Oscar van Alphen legt fascisme bloot in
Robert Shaw overleden
Amusementsrevue Bubbling Brown Sugar vrijdag in première in Carré
Huldebetoon aan gouden dagen Harlem
W
IN TOPFORM
Britse acteur-schrijver
„Het Rijke Onvermogen"
w a
Kunstraad schort
Charles Boyer dood
door zelfmoord
Leiden beklad door
anti-Travolta Club
werkzaamheden op
GS
o
door John Oomkes
B BEWIJS VAN GOEDEEMAAK
Bekend door rollen in Jaws, The Deep en The Sting
Succes Nederlanders
op vocalistenconcours
Glamour
■rtf».
EMEBGfll
8
19 7 8
AUGUSTUS
2 9
9
DINSDAG
KUNST
als
1
MEUBELEN
I
(Van onze kunstredactie)
LEIDEN. Sinds enkele maan
den is er in Nederland een John
Travolta-rage gaande. Travolta is
door zijn optreden in de film Sa
turday Night Fever in één klap
razend populair geworden; talloze
tieners proberen uit alle macht
zijn fameuze danspasjes te imite
ren. Dat de Travolta-rage niet op
iedereen aanstekelijk werkt, werd
in de nacht van zondag op maan
dag in Leiden duidelijk.
instituut Amsterdam vns
willemsparkweg 191
amsterdam-zuid
telefoon 020-764220'
HAARLEM. Het lijkt een gru
welijke gedachte te stellen dat het
gezegde „l’histoire se repète” ook
van toepassing zou kunnen zijn
wanneer we een vergelijking ma
ken tussen het hedendaagse, de
mocratische en het vooroorlogse,
fascistische Duitsland. Met een
verbijsterende regelmaat wordt
immers aan de hand van steeds
meer overeenkomsten aange
toond dat er in wezen niet zo heel
veel veranderd is tussen nu en de
tijd van de Tweede Wereldoorlog.
r
M9V5I
K
Duitslandreportage onthutsend
s)
CEES STRAUS
Ie
.1
(ADVERTENTIE)
N
(ADVERTENTIE)
it U
CITROEN
I
Nederlands Engels -
Frans - Duits - Spaans -
Italiaans - Russisch -
Steno - Typen Wiskunde -
Boekhouden - MBA
Middenstandsdiploma
Vraagt prospektus
Als acteur speelde Shaw in Engeland
zowel op het toneel als in film en voor de
televisie. Sinds 1964 trad hij ook op in New
York. Zijn eerste optreden op Broadway
was in „The Caretaker” van Harold Pin
ter. Daar speelde hij in 1968 ook in „The
PHOENIX (Arizona) (AP). De zater
dag overleden acteur Charles Boyer blijkt
te zijn overleden aan een overdosis slaap
pillen, zo is na lijkschouwing maandag
bekendgemaakt. Boyer heeft twee dagen
na de dood van zijn vrouw, met wie hij 44
jaar getrouwd was, zelfmoord gepleegd.
De acteur zou maandag 79 jaar zijn gewor
den.
Boyer trouwde in 1934 met Patricia Pat
terson. Volgens de Los Angeles Times is zij
vorige week donderdag overleden aan
kanker. Ze is begraven op een begraaf
plaats in Lós Angeles.
Aanvankelijk werd verondersteld dat
Boyer’s dood het gevolg was van een hart
aanval. Na lijkschouwing is er echter een
dodelijke hoeveelheid van het slaapmiddel
seconal bij hem aangetroffen, in combina
tie met een zeer kleine hoeveelheid
alcohol.
Shaw hechtte zelf meer aan zijn werk als
schrijver. Ook op dit gebied was hij zeer
verdienstelijk. Zijn eerste roman, „The
hiding place”, was in 1959 een keuze van
de Britse Boekenclub. Drie jaar later ont
ving hij voor zijn tweede roman, „The sun
Doctor”, de hoogaangeslagen Hawthorn-
denprijs. Voorts schreef hij „The man in
the glass booth”, dat bedoeld was als een
deel van een trilogie. Dit werk werd later
voor het toneel bewerkt en met succes
opgevoerd in Londen en New York. Van
zijn hand was ook het stuk „Figures in a
landscape” dat werd verfilmd en „Cato
Street” dat hij voor het Britse Nationale
Theater schreef. „Als erop deze wereld
nog een renaissanceman bestaat, moet dat
Robert Shaw zijn”, schreef een Newyorkse
toneelrecensent ongeveer tien jaar gele
den.
gen”. Het onvermogen zit in het feit dat
Duitsland maar niet van zijn verleden kan
loskomen en rijk slaat dan op de welvaart
die er misschien debet aan is dat het onver
mogen nog geen fatale gevolgen gaat krij
gen.
Van Alphen heeft met zeer scherpe ogen
bij onze Oosterburen rond gekeken. Hij
Haarlem
Barteljorisstraat 13-17
heeft zijn bevindingen genoteerd en ze
vervolgens bijeengebracht in verschillen
de „rubriekjes” die ieder voor zich naar
believen kunnen worden uitgebreid. Het
zijn voor de hand liggende thema’s gewor
den als „Kerk en macht”, „Geweld”, „Man,
vrouw en kind” die nauw verwante aspec
ten van „alleen” het hedendaagse, maar
daarom niet minder afschuwelijk, het vol
man in the glass booth’, het stuk van zijn
hand dat een jaar tevoren in Londen in
première was gegaan. In het begin van zijn
toneelcarrière was Shaw verbonden aan
het Shakespeare Memorial Theatre in
Stratford-upon-Avon, waar hij in 1949 de
buteerde in „Macbeth”.
Als filmster kreeg hij internationaal be
kendheid door zijn schurkenrol in de Ja
mes Bondfilm,, From Russia with Love”.
In „The Sting” met Paul Newman en Ro
bert Redford was hij het slachtoffer. In
„The Royal Hunt of the Sun” speelde hij
de rol van Pizarro, terwijl hij in „Figures
in a landscape” een voortvluchtige was. In
1974 kwam het overweldigende succes van
„Jaws”. Ook in „The Deep” dat als een
vervolg kan worden beschouwd, speelde
Shaw. Voorts had hij een belangrijk aan
deel in „Force 10 from Navarrone” en in
zijn laatste film „Avalanche Express”, die
beide binnenkort zullen worden uitge
bracht.
komen verkeerde Duitsland belichten.
Van Alphen registreert nuchter. Hij
maakt zijn foto’s niet pakkender dap ze
zijn, maar haalt wel alles uit de techniek
als het nodig is om onder hels moeilijke
omstandigheden te werken. Hij staat in de
frontlinie van de demonstranten die bij
Brockdorf de klappen krijgen, maar steek
zijn (fotografische) neus ook in een vies
A Robertshaw
(rechts) samen
met Roy
Schneider in de
film Jaws.
Twee' wanden op de tentoonstelling Het Rijke Onvermogen in de Vishal in
Haarlem die respectievelijk het gezin en het geweld in de Bondsrepubliek
belichten.
onder gaat (hij doet dat in series) terwijl de
fascistische eenling al spoedig onderdeel
wordt van' de groep. Heel duidelijk is dat te
zien in de beelden van een jaarlijkse prijs
uitreiking die wordt georganiseerd door
de Deutschlandstiftung, een verzameling
van uiteenlopende autoriteiten die op een
dergelijke bijeenkomst eens flink van leer
kunnen trekken tegen de „verwording”
van de democratie, de jeugd of van de
kunst. Tegen het decor van een uiterst
fraaie zaal staan sprekers die in hun volge
vreten patserigheid niet voor elkaar on
derdoen, maar eenmaal gezeten een schok
kend voorbeeld van perfiditeit oproepen.
Dag- en avondopleidmg
TOLK/VERTALER ENGELS.
CAMBRIDGE opleidingen,
INFORMATICA (computer
kunde),
SOCIALE WETGEVING
KOM KIJKEN NAAR
DE OOGSTRELENDE
k. ZIT IDEEËN VAN
TOPFORM.
BLJ
Enige concessionnalre Citroèns
AUTOBEDRIJF HOOGEVEEN
Grilpenstelnweg 10 - Haarlem
Telefoon 023-248221
(ADVERTENTIE)
bracht hij door op de Orkaden bij Schot
land. Zijn vader pleegde zelfmoord toen
Robert 12 jaar was. Na twee jaar aan de
Londense toneelschool te hebben gestu
deerd, begon Shaw zijn toneelloopbaan.
Hij was driemaal getrouwd en had in to
taal tien kinderen. Zijn eerste huwelijk,
met Jennifer Rourke, eindigde met een
echtscheiding. Vervolgens trouwde hij met
de actrice May Ure, die in 1975 overleed.
Sinds drie jaar woonde hij met zijn derde
vrouw, Virginia Jansen en zijn tien kinde
ren op een landgoed in het Ierse graaf
schap Mayo.
Keer op keer gebruikt Van Alphen het
verleden om de oorzaken van het heden
daagse kwaad toe te lichten. Hij fotogra
feert de werkelozen van nu, daarmee een
brug leggend naar de crisisjaren, hij toont
het moderne Duitsland met zijn snelwegen
waardoor je onvermijdelijk moet denken
aan de manier waarop Hitler zijn volk met
Autobahnen stroop om de mond smeerde.
Daar tussen door duikt steeds de kop van
Franz-Josef Strauss op, standaardvoor
beeld van alles wat er in Duitsland aan
zwart verleden bestaat. Maar Van Alpen
vervalt dan niet in clichés door alleen de
„foute” generatie te laten zien. Hij bewijst
met zijn foto’s ook dat de fascistische
gedachte bij een gedeelte van de jeugd
danig wortel heeft geschoten en dat de
jongste kinderen al heerlijk met het mo
dernste wapentuig mogen spelen. Zo
wordt iedere plaat een stellingname waar
bij het volstrekt duidelijk is waar Van
Alphen staat.
(De tentoonstelling Het Rijke Onvermo
gen die tot en met 17 september in de
Vishal is te zien, dagelijks van 10-17 uur
en op zondag vanaf 13 uur, maakt op
initiatief van de Nederlandse Kunst
Stichting een reis door ons land. In de
Vishal wordt ze gebracht onder auspiciën
van het Frans Halsmuseum.)
Rbbert Shaw was te Westhoughton, in
Lancashire (Noordwest-Engeland), gebo
ren als zoon van een arts. Zijn jeugd
boekje bij een deelnemer aan een neo-
nazistische vergadering. Uitgaande van
het individu becommentarieert hij de mas
sa, daarmee het wezen van de fascistische
demagogie vastleggend waarin het indivi
du weliswaar noodzakelijk is om de massa
te vormen, maar dat verder volstrekt on
nuttig is. Het is opvallend dat Van Alphen
aantoont dat de milieudemonstrant ten
•A Marilyn Johnson, een van de hoofdrol
speelsters in de zwarte revue Bubbling
Brown Sugar. In Londen werd deze show
vorig jaar uitgeroepen tot musical van het
jaar.
mening van twee van de hoofdrolspelers
van Bubbling Brown Sugar, de acteurs-
zangers Avon Long en Jo Attles. Beiden
zijn al een eindje in de zeventig, maar
zodanig kwiek en lenig, dat choreograaf
Billy Wilson (jarenlang bij ons Nationale
Ballet) ze makkelijk zegt in te kunnen
passen in het snelle concept van de show.
Beide ouderen zeggen, elkander aanvul
lend, dat Bubbling Brown Sugar niet al te
zeer afsteekt tegen het zwarte amusement
van vroeger.
AMSTERDAM (ANP). De Amster
damse Kunstraad heeft maandagavond
.besloten zijn werkzaamheden op te schor
ten. Op een vergadering van veertig van
de 75 leden van de Kunstraad werd een
motie aangenomen, waarin dat besluit is
neergelegd.
De raad zal zijn werkzaamheden hervat
ten als de gemeente er mee akkoord gaat
dat het personeel van dit adviesorgaan
wordt uitgebreid met een administratieve
kracht per 1 januari 1979 en met twee
beleidsmedewerkers per 1 juli van dat
jaar.
Het bestuur had al eerder verklaard dat
de raad op basis van de bestaande bezet
ting niet op verantwoorde wijze kan func
tioneren.
Het besluit de werkzaamheden op te
schorten houdt in dat de Kunstraad geen
advies meer uitbrengt aan het gemeente
bestuur over het kunstbeleid. Ook de voor
bereidende werkzaamheden zoals be
raad waarbij commissies betrokken
zijn, worden voorlopig gestaakt. De Am
sterdamse Kunstraad zal alleen zijn bu
reauwerk voortzetten in verband met de
grote achterstand.
DEN BOSCH (ANP). Bij het 25e Inter
nationale Vocalistenconcours in Den
Bosch hebben drie Nederlanders maan
dag de halve finales bereikt. Tiny Peters
uit Broek-Sittard deed dit bij de sopranen,
Tom Hofman uit Meerssen slaagde erin bij
de tenoren en Arthur Schildmeyer uit Am
sterdam bereikte de halve eindstrijd bij de
bas-baritons.
Tot de halve finales werden in de respec
tievelijke klassen vijftien sopranen, vier
tenoren en zes bas-baritons toegelaten.
Het beeld van de wellustig geëtaleerde
repressie, die wordt opgeroepen door ge
welddaden van velerlei soort maar ook
door vreedzame acties van milieubescher
mers, laat zien dat er heel weinig voor
nodig is om het cellofaanlaagje los te
scheuren dat in Duitsland beschaving
heet en waar onder slechts een fascisme
voortwoekert gelijk maden in rottend
vlees.
Als de geschiedenis zich herhaalt, dan
moet dat ook gelden voor hen die het
nazisme bestrijden. In de laatste tien jaar
voor de Wereldoorlog waren dat behalve
sommige politici vooral schrijvers en kun
stenaars die onversaagd, maar vaak ook
ongehoord een appèl richtten aan een be
volking die zich liever overgaf aan een
nietsverplichtend soort amusement a la
Heintje Davids. Namen van auteurs als
Ter Braak, Jef Last en Vestdijk (zijn „Else
Böhler” bracht hem spoorslags in Sint
Michielsgestel) en beeldende kunstenaars
als Gerd Arnzt, Peter Alma, Albert Hahn
en L. J. Jordaan kunnen in dit verband
worden genoemd.
Het geldt wanneer we de na-oorlogse
generatie belichten vooral ook voor Oscar
van Alphen van wie op het ogenblik een
onthutsende fotoreportage in de Vishal is
te zien onder de titel „Het Rijke Onvermo-
Bubbling Brown Sugar is de wijdse be
naming van een oorspronkelijk Ameri
kaanse show, die in gedeeltelijk dezelfde
bezetting als in de Broadway-editie voor
een periode van zestien dagen naar Neder
land komt. In New York trok de revue
twee jaar lang volle zalen. Een Londense
versie van dit theaterevenement beleeft
inmiddels zijn negende maand.
„Joy that’s what it’s all about”, zingt de
vrijwel voltallige bezetting in het ope
ningsnummer Bubbling Brown Sugar, al
dus aangevend dat het beeld van de gou
den dagen van Harlem vanzelfsprekend
wat geromantiseerd zal zijn. Erg veel de
tails over de sociale en multiraciale ver
houdingen in het Amerika ten tijde van de
beurskrach, of een perfecte historische
reconstructie van een getto, zal de show
dan ook niet opleveren.
Robet Cooper, producer en regisseur
van de continentale editie van Bubbling
Brown Sugar, erkent desgevraagd dat het
gaat om entertainment in de vorm van een
revue. „Feitelijk willen we niets anders
dan nog eens de aandacht vestigen op de
fantastische muziek en dans die het voor
oorlogse Harlem heeft voortgebracht”,
zegt hij met grote nadruk. „Die tijd werd
de „Black Renaissance" genoemd. Mensen
als Earl „Father” Hines, Duke Ellington,
Fats Waller en J. J. Johnson brachten toen
hun fantastische muziek ten gehore in
clubs als de Savoy Ballroom en de Cotton
Club. Toen al togen de vele vooraanstaan
de blanke artiesten naar Harlem, snoven
daar de zwarte cultuur op en werden er
door beïnvloed. Bubbling Brown Sugar is
niets anders dan een huldebetoon aan die
grote zwarte componisten van toen”.
verbaasd zijn als je eens wist hoeveel men
sen er zijn die de oorsprong van deze
muziek niet kennen. Ik kan dat misschien
illustrenen met het volgende voorbeeld.
Eubie Blake, inmiddels in de 90, is nog
altijd als pianist actief. Dan komt er wel
eens iemand na afloop van een concert op
'm af en zegt: u klinkt net zo als Gershwin.
Weet je dan wat het antwoord van Eubie
is? Hij draait zich om en loopt zwijgend
weg. Mensen als Gershwin deden immers
hun inspiratie op in Harlem”.
Zijn verhaal wordt ondersteund door de
„Wij krijgen nogal eens te horen dat deze
show te zeer alles oppoetst. Maar de shows
hadden ver voor de oorlog al alle glamour,
compleet met lichten, kostuumwisselingen
en grote bezettingen. In 1929 stond een
grote groep zwarte artiesten, topmensen
uit Harlem, al in de Moulin Rouge in
Parijs. Glamour, ja, maar dat hoeft nie
mand te verbazen, want in Harlem gebeur
de het allemaal. Daar was toen een uitge
breid uitgaansleven met vele clubs”.
Is Bubbling Brown Sugar dan toch een
redelijk betrouwbare kopie van het vroe
gere entertainment in Harlem? „Jo Attles
lacht breed: „Ach, betrouwbaar. De sfeer
verschilt niet zo heel veel met vroeger, al1
gaat het nu allemaal wat meer berede
neerd, professioneler. Vroeger had je in
een gezelschap een familieverband, waar
bij de sterren de jongeren opleidden. Nu is
het vaak wat harder geworden, maar in
wezen is er bij zo’n revue niet zoveel veran
derd. Toen moest en zou je erbij horen, dat
zal nu wel niet anders zijn, ook al is Har
lem allang niet meer de plaats waar het
allemaal gebeurt”.
Voordat Bubbling Brown Sugar half
september naar Parijs verhuist, doet een
ieder er in ieder geval verstandig aan de
revue te aanschouwen, al was het maar
omdat de show veel toptalent uit de Ver
enigde Staten lijkt te bevatten. Naast Avon
Long en Jo Attles komen Vivian Reed,
Marüyn Johnson, Jack Hammer, Ursuline
Kairson, Barry Preston, Ann Duquesnay,
Myles Savage, Lora Lee Cliff.
AMSTERDAM. De jaren '70 zullen ooit gekenschetst worden als een tijd waarin de
mensen graag terugkeken om niet met de economische teruggang en de problemen van
alledag te worden geconfronteerd. Gevoelens van nostalgie vieren immers anno 1978
nog altijd hoogtij, niet in het minst in de showbizz en de amusementsindustrie, waar het
romantiseren van het verleden alle kans krijgt. Zo gaat vrijdagavond in het Amster
damse theater Carré een groots opgezette revue in première, die de glorierijke jaren ’20
en ’30 van de Newyorkse negerwijk Harlem in herinnering wil brengen.
Swing, amusement en jazz, gebracht in
een wervelend tempo. Dat staat de bezoe
kers van Carré dus binnenkort te wachten.
Bubbling Brown Sugar zal bovendien tel
kens als een van de klassieke songs van
toen wordt gezongen, voor een brokje her
kenning zorgen. Een kleine greep uit de
gouden successen in de show? Sweet Geor
gia Brown, Way Down Yonder, Swing Low
Swett Chariot, Honeysuckle Rose, Stormy
Monday Blues, Them their Eyes, Sophisti
cated Lady; te veel om op te noemen. En
dan bevat de nieuwe continentale versie
van de revue volgens het produktieteam
nog meer muziek en dans dan de Ameri
kaanse en Engelse versies.
Het zal inmiddels duidelijk zijn dat het
verhaaltje, noodzakelijk om de diverse
„evergreens” aan elkaar te rijgen, niet zo
belangrijk is. De ontstaanswijze van
Bubbling Brown Sugar is daar ook debet
aan. Voordat de première op 1 maart 1976
op Broadway kon plaatshebben, kreeg het
oorspronkelijke idee om rond het thema
Harlèm een show te creëren, langzamer
hand vorm in een workshop-situatie (ver
gelijkbaar met de manier waarop de musi
cal A Chorus Line ontstond).
In korte trekken speelt Bubbling Brown
Sugar zich echter als volgt af. In de ope
ningsscène heeft de handeling plaats in het
hedendaagse Harlem, waar een paar oud
gedienden uit het vooroorlogse theater een
aantal jongeren probeert duidelijk te ma
ken dat men vroeger van heinde en verre
kwam om sterren uit de gouden tijd van
Harlem te kunnen bewonderen. Een jong
zwart en een jong blank paar worden door
de bejaarde artiesten meegenomen op een
denkbeeldige reis in de tijd, zodat zij de
sfeer en de muziek van het Harlem uit de
jaren ’20 en ’30 zullen leren kennen.
Regisseur Bob Cooper: „Dat laatste as
pect is het kernpunt van de show. Je zult
Vier leden van de zgn. Anti-John
Travolta Club bekladden ’s nachts
in de binnenstad van Leiden tallo
ze ramen, muren en schuttingen
met anti-Travolta-leuzen. De vier
jeugdige „schilders” werden
’s morgens vroeg door de politie
aangehouden.
DUBLIN (UPI). De Britse acteur en schrijver Robert Shaw die vooral bekend is
geworden door zijn optreden in de veel bekroonde films ,Jaws” en „A man for all
seasons”, is maandag op 51-jarige leeftijd overleden. Nabij zijn woning in het Ierse
Tourmakeady, op 240 km ten westen van Dublin, kreeg hij achter het stuur van zijn
auto een hartaanval. Hij stopte, stapte uit en overleed langs de kant van de weg.
r
