Festikon ’78 in
Singer Laren
BEN JE LAAT MET JE
A
b.v.
komende
exposities
SCHOOLBOEKBESTELLING?
Liefdewerk wankele
basis voor jazzblad
Monumenten op
Schiedamse werf
bosch\
verkoop en service A
Otto Haringa
Volop informatie voor
hengelsportliefhebbers
wij
ontvingen
Concertpianist
Stevan Bergmann
75 jaar
1
r-
Vissen zijn niet zo stom als velen denken
Door Johan van Kempen
AANKLOPPEN BIJ CRM WAS TEVERGEEFS
1
1
Minimum
KUNST
19 7 8
AUG
ZATERDAG
2 6
10
4
iiiiii
tapijtreiniging,
vaste vloerbedekking
losse kleden bankstellen
BOEKHANDEL H. DE VRIES heeft veel, heel veel schoolboe
ken in voorraad, maar dan moetje toch niet lang meer wachten!
Breng of stuur (antwoordno. 277 in open envelop zonder postze
gel) je bestellijst omgaand aan
STUDIEBOEKCENTRUM VAN KENNEMERLAND
I
BLARICUM. Stevan Bergmann; een naam die veel muziek
liefhebbers uit Haarlem en omgeving zich nog zullen herinneren. Want
met hoeveel solistische optredens met orkest en ook met recitals, heeft
deze van origine Oostenrijkse pianist het culturele leven van de
Spaarnestad in de naoorlogse jaren extra allure verleend!
Jansweg 26-28 Haarlem
Y Tel. 023-322231
-
bibliotheek
tot zekere eenzijdigheid
hrt
weg te houden”.
M.E.
?vi-
nt.
azz
’Hoofdredacteur Han Schulte van Jazz-Press: „CRM is een zeer passieve instelling".
Bij-
(ADVERTENTIE)
MB
k
ER
Maatschappelijke thema’sie aan de orde
komen zijn: mensen met sociale, fysieke en
psychische problemen, onvrijheid van me
ningsuiting, gevaren van kernenergie en -
bewapening, film en sociale actie, vrouw
en media.
aar
s to
jol.
De
De laatste twee decennia werd Berg
mann niet meer op de podia gezien en
menigeen zal zich hebben afgevraagd of
deze pianovirtuoos het tijdelijke reeds
met het eeuwige had verwisseld.
tenverzamelingen dan composities. Ik volg
het allemaal, wat er nu gemaakt wordt,
maar het meeste is toch zeker je reinste
drek! Partituren maken is nu eenmaal niet
voor iedereen weggelegd, net zo min als
het beoefenen van astrologie. Dat heeft
niets met zelfverheffing te maken, zo lig
gen de feiten.”
Stevan Bergmann heeft duidelijke en
goed geformuleerde meningen over de
kunst en haar taak in de wereld. Jaren
geleden gaf deze krant hem ook al de
ruimte om zijn gedachten, over de beteke
nis van de kunst in het leven, aan de lezers
HILVERSUM (ANP). In het Singer
complex te Laren wordt van 19 tot en met
24 september de educatieve filmweek
„Festikon ’78" gehouden. Tijdens deze
manifestatie van het Verenigd Neder
lands Filminstituut en Fugitive Cinema
worden zes dagen lang films vertoond in
drie zalen. Tevens worden programma’s
verzorgd over het gebruik van audiovi
suele media (fotografie, dia's, geluid, 8
mm film, video) in onderwijs, welzijns
werk en ander educatief werk.
Het betreft een administratiegebouw uit
1905 en twee werkplaatshallen. Deze hal
len komen oorspronkelijk van de indus-
trie-tentoonstelling die in 1902 in Dussel-
dorp in het tegenwoordige West-Duitsland
werd gehouden.
Op de monumentenlijst zijn ook boerde
rijen uit de zeventiende tot en met de
negentiende eeuw geplaatst in Den Hoorn,
Stolwijk, Roordahuizum, Havelte en Mar-
rum.
Huizen kwamen onder bescherming in
Moddergat, Zwolle, Wassenaar en Ilpen-
dam. In Moddergat is nu ook een negen-
tiende-eeuwse schuur beschermd monu
ment, wat ook geldt voor de pastorie van
de Hervormde Kerk (1868) in Ilpendam
en de in 1772 gebouwde „oude kluis” van
Huize Padua in Boekel.
Een uitstekend boek dat veel infor
matie geeft over maar liefst 215 vissoor
ten in Europa is „Elseviers Gids van de
Zoetwatervissen” samengesteld door
Peter S. Maitland. In dit geval is het
boek de 29,50 ten volle waard. Diverse
aspecten met betrekking tot de sport-
visserij worden in deze uitgave van
Agon Elsevier op goed gedocumenteer
de wijze gepresenteerd: het kweken
van vis, de sportvisserij, aquariums,
vervuiling.
Kortom: iedereen komt aan zijn trek
ken, zowel degenen die graag grafieken
„lezen”, als de lezer die vooral geiïnte-
Een rustig plekje, ’s morgens vroeg. Eén hengelsportliefhebber uit het snel
groeiende sportvissersleger.
Een boek dat zeker de moeite waard
is: „Van Vis tot Vis communicatie in
de vissenwereld”. Een uitgave 19,90)
van Focus Elsevier uit de Aqua Terra
reeks.
De aangedragen informatie is wel
licht wat meer bestemd voor de aquari-
umhouder die meer wil weten over de
inhoud van zijn „bak" dan voor de
sportvisser, maar een interessant boek
blijft het.
Enkele uitgebreid behandelde onder
werpen: kleurwaarneming bij vissen,
electriciteit (niet alleen de sidderaal
kan stroomstoten afgeven maar ook
bijvoorbeeld de Nijlsnoek, de olifants-
of tapirvis en de siddermeerval), licht-
taal, trillingtaal, geluidentaai en geu-
rencommunicatie. Conclusie na het le
zen van dit boek: vissen zijn niet zo
stom als velen wel denken.
Pop-
I De
47A,
Mor
man,
iting.
pro-
S.
rijs
'is),
sen
tlle
als
ed-
ge-
rde
tde
lipt
tje-
tol-
Voor
Ook levering
nieuwe vloerbedekking
en gordijnstoffen.
Zijl weg 286, Haarlem
Tel.: 023-313289
20.00
21.00
Poli-
des
23.40
ezie-
B.45
len-
?ur-
0.30
Re-
?ek-
0.00
ma.
ige.
tv-
Im-
lllll
>or-
ng.
rie.
7er-
Der
lm.
>or-
1.45
en-
1.33
ige.
der
aal.
lm.
Ged. Oude Gracht 27, Haarlem, tel. 319458
s.
2).
„En CRM. Nou CRM, dat is me wat.
Op papier zijn er subsidiemogelijkheden,
maar als je aanklopt en om inlichtingen
vraagt dan knallen ze de deur zo’n beetje
voor je neus dicht. Pas toen ik zei dat ik de
kranten zou vertellen hoe CRM een ver-
„Margriet weet raad”, gevoel, ge
drag, moraal in Nederland 1938-1978,
door C. Brinkgreve en M. Korzec, uitga
ve Het Spectrum 9,50).
„Zonnige dagen, of niet soms?” door
Gertie Evenhuis, uitgave Erven Tho
mas Rap 19,50).
„Het uraniumschip”, tweehonderd
ton uranium spoorloos verdwenen,
door Dennis Eisenberg, Eli Landau en
Menahem Portugal), uitgave H J W
Becht 19,50).
ALMELO. Jazzbladen zijn in dit land
geen lang leven beschoren. Een paar jaar
wil het wel lukken, maar dan gaat het
fout. Er komt ruzie in het kleine kringetje
redacteuren, de abonnees laten het afwe
ten of er is geldgebrek; altijd is er wel wat
waardoor het blad overlijdt voor het be
hoorlijk volwassen heeft kunnen worden.
Jazz-Press is het laatste slachtoffer. Op
17 september 1975 verscheen het eerste
nummer. Eind augustus van dit jaar komt
het laatste in de bus. Oprichter en hoofdre
dacteur is Han Schulte uit Almelo. Hij
vertelt over zijn „liefdewerk”, de belang
stelling voor de jazz en de frustrerende rol
van het Ministerie van Cultuur, Recréatie
en Maatschappelijk werk, in de wande
ling: CRM.
„Een oplage van tussen de 1500 en 2000
hadden we: 1100 abonnees en een behoor
lijke losse verkoop. Slecht is het niet, ande
re jazzbladen schopten het minder ver. De
kans dat er veel meer abonnees zouden
komen leek me gering. Het aantal jazzlief
hebbers lijkt wel groot, maar volgens mij
houdt het op bij 1 tot 2 procent van de
bevolking. De platenmaatschappijen gaan
uit van 3 tot 4 procent, maar die zitten aan
de zeer ruime kant”.
„Een oplage van 5000 is noodzakelijk om
een blad exploitabel te kunnen maken. Je
kunt dan iemand in vaste dienst aanstel
len. Of twee mensen die er halve dagen
aan werken. Dat kan nu niet. Geld voor
een vaste kracht is er niet en aan al dat
liefdewerk komt een keer een eind. Ik heb
overdag mijn eigen werk en aan Jazz-
Press werkte ik in de avonduren. Dat gaat
een tijdje goed, maar je kunt niet elke dag
met een duffe kop op je werk komen. Er
waren een paar mensen die ook veel werk
verzetten, maar zelfs met drie, vier man
was het niet te doen. Ik ging roofbouw op
mezelf plegen en zoiets kun je niet einde
loos volhouden. Daarom heb ik gezegd dat
ik ermee wil stoppen”.
Weer een blad naar de knoppen dus. En
een goed blad ook nog, want wie Jazz-
Press las bleef heel behoorlijk op de hoog- zoek pleegt af te handelen, kreeg ik ant-
te van de laatste nationale en internationa
le ontwikkelingen op jazzgebied. In het
blad stonden veel recensies van concerten
en veel plaatbesprekingen. Hete hang-
ijzers in het Nederlandse jazzwereldje
werden ook aangepakt en wie vragen over
platen of concerten had kon bij de redactie
terecht. Uiterlijk is Jazz-Press in drie jaar
tijd sterk veranderd. Van een op slecht
papier gedrukt blad werd het een maande
lijks magazine dat er zeer behoorlijk uit
zag.
Niets aan de hand dus. Veel informatie
netjes gebundeld. Dik voor mekaar. Hoe
wel Han Schulte: „Wat me drie jaar
geleden voor ogen stond hebben we eigen
lijk wel bereikt. Ik wilde een blad dat een
goede inhoud had. Want je gaat wel eisen
stellen. Je wilt eigenlijk steeds meer. Je
wilt de kwaliteit opvoeren. Maar daardoor
kom je wel op een punt dat je zegt: ja, nou
kunnen we alleen verder als we iemand
hebben die hele dagen aan het blad kan
werken. En die iemand was er niet. Want
subsidies kun je wel vergeten. Er is een
Stichting Jazz in Nederland, maar die
heeft geen geld voor een blad”.
(ADVERTENTIE)
Niets is echter minder waar. Want wie
hem in zijn oergezellige huisje vol kunst
voorwerpen, op een uitgelezen plekje in
het groene Blaricum weet te vinden om
hem vandaag met zijn 75ste verjaardag te
feliciteren, zal het tegendeel ontdekken.
Die zullen Bergmann vol jeugdige vitaliteit
aantreffen, samen met zijn zeer hartelijke bestaan kan toch onwillekeurig tot
echtgenote die hem (en eventuele gasten!)
steeds met de grootst mogelijke zorgen
omringt.
Toen Bergmann in 1948 Rachmaninov
speelde in New York, juichte de New York
Times: „Sinds Rachmaninov-zelf is er nie
mand meer geweest die zijn muziek zó
grandioos en met zoveel begrip heeft ge
bracht als Stevan Bergmann.” En dit is
slechts één van de vele loftuitingen die de
talloze recensies over deze meesterpianist
die zich over de hele wereld en in
combinatie met de belangrijkste orkesten
en grootste dirigenten liet horen ken
merkten.
Hoe is het mogelijk dat Stevan Berg
mann zo voortijdig en met stille trom van
de podia verdwenen is? „Omdat de maat
schappij, inclusief de muziekwereld, zo
corrupt is”, verklaart deze, aan de voor
avond van de dag waarop hij 75 jaar
Van CRM hoorde ik verder niets, want
dat is een zéér passieve instelling. Zelf doet
dat ministerie helemaal niets. Dat is het
meest kwalijke. Als er geen centen zijn,
oké, niets aan te doen. Maar cultuur probe
ren te handhaven zonder dat je een poging
doet om een minimum aan belangstelling
te tonen, dat is me te gek. Er zijn misschien
niet al te veel jazzliefhebbers in Neder
land, maar er zijn er méér dan er operalief
hebbers zijn. De subsidie aan de opera
bedraagt 40 tot 50 miljoen. Voor de jazz is
er nog geen miljoen. Dat geld is voor de
musici en niet voor jazzbladen. Op zich is
dat terecht, want die musici hebben al veel
te weinig, maar het betekent wel dat het
podium voor musici en jazzliefhebbers
en dat is een jazzblad toch niet kan
blijven bestaan”.
Door een paar fanatici wordt op het
ogenblik geprobeerd een opvolger van
Jazz-Press van de grond te krijgen. Erg
hoopvol zijn de laatste berichten niet. Een
beter blad dan Jazz-Press maak je niet
één-twee-drie en meer geld dan Han Schul
te had zal wel niemand los krijgen. De
jazzliefhebbers gaan dus weer een blad
loos tijdperk tegemoet. Tot de volgende
enthousiasteling have, goed en gezin in de
waagschaal stelt en achter de typemachine
kruipt
Stevan Bergmann bij de vleugel in zijn Blaricumse woonkamer: „Mijn leven is een
voorbeeld van geslaagde acties van concertdirecties om een kunstenaar bij het publiek
uiteen te zetten. Bergmann kondigt aan I
dat er op dat (journalistieke) gebied in de
nabije toekomst nog wel het éen en ander
van hem te verwachten valt.
Dat hij daarbij dan weer een groter
verband tussen de dingen aan de orde wil
stellen, verduidelijkt hij tenslotte nog zó:
„Als het goed is, is een musicus een afge
zant van boven”. Bergmann wijst omhoog
om dan zachter te vervolgen: „Het is als
een missie... Werkelijk grote muziek kan
een ommekeer in een mensenleven te
weegbrengen.”
Het hengelsportseizoen is alweer in
volle gang. De uitgave van verschillen
de boeken over het veelomvattende on
derwerp hengelsport zijn het bewijs
van een levendige leesbelangstelling
van het snelgroeiende sportvissersle
ger. Ook nu blijkt echter dat kwanti
teit niet altijd een garantie voor kwali
teit is.
Een prijzig 29,50) boekwerk, dat
alleen geschikt is voor mensen die re
gelmatig een vistocht naar de Arden
nen ondernemen is „Hengelsportgids
van de Ardennen heg ABC voor alle
viswaters met 500 visplaatsen.” Ge
schreven door H. Balzat, A. Bussart en
E. van Hecke. Een uitgave van de Ne-
derlandsche Boekhandel Antwerpen/
Amsterdam.
18.10
18.35
Kö-
■icht,
iziek
pro-
lour-
nann
laai.
Tot 15 oktober is in het Króller-Müller-
Museum in Otterlo op de Veluwe een over
zichtstentoonstelling te zien van de Belgi
sche kunstenaar Panamarenko. Zijn oeu
vre bestaat uit veelsoortige objecten, va
riërend van magneetschoenen, Holly-
woodachtige viltpoppen, meikevers tot au
to’s en vliegtuigen.
De Beroepsvereniging van Beeldende
Kunstenaars (BBK) afdeling Zeeland
houdt tot en met 14 september in het
Zeeuwse kunstenaarscentrum (Molstraat
13 in Middelburg) een informatieve exposi
tie over de woon-, werk-, en leefsituatie
van de beeldende kunstenaars in deze re
gio.
Tekeningen en etsen van Tom Eyzen-
bach worden van 3 tot 25 september ge
toond in het Singer Museum in Laren
(NH).
Tekeningen van Peter van Straten zijn
van 2 tot 29 september te zien in Galerie
Clemar aan de Laan van Meerdervoort in
Den Haag.
In Pulchri Studio, op het Lange Voor
hout in Den Haag is deze week een ten
toonstelling geopend van oude Koreaanse
schilderijen. De expositie, die tot 12 sep
tember kan worden bezocht, omvat een
honderdtal werken uit de Yl-dynastie‘ die
liep van 1392 tot 1911. Eerder dit jaar was
in het Singer Museum in Laren een ten
toonstelling van 20e-eeuwse Koreaanse
schilderkunst te zien terwijl folkloristische
schilderijen in het Ethnologisch Museum
in Leiden werden getoond.
resseerd is in de (werkelijk schitteren
de) illustraties.
De verschillende vissoprten, beho
rend tot 29 verschillende families wor
den uitvoerig „ontleed”: lengte, ge
wicht. kenmerken, verspreidingsge
bied’ voortplantingstijd, voedsel, waar
de als commerciële vis en/of sportvis.
Een aanwinst voor de boekenkast.
.8.50
pro-
euer
ktu-
our-
i, tv-
>3.00
jeel-
„En af en toe een salvo”, een bloem
lezing uit een kleine 150 verschillinde
dagboeken, samengesteld door Michel
van der Plas, uitgave Amboboeken
27,50).
„Gerechten uit de snelkookpan”
door Isolde Brackle, uitgave Luitingh
22,90).
„Werken met audio en video” door
Wim van Bussel, uitgave Het Spectrum
19,50).
Bij de uitgeverij Oberon-Dargaud
verschenen weer twee nieuwe stripver
halen: „Het hol van de vampier”, een
avontuur van Tangy en Laverdufe, en
„Onthutsende onthullingen over Oli
vier Blunder”; prijs per deel 5,50).
„Opmars der strafschopgebieden”
door Jan Mulder, uitgave Erven Tho
mas Rap 22,50).
„Hengelsportgids van de Ardennen het
ABC voor alle viswaters met 500 visplaat
sen”, H. Balzat, A. Bussart en E. van Hecke,
uitgave Nederlandsche Boekhandel Ant
werpen/Amsterdam, 29,50.
„Elseviers Gids van de Zoetwatervissen”,
Peter S. Maitland, uitgave Agon Elsevier
29,50.
„Tweehonderd kunstaastips”, Jan en John
Schreiner, 'uitgave Focus Elsevier, 10,50.
„Van Vis tot Vis communicatie in de
vissenwereld”, Aqua Terra-reeks, uitgave
Focus Elsevier, 19,90.
geleden in een dorpje tussen Wenen en de
Hongaarse grens werd geboren. „Maar het
is wél pijnlijk, als je door je talent zóveel te
geven hebt, en je daar de kans niet meer
voor krijgt. Mijn leven is een voorbeeld
van geslaagde acties van de concertdirec
ties om een kunstenaar bij het publiek weg
te houden.”
„Ik ga daar overigens echt verder liever
niet dieper op in, maar ik wil wél zeggen
dat ik voor mezelf van de nood een deugd
heb gemaakt door me op allerlei terrein
verder te ontwikkelen. Nou had ik toch al
geen slechte basis, een gymnasiumoplei
ding en zo, maar een gericht muzikanten-
een
zekere eenzijdigheid leiden. En hoe vaak
zie je dat niet. Met hoeveel musici kun je
eigenlijk een behoorlijk gesprek voeren,
buiten het vak om? En dat, terwijl de
muziek juist het hele leven betreft, of an
ders gezegd, in het grote verband moet
worden gezien.”
Stevan Bergmann, die zijn Weense af
komst in het taalgebruik voortdurend ver
raadt (ook al woont hij al een halve eeuw
in Nederland), vertelt over de geesteswe
tenschappen waarmee hij zich nu uitge
breid kon bezighouden en over het feit dat
hij nu eveneens in staat was om zoveel te
componeren. Muziek waar overigens naar
zijn zeggen op het ogenblijk niet om ge
vraagd wordt
„Reactionair? Hoe komt u daar bij. Hoe
veel premières heb ik niet gegeven. Nee,
het gaat hier eerder om onderscheidings
vermogen. Het zijn tegenwoordig meer no-
woord. Ik had al acht weken gewacht,
maar na mijn opmerkingen over de kran
ten had ik binnen 48 uur antwoord. Maar
de heren waren toen al wel erg kwaad, ja.
In hun wiek geschoten of zo. Veel wijzer
werden we ook niet van het antwoord. Een
uitkering kon in elk geval niet worden w
gegarandeerd".
„Tweehonderd kunstaastips” is een
aanvulling op de serie „Tweehonderd
tips”, dit keer van de schrijffabriek Jan
en John Schreiner. Het boekje, dat
wordt uitgegeven door Focus Elsevier
kost 10,50 en bevat veel practische
wenken .en goede foto’s.
Enkele kanttekeningen: Over de
snoek wordt gezegd dat deze (bedreig
de) vis „solitair leeft, dus niet in scholen
jaagt, maar zich verbergt en wacht op
een passerende prooi”. Een stelling die
weliswaar vaak in eigen land opgaat
maar zeker niet op bijvoorbeeld de
Finse Aland-archipel. Daar hebben we
met eigen ogen vanaf kleine eilanden
snoekformaties zien langskomen én.
het (kunst)aas zien (en voelen) pakken.
Eenzelfde soort kritiek hebben we op
tip 142 waarin de kleine Rapalla-plug
„een van de minst aanbevelenswaardi-
ge” pluggen wordt genoemd. Wederom
in Finland, maar óók in eigen land,
hebben we vele keren het genoegen
mogen smaken een keurige uitvoering
van Esox Lucius met de plug te ver
schalken.
„Muzikantenbestaan leidt
DEN HAAG (ANP). De gebouwen
van de werf Gusto In Schiedam zijn van
algemeen belang uit een oogpunt van ar-
chitektuur-historische en industriële en
archeologische waarde. Ze zijn daarom op
de aanvullende ontwerplijst van be
schermde monumenten gezet.
We kunnen ons voorstellen dat Bra
banders en Limburgers hier zinnige
informatie uit halen, maar voor een
sportvisser, die liever in eigen land een
hengel hanteert, is er op andere manie
ren aan de benodigde informatie te
komen. Het boek is duidelijk voor Bel
gië geschreven. Als maximale lengte
van snoek wordt bijvoorbeeld 1 meter
opgegeven, terwijl alleen over „kop-
worn” wordt gesproken met de ver
melding dat meun of maalder namen
zijl? die „vroeger” werden gebruikt!
Andere, voor Nederlandse begrippen,
vreemd aandoende woorden: „einde-
jaarsfeesten”, „gediversifiëerd” en
„private” vijvers.
We hadden gehoopt dat door de me
dewerking van de bekende hengel-
sportscribent Van Hecke, die ook veel
in Nederlandse media publiceert, dit
soort zaken uit het boek zouden worden
gelaten, maar helaas.
Het fotomateriaal is duidelijk onder
geschikt gemaakt aan de tekst, waar
door het boek een uitgave is geworden
voor de wandelende „encyclopedist”.
Wat er aan fotomateriaal is gebruikt,
mag soms ook geen naam hebben: op
pagina 148 staan vier forellen wel zeer
armetierig afgebeeld, terwijl één van
de snoekjes op pagina 267 nauwelijks
de (Nederlandse) wettelijke minimum-
maat zal halen. We zijn benieuwd hoe
de tweede druk er uit ziet.
KT.*
- - - z
