L
i
Het grote lobbyen is begonnen
NEDERLANDSE MGR. VAN LIERDE AANWEZIG BIJ KEUS „VIERDE” PAUS
Geen troffels
Stromenland
Pericles Felici
3.
De kleermaker
/ierde baas
door Hans Rombouts
PREGHIAMO
PER IL PAPA
tl
I.
A
ap ie «ad vijf ronden nodig, Pius XII was na de tweede stemming op de eerste ochtend
>rs op 1
eheel
ezien
Het grote lobbyen in Rome is begonnen. Wandelgangen in en rond het Vaticaan
lijn er genoeg. Tot en met zondag 20 augustus behoren alle aandacht en gebeden
/an het gewone kerkvolk en de roomse prelaten officieel nog gericht te zijn op de
verleden paus Paulus. Tot die datum wordt er elke dag een plechtige rouwdienst
n de Sint-Pieter gehouden. Maar met het arriveren van elke kerkprins - of hij nu*uit
Seoel, Delhi, München of New York komt - neemt de politieke bedrijvigheid van de
ardinalen, toegespitst op de pauskeuze, toe. Men treft elkaar elke dag zeker,
vant gezamenlijk heeft het college van kardinalen de leiding van het rooms-
(atholieke kerkgenootschap, zolang er nog geen nieuwe paus is.
Niet dat dat gezelschap eens even flink de klok vooruit of achteruit kan zetten,
llleen de lopende zaken mogen behandeld worden. Wat de pausen in het
«rieden besloten hebben, mag en kan geen kardinaal veranderen. Dat geldt ook
oor de ietwat mysterieuze groepering kardinalen, die de curie - het dagelijks
lestuur zou je kunnen zeggen - vormen.
De Italiaanse kardinalen moeten nu al de rijen gaan sluiten om hun pauselijke
lonopolie te kunnen behouden, want hun numerieke meerderheid is gedund. De
buitenlandse” kerkvaders moeten snel hun man aanwijzen als zij tenminste de
erk in Rome ook een supra-nationaal gezicht willen geven. Maar dat is natuurlijk
liet het belangrijkste gegeven, waarmee de kardinalen straks met hun tandenbor-
tel en pyjama de pauselijke vleugel van het Vaticaan binnenstappen. Dè grote
raag die ze binnenbrengen is: welke kant gaan we de komende jaren met de kerk
it?
En als dié vraag beantwoord is moet de man bij dat antwoord gezocht worden.
St kan weleens verrassingen opleveren. Zoals in het jaar des Heren dat
jhannes de tiara op het vriendelijke hoofd gedrukt kreeg. Want, zo verzekerde
lij een conclaafkenner-pur-sang: „Toen ze begonnen dachten de heren bepaald
et aan ene Johannes. Die kwam eigenlijk pas na veel praten uit de Vaticaanse
evels te voorschijn. Dat ging dus langzaam aan. Hij werd bij de elfde stemming
ekozen, de middag van de derde dag van het conclaaf”. Tussen haakjes: Paulus
«ad vijf ronden nodig, Pius XII was na de tweede stemming op de eerste ochtend
I an het conclaaf al zeker van zijn uitverkiezing. Hij vroeg echter zelf een derde
Ian, want hij wilde het alleen maar, gezien de oorlogsdreiging, doen als hij
Inaniem werd gekozen. Hetgeen gebeurde.
gaan mee
in conclaaf
iï- Mgr. van Lierde (jinks boven}.
it van
keu-
nder-
e tuin
living,
toilet,
r met
;gprijs
s met
oning
d. In-
srt'en
bad-
open
ar. 2e
lij is officieel de sacrista - de koster - en
icaris-generaal van Vaticaanstad (minus
e St. Pieter dan weer) en de paus. Deze uit
ederlandse ouders in het Belgische Has-
slt geboren augustijner bisschop heeft
nder meer de leiding van het liturgische
edeelte van het conclaaf. Hij was trou
wens ook de man, die de laatste absolutie
ian de paus in Castel Gandolfo heeft gege-
'en (deze buitenplaats plus tuinen en Vil
a’s vallen weer onder zijn Vaticaanse „di-
icees”) en het stoffelijk overschot van
’aulus VI hoogst persoonlijk in de lijkwa-
len vergezelde naar de Sint-Pieter.
derne aula in het Vaticaan. De keuze tus
sen traditie dus met de appetijtelijke artis
tieke mens-engelen van Michel Angelo,
Botticelli, Pinturicchia, Roselli en Signo
relli als aangenaam gezelschap om af en
toe de zinnen te verzetten of de moderne
gladde maar wel ruime congreszaal.
In die gesprekken worden de standpun
ten en meningen gepeild. Het gaat er dan
om om stemmenwinst te plukken. De situ
atie, waarin dit cohclaaf van start gaat,
kan het best als volgt worden gekarakteri
seerd: er is een stroming, die het huidige
ritme van bescheiden aanpassing wil aan
houden (o.a. kardinalen die door paus
Paulus zijn benoemd en die zijn lijn willen
blijven volgen; dan is er de tweede belan
grijke stroming die op een andere manier
te werk wil gaan, en ten slotte zijn er
degenen, die als enig criterium hebben: als
het de Kerk maar goed gaat, hoe dan ook.
Mgr. van Lierde noemt deze groepering
„de staart”. Men begrijpt dat bij deze laat
ste groepring de belangrijke „zwevende”
stemmen zijn weg te halen.
Het gaat er nu maar om om zoveel moge
lijk kardinalen achter zijn standpunt te
krijgen, waarbij dan natuurlijk ook nog
andere factoren meespelen als traditie,
waardoor vele kerkvorsten toch zullen
aarzelen een niet-Italiaan te kiezen, poli
tiek, de opkomst van de derde wereld
(Afrika, bijvoorbeeld roept sterk om een
paus uit deze omgeving), de oecumene,
enz. Geen gemakkelijke zaak dus voor de
conclavisten, die onder voorzitterschap
van de camerlengo (kardinaal Villot, de
staatssecretaris van paus Paulus) vergade
ren. Wat de Fransman Villot betreft: hij is
door de dood van de paus automatisch zijn
zeer belangrijke status (zoiets als tweede
man in het bestuur van de Kerk) kwijt
geraakt. Zoals ook de prefect van het
pauselijk huis, de eveneens Franse Martin,
en de twee prelaten-anti-chambre, de Itali
aan Del Gallo en de Pool Petz op slag
„brodeloos” zijn geworden.
Mgr. Van Lierde, de tweede belangrijke
man in het pauselijk huis, hoeft niet af te
treden. Ongetwijfeld zal hij straks in zijn
kamer ook een persoonlijk geschenk van
de nieuwe paus kunnen voegen bij de
attenties van Pius, Johannes en Paulus.
h- Het deel van het Vaticaan, het huis van de
paus, dat gesloten wordt tijdens het conclaaf.
s? De grote foto (met rechts daarop mgr. Van
Lierde) was een geschenk van paus Johannes
aan zijn vicaris-generaal. Daaronder geschen
ken van de pauzen Pius XII en Paulus VI aan
mgr. Van Lierde.
naar het balkon en zegent de stad en de
wereld: Urbi et orbi.
Pericles Felici verwierf als secretaris van
het Vaticaans concilie veel achting, good
will en vrienden. Hij is momenteel hoofd
van de hoogste kerkelijke rechtbank.
Als het zover is kan men gaan specule
ren, welke kant de Rooms-katholieke kerk
opgaat, dan wel een pas op de plaats
maakt, dan wel de weg terug wil gaan. Dat
laatste lijkt trouwens onwaarschijnlijk.
it van
eigen
,v.; 3
grote
ijs en
geen
cen-
lavui-
ilet en
ppen
jr met
jrs en
Wat die eerste stroming betreft: Paulus
Ten slotte voor degenen, die iets over
kanshebbers willen weten - de bookma
kers zijn ook op dat punt achtief: als de
Itahanen een eenheid vormen in het con
claaf dan zal om te beginnen Benelli van
de papabile-lijst zijn afgevoerd. Hij is niet,
sympathiek bij zijn medebroeders, ook
niet bij veel Itahanen (ter verduidelijking:
Benelli werd aanvankelijk als de kroon
prins gezien). Zij zullen kardinaal Felici
naar voren schuiven, die zowel bij de Itah
anen goed ligt als bij veel niet-Itahanen.
mder-
st. 1e
rd.. 2
.000,-
Wanneer er een nieuwe paus gekozen is -
men blijft net zo lang bijeen tot er een
keuze gemaakt is; eerst na twee derde
meerderheid plus één of uiteindelijk uit de
twee die de meeste stemmen hebben ge
haald na een gewone meerderheid plus
één. De nieuwe paus ziet onmiddellijk ahe
kardinalen hun gehoorzaamheid aan hem
betuigen. Daarna begeeft hij zich naar een
klein zaaltje naast de Sixtijnse kapel, waar
de kleermaker al met smart staat te wach
ten. Hij heeft drie maten witte toga’s ver
vaardigd: één voor een kleine paus (Johan
nes was er zo een), één voor een middelgro
te paus (zoals Paulus) en één voor een
grote (zoals indertijd Pius XII). De diaken -
kardinaal is inmiddels naar het balkon
gestapt, waar bij bijzondere gelegenheden
de paus altijd zijn zegen geeft. Hij laat het
popelende kerkvolk weten - als dat al niet
op het schoorsteenpijpje heeft gelet: witte
rook, omdat er geen nat stro bij is aange
stoken - dat we weer een paus hebben: „Ik
verkondig u een grote vreugde: Habemus
Papam”. De nieuwe paus komt dan zelf
- 1 l - -
En de niet-Italianen dan? De traditie zal
wel ooit eens doorbroken worden, maar of
dat nu zal gaan gebeuren? Daar is een
duidelijke kandidaat voor nodig, die de
achting heeft van ahe stromingen in het
college, die boven ahe partijen staat. Zo’n
man is er schijnbaar (nog) niet. Wellicht
groeit dat overwicht nog wel tijdens de
discussies in de lobby’s. De H. Geest, die
blijkbaar in het bankwezen aanwezig is -
overal in Rome zie je filialen van de Banco
di Santo Spirito - heeft het de komende
dagen niet gemakkelijk. Misschien houdt
hij kardinaal Willebrands in de gaten.
Over hem zegt mgr. Van Lierde diploma
tiek: „In niet-Italiaanse kringen wordt hij
wel eens als kandidaat genoemd. Hij kan
als zodanig groeien tijdens het conclaaf.
Oecumene is zijn sterke kant. Maar daar is
maar in een betrekkelijk gering aantal
landen grote belangstelling voor. Hij heeft
natuurlijk wel veel Romeinse ervaring”.
plaatsbekleder van Christus kan worden)
mogen eventueel hun eigen secreta
ris meenemen. Dus er worden niet alleen
kardinalen achter slot en grendel gezet.
Voorts mogen de kardinalen, die zich niet
zo lekker voelen, hun eigen arts meene
men. Die komt dan ook in het afgesloten
Vaticaan-gedeelte te zitten samen met de
pauselijke medische staf en apotheek-
dienst, die altijd al ter beschikking staat
van de inwoners van de Citta del Vaticana.
Hoe gaat dat nu met een conclaaf, waar-
ver de vreemdste verhalen de ronde
loen? De heren kardinalen - toch meestal
/el van aanzienlijke leeftijd - zouden inge-
aetseld worden in de Sixtijnse kapel, al-
raar ze met de H. Geest en de naakten van
tichel Angelo en diens collega’s de uren
loesten doorbrengen. Zij zouden een
taaltje eten door een gat in de muur
eschoven krijgen (voorganger van onze
utomaat) en er niet uit mogen voordat ze
en nieuwe paus hadden gekozen. Een
oort gijzeling avant la lettre dus. Maar
toe is het werkelijk?
Ik heb mijn licht kunnen opsteken bij
«n Nederlandse bisschop, die, vrijwel on-
tekend voor het vaderland, een belangrij
ke positie inneemt in de voor leken volsla
gen ondoorzichtelijke Vaticaanse struc
tuur: mgr. Petrus Canisius (zeg maar Jean,
lat is mijn geboortenaam”) van Lierde.
Hoe dan ook: van dat inmetselen is geen
sprake. Ik heb speciebakken, noch gewij
de troffels ontdekt. Er wordt wel gewoon
een forse vleugel van het Vaticaan geslo
ten; dat deel waar de paus (en mgr. Van
Lierde) normaal woont. Dat sluiten gaat
met een sleutel. De wacht erbuiten wordt
gehouden door Zwitserse gardisten, die
consciëntieus worden aangevoerd door
kolonel Fransz doctor Pflyffer van Altisho-
fen, een martiale Zwitser. Zij verzorgen de
veiligheid binnen Vaticaanstad. Buiten
krijgen ze de duidelijk aanwezige hulp van
de Italiaanse politie en militia. Na de
moord op Moro neemt men geen enkel
risico. Het zou overdreven zijn om te zeg
gen dat er meer gewapende figuren op en
rond het St. Pietersplein drentelen dan
toeristen, maar hun aantal mag er zijn.
De 115 kiesgerechtigde kardinalen (uit
wiens midden de nieuwe paus te voor
schijn komt, hoewel in theorie elke braVe
katholieke man de opvolger van Petrus en
n van
De kapper
en de dokter
Deze bisschop Van Lierde nu, wiens
ippartement vrijwel grenst aan de Sixtijn
se kapel en wiens huisdeur te vinden is
ussen de schitterende fresco’s van de Sala
legia, deze monseigneur nu, heeft al enke-
e conclaven meegemaakt. De nieuwe paus
Yordt - na Pius XII, Johannes XXIII en
’aulus VI - zijn vierde baas. Van Lierde is
en monter man van 69 jaar, waarvan 27
Is bisschop en pauselijke huiskapelaan,
te goed tiert temidden van die Vaticaanse
>racht en praal, van intrigues (als Neder-
ander moet hij alles zeer wel afwegen bij
le Italianen, die ook die post eeuwenlang
>ezet hebben gehouden), en temidden van
ijn verguldkleurige en met rood damast
leklede meubeltjes. Maar hij beheerst het
>olitieke spel terdege. Dat is duidelijk.
Toen wij donderdag bij mgr. Van Lierde
>innenstapten - na vele malen gecontro-
eerd te zijn door de Zwitserse garde - was
jog niet bekend of dei kardinalen in de
Sixtijnse kapel in conclaaf zouden gaan
ian wel in of boven de nieuwe supermo-
heeft de Kerk meer naar de mensen ge
bracht. Hij is zelfs op stap gegaan - men
kent zo langzamerhand het lijstje van lan
den wel, die hij als paus bezocht heeft; hij
werd zelfs kort voor zijn dood tot ere-
piloot benoemd. Hij richtte zich recht
streeks tot de mensen, ook in zijn toespra
ken. Hij wordt, in Rome dan, de paus met
het menselijk gezicht genoemd. De tweede
stroming - van Lierde bezweert ons niet
van conservatieven en zeker niet van pro-
gressieven te spreken in dit religieuze stro
menland - wil de kerk meer vergeestelij
ken. In deze kringen richt men zich inten
siever op de innerlijke vorming van de
Kerk en haar leden.
■ür Kardinaal Willebrands kan als kandidaat
.groeien" tijdens het conclaaf.
I
ALLE ORE 21,40 DEL GIORNO 6 AGOSTO 1978
MORIVA A CASTEL GANDOLFO PAOLO VI
I giovani del GAM vi invitano a pregare per il
Santo Padre Paolo VI: amava i giovani e li ave
va stimolati a costruire la Civiltè dell’amore.
llbrano-delle leit^.di S. Paolo che Paolo VI preferiva il seguentc
‘Vogïïo fani conoscerc un mistero: non tutti moriremo, ma tutti saremo
trasformati, in un istanle, in un batter d’occhio, al suono della trom ba finale.
Hy<>. la trojnba .squillera, i morti_nsusfite.ranno. i(icomj(tHjiIi e nqi saremo
trasformati. Hi’sogna infatti ihe;qu&slo nbStro esigre cqrruUibile rivëst? I’in-’
corrultibilita e che questo nóstro essere mortale rivesta l'immortalita. (la let
tera ai Corinzi, cap.,15,51-55).
Fu l’amore a inchiodare Cristo in crocc, non i chiodi», diceva S. Cateri
na da Siena A far morire Gesü fu una lenta conibqstione, una glorificazione
progressiva dovuta alfapresenza in Lui di tutta la pienezza della misericordia
divina che toccó il vertice nell’ora del Getzemani. 1 a morte di Cristo fu un
passaggio da una glorificazione Jenta che aveva consumato tutta ia sua vita a
una glorificazione folgorante che si compi quando venne «innalzato da ter
ra»> ed esplose nella Risurrezione. Gesü mori sotto il ftioco della misericordia
inlïnila, Cosi, in misura minore, deveessere stato di Paolo VI.
G.A.M. - GIOVENTU ARDENTE MARIANA
4
T
ü- De nieuwe aula van het Vaticaan. die misschien de plaats van het conclaaf wordtin plaats van de Kardinaal Villot heeft de leiding van het
traditionele Sixtijnse kapel conclaaf.
