Wie is mevrouw
Haars dan wel?”
mnoHUJKEiECMisMiE van
MAROKKAANSE.
i je
ge
P-p“]
,IN THUISLAND WACHT ONS FIKSE AFRAMMELING”
*/en
vé
Moudrib: voortdurende vlucht
Advocaten verwijten staatssecretaris lafheid
1
K
it
Isolement
Kleur
Onbegrijpelijk
Pijn
door Louis Engelman
L-
Hongerstaking
12
De Marokkaan is bang. Hij weet niet of hij me kan vertrouwen. Is er
evreesd voor dat zijn persoon toch te herkennen zal zijn. Met alle
evolgen vandien bij een eventuele gedwongen terugkeer naar zijn
Bboorteland. Bij is ervan overtuigd dat het hem daar slecht zal
Brgaan, omdat hij hier hongerstaker is geweest. Samen met 181
ndere Marokkaanen. Uit protest tegen hun uitwijzing. Hij geeft een
oorspelling van wat hem in zijn eigen land te wachten staat:
Brmoedelijk gevangenisstraf, aframmelingen door de politie en uit-
luiting van alle soorten werk. Dit omdat hij het regime van koning
lassan zou hebben beledigd, omdat hij heeft gezegd dat zijn land
iscistisch wordt geregeerd.
Hij weet welhaast zeker dat hem deze anti-reclame van Marokko zal
lorden ingepeperd. Op de manier zoals fascistische regimes dat
ben, hard en genadeloos. Dat is de reden voor zijn angst. Daarom
erzet hij zich tegen uitwijzing, daarom mag er geen foto van hem
orden gemaakt, daarom wil hij niet met zijn naam in de krant.
Om hem toch te kunnen aanspreken, zoeken we samen naar een
raam. Via mijn tolk hij spreekt goed Frans, maar te weinig
lederlands voor een interview vinden we „Moudrib”, het Marok
kaanse woord voor „hongerstaker”. Hij moet er om lachen, het breekt
te spanning wat. Toch blijft hij op z’n qui-vive. Vragen die op zijn
privéleven betrekking hebben, ontwijkt hij zoveel mogelijk of beant
woordt hij slechts aarzelend.
Zes Marokkanen uit
Utrecht, en één uit Amster
dam, die zich met 175 land
genoten tot in hoogste in
stantie hebben verzet tegen
uitwijzing, zijn hun pas
poorten kwijt. In opdracht
van het ministerie van justi
tie is de vreemdelingen
dienst begonnen met het in
nemen van deze identiteits
papieren. De buitenlanders
krijgen hun paspoorten
eerst terug als ze zelf vóór 1
augustus een enkele-reistic-
ket naar Marokko hebben
gekocht. Zo niet, dan zullen
ze onder dwang over de
grens of op het vliegtuig
worden gezet.
eft u per
staatssecretaris Haars
ideren
9k)
Hertog
aar ca.
en.
nt dan
nklijke
onder
l geen
ie met
noeite
an we
gische
□r.
■naken
instra-
■naken
'ie met
an een
geleefd. Hij voelde zich iemand die
op de vlucht is, als een misdadiger.
„Ik moest steeds op m’n hoede zijn.
Ik mocht me niet te veel vertonen.
Mijn leven werd op die manier erg
geïsoleerd. Waarschijnlijk daaraan
heb ik die maagzweer overgehou
den”.
In juni 1975 vernam Moudrib van
de regeringsplannen om buitenland
se werknemers te legaliseren, wan
neer ze konden aantonen vóór 1 no
vember 1974 in ons land te hebben
gewerkt. Dat bericht was voor hem
een geweldige opluchting. Samen
met een medewerker van de Stich
ting voor Buitenlandse Werknemers
toog hij opnieuw naar de autoritei
ten om zijn illegale status kwijt te
raken. Bij de politie vernam hij
evenwel dat hijzelf daarvoor niet in
aanmerking kwam. Zijn verblijf van
een paar maanden aan het eind van
1974 in Marokko werden hem nood
lottig. Afgewezen.
De slag kwam hard aan. Weer kon
hij niet met zijn gezin worden here
nigd. Zijn vrouw en kinderen, die hij
in het eenzame Nederlandse bestaan
erg miste, mochten niet overkomen.
Moudrib bleef een man op de vlucht.
Toch liet de politie hem sindsdien
met rust. Ook tijdens de hongersta
king, die hij samen met vijftig ande
re Marokkanen in november 1975
hield in de Utrechtse Monicakerk.
Allen illegalen, die hun uitsluiting
aanvochten. Het was hun noodkreet.
De 182 willen dat echter kost
wat kost zien te voorkomen. Zij
zijn bang door het Marokkaanse
regime te worden bestraft voor
hun acties in Nederland. Ze vrezen
vooral voor de protesthongersta-
king in 1975 in het thuisland te
moeten boeten. Dit omdat er vanuit
Marokko duidelijke tekenen kwa
men dat het regime zo’n activisten
optreden niet op prijs stelt.
bepaald dat de regeling soepel
moest worden toegepast. In de
praktijk bleek echter vaak het te
gendeel.
is laf om je dan achter een ander te
verschuilen. Want als iemand zijn
politieke verantwoordelijkheid op
die manier toetst, ja, dan vragen
wij ons mèt de staatssecreratis af:
„Wie is dan wel mevrouw Haars?”
mogelijke rechtsongelijkheid die
zou ontstaan als deze groep Ma
metsel-
an haar-
i Bouw-
261047-
i volledi-
Ze voelden zich onrechtvaardig be
handeld.
Huiverig waren ze zelf wel voor
die actie. Want demonstreren is voor
Marokkanen een hachelijke zaak. In
het thuisland wordt dit als een poli
tieke uiting beschouwd, die niet op
prijs wordt gesteld. Het regime zou
er niet positief op reageren. Mou
drib: „Dat bleek ook wel. Van de
vijftig bleven er zo’n twintig over.
De rest liet zich bang maken door
leden van Amicales, die onze rege
ring van informatie over Marokka
nen in het buitenland voorzien. De
Amicales-mensen dreigden ons als
we de hongerstaking niet zouden
stoppen. Zij zeiden dat we Marokko
hiermee een slechte dienst bewe
zen”.
at 15.
e COR-
met net
weduv
Brievi
aan h
Vanaf de inval van de politie heeft
Moudrib bijna voortdurend in angst
Een deel hield echter vol. Staatsse
cretaris Zeevalking bracht persoon
lijk een bezoek aan de hongersta
kers en beloofde voor hen zijn uiter
ste best te doen. Het bleek bij die
woorden. Voormalige werkgevers
van Moudrib weigerden verklarin
gen af te geven waaruit zwart op wit
kan blijken dat hun werknemer al in
1973 in Nederland een betrekking
vervulde. Aangenomen mag worden
dat zij voor de Marokkaan nooit
sociale lasten hebben afgedragen.
Moudrib kwam klem te zitten.
Aan de ene kant Nederland met
werk, maar zonder verblijfsvergun
ning. Aan de andere kant Marokko,
zonder werk en met een grote kans
op een strenge straf vanwege zijn
deelname aan de protestactie. „Ik
ben niet bang voor koning Hassan”,
zegt hij, „maar wel voor de leden
van de regering. Die hebben van ons
land een fascistisch land gemaakt.
Van hen hoef ik geen mededogen te
verwachten”.
Moudrib wil graag in Nederland
blijven wonen. Hij voelt zich verant
woordelijk voor zijn gezin, dat hij
hoopt te kunnen laten overkomen.
Daarom snapt hij de strikt formele
houding van de huidige staatssecre
taris mevr. Haars niet. „Ik zou haar
mijn positie willen uitleggen”, zegt
hij. „Ik zou haar willen wijzen op de
menselijke kanten van deze zaken.
Ze gaat daar volkomen aan voor
bij”.
En dan opeens heel fel: „Mevrouw
Haars slaapt wel goed, zij eet goed, zij
verdient goed. Zij heeft geen kinde
ren. Maar wat is de toekomst van
mij en mijn gezin? Ik weet niet hoe
het verder moet. Ik kan niet naar
Marokko terug, daar zal ik me altijd
tegen verzetten, omdat ik weet wat
me daar te wachten staat. En wie
zorgt er voor mijn gezin als ik in de
gevangenis terecht kom? Neen, me
vrouw Haars heeft zich net zo opge
steld als onze regering: hard en gena
deloos”.
159 incl
:enstraat
orting
3
(erken,
snelux-
n zoals
we een
Nu begin deze week de Europese Commissie voor de
Rechten van de Mens niets aan hun lot heeft kunnen
veranderen, zijn de 182 Marokkanen in Nederland die
volgens staatssecretaris Haars van Justitie moeten wor
den uitgewezen, juridisch aan het eind van hun latijn. De
Raad van State had het besluit van de staatssecretaris al
goedgekeurd en mevrouw Haars zelf lijkt onwrikbaar in
haar standpunt. Dat betekent dat de betrokken Marokka
nen, die er nooit in zijn geslaagd hun verblijf in Nederland
te legaliseren, uiterlijk 1 augustus het land worden
uitgezet.
Hoewel er dus formeel niets meer aan te veranderen is,
hebben veertien van de Marokkanen een uiterste poging
gewaagd om in het land te mogen blijven. Afgelopen
zondagavond zijn ze in het Amsterdamse kerkgebouw De
Duif in hongerstaking gegaan. Ze hopen ermee te berei
ken dat mevrouw Haars alsnog haar standpunt wijzigt. De
hongerstakers worden in hun streven bijgestaan door
een steuncomité, samengesteld uit onder meer PvdA,
CPN en PSP-PRR, dat voor de volgende week een
demonstratie heeft gepland. Op deze pagina treft u een
verhaal met achtergrondinformatie over de kwestie en
tevens een vraaggesprek met een van de betrokken
.1
a. een
aar de
m een
wat te
i diner
,S vo
st de g
opgen
assaus
Tomlow vindt het onbegrijpelijk
dat mevrouw Haars de pleidooien
van Amnesty International, van de
Raad van Kerken en van het FNV
langs zich heen heeft laten gaan.
„Deze mensen zijn werkelijk
doodsbang om terug te keren naar
Marokko. Maar de staatssecretaris
ontkent dat gewoon”. De twee ad
vocaten menen dat mevrouw
Haars best een edelmoedig gebaar
had kunnen maken in plaats van
zo strikt vast te houden aan de
Met de hulp van zijn vriend pro
beerde Moudrib aan een werkver
gunning te komen. Zoals de meeste
Marokkaanen schreven zij een brief
aan de Koningin. Het antwoord was
negatief. Hij zat aan zijn illegale
status vastgeklonken. Zijn baas en
later andere bazen van schoon
maakbedrijven vroegen echter niet
naar een werkvergunning. Wel
schopten ze hem de straat op zodra
hun dat uitkwam. Hij stond op de
onderste sport van de maatschappe
lijke ladder. Moest het vuilste werk
opknappen en werd gediscrimi
neerd.
Het deed hem pijn, hij ervoer dat
Nederland ook niet het paradijs was
dat hij had verwacht. Maar het geld
vergoedde veel. Hij verdiende naar
Marokkaanse begrippen een goed
loon en kon zelf zijn gezin onderhou
den, hield zelfs nog over. Met dat
gespaarde geld reisde Moudrib in de
tweede helft van 1974 terug naar zijn
geboorteplaats in Marokko. Hij
hoopte er een eigen zaakje mee te
kunnen beginnen. Maar dat bleek
toch moeilijker; het plan mislukte.
Ook een baan was voor hem op
nieuw niet weggelegd. De spaarcen
ten slonken snel, zodat hem weinig
anders over bleef dat het begin 1975
nogmaals in Nederland te proberen.
De Marokkaan nam het schoonma
ken van kantoren en bedrijven weer
op, nog onwetend van de gevolgen
die zijn tijdelijke afwezigheid voor
hem zouden hebben.
Hij liet zich inschrijven in het
Utrechtse bevolkingsregister. Dit
had tot gevolg dat een week later
een brief van de Utrechtse politie op
i min. op
w privé-
Bel ons
i 02550-
Een groep Marokkanen werd
dus van legalisatie uitgesloten, ook
al had staatssecretaris Zeevalking rokkanen toch nog een verblijfs
vergunning wordt gegeven.
Tomlow: „Mevrouw Haars heeft
gezegd: „Wie ben ik om tegen een
beslissing van de Raad van State
mochten wachten op het resultaat in te gaan?” Welnu, als staatssecre-
van hun tegelijk ondernomen juri- taris heeft ze juist die mogelijk-
dische stappen.- In Utrecht kregen heid. Zij bepaalt het beleid en het
de Marokkanen de steun van mr.
B. Tomlow en mr. S. de Laat van
het Utrechtse advocatencollectief.
Het juridische gevecht nam ruim
drie jaar in beslag.
Volgens de advocaten Tomlow
zijn bed lag. Of hij zich maar even
met zijn paspoort op het bureau
wilde vervoegen. Moudrib vroeg een
lid van de Migrantenraad om advies.
Die raadde hem af te gaan, gezien de
ervaringen van anderen. Er zou
geen enkele garantie zijn dat hij in
Nederland mocht blijven. Kort
daarop deed de politie in het huis
van Moudrib een inval. Deze vlucht
te via een raam weg en kon ontsnap
pen. Andere landgenoten werden
wel gepakt. Ze zijn op het vliegtuig
naar Casablanca gezet.
Moudrib: „Ik weet dat ze er, nadat
ze door de Nederlandse marechaus
see aan de Marokkaanse douaniers
waren afgeleverd in het politiebu
reau, enorm zijn afgetuigd. De auto
riteiten beschouwen het als een bele
diging voor Marokko wanneer je uit
een ander land wordt weggestuurd.
Enige controle op die straf is er niet.
De politie maakt de dienst uit, die
heeft de macht in handen. Er is ook
in de praktijk geen enkele gelegen
heid om daar protest tegen aan te
tekenen. De minister van justitie is
tegelijk het hoofd van de politie. Een
klacht wordt gewoon nooit in behan
deling genomen. Eerder loop je de
kans extra hard gestraft te worden.
Dat zijn de kenmerken van een fa
scistisch regime”.
een verblijfvergunning konden
krijgen. Maar daarvan moest wel
een bewijs komen. Het kabinet wil
de hiermee de puinhoop van illega
le arbeid opruimen, die Nederland
zich door het eigen beleid zelf op
de hals had gehaald.
Duizenden buitenlanders maak
ten van de legalisatieregeling ge
bruik. Maar niet iedereen kwam
aan de bak. Zo konden de 182 het
strikte bewijs niet leveren, omdat
hun bazen geen verklaring wen
sten te ondertekenen. Meestal
speelde hierbij op de achtergrond
dat de werkgever voor zijn illegale
werknemer geen sociale lasten
had afgedragen.
vallen in
h lekker
ze kuur.
i. schrijf! I
>us 87,
60 Sue-
en De Laat staat het mevr. Haars
vrij alsnog haar standpunt te wijzi- I
gen. Zij nemen het de staatssecre
taris zeer kwalijk tot nu toe steeds
vrijwel alleen de juridische aspec
ten van de zaak te hebben gewo
gen en niet de humanitaire. Tom
low: „De hongerstakers mogen
worden beschouwd als „refugés
sur place”, een internationaal-
rechtelijke benaming voor iemand j
van wie verwacht mag worden dat
hij door zijn politieke opstelling in I
eigen land zal worden vervolgd”.
Werkloosheid was de reden voor
öjn vertrek uit Marokko naar Ne
derland in 1973. In zijn geboorte-
itreek in het oosten van het land
heeft in sommige dorpen maar één
op de dertig mannen een baan. De
<est is in familierelatie op hem aan
gewezen. Sociale voorzieningen zijn
er niet. Daarom leek Nederland het
Paradijs. Moudrib had er over ge
kord van kennissen, ook wel van
toeristen. Met zijn opleiding als au
tomonteur fantaseerde hij zich een
ioed bestaan ver van huis. Te mo
len werken in een garage, zelf ein
delijk geld te kunnen verdienen
'oor zijn vrouw en kinderen. Hij zou
*r alles voor willen doen.
Het „geluk” om net als de anderen
•P contractbasis in Nederland te
kerk gesteld te worden was Mou
drib evenwel niet beschoren Daar
om waagde hij op eigen initiatief de
irote stap. Hij nam afscheid van zijn
lezin en trok naar het noorden. In
kt midden van 1973 passeerde hij
de grens met België en nam contact
°P met een goede kennis. Samen
tochten ze naar werk. Maar de voor
uitzichten waren juist op dat ogen
blik niet denderend. De oliecrisis
gooide roet in het eten. Naar nieuwe
urbeidskrachten was plotseling wei
nig vraag, zeker in de autobranche,
dkgin 1974 lukte het hem toch bij
*n schoonmaakbedrijf onderdak te
bomen. Inmiddels had hij ook
«woonruimte” gevonden. Een ka-
®er, die hij met vier anderen moest
delen. Ieder betaalde er 25 gulden
Per week voor.
e. Belie
3)-
Om aandacht voor hun pro
bleemsituatie te krijgen besloten
de Marokkanen spontaan tot een
hongerstaking. Eerst in de Mozes
en Aaronkerk in Amsterdam, later
ook in de Monicakerk in Utrecht
en de Majellakerk in Den Haag. Zij
wisten op dat moment niet dat ze
zich daarmee ten opzichte van het
thuisland in een penibele situatie
plaatsten. Pas later werd dat dui
delijk.
De hongerstaking had wel tot
resultaat dat de 182 niet onmid
dellijk werden uitgewezen en
okkaanse hongerstakers
oodsbang voor vergelding
De Laat: „Wij hebben aange
voerd dat de regularisatie-regeling
in tegenstelling tot wat was aange-
kondigd niet soepel is gehanteerd.
Verder is wetenschappelijk vast
gesteld dat niet de aanwezigheid
van buitenlanders heeft gezorgd
voor een toename van de werk
loosheid, integendeel, zij houden
door hun werk in de laagst betaal
de banen de Nederlandse econo
mie voor een belangrijk deel draai
ende. Maar van het grootste ge
wicht is toch wel de gerede ver
wachting dat deze groep Marokka
nen in hun land zullen worden
vervolgd.”
De politieke bewustwording van
Marokkanen in het buitenland
wordt er ervaren als een potentieel
gevaar voor het eigen ondemocra
tische systeem. Onder andere
blijkt dit uit het feit dat één hon
gerstaker, die wel terugkeerde, in
de gevangenis in zijn land 3 weken
werd vastgehouden. Amnesty In
ternational heeft dit bekend ge
maakt. De man is uitvoerig ver
hoord over de actie. Hem is na
drukkelijk te verstaan gegeven dat
hij door zijn deelname aan de hon
gerstaking de Marokkaanse rege
ring in verlegenheid heeft ge
bracht.
De 182 Marokkanen kwamen in
een moeilijke positie te verkeren
toen door de regering bekend
werd gemaakt dat illegalen die
voor 1 november 1974 al in Neder
land woonden en werkten alsnog D® demonstratie uit protest tegen de
uitwijzing van de Marokkaanse hon
gerstakers Is door het steuncomité
georganiseerd voor zaterdag 29 juli,
vandaag over een week dus. De de
monstranten zuilen volgens plan om
drie uur vertrekken bij de Mozes en
Aaron-kerk aan het Amsterdamse
Watertooplein. Via een nog onbeken
de route wandelt men naar het kerk
gebouw De Duit aan de Prinsen
gracht, waar veertien Marokkanen
vorige week zondag hun actie begon
nen. Aansluitend is ar een demon
stratieve bijeenkomst op het Amstel-
veid. Ook daarvan heeft het steunco
mité tot op heden het programma
nog niet definitief rond.
en
