Pauze Pag ma.
De
H&in Knpm&fc
DE TRUC MET DE KUBUSSEN
I
I
door
T) p TAKE
Pinkeltje is de allermooiste chromakey-film”
Discipline
Eigengereider
Foutjes
Overijver
Verontrust
PROD.
SLATE
Miljoen
ten.
zoek
Bi
Harrie Geelen staat in de telefoongids vermeld als tekenaar en tekstschrijver;
aar kan nu nog een extra vermelding bij: regisseur, en wel van Pinkeltje, de
euwe Nederlandse speelfilm die sinds anderhalve week in dertig bioscopen
aait. Harrie Geelen, die buiten de regie ook het script verzorgde, gebaseerd op
e bekende boeken van de overleden schrijver Dick Laan, is ook de man achter de
og nooit eerder vertoonde stunts en trucs uit deze unieke film.
i
van
i gieten
De egotrip van
liden
iet u
Harrie Geelen
Waarom deze Pinkelt je-film?
CAMERAMAN
DIRECTOR
het
>en
Jleken
aand-
iplopen
ndienst
1st.
lingen
Ie
prima
/er een
voer -
Jijvend
van de
iver de
- Een avondje praten met Harrie
leelen, in zijn wat Efteling-achtig
andoende huis in Hilversum, waar
ij woont met echtgenote en kinder-
oekenschrijfster Imme Dros en hun
rie kinderen. Harrie horen praten
ver zijn Pinkeltje-film komt vaak
verdonderend over: hij wil eigenlijk
Hes in één keer vertellen en draaft in
azend tempo op en neer om werk-
chema’s en tekeningen te laten zien.
al die drukte zijn de dieren wat naar
de achtergrond verschoven
De film is in zeer snel tempo van de
grond gekomen.
Het werken met video gaat natuurlijk
wel veel sneller dan het normale filmen?
„Het grote voordeel is dat je ’s avonds
weet wat je die dag hebt opgenomen. Je
ziet meteen wat er gebeurt en je kunt ook
meteen reageren. Je kon de cameraman
„betrappen” als hij iets had gedaan wat jij
niet wilde. Dat werkt natuurlijk veel snel
ler dan op de gebruikelijke filmmanier,
waar je maar moet wachten op de rushes”.
„Video heeft de krankzinnige voordelen
dat je op de monitor ziet wat er op de set
gebeurt en wat de camera registreert. Wat
dat betreft is het een film geworden waar
voor ik zelf helemaal verantwoordelijk
ben; ik heb tot het laatste beeldje gezien
hoe het liep”.
mensen van Cinecentrum en die zijn ge
wend zo te werken. Normaal doen ze veel
journalistiek en zo. Het voordeel is ook wel
dat ze mij de ego-trip heten maken; de film
heeft ook erg sterk mijn signatuur”.
grote trucfilm naar de bekende boeken van wijlen Dick Laan, in première zag
gaan.
Geelen, bekend van de jeugd-televisieserie ,,Q en Q” en „Hameien”, vertelde
ons uitgebreid over alles wat aan het totstandkomen van Pinkeltje voorafging:
van het strakke script (dat hij zelf schreef), de chromakey-techniek en het
notatie-systeem dat hij daarvoor ontwierp, via de opnamen, de „blauwe set” en
de montage, tot het uiteindelijke resultaat: 130 minuten onmogelijk lijkende
trucs op 35 millimeter.
„Eigenlijk hebben we hier met zijn
tweeën de hele film gemonteerd. Het moei-
lijkst waren de scènes waarin een acteur
er nog iets leuks bij had bedacht. Dan liep
ik te denken: kan dat nu wel, maar het
staat niet in mijn draaiboek, dus er uit! Je
dwong jezelf tot een absurde discipline,
maar uiteindelijk gingen er toch 130 minu
ten naar Amerika. Daar, en in een labora
torium in Engeland, zijn de enige plaatsen
waar die banden op film kunnen worden
overgezet”.
„Je mag bij video zeker niet de regisseur
zijn die roept: de techniek, daar bemoei ik
me niet mee. De technici kunnen vrijwel
alles voor je doen; ze kunnen het alleen
niet bedenken. Ze heten me daarom vaak
maar wat aanmodderen als ik weer eens
een speciale truc had bedacht. Maar dat
lukte toch allemaal wonderwel, zelfs met
trucs, waarvan ze zeiden: dat weten we
niet op te lossen, dat is nog nooit gedaan”.
„We hadden ten slotte zo’n 40 uur Pinkel
tje op de band staan en daarvan moest 130
minuten naar Amerika. Die videobanden
overzetten op film is ontzettend duur, dus
heb ik, toen alles klaar was, nog twee
weken hier in huis, samen met mijn script
girl, al de banden weer afgedraaid en de
stukken die we go’ed genoeg vonden weer
op een andere video opgenomen”.
„Alleen het geluid heeft verschrikkelijk
lang geduurd. We moesten van 1200 takes
al het geluid weer terugzoeken. Het is echt
geluid, dus niet nagesynchroniseerd. Je
kunt het geluid tegelijk met het beeld op
video zetten, maar dat geluid is technisch
niet goed. Maar ik kon wel snijden in dat
slechte geluid en daarna de goede band
afwerken”.
„We hebben, nadat de film terug kwam
uit het lab, nog 15 dagen gemonteerd aan
beeld en geluid. Ik weet nu dat de film
precies hjkt op het script, en wat dat
betreft ben ik niet verbaasd. Ik weet dat ik
me niet hoef te schamen voor Pinkeltje,
daarvoor zitten er te veel goede dingen in.
Maar er zijn toch wel wat foutjes gemaakt
die wèl op zuhen vahen op groot doek;
vooral die echo-lijntjes”.
Pinkeltje was als trailer in Cannes al
een aardig succes?
„Ja, dat was een hele geruststelling, er
zijn al contracten getekend met Duitsland,
België, Maleisië en Singapore. Er zijn echt
sprakeloze Amerikanen komen kijken en
één van de topmensen van Hannah en
Barbera zei dat Pinkeltje nu al een klassie
ker is. Dat is wel erg hoopgevend, vooral
om uit de kosten te komen. Bij Cinecen
trum was berekend dat de film, als hij niet
naar het buitenland zou gaan, hier 12 jaar
zou moeten blijven draaien om iets op te
leveren”.
„Ik heb geen direct belang bij het slagen
van de film. Ik werd voor de periode
afgehuurd van Toonder; ik kreeg gewoon
betaald wat ik bij Toonder verdien. Alleen
het script is apart. Zelfs als Pinkeltje een
enorm succes wordt, heeft dat geen directe
financiële consequenties voor mij. Mis
schien was het contract wel verkeerd,
maar aan de andere kant is het mijn eerste
film en moet ik eerst maar eens bewijzen
wat ik kan”.
«xSó. z
V
u
it
Hl
r»,
n
,n
i-
3-
en Wieteke van Dort (Pinkelotje) had ik
geen moeite, die kenden me al langer en
keken vrij snel door me heen. Maar de
andere acteurs hebben er veel langer aan
moeten wennen. Het was voor hen natuur
lijk een veeg teken: een schrijver die gaat
regisseren, want mijn hele tekenfilmach-
tergrond was hun vreemd. Ze vonden het
maar uitermate verdacht, weer een nieuwe
amateur, maar gelukkig is dat allemaal
erg snel bijgedraaid”.
„Ik hield er van de acteurs zenuwachtig
te houden tot de laatste shot; dan bleven ze
geconcentreerd, maar ruzie of zo is er
nooit geweest”.
„Het werken met chromakey was ook
niet altijd even leuk voor de spelers. Zo
waren er scènes, waarin Bob de Lange
moest spelen en een dialoog ging houden
met Pinkeltje, maar de kabouter was hele
maal niet te zien; die werd er later pas
overheen gezet. Bob speelde dus gewoon
in het luchtledige, en dat was wel verve
lend”.
„De film werd in twee delen opgenomen
eerst een week of drie op lokatie, waar
alle hulpbanden werden gemaakt, en later
in de studio, waar vooral de kabouters
werden opgenomen in de „blauwe set”.
„Bovendien ben ik een ander mens dan
Dick Laan en heb ik bijvoorbeeld Pinkelo
tje veel eigengereider laten uitkomen dan
in de boeken. In mijn verhaal is Pinkelotje
vaak ondernemender dan Pinkeltje”.
„Ik begon begin januari vorig jaar met
schrijven; na drie weken had ik het eerste
vage script klaar. Ik ben toen eerst een
systeem gaan bedenken om de film te
kunnen maken. Vanuit mijn ervaring als
tekenfilmer heb ik een notatiesysteem ge
maakt voor de chromakey. Er bestond
geen enkel systeem; ieder die bij de omroe
pen met chromakey werkte, deed dat
meestal intuïtief. Ik kende vanuit mijn
tekenfilm-ervaring al een heleboel proble
men voordat ik stond te regisseren, en
daarom heb ik dat notatiesysteem, die
sheets ontworpen, zodat iedereen exact
kon zien wat er moest worden gedaan. Ik
geloof niet dat er dank zij dat systeem ooit
een speelfilm is gemaakt die genadelozer
klopte dan Pinkeltje. We zijn in totaal
maar acht uur uitgelopen”.„Ik had de film
vreselijk nauwkeurig in mijn hoofd, want
ik had van januari tot mei aan het draai
boek zitten werken en de hele film, als een
tekenfilmer, getekend, zo’n 1500 plaatjes”.
(Harrie staat op en haalt een enorme hoe
veelheid groot formaat tekenvellen te
voorschijn, waarop alle scènes uitgebreid
getekend staan).
„Ik heb dat niet alleen maar getekend,
maar ook precies aangegeven waar de
camera’s moesten staan en wat er opgeno
men moest worden. Zo’n systeem bestond
niet, dit was iets heel nieuws. Ik heb de
produktieleider van het begin af aan erg
betrokken bij dit werk, maar die keek ook
wat vreemd aan tegen mijn manier van
werkqn en reageerde in het begin met: hoe
kan ik een produktie leiden als ik niet eens
weet wat de problemen kunnen zijn. Maar
het systeem klopte zo wonderwel, dat we
van tevoren precies wisten wie en wat we
gingen opnemen”.
„Ik. moest twee keer zoveel doen per dag
als in de gemiddelde speelfilm ooit haal
baar is geweest en dit was dan nog truca
ge. Ik zat vast aan vijf minuten per dag, en
dat is krankzinnig veel voor zo’n film,
maar we moesten wel om het budget zo
laag mogelijk te houden. Uiteindelijk heeft
Pinkeltje toch nog meer dan een miljoen
gulden gekost”.
Hoe reageerden de acteurs op deze toch
wel wat vreemde manier van werken?
„De eerste tijd was het wat ongebruike
lijk dat alle verantwoordelijkheid bij mij
lag. Daardoor was ik erg gespannen en
wilde vaak vijf dingen tegelijk vertellen of
doen. Dat voelde iedereen; als een walm
kwam het vaak op ze af. Het was geen
plankenkoorts van me, maar meer een
overijver. Daarbij kwam ook nog dat ik
nog nooit zo lang aan één produktie bezig
ben geweest. Ik maak wel veel commerci
als, maar dat duurt één, hooguit twee
dagen en dan begin je weer aan iets an
ders”.
morsig zeil, een traptree en een los
schroefje, meer niet. Dat waren we dan
aan het uitlichten en opnemen, heel pre
cies en serieus”.
Wat is Pinkeltje eigenlijk, film of televi
sie?
„Ik ben uitgegaan van het feit dat het in
de bioscoop moet: het is film. Maar het
blijft video, en het beeld is nog altijd
opgebouwd uit 625 lijnen, dus de kwaliteit
lijdt daaronder. Film is mooier, gladder,
maar daar staat tegenover dat ik het op
film niet zo zou hebben kunnen maken.
Theoretisch misschien wel, maar niet zo
tot in de finesse”.
De „bibberlijntjes”, die vaak bij chro
makey te zien zijn, hoe is het daar mee?
„Er zitten geen bibberlijntjes meer in de
film. Wel af en toe lijntjes om de figuren,
maar die bibberen niet, dat zijn een soort
echo-lijnen. Die lijnen zitten er helaas nog,
omdat de televisie-techniek niet verder is,
maar het zijn geen lijnen van de chroma
key. Pinkeltje is wel de allermooiste chro
makey die ooit in Nederland is gemaakt.
De Amerikanen die de banden hebben
overgezet op film, hebben zelfs meebe
taald aan de advertenties in Amerika, zo
trots waren ze”.
Er blijft wel erg weinig eigen inbreng
over van vooral de cameramensen, als je
met video gaat werken.
„Ik heb van die mensen vooral veel tech-
nisch-kunnen geëist, misschien niet zo veel
creativiteit, maar ik ben erg blij met bij
voorbeeld een Pieter Puts te hebben kun
nen werken. De hele crew bestond uit
Om de Juiste verhoudingen te vinden,
ontwierp Harrie Geelen twee kubussen, een
kleine in „Pinkel-maten” en een grote, en
dat dan in de juiste verhoudingen. Door
telkens de camera's in de „blauw set” en die
in de andere studio exact op die kubussen
in te stellen, kreeg hij een beeld dat altijd
klopte.
De grote stunt van Pinkeltje is natuurlijk
het samenspel van de kabouters met nor
male mensen. Pinkeltje werd gekozen op
een schaal van 3 op 40, iets groter dan in de
boeken, maat in de film is dat gedaan om,
vooral bij close-ups, het contact met de
omgeving niet verloren te laten gaan.
„Dat was pure stereometrie, maar het
klopte, en als de kubussen uit de set waren
gehaald en de camera’s goed waren inge-
steld, kon Aart Staartjes ais Pinkeltje in de
blauwe set alles doen wat nodig was; de
verhoudingen hét perspectief ktopten aftljd.
Uniek, omdat Pinkeltje bijna hele
maal werd opgenomen op video, dat
ter in Amerika werd „overgeschre-
n” op 35 mm, maar vooral dank zij
t gebruik van chromakey konden
alhaast onmogelijk lijkende truca-
s worden uitgevoerd. (Voor het op
men in chromakey, een procédé dat
langer wordt gebruikt bij tv-
ucage, werd een deel van de Cine-
mtrum-studio helemaal blauw ge-
aakt. Bij chromakey valt al dat
lauw weg en komen spelers en de-
>rs vrij te staan en kunnen die opna-
en weer met andere worden gecom-
neerd).
DATE 7/
„We kregen verontruste berichten uit het
lab, want de helft van de shots was on
scherp. Dat was nodig, maar in het lab
wisten ze dat niet, dus nerveuze berichten
over en weer. We maakten shots waar we
met zo’n man of tien vaak giechelend om
heen stonden: een'ètuk kokosmat, een
„s Nachts om drie Uur ben ik op het Idee
van die kubussen gekomen. Ik héb er mijn
oude Pythagoras nog even op doorgeno
men en het bleek te kloppen! Toen ik met die
kubussen op de set kwam, riep iedereen:
dat kan niet, je hebt je vergist, maar het
klopte wei. Het werkte feilloos. Als we be
gonnen, werd er eerst geroepen „Kubus”,
daarna gingen we dan aan de slag. Maar als
er soms mensen kwamen kijken naar de
opnamen, stonden die wel even wat raar
tegen die metalen frames aan te kijken
„Nou nee, waarom ik! Pinkeltje was
ir al en ze hebben mij als regisseur
levraagd en niet andersom. Bij Cine-
entrum hadden ze een nieuwe video-
itudio en wilden daarmee een pro-
luktie gaan maken die zich leende
'oor die techniek. Dan kun je natuur
ijk het beste iets maken dat zich niet
o gemakkelijk leent voor „echte”
ilm; buiten dat hadden we de moge-
ijkheid van de chromakey”.
„Er was een optie op Pinkeltje
[Waar nog steeds per jaar zo’n 300.000
toeken van worden verkocht in acht
palen); de naam van de kabouter is
bekend, en natuurlijk is het voor kin
deren erg leuk een kabouter te zien.
Ze hebben mij gevraagd het te doen,
waarschijnlijk omdat ik een kinder
schrijver ben die succes heeft gehad
biet series als Hameien en Q en Q én
omdat ik tegelijkertijd tekenfilmer en
trucageregisseur ben bij Toonder. Ik
had dus genoeg achtergrond om het
aan te kunnen”.
Het verhaal in de Pinkeltje-film is
wel erg afwijkend van de Laan-lijn.
„In de boeken heeft Pinkeltje mees
tal een paar dieren als tegenspeler;
buisjes en katten en Wipstaart na
tuurlijk. Maar als ik met dieren zou
boeten werken, had ik of poppen
moeten gebruiken of echte dieren en
die kunnen niet acteren! Dus, heb ik
een verhaal geschreven waar erg veel
grote mensen in voorkomen én door
j „In het begin schrokken ze wel echt toen
ik met zo’n nauwkeurig script aan kwam.
Het leek er op of ze helemaal geen vrijheid
meer hadden. Met Bpb de Lange (Dick
Laan in de film), Aart Staartjes (Pinkeltje)
In de tweede aflevering van onze serie kijkjes achter de schermen van show,
toneel, film, radio en televisie, kunt u kennismaken met de trucage-regisseur.
Beeld uit de film en illustraties van Rein van.Looy uit de serie Pinkeltje (Holkema en Warendorf)
Geelen in actie met Fred Hugas en met Paul Meyer en Sacco v. d. Made
