Keizerin in de loodsjol
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
in de vishal
8
haven-
berichten
I
wat vertel je me nou?
Officiële groeikernen van Noord Holland meer in trek
kort
ijmondnieuws
1
I
Reisafstand
Vijf Velser agenten
volbrengen vierdaagse
Bomenstraat
GESLAAGD
Zo ging dat
2 6
.1 U I I
19 7 8
WOENSDAG
IJMOND
6
r
1
»n
N
I i
□e. volw,'
and weer
5 u. af-
9
9
kilometers gaan maken
1
IUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
d
ni
Lange reisafstanden komen met name
iiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
6. Woe.;
i. kiena*
4 augus-
end van
en 19-21
Benelux»
ten.
□end oi
op zat
a nd weer
„WIJ ZIJN van Zandvoort komen wan
delen en willen nu naar Wijk aan Zee”,
vertelde de dame. „Maar hoe komen we
over dat brede water?” - „Gaat u maar
mee”, antwoordde De Graaf; „we hebben
onze jol hier liggen, dus dat is allemaal
niet zo moeilijk”. Met zijn maat roeide hij
het gezelschapje naar de overkant van
het Noordzeekanaal. Er was geen steiger
maar de jol kwam zo dicht mogelijk bij
de wal zodat het uitstappen geen levens
grote problemen behoefte op te leveren.
De nog altijd streng kijkende heren aar
zelden; ze waren blijkbaar bang voor
natte voeten. Daarom deed de maat van
De Graaf even voor hoe gemakkelijk het
was. Dat viel tegen: het water kwam toch
nog tot boven zijn knieën. De maat nam
vervolgens een van de heren op zijn rug
en droeg hem naar de keien. De tweede
sputterde nog wat tegen maar onderging
toch hetzelfde lot.
IN HET WACHTHUISJE bij de sema-
foor was weinig te beleven voor de twee
mannen die dienst hadden. Ze waren
allebei in opleiding bij het loodswezen na
als zeeman de nodige ervaring te hebben
opgedaan. Het juni-zonnetje deed braaf
z’n best. Toen de mannen hun zoveelste
mok koffie inschonken meldde een def
tig gekleed gezelschapje zich: een voor
name maar erg vriendelijke dame en
twee streng kijkende heren. Ze spraken
Duits De loodsleerling Arie de Graaf
had op de zeilschepen nogal wat Duits
leren brabbelen en begreep dus al gauw
wat de reden van het bezoek was.
Mevr. A. de Wit, Vlaar-
TOEN ARIE de Graaf thuiskwam gaf
hij het geldstuk aan zijn vrouw Trijntje.
„Kijk”, zei hij, „dat komt uit Oostenrijk”.
De volgende dag meldde de krant dat
keizerin Elisabeth van het wereldrijk
Oostenrijk-Hongarije een strandwande
ling van Zandvoort naar IJmuiden had
gemaakt en vandaar naar Wijk aan Zee
was gegaan. Trijntje de Graaf-Kolder
haalde het geldstuk voor de dag en wreef
het met de mouw van haar schort op.
De combinatie jong, groeiend gezin, ver
huisd van krappe bovenwoning of huur-
flat naar koopwoning in het noorden blijkt
dus samen te gaan met toenemend foren
sisme. Daar staat tegenover dat de over
loop zich meer dan de voorafgaande jaren
op de officiële groeikernen concentreerde.
En dat komt weer tot uiting in een veelvul-
diger gebruik van het openbaar vervoer in
de woonwerkrelatie (’n toename van 20
in 1974 naar 31 percent). De niet-offici-
eel daartoe aangewezen groeikernen had
den immers niet het voordeel van goede
bus- en treinverbindingen, zodat de foren
sen daar wel op de auto waren aangewe
zen.
Opmerkelijk is overigens, dat van de
kopers van een nieuwe woning het percen
tage gezinnen met kinderen in 1976 lager
was dan tevoren. Het aandeel alleenstaan
den onder de kopers neemt toe. In het
verslagjaar werd het aandeel hogere em
ployés onder de kopers in vergelijking tot
het jaar daarvoor bijna gehalveerd, terwijl
meer middelbare employés en arbeiders
een nieuwe woning kochten, dan uit de
enquête van 1975 bleek. Deze verlaging in
het beroepsniveau komt ook tot uitdruk
king in een lager gemiddeld inkomen van
de kopers, dan in het vorige jaar.
voor bij de voormalige huurders, die een
nieuwe woning kochten: de reisafstand
bedroeg in 35 percent van de gevallen
meer dan 30 kilometer. Bij de responden
ten, die zowel voor als na de verhuizing een
koophuis hadden, was dat percentage
slechts 22, aldus het rapport. Binnen de
huursector lagen deze percentages dichter
bij elkaar. De voormalige huurders had
den voor 21 percent een reisafstand van
meer dan 30 kilometer en de voormalige
eigenaars voor 18 percent.
Uit het rapport blijkt dat 62 percent van
de verhuizingen plaatsvond binnen de ei
gen regio. In vrijwel alle gebieden van
Noord-Holland nam het aantal verhuizin
gen binnen de eigen regio toe. Dat wijst
op een grotere aandacht voor woningzoe
kenden uit de eigen gemeente. Anderzijds
valt er uit af te leiden, dat de nieuwbouw
meer beschermd wordt tegen „buiten
poorters”, met als gevolg beperking van
verhuizing van de ene naar de andere
regio. De reeds geconstateerde overgang
naar de „geplande overloop” hield ook ai
een beperking in van de woonplaatskeuze
voor de individuele woningzoekende.
I
DE ONTMOETING met de keizerin
van Oostenrijk was een van de vele bij
zondere gebeurtenissen in zijn leven als
zeeman en loods waarover Arie de Graaf
kon vertellen. Hij stamde 1858 uit
een oud zeemansgeslacht in Den Helder.
Op z’n dertiende maakte hij zijn eerste
grote reis, met een bark, drie jaar lang.
Op de zeilschepen was hij in zijn element
maar omdat het tij keerde moest hij wel
overstappen op schepen die behalve de
zeilen ook stoom gebruikten. Op zijn
drieëntwintigste kwam hij daarom aan
boord van de Koning der Nederlanden
van de stoomvaartmaatschappij Neder
land onder de gezagvoerder Bruyns. Ter
wijl het schip zich op de Indische oceaan
bevond werd op 4 oktober 18§1 om
kwart voor negen ’s avonds groot alarm
geslagen. Na een onheilspellend lawaai
aan boord kwam het schip stil te liggen.
Wat er ook gebeurd moest zijn de gevol
gen waren rampzalig. De schroefas bleek
te zijn gebroken. De waterdichte schot
ten waren ontzet zodat het water naar
binnen stroomde. Langzaam begon de
Koning der Nederlanden te zinken.
In het Alleenstaandencentrum aan het
Stratingplantsoen in Velsen-Noord wordt
dinsdag 1 augustus weer een kienavond
gehouden die Voor een ieder toegankelijk
is. De familie Van Amersvoort die het
beheer heeft van het centrum heeft voor
deze avond opnieuw vele mooie prijzen
beschikbaar. De avond begint om half
acht.
lugustus,
I- en zat*
-kstraat.
eekuren
en vrij;
ien. Do.
(Reacties op deze ru
briek: schriftelijk aan
het bureau van dit blad
met vermelding IJmui
den wat vertel je me
nou?”).
VELSEN-NOORD. Aan de universi-
teit van Amsterdam slaagde dezer dagen
mejuffrouw H. S. Meijer uit Velsen-Noord
voor het doctoraal examen rechten.
Helder, het andere deel in IJmuiden.
Nadat hij zijn definitieve aanstelling had
ontvangen ging hij op den duur in IJmui
den wonen, in de Kanaalstraat. Daar was
het ook dat hij toen hij in 1921 zijn
pensioen had gekregen alle tijd vond om
zeer nauwkeurig modellen te maken van
schepen waarop hij had gevaren. Zijn
meesterstuk werd een volkomen getrou
we miniatuur van de bark waarop hij als
jongen van dertien zijn eerste grote reis
was begonnen. Arie de Graaf overleed op
de nieuwjaarsdag van 1931. Zijn vrouw
stierf vier jaar later een van de laat-
sten die IJmuiden al hadden leren ken
nen voor dit officieel bestond en dus de
DE DAME was onderweg zeer spraak
zaam geweest. Ze had De Graaf verteld
dat ze Holland en vooral deze streek erg
mooi vond dat ze in Zandvoort logeerde
„Laat er maar een broche van maken”,
zei Arie de Graaf. Dat deed ze en ze
zou de broche vele jaren dragen, als
herinnering aan de dag in juni van het
jaar 1884 dat haar man een keizerin in
zijn armen had mogen nemen. Een keize
rin over wie ze veel zou lezen. Niet langer
de romantische Sissi van het sprookjes
huwelijk maar een rusteloze vrouw die
steeds op reis leek te zijn. In het jaar
1884 naar Nederland gekomen om een
massagekuur bij de wereldberoemde
ZEVEN REDDINGBOTEN werden te
water gelaten. Matroos De Graaf kreeg
een plaats aangewezen in de open stuur-
boordsloep no. 1 met zevenendertig an
dere mannen en een moeder met haar
baby. De volgende dag tegen twaalf uur
verdween het eens zo trotse schip met
zijn lengte van 115 meter in de golven. De
reddingboten begonnen aan hun tocht
naar de intussen uitgestippelde meest
nabije bestemming, de Chagos-eilanden:
432 Engelse mijlen. De zon scheen on
barmhartig in de open sloepen. Toen
kwam er buiig weer waardoor het zicht
steeds slechter werd zodat de boten het
Amsterdamse dokter Mezger te onder
gaan. De keizerin had voetklachten en
geen wonder want ze maakte er een
gewoonte van wandelingen in marstemp
af te leggen, soms tien uur achter elkaar,
wel eens in stromende regen. Gedurende
de kuur bij dokter Mezger logeerde ze in
Zandvoort vanwaar ze met de trein naar
Amsterdam ging. Op de terugweg reisde
ze naar Santpoort waar bij het Chalet
van Spaarnberg vier paarden voor haar
gereed werden gehouden om door de
duinen naar Zandvoort te rijden. In het
jaar 1898 schrok de wereld op van het
bericht dat de keizerin bij een bezoek aan
Genève was vermoord een Italiaanse
bouwvakarbeider, Luigi Lucheni, had
haar met eendolk in het hart gestoken.
Ook Trijntje de Graaf in IJmuiden las de
woorden die de keizerin eens gebruikte
om zichzelf te karakteriseren: „Als een
rusteloze, zwierende zeemeeuw die nooit
ergens neerstrijkt om er lang te blijven.
In de grote wereld hebben ze me ver
volgd, belasterd, gegriefd, gewond”.
en ook nogal eens in Santpoort kwam. Ze
was lang en slank. Haar hoed had ze
afgezet zodat haar prachtig kastanje
bruin haar glansde in de zon. Wat terug
getrokken had ze nu gezien hoe haar
begeleiders via de rug van de maat aan
wal werden gezet. „Mopt ik ook zo.
mompelde ze. „Walnee, mevrouw”, zei
Arie de Graaf, „het komt allemaal best in
orde”. Hij stapte in het water, tilde de
dame uit de jol en nam haar in zijn
armen. Ze klampte zich stevig aan hem
vast. Zonder dat haar lange rokken ook
maar een spatje water kregen kwam ze
aan wal. Ze bedankte bijzonder hartelijk.
Uit een beursje haalde ze bovendien zil
veren geldstukken tevoorschijn, voor
beide mannen van het loodswezen een.
ïi- Oud-loods Arie de Graaf bij een scheepsmodel dat hij op zijn levensavond maakte, herinnering aan een van de schepen
waarop hij als jongen had gevaren.
VELSEN. Evenals in voorgaande ja
ren heeft ook dit jaar weer een kleine
afvaardiging van de gemeentepolitie van
Velsen meegelopen in de vierdaagse van
Nijmegen. De deelnemers waren adjudant
Leune, die de wandelmarathon voor de 23e
keer volbracht, hoofdagent Kenniphaas
(12 maal), de agenten Van Pijkeren en
Wolzak (respectievelijk 2 en 1 maal) en de
reserve-agent Van Hesselingen, die de
vierdaagse voor de 15e keer uitliep.
onderlinge contact verloren. Van drie
ervan met negentig mensen zou men
nooit meer iets horen. Na een paar dagen
raakte de vrouw in stuurboordsloep no. 1
uitgeput. Omdat ze haar baby nauwelijks
meer kon vasthouden nam matroos De
Graaf het kind over. Hij bond een riem
om zijn middel en hield de baby voortdu
rend tussen de riem en zijn lichaam zodat
het kind zijn warmte over kon nemen.
Huilde het van de honger dan kauwde hij
wat scheepsbeschuit fijn dat hij het voor
zichtig in de mond stopte. Ondanks de
erbarmelijke omstandigheden slaagde
hij erin de baby in leven te houden. Op de
zevende dag, toen hij bij de mast op
wacht stond, ontdekte hij een schip. Hij
alarmeerde iedereen in de sloep: „Een
zeil!” Kort daarop praaide hij als eerste
de stomer die een Engelsman bleek te
zijn, de Wyberton. Iedereen werd behou
den aan boord van de stomer gebracht,
het eerst natuurlijk de moeder en haar
bgby.
TOEN DE GRAAF in Den Helder te
rug was pakte hij graag de kans om bij
het loodswezen te komen. Er werd nog
gewerkt met kotters en schoeners. Een
deel van zijn opleiding kreeg hij in Den
hele ontwikkeling van de plaats hadden
meegemaakt. Na het overlijden van haar
moeder, Dieuwertje Visser, was ze
„thuisgehaald” bij haar oom Reier Vis
ser, de man die met zijn hele gezin in een
woonschuit van Den Helder naar de
monding van het Noordzeekanaal kwam
toen dit zijn officiële opening nog moest
beleven. Reier Visser zou de eerste vi-
safslag van IJmuiden voor zijn rekening
nemen. Trijntje, de pleegdochter, zou er
de loodsleerling Arie de Graaf leren ken
nen. Toen ze trouwden moesten ze voor
de kerkelijke plechtigheid in het dorp
Velsen zijn; IJmuiden had in die tijd wel
huizen maar nog geen kerk.
dingen: „De eerste stra
ten van Oud-IJmuiden
hadden geen bomen.
Daar dacht haast nie
mand nog aan. De gron
deigenaar Bik (van Bik
en Arnold) heeft toen bij
wijze van experiment
voor het eerst bomen la
ten planten in de Konin
gin Emmastraat. Het
was zo’n bijzonderheid
dat het al gauw de „Bo
menstraat” werd ge
noemd. Die naam is nog
lang gebruikt”.
De heer G. P. Hand-
graaf, Santpoort: „Kort
na de Tweede Werel
doorlog werd het café
Willem Barendz aan de
Kanaalstraat verbouwd.
Stolk had de verbou
wing, ik het loodgieters-
werk. Er kwamen nogal
wat kaairidders vis
brengen, de vis keurig in
perkament verpakt. De
kastelein schonk wat
gratis borrels voor de
moeite. De mannen ble
ven bij het buffet staan
en namen ook nog iets
voor eigen rekening. Als
sommigen wat te lui
druchtig werden zei de
kastelein: „Smeer ’m nou
maar eens een keer”. Ik
dacht: als ze mij dat als
klant zouden zeggen zou
ik nooit meer in de zaak
terugkomen. Maar in IJ
muiden werd dat blijk
baar gewoon geaccep
teerd. Ik heb meege
maakt dat op het laatst
werd gezegd: als je niet
verdwijnt sodehannes ik
je de deur uit en dat
gebeurde ook prompt.
Maar de volgende dag
zag je die klanten weer
terugkomen. Er werd
nergens meer over ge
praat. Het hoorde er
blijkbaar bij”.
21.30 u.
r HAARLEM. Woningzoekenden, die in het zuiden van Noord-Holland geen geschikt
huis konden vinden, zijn in 1976 vaker gaan wonen in een van de officiële Noordhol-
.landse groeikernen (Alkmaar, Hoorn en Purmerend), dan in de jaren er voor. In 1976
werd bijna de helft van de nieuwbouw in deze grote groeikernen betrokken door
„overlopers”. De trek naar de kleinere groeikernen (secundaire groeikernen) liep terug.
Daar werd de nieuwbouw nog maar voor 22 procent door „Overlopers” betrokken tegen
42 percent in 1972. De vestiging van „Overlopers” in niet-officieel voor groei aangewe
zen gemeenten liep in vijf jaar terug van 40 tot 15 percent. Dit betekent een overgang
naar de officieel van overheidswege (provincie en rijk) geplande Overloop. De
woningzoekenden uit het zuiden van de provincie komen namelijk merendeels terecht
in de daarvoor aangewezen groeikernen.
Een en ander blijkt uit de zesde afleve-
ring van het rapport „verhuizen naar de
nieuwbouw in Noord-Holland”. Het onder
zoek van de verhuisbeweging naar de
nieuwbouw in Noord-Holland wordt sinds
1972 uitgevoerd. Steeds is jaarlijks over de
resultaten van dit onderzoek rapport uit
gebracht. In dit kader is dezer dagen het
rapport vopr 1976 openbaar gemaakt. Het
onderzoek wordt verricht door de Werk
groep Regionaal en Lokaal Woningmarkt
onderzoek, waarvan het secretariaat be
rust bij de Provinciale Planologische
Dienst.
Volgens het nieuwe rapport bestond de
helft van de nieuwbouw uit eengezinswo
ningen. Tweederde van de nieuwe huizen
bestond uit huurwoningen, een derde was
koopwoning. De gemiddelde huurprijs
was 350 de gemiddelde koopsom 99.100.
Van de huurders bedroeg het gemiddelde
inkomen ƒ23.000. Door 44 percent werd
gebruik gemaakt van huursubsidie. In
1976 kwamen in met name in de IJmond
goedkope woningen gereed. Daarentegen
werden in de Meerlanden tamelijk veel
dure woningen gerealiseerd.
Sinds het begin van het woningmarkton
derzoek (1972) steeg het percentage huur
ders in de leeftijdklasse tot dertig jaar tot
44 perèent. Het aantal kopers, dat ouder
was dan veertig jaar, zakte van 24 naar 18
percent. Het rapport bevestigt de indruk
dat de doorsnee koper van een nieuw
bouwwoning een betrekkelijk jong, nog in
ontwikkeling verkerend gezin heeft.
Voor zijn nieuwe koopwoning wisselde
hij meestal een flat of een te krappe wo
ning in. Zijn nieuwe woonsituatie bracht
voorts in veel gevallen een grotere woon-
werk-afstand mee. Door de verhuizing
steeg het aandeel hoofdbewoners met een
woon-werkafstand van meer dan dertig
kilometer bij huurders van 13 naar 20
percent. Bij de kopers nam het aantal
hoofdbewoners, dat dagelijks meer dan
dertig kilometer van huis naar werk moet
rijden, toe van 18 naar liefst 31 percent.
/m 6 au-
□hannes
van 14.;
Aangekomen schepen 25-7-’78: Parkes-
gate, Rochester, IJmuiden; Noorder
kroon, Delfzijl; Kirsten Tholstrup, Ark-
low, Umuiden; Fridel, Londen, IJmui
den; Nova Shore, Cont. Plat, Umuiden;
Cavo Artemidi, Elefsus; Malcom, Miller,
Londen; Venus, Bergen; Khersones, Azov;
Cavaibe, Willemstadt; Mongstadfjord,
Kopenhagen; Stirling Brigg, Cont. Plat,
Umuiden; Reclaim, Noordzee; A-Held,
Rowhide; Visten, Valvik, Zaandam; Pul
pa, Rotterdam, Umuiden.
Vertrokken schepen 25-7-78: Promi-
nent-1, Rostock; Cliffquai, Thames; Titan
Service, Cont. Plat, IJmuiden; Ignation,
Great Yarmouth; Dominence, Colchester,
Umuiden; Lynx, Bergen; Angelo-V, Gion;
Vela, New Castle; Wilma, Odense, IJmui
den; Kosmos, Wisbech; Cambubinga, Rot
terdam; Ingrid Gorthon, Antwerpen; Olive
Ace, Kopenhagen; Fréderico-C, Bergen;
Kirsten Tholstrup, Arklow, IJmuiden; Ca-
pella, Hamina; Henning Maersk, Aarhus;
Burgenstein, Le Havre; Parkesgate, Ro
chester, IJmuiden; Nova Shore, Cont. Plat,
Umuiden; Venus, Bergen; Noorderkroon,
Flensburg; Stavfjord, Rotterdam; Danae,
Bergen
Aangekomen schepen 26-7-’78: Katheri-
na-S, Rotterdam; Haico Holwerda, Grains-
mouth. IJmuiden; Pluto, Tananger, IJmui
den; Aegis Pride, Vlissingen, IJmuiden;
Pacific Shore, Cont. Plat, IJmuiden.
Vertrokken schepen 26-7-’78: Fridel,
Londen, IJmuiden.
"Ergcbcuren hier
nöcn in de huurt
UMUIDEN. Aan de dinsdagmarkt
werd aangevoerd: 1215 kg. tong; 86 kisten
tarbot en griet; 1379 kisten koolvis; 54
kisten schelvis; 2 kisten wijting; 12 kisten
schol; 37 kisten schar; 94 kisten makreel en
103 kisten diversen.
Prijzen in guldens. Per 1 kg. grote tong
22.13-21.87; grootmiddel tong 17,61-17,47;
kleinmiddel tong 15,25-14,69; tong één
15,28-14,50; tong twee 8,58-7,50.
Per 40 kg.: leng 75-48; witte koolvis drie
85'-70; hammen met kop 150-122; horsma
kreel 42-16; bot 33-30; poontjes 56; tarbot
462-300; kabeljauw één 85; kabeljauw
twee 100-90; kabeljauw drie 92-85; kabel
jauw vier 78-70; kabeljauw vijf 66-64;
koolvis één 74; koolvis twee 80-70; koolvis
drie 70-65; koolvis vier 43-38; schelvis één
112-84; schelvis twee 108-82; schelvis
drie en vier 52-51; schol drie 132-130; schol
vier 108-64; wijting drie 72; schar 70-40;'
makreel twee 41-22.
De besommingen waren: KW 123.
ƒ72.200,-; UK 48 ƒ3.400,-; VD 20 3.600,-;
WR 98 3.070,-; WR 152 3.160,-.
■A De „overlopers” naar de streek ten noorden van het Noordzeekanaal zijn meer
kilometers gaan maken. Dat geldt tenminste voor hen die in 1976 zijn verhuisd en
verder van hun werk kwamen te wonen. Op de foto drukte bij de Velser-tunnel, een van
a de drie mnels die de beide delen van de provincie verbindt.
r
ijmuiden^;
Overlopers” zijn meer
