Gisbert Schneider gaat
ACHTERAF
genuanceerd te werk
BEKEKEN
I
Kunstgaleries vrezen catastrofe
na wegvallen aankoopsubsidie
wij
ontvingen
Verzamelde Bomans-impressies
BOGART-LOOK TERUG
John Bröcheler in
hoofdrol nieuwe
opera Menotti
Rockgroep Genesis
naar ons land
Ephraim Kishon
milde spotter
Leiding van Royal
Philharmonic bij
Peter Diamand
F
Damiote evenementen
JF
CONCERT IN KADENS
rechtsgeldig
3
Protesttelegram Vereniging van Galeriehouders aan minister
Salarismaatregelen
orkesten
maandag
24 juli 1978
Kinderfeest met
Hans Borghardt
Hh
11
KUNST
0 E N S D A G
JULI
19 7 8
1 9
£L
specia
bibliotheek
Jan, de broer van Godfried Bomans,
heeft een boek samengesteld over zijn
r5
GEMMA COEBERGH
KO VAN LEEUWEN
r
Pauze:
Haarlems Dagblad:
IJmuider Courant:
Vorig jaar omstreeks deze tijd ver
scheen onder de titel „Het Kaïnsteken”
een nieuwe bundel van de prominente
Israëlische auteur Ephraim Kishon,
uitgegeven door Bruna in de bekende
Zwarte Beertjes-serie (nr. 1726). De
milde spotter Kishon, die wij uit zijn
vroegere werk kenden, diende zich niet
meer aan. De lezer werd geconfron
teerd met een groot aantal korte sati
res, minder goedmoedig en uitdagen
der zelfs, waarin Kishon de moeilijke
en vaak vertwijfelde positie van zijn
land en landgenoten tekende.
In samenwerking met het
Openluchttheater Bloemendaal
presenteren wij aldaar op
Ged Oude Gracht 82 (Haarlem-Centrum)
Soendaplein/Floresstraat (Haarlem-Noord)
Califomiëplein 17 (Haarlem-Schalkwijk)
Raadhuisstraat 60 (Heemstede)
Lange Nieuwstraat 427 (IJmuiden)
Zeestraat 18 (Beverwijk)
In de reeks Prisma Klassieken zijn weer
twee nieuwe uitgaven verschenen: „Hart
der duisternis” van Joseph Conrad (ge
bonden editie 21,50; pocketuitgave 5,90)
en „Moll Flanders” van Daniel Defoe (ge
bonden editie 35, pocketuitgave 8,90).
„De magie der insekten” door Kjell B.
Sandved en Michael G. Emsley, uitgave
Romen 27,50).
„Speuren naar sporen”, ontdekkingen
doen in de vrije natuur, door Ruud Rook,
uitgave Bigot Van Rossum 17,50).
„Het kassenboek”, zelf planten kweken
onder glas en bouw en gebruik van kassen,
door Wim Oudshoorn en Watze Oege Hid-
dema, uitgave Zomer Keuning (f 19,90).
„Argentinië ’78” door Hans Molenaar
en Herman Kuiphof, uitgave Elsevier (als
paperback 24,50; gebonden 27,50).
Het uitlenen van kunst via gemeentelijke
diensten wordt door de Vereniging van
Galeriehouders onjuist genoemd. „Het ge
vaar bestaat dat de overheid zal besluiten
na verloop van tijd de uitleenbare werken
toch te verkopen. Dan zou met overheids
middelen een moloch gecreëerd zijn, die
de bestaande verkoopkanalen zou verplet
teren”, aldus galeriehouder Wouter Kamp,
die eraan toevoegt: „Hierna zou alleen de
overheid nog bepalen wat kunst is en wat
niet”.
De Raad voor de Kunst heeft zijn advies
gebaseerd op het rapport „Geld voor
kunstkopers”, dat in 1973 is opgesteld door
de onafhankelijke dr. E. Boekman Stich
ting. „Dat is een tendentieus en links rap
port”, menen de galeriehouders. Zij zijn
het met name niet eens met de conclusie
uit dit rapport, dat alleen kapitaalkrachti
ge mensen profiteren van de rijkssubsidie.
De subsidie is achttien jaar geleden inge
steld om brede lagen van de bevolking in
aanraking te brengen met kunst. Volgens
In elk geval’ vervolgt Jan:
„Persoonlijk kan ik de vergelijking
zelfs doortrekken tot de vriendschap
en het contact niet personen die God
fried zeer nabij waren. Met Harry
Prenen zat ik in dezelfde klas, de
Van Runs kende ik eerder dan God
fried en zeer goed, met Ton Heyboer
woonde ik in de Omvalspoort tussen
de Heilige Landen in Haarlem en
met Rutten (Felix Rutten, de gids uit
Wandelingen door Rome, red.) woon
de ik een jaar óp kamers in Rome,
lang voordat Godfried zijn wande
lingen maakte.”
Broer Jan kiest hier voor het accent
op het woord overeenkomsten; hoe hij
die karikatuur ziet wordt niet duidelijk.
De groep bestaat uit Tony Banks, Phil
Collins, Mike Rutherford, Chester Thomp
son en Daryl Stuermer. De complete Ame
rikaanse geluidsinstallatie plus lichtshow
wordt meegenomen
Wie alsnog met de milde satiricus
Kishon wil kennismaken, moet vooral
niet verzuimen de zojuist bij Bruna
(eveneens in de Zwarte Beertjes-serie,
nr. 1781) verschenen bundel „De beste
verhalen van Ephraim Kishon” eens
onder ogen te nemen. In maar liefst 51,
eerder in ons land gepubliceerde, kos
telijke stukken drijft hij de spot met
alles en iedereen en hij toont zich een
meester in het blazen en doorprikken
van luchtbellen. Haarscherp weet Kis
hon personen en situaties te tekenen en
dat alles ook nog eens met een heerlijk
gekruid sausje humor te overgieten.
Lectuur om je heerlijk bij te ontspan
nen.
ü- Het door Jaap Nieuwenhuis gete
kende portret van Godfried Bomans op
de omslag van Godfried achteraf beke
ken.
de cijfers van de Boekman-stichting heeft
72 procent van de gebruikers van deze
korting op kunstaankopen universitair of
hoger beroepsonderwijs genoten. Ook zou
een betrekkelijk kleine groep beeldende
kunstenaars profiteren van de regeling.
Meer dan de helft van de subsidie wordt
gebruikt voor werk van zeven procent van
de deelnemende kunstenaars.
i
De rijkssubsidieregeling houdt in dat de
koper van ee kunstwerk tot een bedrag
van 1200 gulden een korting krijgt van 20
procent. Het plafond van deze aankoop
som lag tot januari van dit jaar hoger,
namelijk bij 3000 gulden. De Vereniging
van Galeriehouders en Handelaren in he
dendaagse kunst kan niet de cijfers van
het Boekmanrapport aanvechten. Boven
dien zouden de verkooppunten waarover
het rapport spreekt, waaronder ook kof
fiekamers van schouwburgen en dergelij
ke, niet representatief zijn voor de feitelij
ke galeriewereld. De heer Kamp geeft toe
dat het de toplaag van de Nederlandse
bevolking is, die kunst koopt, maar meent
dat toch veel jonge mensen door het weg
vallen van de subsidie zullen worden afge
schrikt.
„Er wordt jaarlijks voor ongeveer 50
miljoen gulden door de overheid aan kunst
ingekocht in het kader van de contrapres
tatie”, aldus de heer Kamp. „Er moet veel
doorstromen. Ons land heeft ongeveer
12.000 kunstenaars met een enorme pro-
duktie, die moet afvloeien naar het pu
bliek"
gekozen. Door goed aangewende contras
ten in klankkleur in de Contrapunctus I tot
en met IV en door beheerst, maar levendig
spel overtuigde Gisbert Schneider ook als
Bachvertolker.
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG. De Raad van State heeft
uitgesproken dat de toenmalige minister
van CRM, mr. Van Doorn, de betreffende
gemeentebesturen terecht de verplichting
heeft opgelegd zich ingaande 1 januari
1977 te houden aan de richtlijnen van het
ministerie over de salarissen van de sym
fonieorkesten, zulks op straffe van inhou
ding van de rijkssubsidie. Daarmee is de
10 procent toeslag, die de gemeenteraad
van Rotterdam gegeven heeft op de sala
rissen van de leden van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest, verboden ver
klaard.
De gemeentebesturen moeten accepte
ren dat de salarissen bij de provinciale
orkesten gelijk zijn, dat de salarissen bij
het Residentie Orkest en bij het Rotter
dams Philharmonisch Orkest daar 10 pro
cent boven liggen en die bij het Concertge
bouworkest 20 procent.
De Raad van State vindt dat de minister
bindende richtlijnen kan geven, omdat hij
aanzienlijke subsidies verleent en omdat
het algemeen belang gediend is met een
goede opzet en continuïteit van het orkest-
wezen. Het is niet onredelijk een beleid te
voeren dat verschil maakt tussen provin
ciale en grootstedelijke orkesten en tussen
de grootstedelijke orkesten onderling. Een
extra salarisverhoging in Rotterdam zou
een opwaartse druk veroorzaken op de
salarissen bij de andere orkesten. Ook
daar moet de minister rekening mee hou
den, aldus de Raad van State.
Diamand, die ook artistiek adviseur van
het Parijse orkest is geweest, is momenteel
directeur van het festival van Edinburgh
in Schotland.
Hij aanvaardt zijn nieuwe taak op 1
oktober aanstaande.
=1
Dat er bij Godfried Bomans tegen het
einde van zijn leven in elk geval een
diepe interesse was in de richting van
zijn broer Arnold, de Trappist, en zijn
zus Wally, die eveneens voor het kloos
terleven koos, kon de schrijver nog
duidelijk maken in zijn boek Van dicht
bij gezien, nadat men er massaal van
had kunnen kennisnemen via de televi-
sie-interviews. Over Jan Bomans weet
het grote publiek vanuit de pen van
Godfried veel minder, doch in „God
fried achteraf bekeken” doet Jan po
gingen die leemte op te vullen. Jan
Bomans heeft nooit de minst donkere
kant in de schaduw van zijn schrijven
de broer gezocht. Zoals hij zelf meer
keren in zijn feitenbundeling bekent,
heeft Jan het na de dood van Godfried
I drukker dan ooit met zijn beroemde
broer gekregen.
Jan Bomans heeft zich in het feno
meen Godfried Bomans vastgebeten en
zich verdiept in de mens die daar ach
ter schuil ging. Hij geeft alle eer aan tal
van dag- en weekbladartikelen en an
dere eerder verschenen ontboezemin
gen over Godfried, die bij diens overlij
den verschenen of daarvoor en daarna.
Ook voor de jeugd van de beroemde
schrijver zijn heel wat pagina’s ruimte
benut, maar een nieuw licht op de mens
Laten wij hopen dat nu Bruna er een
traditie van gaat maken om regelmatig
de nieuwste bundels van Ephraïm Kis
hon op de boekenmarkt te brengen. Hij
zal er velen een groot plezier mee doen.
J. B.
De galeriehouders vrezen dat de minis
ter haar handtekening al heeft gezet onder
Jiet besluit tot opheffing van de 20 procent
'Subsidieregeling. De komende maanden
zal actief met politieke partijen worden
onderhandeld tijdens de begrotingsbehan
deling in het parlement.
DEN HAAG (ANP). De Nederlandse
bariton John Bröcheler zingt de mannelij
ke hoofdrol in de nieuwe opera van de
componist Giancarlo Menotti. Deze opera
„Juana la loca” beleeft in mei de wereld
première in San Diego (Californië) in de
Verenigde Staten. Tito Capobianco regis
seert de voorstelling, met in de titelrol de
sopraan Beverly Sills.
In de reeks Leven en Welzijn, onder
redactie van prof. dr. K. Trimbos, van de
uitgeverij Van Loghum Slaterus zijn twee
nieuwe delen verschenen. Het zijn „Op
weg naar een nieuwe levensfase”, voor
lichting over de overgangsjaren en „De
middelbare leeftijd van de man”, beide
geschreven door dr. I. Jaszmann. Prijs per
deel 26,50.
DEN HAAG (ANP). De rockgroep
Genesis geeft drie concerten in ons land:
van 4 tot en met 6 september in achtereen
volgens Maastricht, Arnhem en Rotter
dam.
LONDEN (AFP). Peter Diamand, de
vroegere directeur van het Holland Festi
val, is benoemd tot algemeen directeur
van het Royal Philharmonic Orchestra in
Londen.
In de serie Het menselijk gedrag, ver
scheen bij Time-Life International Neder
land een nieuw deel onder de titel „De
leefgemeenschap”; prijs 34,50.
En wat mij betreft had hij de hele ko-
raalfantasie van Reger wel weg kunnen
laten na het spelen van Contrapunctus XI,
een dubbelfuga met een Regeriaans-dra-
matisch karakter, die dan ook door
Schneider zeer groots werd opgezet met
een kloek 16 voets plenum.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Zestig professionele galeriehouders hebben in een telegram aan de
minister van CRM geprotesteerd tegen het plan om de aankoopsubsidie op kunstwerken
af te schaffen. De Raad voor de Kunst heeft de minister op 6 juni jl. geadviseerd de twee
miljoen gulden die voor deze aankoopsubsidie van kunstwerken bestemd is, te investe
ren in kunstuitleen. Dit zou catastrofale gevolgen hebben voor de meeste galeriehouders,
vreest Hans Sonenberg, voorzitter van de Vereniging van Galeriehouders en Handelaren
in hedendaagse kunst. „Slechts vier of vijf kunsthandelaren draaien bevredigend en de
rest kan het hoofd net boven water houden”.
„Gazons en bodembedekkers” door Ja
mes Underwood Crockett met waterverf
schilderingen van Allianora Rosse, uitga
ve Time-Life International Nederland
(f 35,75).
HAARLEM. De Westduitse organist Gisbert Schneider, een van de docenten aan de
nu in volle gang zijnde Zomeracademie voor organisten, concerteerde dinsdagavond op
het Müllerorgel in de Haarlemse Grote Kerk. Aangezien Schneider op zijn cursus Max
Reger en Siegfried Reda behandelt viel het te verwachten dat er werken van deze twee
componisten op het programma zouden staan.
„Godfried achteraf bekeken” is uit
gegeven bij Centripress, Bussum en
kost 24,90.
De gereduceerde plaatskaarten (kassa
openluchttheater/4.) zijn verkrijgbaar bij A X O Efl
onze kantoren: G fciUU
Telefonisch kunnen geen plaatskaarten worden gereserveerd
Dat was dan ook het geval: één van
Regers monumentale orgelfantasieën
(Halleluja, Gott zu loben” opus 52,3) en
Rada’s in 1955 geschreven Marienbilder
für Orgel maakten het grootste gedeelte
van Gisbert Schneiders programma uit.
Schneider is een leerling van Siegfried
Reda en is zo te horen diepgaand door hem
beïnvloed Na Reda’s dood in 1968 werd
hij zijn opvolger aan de Folkwangschule
in Essen en de cursus die hij heden in
Haarlem doceert is dezelfde die Reda ja
renlang onder zijn hoede heeft gehad. Tij
dens deze cursussen heeft Reda een enkele
maal de naam Gisbert Schneider laten
vallen: hij noemde hem één van zijn meest
begaafde leerlingen.
En als je Schneider nu zo’n grote Reger-
fantasle helemaal volgens de principes
van Reda hoort vertolken (met doorgaans
streng legato-spel, dat door een zinvol ge
bruik van frasering, articulatie en rubati
tot een uiterst levendige en doorzichtige
aangelegenheid wordt) dan wordt die uit
spraak ten volle bevestigd.
Ook in de Marienbilder - als pleidooi
vóór de componist Reda een gelukkige
keuze - wist Schneider uiterst genuan
ceerd te werk te gaan. Doorgaans bezat
zijn gebruik van registerkleuren de vereis
te subtiliteit (afgezien van het slotgedeelte,
dat mijns inziens verstilder had mogen
zijn), maar vooral de technisch puntgave
en zeer artistieke presentatie lieten deze
vijf taferelen (Verkündigung, Magnificat -
waarin echo’s van Stravinski’s Psalmen-
symphonie opduiken -, Engelskonzert,
Vesperbild en Piëta) volledig tot hun recht
komen.
Als openingszin had Schneider vijf ge
deelten uit Bachs Die Kunst der Fuge
En wat dan nog, denk ik bij het lezen
van dergelijke passages. De moeilijk
heid voor de samensteller is wellicht
geweest dat hij vergeefs gezocht heeft
naar de diepste innerlijke drijfveren in
Godfried als mens en schrijver. God-
frieds laatste boeken en interviews ge
tuigen ervan hoe moeilijk hij het daar
zelf mee had. Ik geloof zeker dat broer
Jan in alle oprechtheid zijn onderzoe
kingen verricht heeft, maar zijn per
soonlijke commentaren en bespiegelin
gen waarmee hij de geschriften van
derden verbindt ervaar ik soms als
loodzwaar. In die bijdragen is in elk
geval niets terug te vinden van de rela
tiverende humor waarmee Godfried de
ernst van iets kon overbrengen; wat dat
betreft ontdek ik geen overeenkomst.
John Bröcheler zong vorig jaar in San
Diego de rol van Sharpless in „Madame
Butterfly” van Puccini en Ford in „Fal-
staff” van Verdi. Vorig seizoen zong hij bij
de Nederlandse Opera-stichting Talbott in
„Maria Stuarda” van Donizetti waarin
Joan Sutherland de titelrol vertolkte.
in 1971 overleden beroemde broer. Als
titel is gekozen voor „Godfried achter
af bekeken" en het is een verzameling
geworden van allerhande artikelen,
brieven, documenten en citaten die be-
k SKm trekking hebben op Godfried. Maar
boven dat alles uit tracht Jan telkens
weer zo onomwonden mogelijk aan te
geven welk een sterke band er immer
moet zijn geweest tussen Godfried en
zijn zuster en broers.
De wegens weersomstandigheden uit gestelde voorstelling
van het Kinderfeest met Hans Borghardt van 8 juli vindt
nu plaats op maandag 24 juli 1978.
Ook met een plaatsbewijs van 8 juli 1978 kunt u de voor
stelling van maandag 24 juli 1978 bijwonen.
of de schrijver Godfried Bomans werpt
dit boek niet. Wel komt het al te di
kwijls voor dat broer Jan zich lijkt op te
stellen als een bestraffend corrector.
Zo tracht hij het harde vaderbeeld van
Godfried dat deze zo intrigerend
beschreef in „De nïan met de witte das”
wat meer in positieve richting om te
buigen en hij gebruikt daarvoor ook de
tekst die broer Arnold over Godfried
schreef:
Nu wil ik niet in dezelfde fout
vervallen als waarin Godfried nogal
eens verviel als hij over vader schreef.
Hij maakte er tezeer een ongenaakbare
potentaat van, geen ’Bomans’ meer
maar een ’Boeman’.”
„Godfried achteraf bekeken” is voor
al daar boeiend waar citaten van God
fried gebruikt worden. Maar op een
impressie van een ontmoeting die G.B.
had met Belgische interviewers op
Schiermonnikoog na viel er ook hier
weinig nieuws te bieden. De citaten van
Godfried zijn ronduit briljant. Op mij
hadden ze een bevrijdende uitwerking
na somtijds erg zwaarwichtige com
mentaren waarin de samensteller van
het boek zijn persoonlijke visie laat
bovendrijven. Soms heeft de betutte
ling van Jan alle schijn van zelfbeklag
en lijkt het erop alsof Jan alsnog zijn
deel vraagt van de populariteit van zijn
broer. Zo schrijft Jan Bomans op pagi
na 119:>
Reeds eerder merkte ik op dat er veel
doublures in Godfried en mij zijn.
Het blijkt al uit het briefje van Clo
tilde. Godfried zelf ontdekt het in
meer algemene zin als Hollander met
zijn ontdekking van Vlaanderen,
wanneer hij opmerkt: „Je herkent in
je broer een karikatuur van jezelf,
ofschoon hij ook vele overeenkom
sten vertoont”.
„Peking” in woord en beeld door David
Bonavia en Peter John Griffiths, uitgave
Time-Life International Nederland
(f 39,80).
„Onschuldig veroordeeld?”, detective
door Patricia Wentworth, uitgave A. W.
Sijthoff (f 12,50).
„Dood van een huistiran” en „Moord op
de Nijl” door Agatha Christie. Deze twee
herdrukken werden uitgegeven door A. W.
Sijthoff; prijs per deel 12,50.
„Verloren Hercules”, spionageroman
door Denis Pitts, uitgave A. W. Sijthoff
(f 14,40).
„Zwart gambiet”, spionageroman door
Eric Clark, uitgave A. W. Sijthoff (f 14,50).
Een programma vol vrolijkheid!
Muzikale reis naar de dierentuin
Ballonnade Goochelen
Conferences Kinderkwis
Zingen bij het electronisch orgel
Poppentheater
20 minuten spannende avonturen
met Jan Klaassen en Katrijn
Tijdsduur: voor de pauze ruim een uur
na de pauze een half uur.,
plm. 15 minuten
Aanvang 14..30
krijgen
In de nieuwe film „The cheap detective” keert het Humphrey Bogart-tijdperk
terug. De rolprent gaat binnenkort in première met in de hoofdrollen Louise
Fletcher, Peter Falk. Het is geen toeval dat het hier gefotografeerde filmpaar
sterke gelijkenis toont met het vroegere koppel Lauren BacalUHumphrey Bogart.
