd in het Brabantse Steensel
een valsemuntersbende opgerold die dui
delijke relaties had met de klandestiene
alcoholstokerijen. Volgens de FIOD is die
relatie met de valsemunters niet vreemd.
Vervalste etiketten van gerenommeerde
merken jenever en vieux, geplakt op origi
nele flessen, vergemakkelijken de verkoop
van het illegale spul.
De plaatsvervangend chef van de in
Haarlem zetelende douanerecherche, J.
Douwma, noemt deze vorm van belasting
ontduiking schadelijk voor de economie.
„Als we niet alles in het werk stellen om
die alcoholbranderijen te pakken, dan zul-
o'ok zeg- 'en ze a^s paddestoelen uit de grond rijzen
en is in de kortste keren de legale handel in
alcoholhoudende dranken ontwricht”.
De voorzitter van het Bedrijfschap voor
de Detailhandel in Alcoholhoudende
Dranken, Th. G. Chr. Hooij uit Overveen,
wil het accent meer leggen bij de volksge
zondheid. „De illegaal gestookte alcohol
komt bij de consument terecht zonder dat
de kwaliteit van het produkt volgens de
bestaande wettelijke voorschriften is ge-
controleerd”. Voorzitter Hooij heeft eind
vorig jaar bij de toenmalige staatssecreta-
i ris Hendriks van volksgezondheid aan de
bel getrokken.
„We waren het zat. We zeiden: en nu is
het afgelopen. Als het ministerie van fi-
nanciën alleen maar nietszeggende brie
ven naar ons blijft sturen, dan gaan we er
zelf iets aan doen. Want als ooit een meng
sel verkeerd wordt afgestookt en de ge
vaarlijke methylalcohol in omloop komt,
dan zijn de gevolgen voor de volksgezond
heid niet te oyerzien”.
Voorzitter Hooij wil kennelijk door een
tweede ministerie bij het probleem te be
trekken, de invoering van het alcohoj-
geleidebiljet sneller afdwingen. Daarmee
zijn in het bijzonder de economische be
langen van de slijters gediend.
Rechercheur J. Soer van de FIOD heeft
3:
