Compromis over opheffing
wapenembargo tegen Turkije
Collega’s tegen collega’s
vijf jaar verbannen
ROND EEUWWISSELING 600 MILJOEN
MENSEN NOG IN ABSOLUTE ARMOEDE
Alexander Podrabinek
I
ONDERZOEK NAAR DOOD ZWARTE GEVANGENEN
Lid van Helsinki-groep
Rapport van Wereldbank:
Tegenpaus
gekroond
Arabisch meisje
krijgt 8 jaar
in Israel
Druk op Israel
moet Camp David
tot succes maken
Rhodesische mijnwerkers
door politie doodgeschoten
Overleg China en
Vietnam afgebroken
Sombrero
3
BINNEN- EN BUITENLAND
WOENSDAG
1 6
A U G U S T U S
19 7 8
i
Onderzoek
ie
uk
llllllllll
J
ort
i
ver
1
I
I
Vrije verkeer
Toegang
ne
rij-
itie
Fi
de
lap
jdt.
itie
en-
dat
ien
zan
Fi-
ijk-
oet
ak-
art-
i de
al-
fge-
>g”
and,
i ge-
n de
>uter
rden
lenst
van
zette
elijk
>uter
egen
n
(Van onze correspondent in de Sovjet-Unie, Coen Corver)
MOSKOU. De Russische dissident Alexander Podrabinek is
gisteren wegens „belastering van de Sovjet-staat” veroordeeld tot
vijf jaar binnenlandse verbanning.
De „belastering” door Podrabinek bestond uit het feit, dat hij een
document heeft samengesteld, waarin hij probeert aan te tonen dat in
diverse psychiatrische inrichtingen in de Sovjet-Unie misbruik wordt
gemaakt van de medische wetenschap bij de (soms gedwongen)
behandeling van politieke oppositionelen, ofte wel „dissidenten”. Het
proces van Podrabinek duurde een dag en vond plaats in Elektrostal.
SALISBURY (UPI/AFP). De
Rhodesische politie heeft giste
ren vier zwarte mijnwerkers ge
dood en vijf verwond bij een ac
tie tegen een groep van driedui
zend stakende arbeiders van de
Mangoela-kopermijn, 130 kilome
ter ten noorden van Salisbury.
Een politiewoordvoerder in de
Rhodesische hoofdstad zei dat de
politie gedwongen was het vuur te
openen, toen de stakers twee poli
tiemannen overweldigden en de
groep introkken. De mijnwerkers
hebben begin deze week het werk
neergelegd om kracht bij te zetten
aan eisen voor betere betaling.
Van de vijf gewonden zijn er vol
gens de woordvoerder vier ernstig
aan toe. Een politieman raakte
licht gewond.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. Rechtse
extremisten zijn opnieuw actief in
Zuid-Afrika. Twee benzinebom
men werden gisteren gegooid
naar de auto van de directeur van
het Christelijk Instituut, ds. Bey
ers-Naudé, die een fel tegenstan
der is van het Vorster-regime.
Beyers-Naudé bleef ongedeerd.
§üw Keurslager
100 gram
Rechtse terroristen
actief in Zuid-Afrika
De Zuidafrikaanse politie zal een onder-
(ADVERTENTIE)
A
i
:ater-
i
wit of zwart zijn". Vaststaat dat de politie
er tot nog toe niet in is geslaagd om ook
maar één van de daders op te sporen.
ir, te
i con-
an de
ijs nu
anse
Jer-
;oed-
nile-
:hter
onal
■er 1
me
ter-
tale
cht-
cht-
ofs.
uwe
een
Enkele dagen geleden vuurde een onbe
kende schutter in Durban een schot af op
Op het huis van mevrouw Helen Joseph,
de eerste vrouw in Zuid-Afrika die huisar
rest kreeg opgelegd, werd in de vroege
ochtenduren een schot afgevuurd. Zowel
mevrouw Joseph als ds. Beyers-Naudé wa
ren de laatste tijd herhaaldelijk doelwit
van intimidaties en bedreigingen. In maart
van dit jaar werd mevr. Joseph per tele
foon met de dood bedreigd.
China beschuldigt Vietnam ervan de
Chinezen in het land te verdrijven. Viet
nam zegt dat de uittocht op touw werd
gezet door Chinese agenten.
China sloot vorige maand zijn grens, met
als gevolg dat duizenden Chinese vluchte
lingen er strandden. Vietnam telt rond
160.000 burgers van Chinese afkomst.
nigde Staten en de Noord-
atlantische-Verdragsorga-
nisatie (NAVO) is.
De Senaat en het Huis
van Afgevaardigden had
den zich al uitgesproken
voor beëindiging van het
embargo, zij het dat het
Huis had gesteld dat de
president alleen onder be
paalde voorwaarden dat
besluit zou mogen nemen.
Op het ogenblik geldt de absolute ar-
moede-grens, die de Wereldbank hanteert,
voor 800 miljoen mensen. Het sombere
cijfer voor het jaar 2000 laat wel enige
verbetering zien als de voorspelde groei
van de bevolking van de ontwikkelingslan
den (van 2,1 miljard mensen nu tot 3,5
miljard in 2000) in aanmerking wordt ge
nomen.
Het idee voor een „World Development
Report” dateert al van de economische
topconferentie, die vorig jaar in Londen
de kunstdocent Harold Strachan. De kogel
miste de docent op slechts enkele centime
ters. De bedreigingen en intimidaties die
bekend staan als tegenstanders van de
Zuidafrikaanse apartheidspolitiek.
Generaal J. F. Engelbrecht, hoofd van
de veiligheidspolitie in de Witwatersrand
(omgeving Johannesburg), verklaarde gis-
een inval op Cyprus had
gedaan en daarbij gebruik
had gemaakt van wapens
die het van de VS had ver
kregen.
Podrabinek zou de hulp geweigerd hebben
van zijn Sovjet-advocaat Sjoelman en zou
in plaats van hem assistentie hebben ge
vraagd van een Britse verdediger, hetgeen
werd geweigerd.
Het stadje Elektrostal ligt in een gebied
dat gesloten is voor buitenlanders, van wie
dan ook niemand het proces kon bij wo
nen. Volgens vrienden van de veroordeel
de mochten alleen de vader en de stiefmoe
der van Podrabinek het gerechtsgebouw
binnen. Vrienden en sympathisanten wer
den op een afstand gehouden door politie
functionarissen in uniform en in burger.
werd gehouden. Het rapport zou voor in
dustrie- en ontwikkelingslanden als lei
draad kunnen dienen bij het te volgen
ontwikkelingsbeleid tot het jaar 2000.
Het rapport onderstreept de grote rol die
het vrije verkeer van goederen de afgelo
pen 25 jaar heeft gespeeld bij de economi
sche groei van de Derde Wereld. En aange-
Podrabinek werkte nauw samen met de
zogeheten Helsinki-groep, waarvan de le
den nagaan in hoeverre de Sovjet-autori-
teiten zich houden aan afspraken en belof
ten die in ’75 in Helsinki werden onderte
kend tijdens de slotzitting van de confe
rentie over veiligheid en samenwerking in
Europa.
Het document van Podrabinek is in het
Westen uitgegeven door Amnesty Interna
tional. Het was een van de stukken waarop
vorig jaar in Honoloeloe, tijdens het we
reldcongres van psychiaters, de Sovjet
unie ervan beschuldigd werd misbruik te
Het steeds meer hanteren van handels-
belemmeringen zal als gevolg van de we
derzijdse afhankelijkheid op den duur ook
in het nadeel van de industrielanden gaan
werken. In 197^ exporteerden de industrie
landen gezamenlijk voor 250 miljard gul
den aan goederen naar de Derde Wereld.
Dat is eenvierde van hun totale export
waarde in dat jaar. Op het ogenblik voeren
de Verenigde Staten 34 procent van alle
exportprodukten uit naar ontwikkelings
landen. Japan is zelfs voor 45 procent
aangewezen op de Derde-Wereldmarkt
Als de Derde Wereld in toenemende mate
wordt gehinderd bij de afzet van haar
produkt bestaat de kans dat er „vergel
dingsacties” uitgevoerd zullen worden.
Die zig-zag-politiek van Sadat ging de
Amerikanen de keel uithangen. Sadat was
dan ook hard op weg de goodwill die hij
het afgelopen halfjaar zorgvuldig in Ame
rika heeft opgebouwd, weer te verspelen.
Maar aan Sadat wordt nu weer de kans
geboden om als vredesengel, met pijp in de
mond, naar Washington te komen.
Daarvoor is in eerste instantie opnieuw
een ommezwaai van 180 graden nodig.
Sadat had plechtig beloofd niet meer met
Begin te zullen praten, zolang deze zijn
politiek niet veranderde. Hij wilde eigen
lijk helemaal geen Israeli's meer zien voor
dat Israel erin toestemt alle bezette gebie
den op te geven. Sadat heeft dat echter
handig opgevangen. Allereerst zegt hij pu
bliekelijk dat hij bij zijn vriend Carter op
bezoek gaat - Sadat spreekt niet over Be
gin. Zelfs is nergens met zoveel woorden
gezegd dat Sadat en Begin elkaar persoon
lijk zullen ontmoeten. Aangezien Amerika
nu „full-partner” is bij de onderhandelin-
gen, een actieve rol waar Egypte de laatste
weken op heeft aangedrongen, kan presi
dent Sadat ook op politieke winst wijzen.
Ten slotte heeft ook president Carter het
grootste belang bij de topconferentie. Car
ters populariteit heeft in Amerika een ab
soluut minimum bereikt, zozeer zelfs dat
achter zijn herverkiezing vraagtekens
worden geplaatst. Bovendien staan dit
jaar Congres-verkiezingen voor de deur.
;hzelf
op de
FTR)
leiten
teeds
>men,
voor
rzoek
iogin-
Het wapenembargo werd
ruim drie jaar geleden af-
gekondigd, nadat Turkije
In een terugblik op de afgelopen 25 jaar
constateert de Wereldbank dat de bereikte
ontwikkeling in deze periode de verwachte
(en gehoopte) ontwikkeling op vrijwel elk
gebied heeft overtroffen. Toch leeft nog
eenderde van de bevolking in de Derde
Wereld of 800 miljoen mensen in absolute
armoede. De ontwikkelingshulp moet zich
vooral richten op een snelle economische
groei van de ontwikkelingslanden en het
uit de weg ruimen van de meest schrijnen
de armoede.
Het rapport pleit niet alleen voor een
vrijere wereldhandel maar zou ook graag
zien dat ontwikkelingslanden een betere
toegang kregen tot de particuliere kapi
taalmarkten in de industrielanden Verder
blijft de officiële ontwikkelingshulp een
van de belangrijkste instrumenten om de
toestand in de armste landen te verbete
ren. Deze hulp zal toenemen van 38 mil
jard gulden in 1975 tot 115 miljard gulden
in 1985, zo voorspelt de bank.
Het relatief bescheiden doel voor de
armste landen kan alleen worden bereikt
als de drie economisch sterkste landen ter
wereld (de Verenigde Staten, Japan en
West-Duitsland) hun uitgaven voor ont
wikkelingshulp „aanzienlijk” vergroten.
De landen hebben zich hierover al positief
uitgelaten maar het wachten is nog op
daden, zo merkt de bank op.
JERUZALEM (UPI). De 16-jarige
Arabische Immen El-Khatib is gisteren in
Jeruzalem door een militair Hof veroor
deeld tot een gevangenisstraf van acht
jaar wegens haar aandeel in een poging
tot een bomaanslag tegen de Hebreeuwse
universiteit in maart van dit jaar.
De aanslag mislukte doordat de explo-
sieven, die het terrein van de universiteit'
waren binnengesmokkeld, eerder ontplof
ten dan het plan was. Door de ontploffing
raakte het meisje ernstig verminkt en ver
loor haar vriend, samen met wie zij de
springstoffen door de wacht had gesmok
keld, het leven.
an
ek
ns
iet
76
ijf
ril
ng
ee
ro-
let
daan
ende
3 eer-
sma)
■eede
Ij oen
ï'oka-
jaar
irden
van
latie
itie-
rap-
van
Het
het
ssen
esty
i dit
heel
ont
keen
nen.
gens
:t.
ie
je
an
an
ie,
n-
in
in
de
ig-
Het enige wat Carter daarom moet verze
keren, is een slagen van de conferentie op
het presidentiële buitenverblijf Camp Da
vid.
Maar het is uitermate moeilijk voor de
Amerikaanse regering om juist vlak voor
de Congresverkiezingen effectief druk op
Israel uit te oefenen, waardoor veel sena
toren de steun van hun joodse kiezers
zouden kunnen verliezen.
Het allerdringendst is een verlenging
van het Sinaï-akkoord van 1975, dat in
oktober afloopt. Als dat akkoord niet ver
lengd wordt, dreigt er een gevaarlijke cri
sis tussen Israel en Egypte, in de Sinaï al in
oktober. Bovendien ligt er nog steeds de
mogelijkheid op tafel dat Egypte de stad
El Arish terugkrijgt, de districtshoofdstad
van de Sinaï. Misschien dan niet als gebaar
van goede wil, zoals Sadat eerder had
gevraagd en zoals Begin nogal bot had
geweigerd, maar op een andere manier
bekleed. Israel heeft geen overwegende
bezwaren om het civiele bestuur van El
Arish op te geven. Egypte kan het terug
krijgen van El Arish als een politiek succes
verkopen aan het toenemende aantal ciri-
tici van Sadat in eigen land, en Carter kan
zijn image ermee opvijzelen.
Via een akkoord over El Arish, hoe be
perkt ook van aard, kan president Carter
de topconferentie in Camp David altijd als
een succes verkopen. Een succes voor
hemzelf, voor het voortbestaan van Sadats
vredesinitiatief en tenslotte ook een adem
pauze voor Sadat, die met iets tastbaars
thuis kan komen.
teren, dat de politie geen bewijzen heeft
dat de acties worden uitgevoerd door
rechtse extremisten. Op de vraag of de
politie zoekt naar rechtse terroristen, zei
de generaal dat gezocht wordt naar men
sen die verantwoordelijk zijn voor deze
aanvallen.
Hot doet er niet toe of zijn groen, geel,
zoek beginnen naar de dood van een zwar
te gevangene op het beruchte Robben
eiland. Het dagblad „Rand Daily Mail"
meldde, dat vorige week woensdag de 21-
jarige Johannes Matsobane in gevangen
schap was overleden. Matsobane moest
een straf van acht jaar uitzitten wegens
sabotage. Hij was net overgebracht van
een psychiatrische inrichting naar het
Robben-eiland. Volgens een medisch on
derzoek is hij niet door een natuurlijke
oorzaak overleden.
A Alexander Podrabinek
maken van deze wetenschap bij de behan
deling van dissidenten.
Eerder dit jaar werd Podrabinek door
functionarissen van de geheime politie
KGB onder druk gezet om te getuigen
tegen de leider van de Moskouse Helsinki-
groep, Joeri Orlov. Hij werd met een pro
ces gedreigd wanneer hij niet zou willen
meewerken. De 25-jarige verpleger wei
gerde echter en werd daarop in mei gear
resteerd aan de vooravond van het proces
tegen Orlov.
Volgens waarnemers is de veroordeling
van Podrabinek onderdeel van een cam
pagne van de Sovjet-autoriteiten om een
einde te maken aan de georganiseerde
dissidentenbeweging.
Maar er is ook een groeiende bezorgdheid
in Jeruzalem over de rol die Amerika zal
gaan spelen in Camp David. Het is geen
geheim dat Amerika veel dichter bij het
Egyptische standpunt staat - ontruiming
van bijna alle bezette gebieden in ruil voor
vrede -, dan bij dat van Israel, zonder dat
de Amerikaanse regering tot nu toe zijn
politiek aan Israel heeft opgedrongen.
Een eerste teken aan de wand voor pre
mier Begin was de conferentie in Alexan-
drië tussen president Sadat en de Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken
Vance, waar Vance tegemoet kwam aan de
Egyptische eis dat Amerika „een volwaar
dige gesprekspartner” zal zijn bij de on-
derhandelingen. Niet langer een bemidde
lingsrol dus, maar partij. En uit Washing
ton komen signalen die erop wijzen dat
Carter compromis-ideeën gaat voorleggen
als Sadat en Begin het niet eens kunnen
worden.
Om Israel en zijn vrienden in Amerika
niet direct op de kast te jagen, wordt niet
van een Amerikaans vredesplan gespro
ken, maar dat is mogelijk slechts een
woordenspel. Israel kan de komende we
ken toenemende Amerikaanse druk ver
wachten bij het voorbereiden van de con
ferentie, met name om toe te stemmen in
een Egyptisch-Israelische intentieverkla
ring voor het Palestijnse vraagstuk, die
moet bepalen dat Israel in principe bereid
is gebied af te staan op de westelijke
Jordaanoever.
Begin heeft tot nu toe hardnekkig gewei
gerd het „vieze” woord „terugtrekken” uit
te spreken met betrekking tot de westelij
ke Jordaanoever. Vandaar dat de Israeli's
helemaal niet zo gelukkig zijn met de top
conferentie als het die kant op zou gaan.
De tevredenen zitten eerder in het Ame
rikaanse en Egyptische kamp, ieder om
eigen redenen. President Sadat heeft de
afgelopen weken een aantal ernstige fou
ten gemaakt, die hem in Amerika een
slechte pers hebben bezorgd. De ene dag
wel, de andere dag niet onderhandelen.
Volgens de tekst waaro
ver leden van de Senaat en
het Huis van Afgevaardig
den overeenstemming be
reikten, kan het embargo
worden opgeheven, zodra
president Carter het Con
gres de verzekering geeft
dat Turkije te goeder
trouw streeft naar een re
geling van het vraagstuk-
Cyprus en dat hervatting
van de volledige militaire
samenwerking met Turkije
in het belang van de Vere-
De gemengde congrescom
missie heeft aan deze laat
ste versie de voorkeur ge
geven boven de opvatting
van de Senaat dat het em
bargo zonder mèer zou
moeten worden opgeheven.
zien een onbelemmerde toegang tot de
markten van de rijke landen ook in de
toekomst een beslissende voorwaarde is
voor het verzekeren van voldoende groei,
ziet de Wereldbank het groeiende protecti
onisme als een van de grootste gevaren
vooi' het ontwikkelingsproces.
Die waarschuwing is een voorbereiding
van de Amerikaanse publieke opinie dat
heftige druk op Israel wellicht hoogst
noodzakelijk is om een mislukking van de
onderhandelingen te voorkomen.
Iedereen in Israel is enthousiast over de
komende topconferentie. Oppositie en re
gering hebben eensgezind een lofzang uit
gesproken over dit initiatief van president
Carter en de herkansing van de vrede.
(Van onze correspondent in Israel,
Jaap van Wesel)
JERUZALEM. De topconferentie in
Camp David op 5 september móet een
succes worden. Het Amerikaanse ministe
rie van Buitenlandse Zaken heeft al een
uiterst somber beeld geschilderd van wat
er allemaal kan gebeuren als de conferen
tie tussen Carter, Begin en Sadat zou
mislukken: een einde van Sadats vredes
initiatief, stijging van de olieprijs, het
loslaten van de dollar als betaalmiddel
voor olie door de olielanden en zelfs een
mogelijk olie-embargo.
HONGKONG (Reuter). China en
Vietnam hebben gisteren in Hanoi het
overleg over de kwestie van de uittocht
van de etnische Chinezen in Vietnam naar
China afgebroken, zo heeft het Vietname
se persbureau bekendgemaakt, zonder
daarbij enige indicatie te geven wanneer
het overleg zou kunnen worden hervat.
In Port Elisabeth is voorts door de poli
tierechter een onderzoek geopend naar de
doodsoorzaak van de 20-jarige Lungile Ta-
balaza, een gedetineerde die vorige maand
overleden is in de kantoren van de veilig
heidspolitie. De laatste twee jaar zijn onge
veer 24 politieke gevangenen in politiebe-
waring doodgegaan, terwijl minstens 337
andere zwarte gevangenen in de afgelopen
drie jaar in Zuidafrikaanse gevangenissen
zijn gestorven.
Turkije noemde de com-
promis-regeling beter dan
de vorige, al bevatte de
nieuwe versie toch nog eni
ge tegenstrijdigheden en
„negatieve punten”. Dit
laatste zou de oplossing
van het Cyprische vraag
stuk en een stabiele ont
wikkeling van de Turks-
Amerikaanse betrekkin
gen kunnen bemoeilijken,
aldus een verklaring van
het Turkse ministerie van
Buitenlandse Zaken, zon
der dat de bezwaren tegen
het compromis werden toe
gelicht.
WASHINGTON (ANP). Omstreeks
de eeuwwisseling zullen nog steeds 600
miljoen mensen in absolute armoede le
ven. Dat betekent dat deze mensen niet
genoeg te eten hebben, geen kans hebben
op een voldoende medische verzorging of
op een toereikende opleiding.
Dit staat in een rapport over de ontwik
keling van de wereld, dat de Wereldbank
gisteren in Washington publiceerde.
MADRID (AFP). De Spanjaard
Clemente Rodriguez is gisteren in Se
villa tot „paus” gekroond, onder de
naam Gregorius de zeventiende. Ze
ventig „bisschoppen”, tientallen
„priesters” en 25 „nonnen” van de
„Congregatie van het Heilige Gelaat”,
waarvan de nieuwe „paus” de stichter
is, woonden de plechtigheid bij, die
plaatsvond in een woning
Rodriguez is in 1976 door Rome in
de ban gedaan. Vorige week verklaar
de hij dat hij pas in functie zou treden
als hij een hemelse boodschap zou
ontvangen.
Na zijn kroning zei hij, dat de we
reld zeer binnenkort „buitengewone
en wonderlijke dingen” zou beleven.
Gelovigen die een niet in het Latijn
opgedragen mis bijwonen, dreigde hij
met „santies”, tot excommunicatie
toe.
Rodriguez, die in 1976 door een au-
to-ongeluk blind werd, is zijn religieu
ze loopbaan in de kerstnacht van 1975
begonnen. Hij werd „priester” en la
ter tot „bisschep” gewijd door de zelf
geëxcommuniceerde aartsbisschop
van Hue in Vietnam, Ngo Dinh Tuc,
een broer van de gewezen Zuidvietna-
mese president Ngo Dinh Diem.
A Stakende brandweerlieden schreeuwden hun werkwillige collega ’s in de kazerne toe in het Amerikaanse Memphis, terwijl troepen
van de Nationale Garde van de staat Tennessee de ingang bewaken. De brandweerlieden van Memphis staken sinds maandag, in
navolging van het politiekorps in de stad, dat vorige week het werk neerlegde.
waarom zou u t met minder doen
WASHINGTON (Reu
ter). Een commissie uit
de twee Huizen van het
Amerikaanse Congres is
het gisteren eens gewor
den over een compromis
over opheffing van het
Amerikaanse wapenem
bargo tegen Turkije.
Introduktie-
Een nieuwe special van uw
Keurslager. Vers gemalen
rundvlees gevuld met
pikante pusztacreme.
Opwindend lekker!
Eenvoudige bereiding: 2x4
minuten in de koekepan
of op de barbecue.
