Kleur rook moeilijk te herkennen
Zeven mensen
in storm
omgekomen
Algemene
staking in
Nicaragua
Begin: boycot
Olympische
Spelen
ochtagiond
Ik ben maar een klein mannetje
11
Paus Johannes Paulus I:
<1
Terug naar islamitische kalender
Lachende paus
Nieuwe paus
Schrijnend
J
F*s
sass
3
19 7 8
AUGUSTUS
MAANDAG 28
BINNEN- EN BUITENLAND
door Nico Scheepmaker
’aties
riens
ROME. Zaterdagavond vijf
voor half zeven had de katholieke
kerk een nieuwe paus, maar al
leen de 110 kardinalen die hun
collega Luciani hadden gekozen,
wisten het. Buiten het conclaaf,
op het Sint Pietersplein en waar
er ook naar de televisie werd ge
keken of naar de radio werd ge
luisterd, heerste ruim drie kwar
tier volslagen onzekerheid. Was
de rook uit het beroemde schoor
steentje van de Sixtijnse kapel nu
wit of zwart, en was de nieuwe
paus dus al of niet gekozen? De
zekerheid kwam pas toen de gor
dijnen achter het balkon van de
Sint Pieter opzij werden gescho
ven om kardinaal Pericle Felici
door te laten. Toen brak het ge
juich los, al voor hij de officiële
aankondiging gaf in de eeuwen
oude formule: „Ik verkondig u
een grote vreugde; wij hebben een
paus”.
(Van onze redacteur in Italië
Hein ten Kortenaar)
olven
pers
pers en
ie Am-
Zwolle
:ariërs.
zangen
zan de
perste
en het
aki je
lebben
en aan
Praag"
i de si-
et trok
Carré
[id van
ihoslo-
en van
•aroma
hulp
;ham
nken
ske”
trijfël S
K
Drie kwartier
verwarring
na keuze van
kardinalen
(door Hein ten Kortenaar)
Nieuwe regering
in Iran gevormd
Beide kardinalen kenden de partriarch
van Venetië al jaren. Kardinaal Alfrink
„Hij kan niet voor Pignedoli of Baggio
stemmen en hij kan ook zichzelf niet al te
opzichtig naar voren schuiven. Daarom zal
hij zijn stemmen waarschijnlijk rond kar
dinaal Albino Luciani van Venetië groepe
ren, zodat hij bij latere stemmingen iets te
ruil aan te bieden heeft. Als de impasse en
de verwarring dan voortduren, zoals de
verwachting is, dan kan hij zelf naar voren
treden als een sterk verzamelpunt”.
Alfons
;eleden
lertens
ïld van
riester,
;ing en
net de
lertens
Insche-
eweest
•landse
De snelle afloop van het conclaaf was
voor iedereen een verrassing. Kardinaal
Willebrands, die tevoren had gezegd dat de
kardinalen er wel vier of vijf dagen over
zouden doen, sprak zelfs van een „klein
wonder”. Ook kardinaal Alfrink, die al
tweemaal aan vroegere conclaven had
deelgenomen, toonde zich verrast: „De
veelheid aan visies over kerk en wereld die
er onder ons bestond, leek er eerder op te
wijzen dat het deze keer een heel moeiza
me keuze zou worden.”
„Ik ben maar een klein mannetje, en ik ben gewend kleine dingen te doen en in
stilte”. Zo beschreef de kardinaal-patriarch van Venetië, Albino Luciani, zichzelf eens
tegenover de Italiaanse journalist Giancarlo Zizzola. Van nu af, als paus Johannes
ontmoette hem op een Pax-Christicongres
in Venetië, kardinaal Willebrands was sa
men met de voorzitter van de Wereldraad
van Kerken zijn gast tijdens een ontmoe
ting in die stad. Zij kennen hem als „bui
tengewoon bekwaam, vriendelijk en pre
tentieloos”.
„Er is in de pers wel gezegd dat de kerk
behoefte heeft aan een smiling pope, een
glimlachende paus”, zei kardinaal Alfrink
nog, „en die hebben we nu zeker. De toe
komst zal leren dat het een goede keus is
geweest. Als hij die vreugde op de kerk en
de wereld weet over te brengen, is het de
beste paus die we maar hadden kunnen
kiezen”. Beide kardinalen ontkenden ten
stelligste dat er sprake geweest zou zijn
van manipulaties. Er was al heel snel spra
ke van een gemeenschappelijke overtui
ging, terwijl er toch bij het vooroverleg
nog nauwelijks over bepaalde personen
was gesproken.
De twee kardinalen bleken onder de
indruk van zijn „magistrale troonrede”,
die paus Johannes Paulus I in één nacht
had voorbereid en gistermorgen tot de
kardinalen had gehouden. In die rede kon
digde de paus zijn programma aan, dat zal
bestaan in een voortzetting van het werk'
van zijn twee voorgangers, met bijzondere
nadruk op de evenwichtige toepassing van
het Vaticaans Concilie, op de kerkelijke
discipline van geestelijken en leken, op de
taak van de evangelisatie („eerste plicht
van heel de kerk”), op de oecumenische
toenadering tot de andere christelijke ker
ken („zonder afwijkingen in de leer, maar
ook zonder aarzelingen”), op een „serene
en opbouwende” dialoog met allen, en ten
slotte op de wereldvrede, waartoe de kerk
op alle mogelijke manieren moet bijdra
gen.
Over het tweede Vaticaanse Concilie zei
de nieuwe paus, dat hij er de „wijze richt-
naar de islamitische tijdrekening. Daar
mee is de twee jaar geleden ingevoerde
verandering van de kalender ongedaan
gemaakt en leeft het land nu weer in het
jaar'1356, zoals in andere mohammedaan
se landen het geval is. Het begin van de
mohammedaanse jaartelling is het mo
ment dat de profeet Mohammed van Mek
ka naar Medina trok. De conservatieve
geestelijkheid had de wederinvoering van
de oude kalender geëist.
Sharif-Emami deelde verder mee dat
zijn regering een hoeder van de religieuze
traditie zal zijn. Allen die de „vereiste
kwaliteiten” hebben zullen het komende
jaar kunnen deelnemen aan de parle
mentsverkiezingen en hun vaardigheden
kunnen gebruiken binnen het kader van
de „wettelijk erkende partijen”, aldus de
nieuwe premier.
Wat is er dus waarschijnlijk gebeurd?
Benelli deed wat die zegsman voorspelde,
hij gaf zijn eigen stem en die van zijn
medestanders in eerste instantie aan de
kansloze Luciani, Pignedoli en Baggio,
ook niet op hun achterhoofd gevallen, ko
zen toevallig ook de door niemand getipte
Luciani als eerste tussenstation voor hun
stemmen, Bertoli, lang niet dom, deed het
zelfde zonder iets te vermoeden van de
manoeuvres van zijn concurrenten en Wil
lebrands gaf zijn stem gewoon aan Luciani
omdat die naast hem zat. En wat bleek
toen, de eerste dag de beste al? Dat Lucia
ni, dank zij het virtuoze simultaanspel van
de Heilige Geest opeens, voordat iemand
er op verdacht was, voldoende stemmen
op zich had verenigd. Geen wonder dat hij
zo moest lachen op het balkon!
k'eroor-
r heeft
luis in
jf hart-
•irgisch
sr J. F.
sventig
errich-
•ak on-
ran het
jens de
vielen
i borst
verden
iverige
opge-
Vielrij-
pt met
verven
aken is
ÏNWB.
begon-
aamde
verven
:ht van
en aan
arkeer-
in ster-
nan de
trapte
-olgens
laar de
ir. Am-
wonin-
ik. Het
its. Het
dregd.
Tijdens zijn seminariejaren in Belluno
begon Luciani zich te interesseren voor
de ideeën van de Italiaanse priester-wijs-
geer Antonio Rosmini, een man die in
zijn gedachten over de innerlijke hervor
ming van de kerjc zijn tijd ver vooruit
volslagen warsheid van ieder uiterlijk
vertoon, maar ook door het feit dat hij
een van de eerste Italiaanse bisschoppen
De nieuwe premier, een ingenieur die al
vele jaren een naaste medewerker van de
sjah is, was premier van augustus 1960 tot
mei 1961. Hij is 15 jaar voorzitter van de
Senaat geweest en stamt uit een religieuze
mohammedaanse familie. Hij trad inder
tijd als premier af nadat een leraar bij
ongeregeldheden die tegen de regering wa
ren gericht, was gedood. Hij verklaarde
toen dat hij niet in een sfeer van bloedba
den wilde regeren.
De nieuwe premier deelde in een bood
schap tot het volk mee, dat Iran terugkeert
De nederlaag kwam voor Patrick O’Do-
novan des te harder aan, omdat zijn con
current, Peter Hebblethwaite van The
Sunday Times in zijn voorbeschouwing
Albino Luciani wel degelijk noemde. Heb
blethwaite voert een belangrijke Vaticaan
se roddelaar op, die hem de strategie van
kardinaal Benelli uit de doeken deed:
Alweer een waterdicht systeem naar de
ratsmodee!. Meer dan een eeuw lang is er
afwisselend een corpulente paus met een
„R” in zijn naam, en een magere paus
zonder „R” in zijn naam gekozen, dit keer
was een dikke met „R” aan de beurt, en
wie kiezen ze dan, of all papabili?. Albino
Luciani!. Geen „R” te bekennen en zo te
zien is hij niet dik ook. Bovendien lijkt hij
wat op De Quay, die trouwens ook katho
liek was toen hij in Nederland de hoogste
post mocht gaan bezetten.
Werk-
ierege-
igering
ran de
Deze
•ol van
an het
ierzoe-
Hoog-
niddag
andere
bij Le-
ij door
-jarige
ns het
huidig
e Z. P.
lardin-
Bij windsterkten van 8 tot 10 en wind
stoten die een snelheid van meer dan 100
kilometer per uur bereikten, moesten bo
vendien 22 schipbreukelingen worden ge
red, zo deelt de Westduitse reddingsdienst
mee.
Een ongeluk met vier doden ge
beurde ter hoogte van het eiland Rottume-
roog. Het Westduitse jacht Hampeldudel
sloeg in de branding om. Een gezin van
vier personen, waarbij twee kleine kinde
ren, verdronk.
Van de vier opvarenden van een ander
jacht verdronken er twee bij Fehmarn
(Oostzee). Bij het eiland Spiekeroog ver
dronk ook een zeiler. Zijn metgezel kon
worden gered.
BREMEN. (DPA) Zware stormen bo
ven de Noord- en Oostzee hebben dit
weekeinde aan minstens zeven mensen
het leven gekost voor de Westduitse en
Nederlandse kust.
De tragiek van een zondagsblad heb ik
zelden zo schrijnend geïllustreerd gezien
als in The Observer van gisteren.
Zaterdagavond om half zeven kringelde er
al onbestemde rook uit dat eenvoudige
schoorsteenpijpje dat zo scherp contras
teert met het gebouw waar het op staat. U
moet zich dat even voorstellen: 111 kardi
nalen zijn verenigd in de Sixtijnse Kapel,
waar zij overhuifd worden door de pla
fondfresco’s van Michelangelo. Zij stem
men een keer, twee keer, drie keer en de
vierde keer worden zij het al eens over een
dunne paus zonder „R”. Deze beslissing
van wereldbetekenis wordt doorgegeven
aan een nederige employé, die al vanaf het
begin van het conclaaf voor alle zekerheid
post had gevat bij dat simpele potkacheltje
dat na de dood van Paulus VI nog even
zoek was. De man strijkt een lucifer aan,
maar die dooft meteen weer. Maar met de
tweede lukt het, het spul in het potkachel
tje vat vlam en als het goed is moet er nu
witte rook uit dat gammele schoorsteen
pijpje komen. Maar omdat hij voorlopig
nog zwarte rook had verwacht, had hij het
kacheltje tevoren al volgestopt met zwar-
te-rookbrandstof en blijkbaar had hij in
zijn zenuwen en zijn haast, toen de witte-
rookboodschap kwam, het kacheltje niet
voldoende uitgehaald voordat hij er het
witte-rookspul in had gefrommeld, want
de rook leek eerst wel even wit, maar werd
toen grijzig en zelfs een beetje rood, ook al
omdat niemand er aan gedacht had om dat
schoorsteenpijpje na de laatste keer in
1963 even schoon te vegen, zodat aan de
binnenkant nog dertien jaar milieuvervui
ling zat aangekoekt. Maar terwijl die be
slissende rook dus uit dat schoorsteenpijp
je omhoog kringelde, draaiden in Londen
al de persen van de zondagsbladen. In The
Observer stond een artikel van Patrick
O’Donovan (de naam zegt het al), die elf
van de grootste kanshebbers onder de
kardinalen stuk voor stuk vrij uitvoerig
onder de loep nam: Baggio, Benelli, Berto
li, Koenig, Lorscheider, Pignedoli, Pironio,
Villot, Willebrands, Gantin en Cordeiro.
Wat een triomf zou het niet voor Patrick
zijn, als hij de juiste honderd kardinalen
geëlimineerd bleek te hebben!. Maar zie,
oh kommer!, oh kwel!, nog voor de krant
de deur uit was wist de hele wereld al dat
kardinaal Albino Luciani tot paus gekozen
was, een naam die hij ongenoemd liet, dus
wat voor boodschap hadden de Observer-
lezers dan nog aan zijn mening dat Johan
nes Cardinal Willebrands „the great and
good man within the English order of
admiration” is?.
Paulus I, is hij geen klein mannetje meer en zal hij eraan moeten wennen grote
beslissingen te nemen en belangrijke daden te stellen, die in de hele wereld gezien,
beoordeeld en becommentarieerd zullen worden.
was. Na een onderbreking wegens de
Tweede Wereldoorlog, toen hij bij de
Alpenjagers werd, ingedeeld, zette hij
zijn theologische studies in Rome voort,
waar hij aan de Gregoriaanse universi-
teit promoveerde op een proefschrift
over Rosmini.
Na enkele jaren als dorpskapelaan,
werd hij vicaris-generaal van zijn dio-
cees, speciaal belast met het godsdien
stonderwijs. In die hoedanigheid bezocht
hij een voor een alle eenzame afgelegen
bergparochies waar- het bisdom rijk aan
is. In 1958 behoorde hij tot de eerste
bisschoppen die door paus Johannes be
noemd werden (zij hadden elkaar een
paar keer in de trein ontmoet: „Hij was
steeds aan het woord”, vertelde Luciani
later, „dus hoe kon hij iets van mij afwe
ten?”).
De paus zond hem naar Vittorio Vene
to, waar hij dadelijk opviel door zijn
was die geheel gekozen priesterraden
instelde en hun besluiten opvolgde, ook
als hij het er niet mee eens was (de
sluiting van een klein-seminarie, waar
van de studenten naar een openbare
school werden gestuurd, was daar een
van de voorbeelden van. Hij erkende
De Kamers van Koophandel van het
land besloten in een vergadering van hun
stuurgroep met 36 tegen drie stemmen,
steun te geven aan een algemene staking.
Verwacht wordt dat de meeste winkels
en grootwinkelbedrijven in het land in de
komende dagen gesloten zullen blijven.
De staking is uitgeroepen door het zoge
noemde brede oppositiefront FAO nadat
linkse Sandinistische guerrillastrijders vo
rige week met succes een bezetting met
gijzeling uitvoerden van het nationale pa
leis in de hoofdstad Managua, waarin, het
Congres zetelt. Zij konden na twee dagen
vrij naar Panama vertrekken samen met
rond 50 politieke gevangenen wier vrijla
ting zij hadden afgedwongen.
later zelf dat het een wijs besluit was
geweest).
Op het concilie sloot hij zich aan bij de
aanhangers van de bisschoppelijke colle
gialiteit en hij erkende dat de kerk, met
name in Italië, zich eeuwenlang had ver
gist door zich te verzetten tegen de gewe
tensvrijheid, in de overtuiging dat „de
dwaling geen rechten bezat”. Er werd
dus nogal wat van hem verwacht, toen
hij in 1969 tot patriarch van Venetië werd
benoemd. En inderdaad legde hij er sterk
de nadruk op „de kerk van de armen”:
hijzelf schafte ook hier alle uiterlijk ver-
■ü- De nieuwe paus in beeld. Van links
naar rechts: paus Johannes Paulus 1 als
een 15-jarige schooljongen (met pet op).
De paus toen hij in 1958 bisschop van
Venetië werd. Johannes Paulus I bij paus
Johannes XXIII die hem tot bisschop ver
hief en de heilige paus samen met zijn
voorganger, tijdens een rondvaart in Ven
etië.
TEL AVIV. (Reuter) Premier Mena
chem Begin van Israel heeft zaterdag
avond een beroep gedaan op alle landen
om de Olympische Spelen van 1980 in
Moskou te boycotten.
MANAGUA. (Reuter) De top van het
bedrijfsleven in de Middenamerikaanse
staat Nicaragua heeft zich gisteren ook
tegen president Somoza gekeerd.
lijnen” van zal volgen, maar tegelijk zal
„waken voor een vertekening van zijn in
houd en betekenis door edelmoedige maar
onvoorzichtige tendenzen, maar ook voor
TEHERAN. (Reuter, UPI en AFP) Iran heeft gisteren een nieuwe regering
gekregen. Slechts enkele uren nadat Jamshid Amouzegar na een ambtstermijn van
ongeveer een jaar zijn ontslag bij de sjah had ingediend, volgde de 68-jarige voorzitter
van de Senaat, Jaafar Sharif-Emami, hem op als premier. In diens regering van
nationale eenheid hebben op de 22 ministers slechts vijf leden van het vorige kabinet
zitting.
De nieuwe minister van Buitenlandse
Zaken is Amir Khosrow Afchar-Qasem-
loo, een diplomaat, en de minister van
Binnenlandse Zaken is een generaal, Gha-
rabaghi, bevelhebber van de landstrijd
krachten.
ie „Het
esberg
bereid
ist pas-
ït Eiks-
na het
iet met
een vertraging van de vernieuwingsdrang
door remmende en al te angstige invloe
den”. Later op de morgen hield paus Jo
hannes Paulus een kort toespraakje tot de
dichte menigte die zich op het Sint Pieters
plein had verzameld. Hij legde uit hoe hij
tot de keuze van zijn naam was gekomen,
maar „begrijp me goed, ik heb noch de
wijsheid des harten van Paus Johannes,
noch de ontwikkeling en beschaving van
Paus Paulus. Maar nu ik op hun plaats sta,
zal ik proberen de kerk te dienen en ik
hoop dat u me zult helpen met uw gebed”.
Op een bijeenkomst voor steun aan jo
den die de Sovjet-Unie wilen verlaten, zei
Begin, dat een land dat zijn politiek an
dersdenkenden en idealisten vervolgt,
geen recht heeft om gastheer van Olympi
sche Spelen te zijn.
Hij drong er bij de wereld op aan groter
druk op de Sovjet-Unie uit te oefenen,
zelat dissidenten geholpen worden en jo
den in staat gesteld om te emigreren.
Albino Luciani werd op 17 oktober
1912 geboren in Forno di Casale, een
dorp in Belluno, in de noordoosthoek van
Italië. Zijn vader, een ongeschoold arbei
der, trok ieder jaar naar Zwitserland, om
’s winters naar zijn dorp terug te keren,
waar hij zich inzette voor de socialisti
sche zaak, waar hij hartstochtelijk in
geloofde. Maar anders dan de meeste
socialisten uït die tijd was hij niet anti-
clericaal en hij verzette zich niet toen zijn
zoon priester wilde worden.
sierselen en ceremonie af en gaf zijn
clerus verlof kerkelijke bezittingen te
gelde te maken ten bate van de armen.
Maar de vooruitstrevende initiatieven
die er in het industriële deel van zijn
diocees waren genomen, zoals priester-
arbeiders, katholieke arbeidersvereni
gingen en basisgemeenten, remde hij
ogenblikkelijk en met strengheid af, hij
ontbond kerkelijke organisaties die er op
het gebied van kerk en staat, echtschei
ding en politieke vrijheid meningen op
na hielden die niet strookten met de
officiële bisschoppelijke lijn, waar
schuwde in een brief aan zijn clerus
tegen „de ongehoorzaamheid van geeste
lijken”, met name op politiek terrein, en
toonde zich uiterst bezorgd over de ont
wikkelingen van het theologisch onder
zoek sinds het concilie.
„Veel katholieken”, zo meende hij,
„hebben zich door het concilie laten ver
blinden, in plaats van zich erdoor te laten
verlichten”. Binnen de Italiaanse bis
schoppenconferentie, waarvan hij vice-
voorzitter was, vertegenwoordigde hij de
conservatieve lijn, waar het aankwam op
openlijke veroordeling van het marxis
me, echtscheidings- en abortuswet.
In persoonlijke onthechtheid, eenvoud
en hartelijkheid lijkt de nieuwe paus
zeker op paus Johannes, die hem tot
bisschop maakte; in 'zijn bezorgdheid
over de ontwikkelingen die op het conci
lie volgden, heeft hij meer weg van paus
Paulus, die hem kardinaal maakte.
Is
M
