Chapman heeft in Andretti zijn nieuwe kampioen
Hans Boekman en
het geval Van Dijke
Alleen toppers krijgen
de allerbeste banden
LOTUS SUPERKLEVER
VAN DE CIRCUITS
Andretti miljonair
Ra»»
door Govert Wisse
Bleekemolen
Talenvirtuoos
Clubgrensrechters
ian
Eigenwijs
Vijf man per coureur
Kees van Dijke
Achterhoede
Lelijk
Onderzoekingen
in
m
05.
I een
II
niitwerk
en met
lestelde
snodigd
jau van
■oogr^
Vierentwintig van de 26 coureurs die zondagmiddag om kwart voor drie
starten in de Grand Prix van Nederland lijken al bij voorbaat kansloos voor
een overwinning op het circuit van Zandvoort. Er moet wel heel veel mis
gaan, willen Mario Andretti en Ronnie Peterson niet de dienst uitmaken
tijdens de 75 ronden tellende wedstrijd (ruim 316 kilometer).
De beide coureurs zijn dit jaar met hun Lotus*heer en meester geweest op
de racecircuits. Mario Andretti zegevierde in de Grote Prijzen van Argentinië,
België, Spanje, Frankrijk en West-Dultsland. De Zweed Ronnie Peterson won
De stand in het wereldkampi
oenschap is:
1. Mario Andretti 54
2. Ronnie Peterson 45
3. Patrick Depailler 32
4. Niki Lauda
5. Carlos Reutemann, beiden 31
6. John Watson,
7. Jacques Laffite, beiden 16
8. Jody Scheckter 14
9. Emerson Fittipaldi 13
in Zuid-Afrika en Oostenrijk en werd bovendien driemaal tweede achter zijn
kopman Andretti.
Het succes van Andretti (38 jaar, en Peterson 34 jaar) is geen toeval. Het
is het resultaat van een jarenlange ontwikkeling die uitmondde in de Lotus
79, een wagen, die zijn tijd ver vooruit is. Het is het werk van Colin
Chapman, de chef-constructeur, die met zijn nieuwe vinding de collega-
constructeurs (voorlopig) op grote achterstand heeft gezet. Na Jim Clark en
Jochen Rindt (beiden verongelukt) levert Chapman in de figuur Andretti naar
alle waarschijnlijkheid een nieuwe wereldkampioen af.
Het wereldkampioenschap in de formule 1 kan Mario Andretti haast niet
meer ontgaan, of zijn eigen teamgenoot Ronnie Peterson moet tegen alle
afspraken in met chef-constructeur Colin Chapman de koppositie van
Andretti over willen nemen. Geruchten willen, dat Peterson niet langer
„knecht” wil spelen en zijn negen punten achterstand op Andretti wil
inlopen. Tot nu toe echter is van een conflict tussen de twee Lotusrijders
niets naar bulten gekomen.
Mario Andretti leek vorig jaar al een stevige kandidaat voor de
wereldtitel, maar naast zijn vier overwinningen (meer dan wereldkampi
oen Niki Lauda) behaalde hij weinig goede klasseringen. De Amerikaan
werd uiteindelijk derde achter Lauda en Scheckter.
Andretti, die dit seizoen vijf keer zegevierde, rijdt al 10 jaar In de formule
1Daarvoor beperkte hij zich tot wedstrijden in Amerika. Andretti, die in
1955 met zijn ouders het Italiaanse Triëst vaarwel zei om een beter
bestaan op te bouwen in de Verenigde Staten, won onder meer de 500 mijl
van Indianapolis (1969).
De racerij heeft hem geen windeieren gelegd. Andretti, woonachtig in
Nazareth (Pennsylvania) Is veelvoudig miljonair, bezit grote landerijen,
villa’s, sportwagens en een privévllegtuig.
F
HM*
*11
S.
Chapman geeft Andretti instructies
STOPPER
altijd leesbare boek Honderd Jaar
Sport:
In de loop van dit raceseizoen is eigenlijk
alleen de vraag interessant geworden wie
zich achter de Lotus-rijders als beste zou
kwalificeren. Goklustigen wedden dien
tengevolge ook niet meer op de eerste
plaats, maar op de eerst aankomende na
Andretti en/of Peterson.
„In z’n slaap is overleden op 82-jari-
ge leeftijd na een heel gelukkig leven
mijn lieve man HANS BOEKMAN. Hij
heeft zijn lichaam ter beschikking ge
steld van de wetenschap”.
Aldus de rouwadvertentie die me
vrouw C. Boekman, beter bekend als de
actrice Caro van Eyk, in de kranten
liet plaatsen. Op die leeftijd, op die
manier een mooie dood, al had je nooit
het idee dat Hans Boekman ouder zou
worden dan de ongeveer 70 jaar die hij
oogde.
Dat hij zo oud was als hij was, viel
overigens gemakkelijk af te lezen aan
zijn erelijst als oud-scheidsrechter van
de KNVB. Op 8 december 1939 werd hij
al tot bondsridder geslagen, en het was
alweer 50 jaar geleden dat hij, op 4 juni
1928 tijdens de Olympische Spelen,
zijn eerste interlandwedstrijd floot:
Italië-Spanje, 7-1. Het werd uiteinde
lijk niet zo'n lange lijst, er volgden nog
Duitsland-Noorwegen (1930), Duits-
land-Zwitserland (1932), Zwitserland-
Roemenië (1933) en Belgiè-Frankrijk
(1937), maar hij acteerde nu eenmaal in
een tijd waarin er minder internatio
naal gevoetbald werd en waarin het
Nederlandse voetbal minder hoog ge
noteerd stond dan tegenwoordig. Een
landelijk befaamde tijdgenoot van
Boekman, dr. J. F. van Moorsel, bracht
het bijvoorbeeld ook niet verder dan
zes interlands tussen 1933 en 1936.
Andere renstallen moesten om niet al te
ver bij Lotus achterop te raken, ook gaan
experimenteren met de stroomlijn van de
wagens. Brabham kwam als tegenhanger
van het „ground-effect” van Lotus tijdens
de Grand Prix van Zweden met een venti
lator achter de wagen. Niki Lauda won
prompt, maar de aërodynamische uitvin
ding van Gordon Murray moest toch de
kast weer in, omdat de reglementen van de
FIA afzonderlijk bewegende delen aan de
wagen, die de wegligging verbeteren, ver-
voor een onderdruk zorgt. De Lotus kleeft
daardoor veel meer dan de andere wagens
aan het wegdek. Dat levert seconden winst
op in de bochten. Verder zijn onder de
wagens diverse schoepjes gemonteerd, die
de lucht optimaal geleiden en is de Lotus
79 voorzien van een nieuw soort differenti
eel.
„Van Nederlandse kant is op dit ge
bied in 1925 de naam van onze toenma
lige linksback Kees van Dijke histo
risch geworden dooréén enkel voorval,
dat zonder bijkomende omstandighe
den volkomen vergeten zou zijn. Het
was op de 15e maart 1925 in de wed
strijd Holland-België op het Beer-
schotterrein, dat de jonge Feijenoor-
der Van Dijke zijn debuut in het Oran
jeshirt maakte. We zien het geval
nog gebeuren: de Belgische voorhoede
ondernam een aanval op het doel, dat
aan de rechterzijde dei perstribune
gelegen was, en rechtsbuiten Dries los
te een hoog schot, dat verre buiten
bereik van keeper v.d. Meulens linker
arm in het net dreigde te verdwijnen,
toen Kees van Dijke, op de doellijn
naast zijn keeper staande, de bal nog
net met één hand naast het doel wist te
slaan. Een schoolvoorbeeld van een
penalty dus”.
Renault, dat een jaar geleden zijn de
buut maakte in de formule I, is voorlopig
nog niet eens toe aan het verbeteren van de
aërodynamica. De Franse renwagen is als
enige uitgevoerd met een turbo, die echter
nogal veel problemen oplevert. De Franse
renstal is allang blij als Jean-Pierre Ja-
bouille de wagen heel houdt. De moeilijk-
„De Hollanders hebben toegegeven
dat hun 1-0 overwinning in het voor
jaar ongeldig verklaard dient te wor
den, omdat België via Van Dijkes
handsbal niet de gelijkmaker uit de
penalty had kunnen scoren en daarom
wordt deze wedstrijd op 6 september
a.s. te Antwerpen overgespeeld".
op de scheidsrechter stortten om een
penalty te reclameren”.
„Helaas, Kingscott sprak geen stom
woord Frans of Vlaams, zodat hij niets
van de Belgische protesten verstond
Hij wendde zich tot de Belgische
grensrechter helaas ook al geen ta
lenvirtuoos die in het Frans zei dat
het een strafschop was, maar de En
gelsman begreep dat hij een hoekschop
bedoelde, zodat hij zijn beslissing „cor
ner" handhaafde".
Nederland won die wedstrijd met 1-
0, wat de Belgen natuurlijk nog kwaai-
er maakte, met als gevolg dat drie
maanden later een Belgische krant
zelfs meldde:
heid van de turbo is, dat het vermogen te
groot is (ongeveer 560 pk uit een 1500 cc
motor) om de wagen een hele race heel te
houden. Bovendien heeft teammanager
Larousse nog geen afdoende oplossing ge
vonden voor de oververhitting van de ci
linders.
Wel speelde hij twee later op hetzelfde
Beerschotterrein mee in de stedenwed
strijd Antwerpen-Rotterdam. Bij die
gelegenheid sloeg hij 5 minuten na het
begin weer een bal uit het doel over de
zijlijn en weer gaf de scheidsrechter
een Belg ditmaal niets anders dan
een hoekschop.
Daar was natuurlijk geen sprake
van, dit was geen officiële interland
maar een „liefdadigheidsontmoeting".
Andriani Engels vermeldt nog dat
Kees van Dijke, na dit geruchtmaken
de debuut, nog slechts twee keer in het
Nederlands elftal speelde en niet meer
in een Nederland-België-ontmoeting.
Aldus M J. Adriani Engels. Ik zou in
zo’n geval een strafschop hebben gege
ven, of anders een ingooi (Van Dijke
sloeg de bal immers over de zijlijn?),
maar hier zal wel sprake zijn van een
verschrijving van Adriani Engels. Ik
vrees ook dat zijn geheugen hem par
ten heeft gespeeld wat betreft het
raadplegen van de Belgische grens
rechter, die in zijn grappige taaltje
verklaarde dat het „penalty" was,
waarop Kingscott begrepen zou heb
ben dat hij „corner” bedoelde. Je hoeft
waarachtig geen talenvirtuoos te zijn
Door het gemis aan goede banden is een
rijder als Michael Bleekemolen volslagen
kansloos voor een zege in een Grand Prix.
De Haarlemse coureur heeft dan ook
steeds verkondigd allang blij te zijn, als hij
zich zou kwalificeren voor de race op
Zandvoort. Zijn ATS-wagen is bovendien
om zelfs als Belg duidelijk verstaan
baar „penneltie" te zeggen en met je
vlaggetje naar de stip te wijzen en het
is wel heel onwaarschijnlijk dat een
Engelsman „corner" verstaat als je
„penalty” tegen hem zegt. Weliswaar
vertelde mijn vriend Bert, die juist
terug is van een verblijf van twee
maanden in Amerika, waar hij een
zomercollege volgde, een half uur gele
den nog dat niemand hem in restau
rants ooit verstond als hij om „milk"
vroeg (als hij dan „cow" gezegd had en
„booh”, zeiden ze altijd opgelucht: „oh,
milk", dit volgens hem precies zo uit
sprekend als hij het had gedaan), maar
toch lijkt het verschil tussen „corner"
en „penalty” me groot genoeg om doo
een Engelsman verstaan te worden als
hij alleen maar de keus heeft tussen
die twee mogelijkheden.
„Partijdige” grensrechters dus, zou je
kunnen zeggen. Nu is mijn vader toe
vallig, na zijn scheidsrechtersloop-
baan, jarenlang de vaste grensrechter
geweest bij het eerste elftal van zijn
club Blauw Wit, en daardoor weet ik
Het kan dus niet waar zijn. Het is
ook hoogstonwaarschijnlijk dat king
scott de Belgische grensrechter ge
raadpleegd zou hebben. In die tijd (Ad
riani Engels wijst er ook op) werden
interlandwedstrijden nog geleid door
een neutrale scheidsrechter, die geas
sisteerd werd door een grensrechter
van elk der spelende landen, in dit
geval dus een Belg en een Nederlander.
niet één van de nieuwsten meer. De eige
naar van de Westduitse stal, de steenrijke
aannemer Gunther Schmid, heeft vorig
jaar March opgekocht, waardoor hij zich
wist verzekerd van twee plaatsen in alle
Grand Prix. Jochen Mass is kopman van
het team de tweede wagen wordt meestal
bereden door lokale favorieten. In Oosten
rijk was dat Hans Binder, op Zandvoort
zal dat Bleekemolen zijn. Overigens zijn de
erkende formule 1-coureurs bezig om in
het vervolg lokale rijders te weren, omdat
zij een te groot gevaar opleveren voor de
tipjongens.
Maar scheidsrechter Kingscott had
hem, eigenwijs als hij was, niet geraad
pleegd, ook al omdat in die tijd met
louter „clubgrensrechters" (ook in de
competitie) de scheidsrechters veel au-
tonomer floten dan tegenwoordig. Als
Kingscott even naar Hans Boekman
was toegegaan, dan had hij een straf
schop gegeven, was Kees van Dijke
nooit beroemd geworden, en had ik nu
een heel andere column moeten schrij
ven.
Omdat mijn vader een eerlijke grens
rechter was, die niet vlagde als het
geen buitenspel was, kreeg hij in de
rust en na afloop in de kleedkamer van
Blauw Wit altijd op zijn donder van
Herman van Raalte, Piet Altink, Ferry
Mesman, Cor Wilders en zijn andere
clubmakkers. Een hard bestaan dus.
Intussen bewijst dit wel dat King
scott weinig reden had de Belgische
grensrechter te raadplegen, want die
stond aan de andere kant. Bij het Ne
derlandse doel stond Hans Boekman te
vlaggen. Een half jaartje geleden ver
telde hij me nog dat hij Van Dijkes
handsbal wel degelijk gezien had.
Ondanks het feit dat de alleenheer
schappij van Lotus een boeiende strijd om
de eerste plaats vrijwel uitsluit, lijken er
toch weer goed 90.000 mensen op de trai
nings- en wedstrijddagen naar Zandvoort
te komen. Die moeten dan alles bij elkaar
een recette van 2.000.000 opbrengen. De
CENAV (exploitant van het circuit van
Zandvoort) moet van dat bedrag sowieso
1,2 miljoen gulden reserveren voor aller
hande kosten. De FOCA (Formule 1 Con
structors Organisation) eist, voordat er
een meter is gereden, al 340.000 dollar,
terwijl de CENAV dan ook nog de helft
van de meeropbrengst ten opzichte van
vorig jaar moet afstaan aan de construc-
teursbond. Andere kosten: het huren van
kraanwagens, elektrische knipwagens en
helikopters. In totaal staan zondag 219
mensen (de meesten uitgerust met de mo
dernste apparatuur) langs de baan, die
direct zijn belast met de veiligheid van de
rijders. Dat komt neer op vijf veiligheids
mensen voor elke coureur.
Hans Boekman was nog betrokken
bij een van de beruchtste „malle geval
len” in de geschiedenis van het Neder
landse voetbal: de handsbal van Van
Dijke. M. J. Adriani Engels wijdde er
een heel hoofdstuk aan in zijn nog
De grootste klappen zijn dit jaar echter
niet uitgedeeld aan teams als Brabham,
Tyrell, Ferrari en Ligier Matra, maar aan
de rijders in de achterhoede. De motorisch
al minder snellen worden nog eens extra
benadeeld, omdat ze namelijk tijdens de
wedstrijd niet over de beste banden kun
nen beschikken. Dat is weer het gevolg van
de nieuwe politiek van Good Year, dat
alleen de grote, publicitair aantrekkelijke
stallen de snelle banden levert. Good Year
kan bovendien niet anders, omdat het
nooit alle wagens van goede banden kan
voorzien.
Ferrari en Renault zijn dit jaar met
Michelin in zee gegaan, dat daarmee de
monopoliepositie van Good Year door
dat het een vaste regel was dat de\
clubgrensrechter zowel voor als na de
rust aan de kant van zijn „eigen” ver
dediging stond te vlaggen. Daar kon
hij het minste kwaad, omdat de
scheidsrechter hem, de clubman, altijd
kon negeren, en het gemakkelijker is te
gretig gevlag (voor buitenspel van de
tegenpartij) weg te wuiven, dan te gre
tig niet-gevlag bij eventueel buitenspel
van 's grensrechters eigen voorhoede.
Andretti en Peterson samen op het erepodium na de Grote Prijs van België
als eerste en tweede
De besnorde Engelsman heeft een team
van ingenieurs drie jaar lang aan het werk
gezet om onderzoekingen te verrichten op
het gebied van de aërodynamica. Het re
sultaat van jarenlange research van de
aërodynamica is terug te vinden in de
Lotus 79. De zijkanten van de wagen vor
men een soort extra vleugel, waardoor een
optimale neerwaartse druk werd ge
creëerd, terwijl een ingebouwde venturi
bieden. „De stofzuiger" van Lauda was
bovendien een te groot gevaar voor andere
rijders, omdat de ventilator losliggende
steentjes opwierp.
„Doch de overigens heel goed leiden
de Engelse scheidsrechter Kinscott
had het geval niet zuiver kunnen waar
nemen, omdat er op het kritieke mo
ment juist een speler in zijn gezichts
veld liep, iets wat de beste scheidsrech
ter kan overkomen. Het scheen hem toe
dat de Nederlandse back de bal uit het
doel had gekopt en hij gaf, zonder een
moment te aarzelen een corner als voor
hem de meest natuurlijke zaak ter we
reld. Een paar seconden bleef het dood
stil in het stadion, omdat men zijn
ogen niet vertrouwde bij deze verbijs-
terend-verkeerde beslissing. Toen
barstten de tienduizend Belgische toe
schouwers los in een oorverdovend ge
loei, terwijl de Belgische spelers zich
brak. In de Grote Prijs van Brazilië won
Reutemann met Michelin-banden, wat een
schok teweeg bracht bij de concurrenten,
omdat die meteen veronderstelden, dat
hun banden niet meer opkonden tegen die
van Ferrari. De Good Year-fabriek werd
overstelpt met verzoeken om sneller mate
riaal te leveren. De Amerikaanse firma
kwam inderdaad met een beter produkt op
de markt, maar kon nooit in dusdanig
grote hoeveelheden leveren, dat alle teams
op dezelfde, snelle banden konden rijden.
Daarom heeft Good Year de volgende re
gel ingesteld: Andretti, Peterson, Depail
ler, Lauda, Watson, Scheckter, Fittipaldi,
Hunt en de twee snelsten in de trainingen
van de vrijdag voor de wedstrijden krijgen
de snelle banden, de rest moet het met het
oude materiaal doen.
Het verschil tussen snelle en langzame
banden kan seconden per ronde uitmaken,
waardoor teams als Shadow, Surtees, En
sign en ATS (Normaal gesproken al secon
den achterop) zich tot achterhoedegevech
ten moeten beperken. Die stallen klagen
steen en been bij Good Year, maar de
bandenfabriek kan de aanvraag gewoon
niet aan. Nu al moeten per race ongeveer
1500 banden op de circuits aanwezig zijn,
om die paar rijders, die snelle banden
berijden te voorzien van het beste materi
aal.
Met de Grote Prijzen van Nederland,
Italië, Canada en de Verenigde Staten
(West) nog voor de boeg staat nu al voor
99,9 procent vast, dat het wereldkampioen
schap gaat tussen Andretti en Peterson.
De Amerikaan heeft 54 punten, de Zweed
j 45. Daarachter komen Patrick Depailler
51 (Tyrell-Ford) met 32 punten en Lauda
(Brabham) en Reuteman (Ferrari) met ie
der 31.
Het succes van Andretti, Peterson en
Chapman moet vooral worden gezocht in
de uitstekende wegligging van de Lotus 79,
die halverwege dit seizoen (tijdens de
Grand Prix van België) werd geïntrodu
ceerd. Qua topsnelheid zijn de Ferrari’s,
Brabhams en de Ligier Matra stukken
sneller, maar deze bolides komen in de
bochten erg veel te kort bij de wagens van
Andretti en Peterson. Terwijl de concurre
rende stallen vooral hun heil in het opvoe
ren van de pk’s hebben gezocht, heeft
Chapman zich de afgelopen jaren gecon
centreerd op het verbeteren van de
stroomlijn.
■>--w
i -
