President Senghor van Senegal:
Haven wordt nieuw internationaal probleem
Kapepwe concurrent Kaoenda
bij Zambiaanse verkiezingen
VOOR WALVISBAAI?”
Tikje raadselachtig tafereel
BO
NE
L^lhuiliscbc
te
„IS HET WAARD TE STERVEN
r
OcGklH
5
Anamibie
ZAMBIA
ANGOLA
Grootfontein
ZUIDWEST-
BOTSWANA
Lüderitz
REP.
ZUID-AFRIKA
Kaapstad
j/Valvisbaai:
WINDHOEK
AFRÏKA/
A.
Voormalige in ongenade gevallen vice-president
Spoorweg
D I
I
op
■Q
Inst.
0
km 600
Zuidafrikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken, Pik Botha, zich
het recht voorbehouden om met
een toekomstige onafhankelijke
regering van Namibië te onder
handelen. Botha wees echter ook
opnieuw op de verklaring van mi
nister-president Vorster, die op
28 juli 1978 heeft gezegd: „Wal
visbaai is Zuidafrikaans grondge
bied en geen beslissing van de
Veiligheidsraad of enige andere
instantie kan Zuid-Afrika daar
van beroven”.
(ZUID-AFRIKA)
Ze
Cc
Sa
De
heeft
Gc
re:
uit
Dt
da
pk
(Van onze redacteur in
Zuid-Afrika, Karl Breyer)
KHARTOEM. De Senegale
se president Leopold Senghor
geldt in Afrika als gematigd of,
zo men wil, pro-westers, rechts.
In een zwart continent, waar het
„westen” steeds minder populair
wordt, schrikt Senghor er niet
Voor terug openlijk zijn aanhan
kelijkheid te belijden aan wes
terse opvattingen over de demo
cratie.
Zelfs met Zuid-Afrika, bol
werk van de apartheid en (in vele
Afrikaanse ogen) westers steun
punt in Afrika, wil Senghor de
dialoog niet verbreken. In een
gesprek dat wij met hem had
den, zet Senghor zijn standpun
ten duidelijk uiteen.
(Van onze redacteur
jn Zuid-Afrika)
JOHANNESBURG.
Zuidafrikaanse regering
toch besloten om door te gaan met
de voorbereiding van een vreed
zame regeling voor Namibië. Over
de Walvisbaai echter blijft de
83.77!'
j4- Leopold Sedat Senghor
■ir Simon Kapepwe
INL. El
Het gaat om een soort tropisch Delfzijl,
gelegen aan de rand van de Namib-woes-
tijn. Een diepzeehaven met een rijtje kra
nen, een werf, enkele loods- en zeesleepbo-
ten en een reeks stinkende visconservenf a-
brieken. Geen aantrekkelijk oord, dit Wal
visbaai. De gehele enclave is ongeveer 1200
vierkante kilometer groot, heeft ongeveer
5000 blanke inwoners, biedt werk aan
13.000 zwarte arbeiders en enkele duizen
den kleurlingen. Maar Walvisbaai is tussen
Lobito in Angola en Kaapstad op Kaap de
Goede Hoop de enige haven van belang
aan de Atlantische Oceaan.
Het is de vijfde belangrijkste haven bin
nen het tot nog toe door Zuidafrikaanse
troepen beheerste grondgebied. Honderd-
dertig komen per maand in Walvisbaai
aan, ook vrachtschepen en vissersboten
uit de communistische landen. Voor de
kust van Namibië liggen namelijk uiterst
belangrijke en vruchtbare visvangstgebie-
den. In handen van een Zuid-Afrika vijan
dig gezinde regering zou Walvisbaai zeker
een pistool op Pretoria’s borst gericht kun
nen worden.
Na het einde van de Eerste Wereldoorlog
werd de administratie van de vroegere
Duitse kolonie Zuidwest-Afrika door de
volkenbond aan Zuid-Afrika overgedra
gen. Gemakshalve besloot de Zuidafri
kaanse regering later om Walvisbaai - dat,
zoals uitdrukkelijk in de Volkenbond werd
beklemtoond, niet tot het mandaatsgebied
behoorde - administratief bij Zuidwest-
Afrika te voegen. Van de zijde van de
Volkenbond werd dit besluit zelfs onrecht
matig genoemd. In 1977 plaatste de Zuid
afrikaanse regering Walvisbaai opnieuw
rechtstreeks onder administratie van de
Kaapprovincie.
De Verenigde Progressieve Partij was
geen lang leven beschoren, want Kaoenda
verbood die partij en het Kapepwe arreste
ren. Kapepwe werd kort daarna weer vrij
gelaten, hij vertrok naar zijn thuisland
Chinsali, in het noorden van Zambia.
Kapepwe verklaarde gisteren op zijn
Kapepwes partij had veel leden, die
vooral te vinden waren onder de mijnwer
kers in de zogenaamde kopergordel, waar
Zambia’s belangrijke grondstoffen te vin
den zijn.
persconferentie in de mijnstad Ndola dat
de socialistische politiek van Zambia een
mislukking is geworden en dat het land op
de rand van een economisch bankroet
staat.
„Wij moeten deze natie opnieuw opbou
wen”, zei hij, eraan toevoegend dat „het
kapitalisme moet worden gebruikt om het
socialisme te bereiken.”
IJ1
ge
za
da
sti
de
Zijn aankondiging kwam in Zambia als
een volslagen verrassing. In een toespraak
zei Kapepwe die, nadat hij uit de rege
ringspartij (Verenigde Nationale Onaf-
hankelijkheidspartij), een eigen partij, de
Verenigde Progressieve partij, oprichtte
dat hij als hij tot president wordt gekozen,
de grenzen met Rhodesië zal openen.
Volgei
geniet
Mi
va
Hi
ne
en
kii
re
Gi
in
tir
zie
da
opl
op 1 a'
za
ee
ui
R
Dat is weliswaar duidelijke taal, maar
dat neemt niet weg dat van nu af aan
Walsvisbaai een nieuw internationaal pro
bleem gaat worden, dat de wereld de vol
gende jaren zal bezighouden. Er zijn nu al
stemmen in Zuid-Afrika, die vragen - zoals
indertijd bij het begin van de Tweede
Wereldoorlog met de stad Danzig: „Is het
de moeite waard te sterven voor Walvis
baai?”
wi
bi;
dii
70
re
13
di
va
gi<
as
m;
O<
R
w<
zo
ge
ap
da
au
w;
r
Dag-
Aanv
Aanm
BEDR
Zuidwest-Afrika. Kapitein Dyere ging in
Walvisbaai aan land en verklaarde op 12
maart 1878 de handelsnederzetting, het
gebied en de haven van Walvisbaai tot
Engels grondgebied. De voor de kust lig
gende onbewoonde Penquin-eilanden wer
den eveneens Engels.
Senghor: „Wij kunnen geen Panafri-
kaans leger vormen, omdat Afrika ver
deeld is in verschihende ideologisch-poli-
tieke blokken. Er zijn drie verschillende
blokken in Afrika. Het eerste is het socia-
listisch-marxistische blok, dat ongeveer
twaalf tot dertien leden telt. Dan de
groep die, laten we zeggen, zichzelf soci-
aal-democratisch noemen.
Dat zijn nog eens zo ongeveer vijftien
landen. Dan de liberalen en dan de zuive
re dictaturen, die ideologisch niet gebon
den zijn. Een Panafrikaans leger zal ze
ker niet in staat zijn deze tegenstellingen
te overbruggen".
Ook niet met behulp van buiten
landse machten?
Senghor: „Neen, ook dan niet, omdat
elk gebied andere eisen stelt aan de de
fensiepolitiek”.
Nu hebt u zelf gezegd dat het com
munisme de harten van de Afrikanen
niet kan veroveren. Intussen blijkt ech
ter dat Russen en Cubanen zich, stevig
hebben genesteld in bepaalde gedeelten
van Afrika. Kan men deze krachten nog
tegenhouden?
Senghor: „Wel, wat is communisme?
Dat is een interpretatie van de boeken
van Marx en Engels. Ik heb daar zelf
genoeg over geschreven. Bij Marx vindt
u een bepaalde waarheid, die op het
Duitsland en Midden-Europa van het
midden der vorige eeuw van toepassing
was".
„Maar wat wij in Afrika beleven, dat is
niet meer de leer van Marx en Engels, dat
is leninisme. En Lenin heeft wederom het
Marxisme voor Rusland geïnterpreteerd.
Het belangrijkste principe van het leni
nisme is de dictatuur van het proletari
aat. Maar dat is in onze ogen het regime
van een minderheid over dë meerder
heid. Wij proberen democraten te zijn en
daarom wijzen wij dit totalitaire wereld
beeld af”.
„Bovendien hebben wij niet de ene
koloniale macht van ons afgeschud om
ons dan aan een andere te onderwer
pen”.
Sommige staatshoofden in Afrika
zien dat anders.
Senghor: „Dat kan zijn, maar ik ben
niet zeker of dat wat zij zeggen ook hun
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. De voormalige
Zambiaanse vice-president Simon Kapep
we zal bij de komende verkiezingen zich
kandidaat stellen voor het president
schap. Kapepwe, die in ongenade viel bij
president Kaoenda na een fikse ruzie, zal
op de verkiezingen, die in september wor
den gehouden, de enige rivaal zijn van
Kaoenda
De proclamatie werd op 14 december
door de Engelse koningin Victoria geratifi
ceerd en opgenomen in het zogenaamde
„British Letters Patent”. Daarmee kreeg
de gouverneur van de Kaapkolonie het
recht om thans officieel Walvisbaai bij zijn
gebied te voegen. De Kaapregering diende
daarvoor een wetsontwerp in dat op 25 juli
1884 door het parlement in Kaapstad
werd aangenomen. Een maand later
maakte de gouverneur de officiële procla
matie bekend. Van dit ogenblik af was
Walvisbaai een deel van de „kolonie van
het Kaap der Goede Hoop”. Als zodanig
werd de haven dan ook later deel van de
Unie van Zuid-Afrika en uiteindelijk van
de Zuidafrikaanse republiek.
Zoals Zaire dus?
Senghor: „Zaire is een bijzonder moei
lijk probleem. Het is een land van twee
miljoen vierkante kilometer en 250 ver
schillenden stammen. Wij hebben in Se
negal maar dertien stammen en al moei
lijkheden genoeg".
Was u dan tenminste beter door
Frankrijk op de onafhankelijkheid voor
bereid dan Zaire door België?
Senghor: „In elk geval hebben de Fran
sen een elite achter gelaten. Toen wij in
1960 onafhankelijk werden, hadden wij
200 universiteitsstudenten per jaar. In
Belgisch-Congo waren dat er drie of
vier”.
Hoe stelt u zich de oplossing van
het probleem-Rhodesië voor?
Senghor: „In het Rhodesische vraag
stuk heeft de Organisatie voor Afrikaan
se Eenheid (OAE) steeds het Patriottisch
Front gesteund. Wij Senegalezen zijn de
mocraten. Wij zijn dus in elk geval voor
vrije verkiezingen. En vele Afrikaanse
vrienden hebben dezelfde opvattingen.
Wij menen dat de Swapo in Namibië en
het Patriottisch Front in Rhodesië aan
een vreedzame oplossing moeten mee
werken.
Als wij de vreedzame oplossing niet
steunen, komt er een Angolese oplossing.
Dat wil zeggen: de Sowjets en de Cuba
nen zullen ingrijpen en een regime van
„petit bourgeois” zal in Salisbury de
macht overnemen, zonder door de bevol
king gedragen te worden”.
Hoe krijgt u Moegabe en Nkomo
aan één tafel met de andere nationalisti
sche leiders?
Senghor: „Dat is de taak van de OAE.
In het manifest van Loesaka heeft de
OAE vastgelegd dat de blanken in Zuide
lijk Afrika dezelfde rechten hebben,
maar ook dezelfde plichten als de zwar
ten. Natuurlijk is dat niet zo eenvoudig in
de praktijk uit te voeren, maar in zo’n
geval moeten, zoals bijvoorbeeld bij de
Namibië-oplossing, de westelijke landen
druk uitoefenen. Er zijn voldoende mo
gelijkheden”.
En als de interne oplossing voortij
dig in elkaar stort?
Senghor: „Dan rest alleen nog de
burgeroorlog en de Russisch-Cubaanse
interventie”.
eigen opvattingen weergeeft. Ik herhaal
dit: het communisme is in tegenspraak
met onze eigen Afrikaanse levensopvat-
tijgen en ik sluit daarbij de Arabieren
in”.
Maar het socialisme heeft ook in
Afrika een reeks van uitstekende den
kers op de been gebracht. Ik noem maar
Kwame Nkroema, Julius Nyerere.
Senghor: „Ach ja, Nyerere. Op de eer
ste plaats is hij geen communist, op zijn
hoogst een socialist en hij is bovendien
nog een man die in het Westen wordt
bewonderd. Hij is het troetelkind van de
Westeuropeanen, zeker van de Scandina-
viërs. Hij predikt onafhankelijkheid en
haalt Russen en Chinezen het land bin
nen. Ach, laten we ophouden over Nyere
re”.
Maar hoe kan men de Cubanen te
genhouden? U heeft die vraag nog niet
beantwoord.
Senghor: „De Oosteuropeanen en Cu
banen willen Afrika politiek en materieel
domineren. Zij willen Afrika’s rijkdom
men. Daartoe gebruiken zij elk passend
middel. Wanneer de meerderheid van de
Afrikanen dat begint te begrijpen, heb
ben de communisten geen kans meer”.
En wat kan het Westen daarbij
doen?
Senghor: „Het Westen spreekt voortdu
rend zichzelf tegen. Het spreekt van de
onafhankelijkheid van Afrika, maar
kijkt toe hoe het Oosten deze onafhanke
lijkheid stuk maakt. Als dat nog lang zo
doorgaat, zal het Westen zeker in Afrika
verliezen”.
U denkt dus aan westelijke inter
ventie? Maar betekent dit ook steun
voor mannen als Moboetoe?
Senghor: „Natuurlijk is Moboetoe geen
democraat in onze zin. Maar kijk eens
naar al die progressieve staten, die zijn
toch allemaal veel repressiever, zoals
Tanzania, Mozambique, Angola”.
Maar niet zo corrupt?
Senghor: „Wat weet u eigenlijk van
corruptie? Kijk eens naar Brazzaville. De
gehele Congo is failliet. Of kijk eens naar
al die Westafrikaanse Frans-sprekende
landen die ik ken. De marxistische staten
aldaar zijn allemaal economisch kapot”.
„Natuurlijk ben ik, ondanks Soweto,
nog steeds voorstander van gesprekken
met Zuid-Afrika. Als wij verder bloed
vergieten willen verhinderen, dan moe
ten wij met elkaar blijven spreken. De
liberale krachten in Zuid-Afrika worden
met de dag sterker. Dat is onze grote
kans. De blanken in Zuid-Afrika moeten
eerst de realiteiten leren kennen. Dat is
de sleutel tot het probleem”.
Senghor is van mening, dat de proble
men in Afrika moeten worden gezien in
het licht van de tegenstellingen tussen
Oost en West. „Ik geloof dat de derde
wereldoorlog al is begonnen. Ik wil daar
mee zeggen dat de conflicten van deze
tijd het vervolg zijn van de Tweede We
reldoorlog. Ziet u, in de Tweede Werel
doorlog stond vrijheid tegenover dicta
tuur.
Zo is het nog steeds. Nu staat het
Westen tegenover het communisme, de
westelijke democratieën tegenover de
oostelijke dictatuur. De botsingen in Af
rika zijn slechts het logisch gevolg van
andere conflicten. Een in alle conflicten
in Afrika - zoals in de Sahara, in de
Ogaden of in Shaba-Zaire - staat het
Westen of een van zijn vrienden tegeno
ver het Oosten”.
Hoe staat u tegenover de oprichting
van een Panafrikaanse vredesmacht?
Aan de juridische positie van de haven
bestaat dus geen twijfel. Men moet zich
echter afvragen wat de waarde is van
grenzen, die zoals ook elders in Afrika
door de koloniale mogendheden willekeu
rig en soms tegen de wil van de bevolking
werden getrokken. Geografisch en etnisch
behoort Walvisbaai bij Namibië. In Zuid
afrikaanse kringen wordt intussen van een
overgangsregeling gepraat: Walvisbaai
wordt een internationale vrijhaven, waar
van Namibië zonder voorwaarden gebruik
kan maken. Als de toekomstige ontwikke
ling van de nieuwe staat verder vreedzaam
verloopt - hetgeen nog af te wachten is -
zou dit niet eens de slechtste oplossing
kunnen zijn.
Sommige werknemers van het San Die
go Wild Animal Park in Califomië bewe
ren dat deze vier ton zware olifant wil
laten zien dat hij zijn oppasser effectief
tegen een luchtaanval kan beschermen.
Anderen verdenken de man onder het dier
Vast staat dat de Duitsers, die tegen het
einde van de vorige eeuw Namibië (Zuid
west-Afrika) voor een stel geweren en
goudstukken van de inheemse hoofdman
nen kochten, nooit in het bezit waren van
Walvisbaai. De Engelsen, die in die tijd de
Kaapkolonie onder hun controle hadden,
zagen de Duitse indringers als een bedrei
ging en stelden alles in het werk om zelfs
een „voet tussen de deur” te krijgen. Zij
stuurden kapitein Richard Dyere met het
Engelse oorlogsschip „Industry” naar
ervan, een doodgewone stuntman te zijn.
Nog anderen zeggen echter dat de man
een onlangs omgeschoolde automonteur
is, die zijn nieuwe baan nog niet helemaal
van de oude weet te scheiden.
„Communisme is niets voor Afrika
