Keiharde
raming
vereist bij modern
kngv
ritmisch turnen
Legendevorming rond
ItoZiaan Gonella
4
Feyenoord
keek
de ogen uit
T**
W
n
BADHOEVE
BROEDPLAATS
KAMPIOENEN
Ute
W--ï""-
ureaJ
1
8!
door Jan Blijboom
—kngv.
Eén keer
Theo Reitsma
Geschiedvervalsing
Collectief
Nieuwe .trainster
Balletschool
Voorwaarden
SSi
in;
1
1
1
net
ngen.
Zo het spreekwoord ,,de appel valt niet ver
van de boom” op iemand van toepassing is
dan betreft het wel de charmante Hanneke
Tienstra. Men oordele zelf: vader Tienstra
ooit een verdienstelijk amateurrenner heeft
jaren lang in de wielerwereld als masseur
verkeerd en is nóg steeds verslingerd aan de
heroïek, die, ondanks de ver doorgevoerde
>7"
■W|
commercie, deze sport op de weg voor velen
aantrekkelijk houdt. Het blijft, zij het nu op
afstand, zijn lusten zijn leven. MoederTienstra
staat wat dit betreft volkomen aan de zijde van
haar man. Haar passie voor de wielersport is in
tweede instantie hevig aangewakkerd toen
l bleek dat haar jongere broer Klaas Balk een
onbetwiste aanleg voor de baanrennerij had en
dit met internationale successen en verschei
dene titels wist te onderstrepen.
De moderne ritmische gymnastiek is sterk in opkomst. Sinds in oktober 1973 voor
uitverkochte tribunes van het Rotterdamse sportpaleis Ahoy het toernooi om de
wereldkampioenschappen is gehouden, waarbij Nederland in het groepsklassement op
een eervolle negende plaats beslag legde en in de individuele klasseringen rond de
dertigste plaats eindigde, heeft deze tak van de turnsport veel aan populariteit gewonnen.
Was het voordien nog zo dat de MRG een veel gebruikte maar fonetisch onaantrekkelij
ke afkorting voor deze sport in beperkte kring als een charmante vrije-tijdsbesteding
werd gezien, waarbij het streven naar topprestaties in het rijk van „dagdromen”
thuishoorde, nu anno 1978 blijkt Nederland vrijwel onopgemerkt te zijn doorgedrongen
tot de top van West-Europa, waarin alleen Spanje (nog) een voorsprong heeft. Zoals in
zoveel sporten geeft Oost-Europa ook in de moderne ritmische gymnastiek de toon aan,
met Rusland als duidelijke lijstaanvoerder.
Er moet in de loop van zo’n vijf jaar dus wel het een en ander gebeurd zijn in de afdeling
moderne ritmische gymnastiek van het KNGV, die op het ogenblik om en nabij vijfhonderd
beoefenaarsters telt onder wie ongeveer honderd op topsportniveau. Een van haar is de
18-jarige Hanneke Tienstra uit Badhoevedorp, die het afgelopen weekeinde in Utrecht
opmerkelijk sterk opnieuw kampioene van Nederland werd door niet alleen in de algemene
rangschikking de eerste plaats te veroveren maar ook nog eens afzonderlijk op de
voorgeschreven onderdelen lint, knots, bal en touw (haar voorkeur) een gouden medaille
behaalde.
Helaas voor haar en het wereldje van de moderne ritmische gymnastiek ging dit
nationale sportgebeuren publicitair kopje onder in de bandjir van verslagen en beschou
wingen over de enerverende voetbalfinale in Argentinië. Wat eens te meer een reden is om
Hanneke Tienstra onder andere te laten vertellen wat zij allemaal moet doen en laten om
haar prestatiecurve opwaarts door te trekken.
K
J
r>.
r';
laarlem en
rschillende
STOPPER
Ook Arie Haan stelde Gonella verant
woordelijk voor het te harde spel: „Toch
vind ik dat de Argentijnen begonnen
zijn, en toen Gonella daar niet tegen
optrad, ja, toen hebben wij de Argentij
nen ook aangepakt. Die Italiaan vond
alles goed. Ik vind het een schandaal”.
En wat zei René van de Kerkhof? „Na de
rust hebben we tegen 13 man in plaats
van 11 moeten opboksen, omdat Gonella
en Linemayr beiden op de hand van de
Argentijnen waren”.
Al deze kritiek is volkomen uit de
lucht gegrepen. Ik kan geen objectief
oordeel meer vellen over het half uur
verlenging, omdat mijn video me achter-
gezocht in de moderne ritmische gymnastiek bij de
turnvereniging De Badhoeve, waarvan ze nog
steeds lid is.
af in de steek bleek te hebben gelaten,
maar de eerste en tweede helft heb ik
drie dagen na de finale, in alle rust, en
dikwijls nog eens terugspoelend om een
situatie een paar keer te bekijken, terug
gezien, en ik durf met 100 procent zeker
heid te beweren dat Gonella toleranter
was tegenover de Nederlanders dan te
genover de Argentijnen. Over de rol van
Linemayr kan ik niet oordelen, wel weet
ik dat hij juist in die tweede helft vol
gens Theo Reitsma de Argentijnen in
kansrijke positie ten onrechte terug
vlagde wegens vermeend buitenspel, en
dat hij een keer een Argentijnse ingooi
afkeurde. Zijn invloed op de arbitrale
beslissingen kan verder niet groot zijn
geweest.
En wat Gonella betreft: het is ge
schiedvervalsing als Arie Haan zegt dat
de Argentijnen met te hard spel begon
nen zijn. De eerste overtreding die ik
zelf met een gele kaart bestraft zou
hebben, zo hard was hij, kwam van
Poortvliet. De tweede, iets minder hard,
maar toch hard genoeg, was van Haan.
In de beginfase kregen de Argentijnen 5
vrije trappen tegen zich, voornamelijk
wegens lichte overtredingen (duwen bij
duel om de bal), waarbij ik er bij twee
nog een vraagteken plaatste, tegen de
Nederlanders 8. waarbij ik ook bij twee
van Hamburg) om privéredenen de Nederlandse
ploeg verlaten, wat aan beide zijden als een gevoe
lig verlies werd ervaren. Begrijpelijk als men
bedenkt dat de verstandhouding tussen de meisjes
en deze trainster Hanneke Tienstra benadrukt
het enige malen optimaal was.
een vraagteken plaatste. Maar daar wa
ren ook 4 zware overtredingen bij (en
een gele kaart voor Krol), Jongbloed
duwde in die beginfase de bal provoce
rend in het gezicht van de voor hem
staande Tarantini, en drie keer maakten
Brandts, Neeskens en weer Neeskens
een overtreding die onbestraft bleef, en
niet eens omdat de Argentijnen erbij in
balbezit kwamen.
volgde Hanneke Tienstra een daarvoor bestemde
KNGV-cursus van Th jaar; een cursus die toegan-
te ontwijken voordat hij de bal doortik
te, waardoor het 1-0 door Kempes werd.
kelijk is vanaf zestien jaar. Zegt Hanneke: „Op
deze manier kan de kennis weer aan jongeren
worden overgedragen. Wat dat betreft ziet de
toekomst er zonnig uit. Let maar eens op: over
twee jaar hebben we een zeer sterke ploeg. Dat zal
in 1979 bij de wereldkampioenschappen in Londen
al merkbaar zijn. Ik kan zó al zes talenten aanwij
zen, van wie er vier lid van mijn vereniging zijn.
Een van haar is Joke de Boer, het zusje van de
topturnster Judy, die vanwege veel blessures bin
nenkort gaat stoppen”.
opzettelijk, maar vermoedelijk niet per
ongeluk, met zijn hand Neeskens’ ge
zicht raakte.
In de tweede helft waren 11 minuten
gespeeld, toen de Argentijnen nog niet
één overtreding hadden begaan, en de
Nederlanders alweer 5 keer bestraft wa
ren. Gonella had bovendien nog kunnen
fluiten tegen Krol, die Luque „weg
schouderde”, en bij een onoverzichtelijk
ingooi-duel tussen Neeskens en Ardiles
kreeg Neeskens het voordeel van de twij
fel. Het beeld in de tweede helft veran
derde niet veel: duidelijk meer overtre
dingen van de Nederlanders, waardoor
Gonella ook geneigd leek iets meer van
de Nederlanders door de vingers te zien
(Gallego gevloerd, Nederland in balbe
zit, mag doorspelen, Willy van de Kerk
hof houdt Kempes vast, Gonella laat
doorspelen omdat Kempes in balbezit
blijft maar dan nauwelijks meer kan
Het spreekt vanzelf dat het verrichten van top
prestaties niet alleen een verdienste van de beoefe-
naarsters zelf is, maar mede tot stand komt uit een
collectief, waarvan een trainer of trainster de
voornaamste is. Wat Hanneke Tienstra aangaat
heeft ze, volgens haar zeggen, veel zo niet alles te
danken aan Berthy van der Kwaak, die vorig jaar
nog volop als MRG-turnster actief was, maar toen
besloot zich helemaal op het trainerschap te gaan
toeleggen. Behalve dat Berthy van der Kwaak de
ploeg van „De Badhoeve” de hofleverancier van
de nationale selectie onder haar hoede heeft,
leidt ze ook al weer enige tijd de centrale trainin
gen. Vorig jaar moest de trainster Marjanne Chris
tiansen (een gevluchte Roemeense, die in West-
Duitsland trouwde met een vermogend inwoner
Het ziet er intussen naar uit dat de interimperio-
de van Berthy van der Kwaak niet lang meer zal
duren. Als alles volgens plan verloopt wat
binnen het KNGV niet altijd het geval is komt
met ingang van augustus uit Amerika de Roe
meense Ileane Joséf het heft in handen nemen.
Deze trainster is al voor een stage van veertien
dagen in Nederland geweest en Hanneke Tienstra
heeft van dit voorproefje een goede indruk gekre
gen. Hierover: „Ze verstaat haar vak uitstekend en
wil bovendien dolgraag in Nederland aan de slag,
omdat ze in Amerika, waar de moderne ritmische
gymnastiek nauwelijks iets betekent, onder een
Russische trainster werkt. Ja, ik stel me veel voor
van haar werken met ons”.
In haar streven naar perfectie is Hanneke Tien
stra van lieverlee op een „arbeidsterrein” terecht
gekomen, dat een outsider met verbazing vervult.
Want behalve dat ze trouw drie clubtrainingen per
week bijwoont en nooit de weekenden-Zeist (een
maal per veertien dagen, vóór belangrijke wed
strijden elke week) mist, is ze ook wekelijks vier
uur actief als clubtrainster voor kleintjes tot negen
jaar, die via balletvormpjes en het leren hanteren
van attributen als lint, touw en bal met de moderne
ritmische gymnastiek vertrouwd worden gemaakt.
Om de officiële bevoegdheid te krijgen dit te doen
En alsof al deze inspanningen ten behoeve van
haar sport nog niet genoeg zijn, is Hanneke Tien
stra dagelijks op een streng dieet na het
behalen van haar MAVO-diploma naar een ballet
school gegaan, waar ze vier uur per dag van haar
leraar Benjamin Feliksdal inspannende lessen
krijgt in klassiek en modem jazzballet. Via deze
opleiding hoopt ze ooit beroepsdanseres te wor
den, nog zonder een bepaalde voorkeur voor klas
siek dan wel het „lichte” genre.
Dit alles in aanmerking genomen („ik hoop tot
aan mijn drie- of vierentwintigste jaar aan de top
van de MRG te blijven meedraaien”) is het gerecht
vaardigd een klacht van Hanneke Tienstra beslist
serieus te nemen. En die is bestemd voor het
Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond,
waarvan de kampioene meent dat het de afdeling
moderne ritmische gymnastiek als een tweede
rangs aangelegenheid ziet. Haar reden om dit vast
te stellen: „Ondanks herhaalde verzoeken zouden
wij graag, evenals de afdeling keurtumen, voor de
centrale trainingen over een video-recorder be
schikken. Verder hebben we dringend spiegels en
een nieuw vloerkleed nodig. O ja, ik weet al wat er
op die verzoeken wordt geantwoord: de moderne
ritmische gymnastiek is géén Olympische sport,
krijgt daarom géén geld uit de NOC-pot, waardoor
het voor ons financieel niet haalbaar is. Kon er
maar een sponsor worden gevonden. Wat dat laat
ste betreft hebben we alleen make-up van een
cosmeticafirma”.
!3)-31929f
T
Wat de hardheid van de finale betreft,
dreigt er een legendevorming te ont
staan rond scheidsrechter Gonella, en
trouwens ook rond het spel van de Ar
gentijnen. Wat zei bijvoorbeeld Jan
Zwartkruis na afloop? „De leiding was
bedroevend slecht. Neem nu alleen al na
rust die twee overtredingen tegen Nan-
ninga in het strafschopgebied. Beide ke
ren voor honderd procent een straf
schop, maar Gonella liet gewoon door
spelen, zoals hij steeds veel te veel tole
reerde, vooral van Argentijnse zijde”.
Waaraan moet een meisje, dat in deze tak van
sport iets wil bereiken voldoen? Zegt Hanneke
Tienstra: „Voorop staat dat ze een grote lenigheid
mét kracht moet bezitten. Vervolgens moet ze
beslist niet dik zijn. Ook dan kun je het wel
vergeten. Verder vereist deze sport een sterk muzi
kaal gevoel én een enorme dosis doorzettingsver
mogen”. Dat vooral het laatste een absolute
„must” is om tot de top te kunnen doordringen
blijkt uit het feit dat veel meisjes de stap over de
soms hoge drempels van tegenzin en vermoeiende
inspanningen niet meer willen maken en voortij
dig afhaken.
Hanneke Tienstra hierover: „Wel begrijpelijk.
Want waar ben je eigenlijk mee bezig? Twee jaar
lang vele uren per week bij de vereniging en op
talloze centrale trainingen in de weekenden als
maar oefenen om op vier nummers van elk ander
halve minuut zo sterk mogelijk voor de dag te
komen. Tijdens zo’n centrale training in Zeist
kwamen voetballers van Feyenoord eens een kijk
je nemen. Ze. wisten niet wat ze zagen; hadden er
niet het flauwste benul van hoe wij ons op belang
rijke wedstrijden voorbereiden. Na afloop zeiden
ze het onbegrijpelijk te vinden dat we zoiets voor
niets en niemendal, louter voor ons plezier, doen.
Ze zijn onze sport toen wel met andere ogen gaan
bekijken”.
„We zouden voor de centrale trainingen
zo graag een vi(jeo-recorder, spiegels en
een vloerkleed hebben”.
Daar staat tegenover dat één keer ten
onrechte tegen Brandts gefloten werd
(duwen bij kopduel), maar ik heb geen
enkele overtreding van de Argentijnen
gezien waarbij zij door mochten spelen
hoewel zij in het bezit van de bal bleven.
Gonella was in de eerste helft veel tole
ranter tegenover de Nederlanders dan
tegenover de Argentijnen, die het hem
overigens niet lastig maakten met zware
overtredingen.
In die tweede helft kregen de Neder
landers 20 keer een vrije schop tegen, de
Argentijnen 7 keer. In de hele wedstrijd
(de verlenging niet meegerekend), kreeg
Nederland 40 vrije schoppen tegen we
gens „friekik” (dus los van de buiten-
spelgevallen, die ik niet genoteerd heb),
en Argentinië maar 17. Dat laatste getal
had hoger kunnen uitvallen, bijvoor
beeld als Gonella had gefloten wegens
het „blokkerend” omverlopen van Nan-
ninga door Pasarella, waardoor Fillol
ongehinderd een hoge bal kon wegpluk
ken. Honderd procent strafschop? Mag
je van Gonella verlangen dat hij als
eerste scheidsrechter in de wereld voor
zo’n overtreding in zo’n situatie een
strafschop geeft? Ik heb het nog nooit
zien gebeuren. En de tweede „100 pro
cent strafschop”? Die heb ik helemaal
niet gezien, en Theo Reitsma blijkbaar
ook niet, en die was toch Nederlandsge-
zind genoeg in zijn verslaggeving. Zoals
gezegd, dat getal van 17 bestrafte Argen
tijnse overtredingen had hoger uit kun
nen vallen, maar ik stel daar tegenover
dat de 40 bestrafte Nederlandse overtre
dingen véél hoger had kunnen zijn, als
Gonella, in zijn kennelijke behoefte voor
het oog van de wereld objectief te blij
ven, de groeiende discrepantie tussen
het aantal Nederlandse en feet aantal
Argentijnse overtredingen, niet wat had
afgezwakt door meer, veel meer van de
Nederlanders door de vingers te zien
dan van de Argentijnen. Hij verkeerde
daarbij in ongeveer dezelfde situatie als
Charles Corver op Wembley bij
Engeland-Brazilië. Alleen speelde Ne
derland nu de rol van Brazilië, en Argen
tinië de vol van Engeland.
mocht doorgaan met de bal (ik zou heb
ben gefloten), Jansen kreeg een keer het
voordeel van de twijfel mee, Ortiz werd
een keer zwaar getackled maar Neder
land bleef in balbezit en mocht doorspe
len, Willy van de Kerkhof gooide Kem
pes de bal in het kruis nadat hij (Willy)
een vrije schop tegen had gekregen, Ne
derland kreeg een fel betwiste hoek
schop toch toegekend, appèl van Kem
pes wegens vermeend hands van
Brandts werd terecht genegeerd, en Ar
diles wist twee aanslagen op zijn benen
In de eerste helft kreeg Nederland 20
keer wegens een overtreding (waarbij 2
keer een handsbal) een vrije schop tegen,
en Argentinië maar 10 keer, waarbij ook
2 wegens handsballen. Beide ploegen
incasseerden een gele kaart: Krol we
gens ruw spel, Ardiles wegens een op
merking tegen de scheidsrechter. Poort
vliet had bij een latere overtreding niet
mogen klagen als hij een gele kaart had
gehad, een appèl van de Argentijnen
voor free-kick werd door Gonella gene
geerd, Neeskens legde Ardiles neer maar richten op de rand van het strafschopge
bied, enfin, zo waren er nog een stuk of
drie, vier gevallen waarbij Nederland
voordeel puurde uit overtredingen die
Gonella zonder gezichtsverlies had mo
gen bestraffen), maar ook enkele onbe
strafte wandaden van de Argentijnen,
die Gonella hoogstwaarschijnlijk niet
gezien heeft. Nauwkeurige bestudering
van de videobeelden leerde namelijk dat
Pasarella, toen de bal verderop was. de
hem passerende Neeskens onopvallend
in het gezicht sloeg, en dat Tarantini, bij
een kopduel met Neeskens, al dan niet
In deze ambiance streven naar en medewer-
I king verlenen aan het leveren van topprestaties
I kon het bijna niet anders dat het beoefenen van
sport voor Hanneke Tienstra al gauw werd gecom
bineerd met een welbewuste hang naar het hoogst
bereikbare. En dat werd vanaf de elfjarige leeftijd
L
J-----
