multi-national
Zomer 1977: de
grote explosie
cacaoprijzen
Droste eigendom
van Amerikaanse
a
PWN is zuinig op nieuw duinterrein
STANDARD BRANDS BEGELEIDT INGRIJPENDE REORGANISATIE
Inventarisatie van planten en vogels
au
Cijfers
I
I
I
I
I
I
I
I
I
L
11
IJMOND
19 7 8
AUGUSTUS
D O NDERDAG 3
door Henk Schol
t
Winst
I
HAARLEM. De Koninklijke
Droste Fabrieken N.V. verkeren
in moeilijkheden. De directie van
het bedrijf aan de Harmenjans-
weg kondigde vorige week een
reorganisatie aan, waarbij voor
zestig werknemers collectief ont
slag wordt aangevraagd. Boven
dien zou volgens dit plan het na
tuurlijk verloop op veertig ar
beidsplaatsen niet worden aange
vuld. Als reden voor deze operatie
noemt de directie het sterk achter
blijven van de vraag naar choco
lade-artikelen in binnen- en bui
tenland. De malaise in deze
marktsituatie zou in de toekomst
niet verbeteren.
Tot dusver is over dit plan nog
geen overleg gevoerd met de vak
organisaties, de ondernemings
raad van Droste en de overheid.
De vakbonden, met name de voe
dingsbonden van de FNV, hebben
evenwel in een eerste reactie kri
tisch gereageerd. „Laat de direc
tie van Droste eerst maar eens
met cijfers aantonen dat die reor
ganisatie nodig is”, aldus de voe
dingsbonden FNV. De gekozen le
den van de ondernemingsraad
wachten met commentaar tot het
overleg is gestart en de cijfers op
tafel liggen.
Op de hoogte
(Van onze streekredactie)
BLOEMENDAAL. Het Pro
vinciaal Waterleidingbedrijf van
Noord-Holland (PWN) is bezig
met een inventarisatie van alle
planten- en vogelsoorten die voor
komen in het duingebied Het
Kraansvlak dat onlangs is aange
kocht. De inventarisatie is nodig
om te bereiken dat zo min moge
lijk schade wordt toegebracht aan
het natuurterrein, wanneer er
straks infiltratiewerken worden
aangelegd en wanneer het wordt
opengesteld voor de recreatie. Het
Kraansvlak ligt tussen Overveen
en Zandvoort, ten zuiden van de
Bloemendaalse Zeeweg.
Dalende vraag naar chocola
oorzaak sanering bij Droste
1
De Droste-fabrieken aan het Spaarne
ïl- Loes Diepgrond (Voedingsbonden FNV)
een open vraag. Gezien de dalende lijn op
de chocolademarkt zijn met name de voe
dingsbonden in Nederland zeer alert op
harde consequenties.
werken op die plekken aanleggen, waar
het het minst kwaad kan.”
Het vegetatie-onderzoek in Het Kraans-
vlak wordt aangestipt in het jaarverslag
van het PWN over 1977. Daaruit blijkt dat
het beheer van de uitgestrekte provinciale
duingebieden ten noorden van het Noord-
zeekanaal het bedrijf nogal wat zorgen
baart. Niet alleen waren vorig jaar de
gevolgen van het extreem droge 1976 nog
zichtbaar, ook nam de stroperij toe. Zeven
stropers zijn op heterdaad betrapt, terwiil
262 strikken werden verwijderd. Volgens
het PWN zijn de tamelijk hoge wildprijzen
de oorzaak van de toenemende stroperij in
de duinen.
Een ander probleem voor de duinbe-
Financieel ging het het PWN in 1977 voor
de wind. Het bedrijf boekte een winst van
een kleine twaalf percent in het begin van
heerders was vorig jaar de agressie van
jeugdige kampeerders in de duinen bij
Bakkum. De samenstellers van het jaar
verslag suggereren dat de groei van de
agressie te maken had met de invoering
van de zomertijd, waardoor het ’s avonds
langer licht bleef. Inmiddels tracht men
herhaling te voorkomen door de jeugdige
kampeerders een plaats te geven in het
midden van de camping.
In de periode tot en met juli van dit
jaar is er een daling opgetreden en is de
prijs nu (min of meer stabiel) in de
buurt van achttienhonderd pond per
ton komen te liggen. De prijs op de
termijnmarkt (voor partijen die later in
het jaar worden afgeleverd) lag op 15
juli jongstleden in de buurt van zeven-
HAARLEM. De prijs van cacaobo
nen op de wereldmarkt is een van de
belangrijke oorzaken van de moeilijk
heden, waarin de cacaoverwerkende
industrie verkeert. Wat is er namelijk
met die prijzen gebeurd: tegelijk met
de prijs van koffie en thee op de we
reldmarkt is die van cacaobonen in de
zomer van vorig jaar explosief geste
gen. In januari 1977 werd voor een ton
nog acht- a negenhonderd pond ster
ling betaald, in juni van hetzelfde jaar
lag de prijs rond de 2800 pond ster
ling.
het jaar. Het gunstige resultaat is vooral te
danken aan meevallende personeelskos
ten en rentelasten. De bedrijfswinst zal
worden gestopt in een spaarpotje waaruit
de verwachten lastenstijgingen deels kun
nen worden betaald. Dat spaarpotje is
ingesteld om te voorkomen dat over een
paar jaar een plotselinge forse tariefsver
hoging nodig zal zijn om het hoofd boven
water te kunnen houden.
De grote uitgaven die in het verschiet
liggen betreffen de aanlegkosten van een
transportleiding van het Ijsselmeer naar
Kennemerland, met alle nodige voorzie
ningen daarbij. Het werk aan deze leiding,
die van Enkhuizen naar Castricum loopt,
tienhonderd pond per ton. Op die prijs
komen nog extra kosten als de bonen
niet op tijd kunnen worden afgeleverd
(„premies”).
In anderhalf jaar tijd betekent dat
een verdubbeling van de prijs, nog af
gezien van de kosten die de fabrikanten
van chocoladeprodukten (en de consu
ment) hebben moeten dragen tijdens de
td-
aer
>96
Directeur J. A. Luycks jr. van Droste,
die op 1 juni dit jaar mr. L. van Nouhuys
opvolgde, ging na het reorganisatiebericht
een week op vakantie om na de inspan
nende periode van voorbereiding van het
saneringsplan op verhaal te komen.
Vanaf zijn vakantieverblijf bevestigde de
nieuwe Droste-directeur het plan om zes
tig werknemers te ontslaan en bovendien
veertig arbeidsplaatsen te laten vervallen
door het natuurlijk verloop het vrijko
men van arbeidsplaatsen door vrijwillig
ontslag, overlijden, pensionering of ar
beidsongeschiktheid) niet aan te vullen.
Hij kon nog niet aangeven in welke afde
lingen van de fabriek de ontslagen zullen
vallen. Wel kon hij concreet zijn over de
oorzaken van de moeilijkheden in de ca-
cao-verwerkende industrie. „De erg hoge
prijzen van de cacao-bonen op de wereld
markt hebben tot gevolg dat de prijs van
chocolade-artikelen ook hoog is. De consu
ment gaat zijn geld kritischer besteden.
Door de hoge prijzen valt er een categorie
mensen af die zegt: „Laat deze weliswaar
lekkere bonbon of chocola maar aan mij
voorbij gaan, want die is te duur”. Hoewel
directeur Luycks de reorganisatie binnen
Droste een op zichzelf staande zaak noemt
(„dit is een pure Droste aangelegenheid”),
wordt ook door de Amerikaanse eigenaar
Standard Brands gesleuteld aan plannen
voor de gezondmaking van de cacao-in-
dustrie. Hieruit valt af te leiden dat de
aangekondigde ontslagen bij Droste een
signaal zijn in het kader van een meer
omvattende reorganisatie binnen de zoet
warendivisie van het Amerikaanse con
cern.
A
„Wanneer het onderzoek uitwijst dat er
in bepaalde delen van het gebied heel
bijzondere en kwetsbare planten staan,
dan zouden we die stukken kunnen afslui
ten voor het publiek”, aldus een woord
voerder van het bedrijf. „Anders zijn er
altijd van die zogenaamde natuurliefheb
bers die de zeldzame plantjes mee naar
huis nemen om in de tuin te zetten. Zoals
ze in Tirol doen met de Edelweiss. En
vanzelfsprekend willen we de infiltratie-
stagneerde eind vorig jaar bij gebrek aan
toestemming van een aantal grondeigena
ren in het tracé. Overleg met het land
bouwschap heeft de lucht echter weer op
geklaard.
Hoewel het verzorgingsgebied van het
PWN in 1977 is uitgebreid met Den Helder,
nam de totale hoeveelheid afgeleverd wa
ter iets af: van 65.900.000 kubieke meter in
het kurkdroge 1976 tot 63.800.000 m3. Bij
na 24 miljoen kuub werd gewonnen door
infiltratie van rivierwater in het Noordhol-
landse duingebied. Haast tien miljoen ku
bieke meter werd rechtstreeks uit de duin-
bodem gehaald en de rest van oppervlak
tewater of afkomstig van andere drinkwa
terbedrijven.
De Voedingsbonden FNV zijn niet van
plan uit deze reorganisatie voortkomende
ontslagen klakkeloos te accepteren. „Laat
de directie maar met cijfers op de proppen
komen”, zegt Loes Diepgrond van de FNV
naar aanleiding van de aangekondigde
ontslagen bij Droste. „Dan kunnen we
misschien vaststellen of het afvloeien van
60 man personeel noodzakelijk is. Voor
ons is dat nog lang niet zeker”, aldus de
onderhandelaarster in het overleg dat eind
deze maand tussen de voedingsbonden en
de directie van Droste op gang komt. Con
currentie en een verouderd produktie-ap-
paraat spelen volgens haar een belangrij
ke rol in de situatie, waarin Droste is
beland. „Het is bekend dat Droste een
HAARLEM. De ge
schiedenis van het Dros-
te-bedrijf, dat in 1890
door de heer G. J. Droste
werd gesticht, wordt in
onze tijd bepaald door
de Amerikaanse multi
national Standard
Brands uit New York.
Standard Brands Incor
porated verwierf zich in
de periode van 1966 tot
1972 „stiekem” een meer
derheidsbelang van 56,7
percent in de N.V. De
Erven De Weduwe J.
Van Nelle. Voor die tijd,
en dat wist de Van Nelle-
directie wèl, bezaten de
Amerikanen 39 percent
van de aandelen van
Van Nelle. In september
1976 werd de directie
van het Rotterdamse be
drijf pas gewaar dat
haar N.V. was overgeno
men. Topman F. Ross
Johnson wipte even over
naar Nederland om dat
mede te delen. Het jaar
daarvoor had Van Nelle
de Haarlemse chocolade
fabriek Droste overge
nomen. In het voorjaar
van 1977 deed Standard
Brands een bod op de
resterende aandelen. Op
dit moment is Van Nelle
voor meer dan 99 per
cent Amerikaans.
kwaliteitsprodukt maakt dat stevig aan de
prijs is. Aan die prijsstelling zal het nodige
moeten gebeuren. Dat daarvoor wellicht
een herinrichting van het produktie-appa-
raat nodig kan zijn, lijkt me niet onwaar
schijnlijk. Ook zal het machinepark aan
gepast moeten worden aan de eisen van
deze tijd. Dat is in het licht van de concur
rentie met bijvoorbeeld West-Duitsland,
waar veel efficiënter geproduceerd wordt,
bittere noodzaak. Ook de belastingdruk in
Nederland maakt scherp concurreren
moeilijk. Hierover is binnen de bonden
momenteel een studie gaande”. Het is niet
de eerste keer dat de Voedingsbonden
FNV geconfronteerd worden met ontsla
gen bij Droste. In 1976 stuurde de Droste-
directie dertig, merendeels oudere werk
nemers, naar huis. Toenmalig directeur
Van Nouhuys noemde dat „prepensione-
ring”.
„De directie wilde toen wel het pensioen-
bedrag aanvullen tot honderd procent van
het laatstgenoten loon, maar wij vonden
het eleganter het gehele loon uit te keren
en niet op sociale voorzieningen terug te
vallen. We hebben de indruk dat Droste nu
weer hetzelfde spel tracht te spelen. Van
Nelle heeft vorig jaar zeven miljoen gul
den winst gemaakt en de financiële situa
tie bij Standard Brands is ook niet slecht.
Wij zullen dus harde cijfers willen zien
voor we over ontslagen willen praten”.
periode dat de prijs nog veel hoger lag.
Een woordvoerder van het ministerie
van Economische Zaken deelde mee
dat de exportcijfers van chocoladepro
dukten in de afgelopen jaren steeds zijn
blijven stijgen. Die getallen zijn uitge
drukt in guldens. Dat maakt de stijging
(waarin de prijsstijging derhalve is
meeberekend) begrijpelijk. In 1973 ex
porteerde Nederland voor 256 miljoen
gulden chocola, vorig jaar was dat cij
fer (via 292 in 1974, 341 in 1975 en 400 in
1976) gestegen tot 521 miljoen gulden.
In kilogrammen gerekend (volgens het
jaarboek ’76 van het Centraal Bureau
voor de Statistiek) is er na 1973 een
lichte daling te zien in de afzet van
chocoladeprodukten: 136 miljoen kilo
gram in ’73 en 123,2 in 1974. De binnen
landse consumptie van chocolade-arti
kelen nam in de periode ’74-’75 af. Die
trend is oorzaak van de acute proble
men bij onder meer Droste.
In Londen zetelt de directeur Europa
van Standard Brands, de heer John E.
Willett. Vanuit zijn kantoor aan de Parkla-
ne vertelt hij weliswaar op de hoogte te
zijn van de interne reorganisatie bij het
Haarlemse bedrijf, maar volstrekte duide
lijkheid over de uitwerking van het sane
ringsplan kon hij nog niet geven. Zes
maanden geleden bundelde Standard
Brands zijn Hollandse zoetwaren-bedrij-
ven in een speciale divisie, waarin Droste,
Venz in Vaassen en Donkers in Dieren
zitting hebben. Deze drie bedrijven zijn
eigendom van Van Nelle, dat ook eigen
dom is van Standard Brands. Binnen deze
divisie wordt gewaakt over de levensvat
baarheid van deze chocolade-produceren-
de bedrijven. John E. Willett: „De project
leiding in Nederland doet aanbevelingen
over het herstel van de levensvatbaarheid
en de groeimogelijkheden van deze bedrij
ven. Ook doet de divisieleiding suggesties
voor investeringen, rationalisatie van de
fabrieken modernere, efficiëntere tech
nieken invoeren) en de daarvoor benodig
de arbeidskrachten. Als we het over de
plannen eens zijn, dan ligt het eindoordeel
bij de directie van Standard Brands in
New York. Ik ben de eerstverantwoordelij
ke man voor de gang van zaken aan deze
kant van de oceaan”.
kocht om de fabriek te
kunnen uitbreiden. In de
oorlog lag het bedrijf en
kele jaren stil. Na de be-
vrijding, in feite na 1950
toen de rantsoenering
van grondstoffen ophield
te bestaan, herstelde de
onderneming zich snel.
In ’58 werd een nieuwe
fabriekshal in gebruik
genomen. Het’ predikaat
„Koninklijke” werd het
bedrijf in 1964 verleend.
Zes jaar later, in 1970,
nam Droste de chocola
defabriek Ringers uit
Alkmaar over. De pro-
duktie werd geheel over
geplaatst naar Haarlem.
Hetzelfde gebeurde een
jaar later met Radema-
kers Koninklijke Cacao-
en Chocoladefabriek uit
Den Haag. De bekende
Haagse Hopjes worden
sindsdien aan het Spaar-
ne vervaardigd.
De Koninklijke Droste
Fabrieken N.V. werden
tenslotte in 1975 door
Van Nelle uit Rotterdam
overgenomen. Toen
werd als argumenten
voor de fusie gehanteerd:
De continuïteit van beide
bedrijven en betere ex
pansiemogelijkheden.
De werkgelegenheid zou
geen gevaar lijden, zei
een woordvoerder des
tijds. Die tijd lijkt nu
voorbij.
Van Nelle kreeg in 1955
contact met Standard
Brands toen tussen de
twee bedrijven een licen
tieovereenkomst werd
gesloten.
Van Nelle mocht toen
instantpuddmg en oplos-
koffie volgens een Ame
rikaans recept gaan pro
duceren. Standard
Brands heeft 89 fabrie
ken in de gehele wereld,
is in negentien staten van
de Verenigde Staten van
Amerika actief en in 27
landen elders in de we
reld. De belangrijkste
produkten van Standard
Brands zijn: Thee, koffie,
tabak, margarine, pinda-
produkten, bakkerij
grondstoffen, zoetwaren,
gedistilleerd en wijnen.
G. J. Droste sr. die een
banketbakkerij had, be
gon in de kelder van een
pand aan de Grote Hout
straat een klein chocola-
debedrijf je op 2 augustus
1890. (Gisteren bestond
het bedrijf derhalve 88
jaar). Zeven jaar later
was de kelderruimte te
klein geworden en ver
huisde de Drostefabriek
naar het terrein aan de
Harmenjansweg. Het be
drijf groeide snel.
Toen G. J. Droste sr. in
1923 overleed, nam zijn
zoon het heft in handen
en bracht het bedrijf tot
grote bloei. Omliggende
terreinen werden aange-
<4#
Volgens John Willett, de man aan de top,
wordt nu in de eerste plaats gekeken naar
mogelijkheden om Droste zo efficiënt mo
gelijk te maken om vervolgens het verlo
ren terrein op de markt terug te winnen en
wellicht uit te breiden. Dit is niet een zaak
van Droste alleen, maar deze operatie
wordt begeleid door de research-afdelin-
gen van Standard Brands in New York.
John Willett, noemt als een van de hoofd
oorzaken van de verminderde vraag naar
'chocola de „als een raket omhoog gescho
ten” prijzen van cacao-bonen op de we
reldmarkt. Als tweede bepalende factor
wijst hij op de overcapaciteit aan cacao-
industrie. Er zijn volgens hem te veel be
drijven in die branche. Cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek geven
aan dat in Nederland het aantal cacao
verwerkende bedrijven de afgelopen ze
ven jaar bijna is gehalveerd. Of de gezond
making van de cacao-verwerkende bedrij
ven van Standard Brands zonder verdere
ontslagen doorgevoerd kan worden is nog
Hamvraag blijft dus of Standard
Brands in staat is een reorganisatie bin
nen zijn chocolade-verwerkende bedrij
ven te realiseren zonder dat dit met ver
lies van arbeidsplaatsen gepaard gaat.
Wat Droste betreft lijkt dit voorshands
niet te lukken, gezien het standpunt van
de bedrijfsleiding in Haarlem. De hoop
van de werknemers is gevestigd op de
steun van de Amerikaanse gigant Stan
dard Brands, die in 1976 een jaaromzet
boekte van bijna twee miljard dollar en
waar 21-duizend man werken.
