•d
Westen hoopt dat
oogst in Rusland lukt
F
te
Wij regelen rijpen
beter dan natuur"
mBRU
JW
i
GEEN MENS
TE KRIJGEN
24
13
COMPUTER
VOOR KAAS
I
T
i
J
R JUS
door Gerard Chel
I
J
■w
Buitenland
Arbeidsplaatsen
>2 6
H
IE
3
i
i.,4
j.
4
B
9 9
4
4
8® oqs 0ezt®d. Jxt k jHQK g&taifc
Zijn eerste opdracht kreeg hij uit Barneveld, toen hij nog studeerde aan de
jnjarige HTS. Beloning: 25 cent. Zijn meest recente opdracht sleepte hij eind juni uit
Zweden in de wacht. Beloning: 2,6 miljoen gulden. Maar moest hij zo’n 25
,T jaar geleden op eigen houtje een simpele pers vergrendelen, anno 1978
gaat het om de levering van complete fabrieken of, nog fraaier, van volledig
na adviesbureau en een machinefabriek stichtte, Is er wel wat veranderd. De uit
£21 een boerengezin stammende Gert Jan („Ik zei tegen m’n broer: neem Jij de
boerderij over of ik. Hij zei Ik wil wel en toen ben Ik gaan studeren”) is
aahtovfm nn hfwrft ziin hAlanriRtallInn vnnr haf nnrarlc^hA nohaiirori
nooit verloren. Wellicht vandaar zijn pogingen om in het veevoederwereldje
>endruk en in de kaasbusiness te Infiltreren. Met het eerste liep het slecht af; een
rminde- concurrent ging er, volgens Van Elten, met het patent vandoor, de bemoeie
nissen die de Barneveldse HTS’er momenteel heeft met de kaasopslag
het bij (Vefpackte Hollandische Kase, Weltberühmt) leggen hem geen windeieren.
gewerkt
Van de koetestal in Garderbroek naar een ministerskamer in Moskou, de
de ra» 49-jarlge Gert Jan van Elten heeft dat nooit kunnen dromen. Hij heeft er
-
i
’i
Sinds Gert Jen van Elten machines en fabrieken ontwikkelt
en fabriceert, reist hij heel de aardbol af om zijn produkten te
slijten. Hij Is vaker In New York, Berlijn of Moskou geweest dan
een eierhandelaar vroeger op de Barneveldse eiermarkt. Bij
wijze van spreken dan. Met name zijn contacten met de Sovjet
unie baarden in Barneveld twee jaar geleden enig opzien, toen
hij een delegatie Russen, onder wie een minister voor de bouw
in Kolchozen, naar Nederland liet komen, hen op het Barne
veldse gemeentehuis officieel Het ontvangen en de vier behal
ve vele objecten In vogelvlucht heel de Benelux liet zien.
„Wanneer Ik nu bij hen kom, spreken zij er nog steeds over”.
Minder gerust is Van Elten op de zakelijke contacten met de
Sovjet-Unie. Het afsluiten van contracten verloopt zeer moei
zaam en vergt veel van zijn geduld. „Ik maak het zelf mee
en Ik hoor het van anderen. Zo heb je een 60 kantjes tellende
offerte voorbereid en ben je gereed voor de ondertekening van
het contract of het eisenpakket verandert en kun je opnieuw
beginnen. Je merkt ook dat Rusland erg moeilijk zit met zijn
deviezen, met zijn buitenlands geld. De westerse industrieën
zeggen dan ook, het klinkt eigenlijk heel erg vreemd uit hun
mond: Laat alsjeblieft de oogst In Rusland niet mislukken. Dan
zijn er deviezen om ons orders te geven. Mislukt de oogst, dan
moet Rusland met voorrang graan Inkopen”.
De Barnevelder is zelfs zover gegaan om een ruilhandel aan
te bieden. De minister voor de bouw in Kolchozen een
complete fabriekslnstallatie, de Barneveldse zakenman
100.000 kubieke meter hout. „Hout is een economisch produkt,
dat raak Ik wel kwijt”, redeneerde en redeneert Van Elten. Maar
de ruilhandel ging tot op heden niet door. Van Elten: „Het
antwoord Is aan de Russen of zij dit aanbod accepteren”.
geautomatiseerde kaaspakhuizen, waaraan ruim zeventig mensen hebben
pochen overigens geen moeite mee. Sinds hij twintig jaar geleden een technisch
we 1’
iag nief
erwaar-
ïdiscus dchzetf gebleven en heeft zijn belangstelling voor het agrarische gebeuren
nd kan ------ •- ,J'*
<akking
lefensie
Elten produceert
Gert Jan van
automatische kaaspakhuizen
W
I
I
i
“•'■—««J
I. dat je
morden,
raagte-
tot nu
izijdige
aat om:
:ernwa-
lig. Het
lefensie
Je kunt
in, want
d ook in
zonder
zouden
asef van
llen wij
iet heb-
e in de
genover
geloven,
an weer
ten door
ien, dat
en moe-
leidt tot
ren van
en laten
degene
□reiden,
<ern wa
it parle-
ilijk zo-
d er op
ie denk
.1
kaas afweet, weet ook dat het rijpingspro
ces belangrijk voor de kwaliteit van
de kaas gepaard moet gaan met het regel
matig keren van de kazen: Zo’n drie a vier
keer per twee weken voor de jonge en licht
belegen soorten, de oudere mogen wat
langer blijven liggen. Praat je over het
keren van de kazen, dan moet je het ook
hebben over het schoonmaken van de
planken. Want een gekeerde kaas op een
bezwete plank komt de kwaliteit niet ten
goede. En wat dat betreft heeft de Neder
landse kaas in binnen- en buitenland een
naam hoog te houden.
Al met al een arbeidsintensief karwei.
Ga er maar eens aan staan om elke veer
tien dagen drie- of viermaal 250.000 lunch-
kaasjes om te draaien en de planken
schoon te maken. Dat betekent ongeveer
één miljoen handelingen per twee weken.
Met de hand. Grote kazen tillen boven je
macht of urenlang gebukt staan. En dat in
bedompte pakhuizen. In Nederland wer
ken nog pakhuizen op deze manier, maar
het aantal Hollanders dat dit karwei
klaart, daalt met de dag. Buitenlandse
arbeiders moeten voor, deze klussen wor
den ingehuurd.
maar ik kan niet zeggen dat de ontwikke
lingskosten er al uit zijn. We zijn er nog
lang niet. Bovendien werken wij voortdu
rend aan verbeteringen”.
liteitsbeheersing. Komen wij in het buiten
land dan wordt direct gezegd: Hé, een
Hollands bedrijf dat wat met kaas doet,
dat moet wel goed zijn”.
Andere bekende kaaslanden als Dene
marken, Zwitserland en Frankrijk zullen,
zo is de stellige overtuiging van de Barne
velder, binnen de kortste tijd overgaan tot
het aansehaffen van machines van Van
Elten. „Wij hebben de drie belangrijkste
factoren die een kaas maken tempera
tuur, vochtigheid en de snelheid waarmee
lucht langs de kaas gaat volledig in de
hand. Dat kun je in de natuur nooit berei
ken. Ik beweer dat in onze automatische
pakhuizen de kazen beter rijpen dan in de
natuur”.
Redenen waarom Gert Jan van Elten
zegt dat het een kwestie van tijd is dat ook
de kaasgrotten waar de bekende Roque
fort rijpt tot het verleden zullen behoren.
„De Fransen geloven ons nog niet, maar
dat komt wel. Wij kunnen bewijzen dat wij
het beter kunnen regelen dan zij in die 25-
hectaregrotten’
de Ne-
vormd,
rken in
Vrijge-
luid als
e jaren
kerken
e komt
;erefor-
engaan
naam.
•rgeble-
>rmeer-
n weer-
'endien
■noemd
igen te
>er. De-
nten en
sen.
Zijn verwachtingen voor de toekomst
van „zijn” volautomatisch kaaspakhuis
zijn hoog gespannen. „Het punt van verza
diging is niet snel bereikt. Wij zijn met deze
wijze van opslag precies op tijd op de
markt verschenen. Er bleek behoefte aan
te bestaan. Er is wel wat concurrentie,
maar minder perfect, minder vergaand.
Wij hebben in veel landen patenten aange
vraagd en gekregen. In Nederland komt
het nu lekker van de grond en we zijn bezig
ons op het buitenland te oriënteren”.
Daarbij heeft het Barneveldse bedrijf al
een streepje voor op andere. „Wij komen
uit Holland èn we werken met kaas. Dat
spreekt aan. In het buitenland heeft de
Hollandse kaas een erg goede naam, ons
land loopt bijvoorbeeld voorop in de kwa-
Maar door het werk wat Van Elten doet,
komen er nog minder arbeidsplaatsen.
Met andere woorden: de automatiserings
projecten dragen bij tot een grote werk
loosheid. Van Elten, tot september raads
lid Voor de ARP in Barneveld, heeft zich
meerdere malen opgeworpen als een vech
ter tegen sociaal onrecht. Hoe is dat te
rijmen?
„Nou, ik moet eerlijk zeggen, dat ik het
er wel eens moeilijk mee heb. Ik denk er
leggers
1 tot de
eenten,
rechtse
d-Gere-
iud” al-
meerde
en.
ente in
enblok.
-de Ge-
ewoon-
Neder-
aange-
andere
-land.)
gezind-
illende)
rde Ge-
snten in
lerefor-
stelijke
meerde
vormde
leenten
„Ik kan geen mens krijgen. Werke
lijk, ik adverteer me blauw, in alle
plaatselijke en regionale bladen. Van
Harderwijk tot Ede, Apeldoorn en
Amersfoort, maar er komen vrijwel
geen reacties. Gelet op de grote werk
loosheid en het feit dat je alom hoort
dat het in de metaalsector zo moeilijk
is, begrijp ik dat niet. Ik krijg eerder de
indruk dat de Nederlandse arbeider
niet mobiel genoeg is. Hij wil werken
waar hij woont en is niet bereid om bij
voorbeeld 30 km te reizen".
Van Elten zegt het fel, kritisch, maar
met een ondertoon van „hoe kan dat
nou?”. Hoewel hij van mening is dat de
sociale wetgeving in Nederland voor
de zwakkeren onder ons een noodzaak
is om het hoofd boven water te kunnen
houden, meent hij toch dat er strengere
bepalingen moeten komen om werklo
zen meer aan te sporen te gaan sollici
teren. „En dan ook in plaatsen waar zij
niet wonen. Wat dat betreft loopt Ne
derland achter. In andere landen is het
de gewoonste zaak van de wereld datje
kilometers aflegt van- en- naar je
werk”.
Jt
vaak over na wat de consequenties zijn
van wat wij doen. Maar aan de andere
kant moet ik toch ook stellen dat het werk,
waarvoor wij machines ontwikkelen,
meestal het eentonige of het meest vuile of
zware werk is. Werk, waar je vandaag-de-
dag geen Nederlander meer voor krijgt.
En ik geloof oprecht dat er voor iemand
die werken wil, nog wel werk te vinden is.
Ook al zal dat soms iets anders zijn, dan hij
eigenlijk wil”.
De manier waarop Van Elten werkt is
niet geheel zonder risico. Met man en
macht en met een noodzakelijk goed
gevulde portemonnee gooit het bedrijf
zich op een bepaald project in de hoop dat
ze het ei van Columbus vinden. Het gaat,
zoals gezegd, weleens mis, zoals met het
project „automatisch leeghalen van papie
ren meelzakken”. Toen het Barneveldse
bedrijf een machine voor dat doel had
ontwikkeld, bleek de markt veranderd.
Bulkopslag had het gewonnen van de pa-
pieren-zakkenopslag. En door de onregel
matige binnenkomst van orders kost het
wel eens moeite om de eigen machinefa
briek continu werk uit eigen huis te geven.
Vorig jaar ging dit dan ook niet op en
moesten opdrachten van derden binnen
worden gehaald. Andere keren moeten
derden worden ingeschakeld om het werk
op tijd klaar te krijgen.
Is zo’n risico wel verantwoord?
„Ja, toch wel. Het ondernemerschap is
nu eenmaal nooit zonder risico. Dat moet
je incalculeren. En wil je snel kunnen
werken, bijvoorbeeld om snel te kunnen
leveren dat wil de cliënt dan moet je
risico durven nemen. Wij kijken zo goed
mogelijk in de toekomst. Aan de produktie
van deze automatische kaaspakhuizen
heeft een intensieve marktanalyse ten
grondslag gelegen. We waren er beslist
niet aan begonnen, wanneer gebleken was
dat wij bijvoorbeeld maar tien pakhuizen
zouden verkopen. De vijfde is nu verkocht
4
tolitieke
«olitieke
in dezé
sie moet
■i zullen’
en over
i binnen
Deze le-
baarder
Ie groep L.
Van Elten, die zijn bedrijven zag groeien
dankzij het leveren aan meer dan 30 lan
den van ruim 80 complete fabrieken voor
het vervaardigen van houtwolcementpla-
ten, heeft zijn activiteiten grotendeels ver
legd naar de volautomatische kaasopslag.
Drie Nederlandse bedrijven hebben een
automatisch pakhuis van Van Elten in
gebruik, een vierde (de grootste, met een
capaciteit van 850.000 kg.) is in bestelling
en aan de vijfde, gevraagd door een
Zweeds bedrijf, wordt gewerkt. Agenten
over de hele wereld zijn bezig dit nieuwe
produkt te verkopen van Nieuw-Zeeland
tot in Rusland.
„Het is veel moeilijker om een interes
sant technisch probleem te vinden dan om
het op te lossen”, zei Gert Jan enkele jaren
geleden. Prompt kreeg hij een telefoontje
van een kaashandelaar. „Ik heb een pro
bleem”, zei deze, „en ik heb gehoord dat jij
er een zoekt. Maak voor mij een robot die
m de kaaspakhuizen de kazen kan keren”.
Zo gezegd, zo gedaan. Het werd, na een
research van een kleine drie jaar, dan wel
geen robot maar een compleet geautomati
seerd kaaspakhuis.
Het invoeren van de kazen in de opslag
ruimte. het wegen, keren, het schoonma
ken van de planken, het plastificeren van
de kaas, het weer opnieuw opslaan, het
regelen van vochtigheid, luchttoevoer en
temperatuur, het weer opnieuw wegen en
het uitvoeren van de kazen: één man ach
ter één bedieningspaneel staat garant voor
al deze handelingen. Er komt geen hand
werk meer aan te pas om een kwart mil
joen lunch-kaasjes op deze manier te be
merken en te laten rijpen.
Van Elten en zijn staf hebben zich ver
diept in de geschiedenis van de kaas, koch
ten zich bijvoorbeeld een zogenaamde
kaasatlas en lieten zich uitvoerig voorlich
ten over onder meer de kwaliteitsbeheer
sing van de Nederlandse kaas en kwamen
aldus beter beslagen ten ijs in de onder-
handelingen met de kaas producent en
„Wij hadden het voordeel dat wij geheel
onbevangen aomdet vooroordelen, in de
kaaswereld verzeild raakten”, aagt de Bar
Omeider nu, zo’n zes jaar nadat de eerste
?ns over
Ben. La* - -
gs afge-
en heb-|
men
weest”. In de kaaswereld spreekt men el
kaar zo vaak tegen dat je niet weet wie je
moet geloven. Wij stonden open voor elk
idee en uiteindelijk zijn wij erin geslaagd
om een soort grootste gemene deler te
vinden, die aan alle wensen voldoet”.
Iemand die iets van het bereiden van
- - ii., Ei
Moeten de kazen worden uitge
voerd, dan verlaten ze, na uit het vak
te zijn geduwd, het pakhuis via
weegschaal en lopende band. Tij
dens de route die de kazen afleggen
van- en- naar de keermachine kun
nen allerlei behandelingen worden
verricht, zoals het plastificeren of
,paraffineren, al naar gelang de
wens van de pakhuishouder.
De werkwijze van de automati
sche kaasopslagmachine is simpel,
de uitvoering des te ingewikkelder.
De kazen komen, van de fabriek, op
een lopende band het pakhuis bin
nen. Ze worden gewogen de gege
vens gaan de computer in en
worden groepsgewijs op een plank
(aangevoerd via een andere lopende
band) gedropt. De planken met ka
zen komen terecht op een transport
band, waar ze op de gewenste hoog
te in een vak van de opslagstellingen
kunnen worden geschoven. Moeten
de kazen worden gekeerd dan wor
den de planken uit het vak geduwd
om via een transportband aan de
andere kant van de stelling, in de
keermachine te komen. Hier worden
kazen en plank gescheiden. De kaas
wordt gekeerd, de plank eveneens
en ondergaat aan de onderzijde een
wasbeurt. Een aantal meters verder
komen kazen en plank weer samen
om via de transportband weer op de
juiste plaats terug in het vak ge
duwd te worden.
