Bellen vanuit en naar auto vereenvoudigd
Autoradio’s steeds perfecter
i
Firato legt accent op veelbelovende communicatievormen I
Radio en tv-programma’s vanaf Firato
Firato-informatie
DAGELIJKSE UITZENDINGEN MET BEKENDE ARTIESTEN
s
Pistool bevecht
statische
elektriciteit
Landelijke actie
Zondonor start
Nieuwe naald voor
oude platen
KLEUREN-TV MET
GEHEUGEN
lp
EEN BOX ALS
EEN ORGELPIJP
op Firato
NIEUWE AUTOTELEFOON BEGIN 1979 IN GEBRUIK
I
I
Tuner-versterker
nu met computer
- :.,Z
ii is isi1 gnng: ngs
i
1
I
i
I
i
i
I
1
15
19 7 8
WOENSDAG 30 AUGUSTUS
a
ïl
I
«w
gaans zeer succesvolle exposities
van stereo-apparatuur, tv’s en
ander elektronisch speelgoed.
Ook dit jaar zendt de omroep
weer dagelijks radio- en televi
sieprogramma’s met bekende
medewerkers en artiesten uit
vanaf de Firato. Voor de tech
nische fijnproevers zijn er de
monstraties van de laatste
snufjes op omroepgebied, en ei'
is een „Workshop” om zelf tv-
programma’s te maken. Na
tuurlijk demonstreert men in
de omroepstand met Teletekst.
I
in de RAI in Amsterdam de
tweejaarlijkse tentoonstelling
Firato gehouden. Het is alweer
- de 20ste in een reeks van door-
1
AMSTERDAM.
Deze jubileumtentoonstelling
heeft een bijzonder accent ge
kregen. Veel aandacht is besteed
aan de nieuwe, veelbelovende
communicatievormen viewdata
en teletekst.
iilS! ÉS
AMSTERDAM. De eerste
I tien dagen van september wordt
V
I
i
s'
de Obelisk I is 728 per j|||
het grootst
Uit een onderzoek van de NOS blijkt
dat het bezit van een autoradio ten nauw
ste samenhangt met het aantal kilome
ters dat wordt afgelegd. Bij automobilis
ten die meer dan 17.500 kilometer per
jaar rijden, is het autoradiobezit 50 per
cent hoger dan bij degenen die niet zo-
AMSTERDAM. Driekwart van alle
Nederlandse auto’s is voorzien van een
autoradio, zo heeft een recent onderzoek
uitgewezen. In 1973 was dat nog niet de
helft. In vergelijking met onze buurlan
den wordt er in ons land veel naar de
autoradio geluisterd. In België heeft 47
percent van de auto’s een radio, in
Frankrijk 50 percent en alleen in West-
Duitsland ligt het percentage met 83
hoger dan bij ons.
Via teletekst kan men tekstinformatié
doorgeven aan een tv-toestel. Die infor
matie wordt met het normale tv-pro-
gramma meegezonden. Met behulp van
een speciaal apparaatje komt de tekst op
een voor de rest normale tv. Zo is het
bijvoorbeeld mogelijk het laatste nieuws,
het weer, sportuitslagen van het eigen
scherm af te lezen.
voor een groot gedeelte gaan die Uitzen
dingen rechtstreeks de lucht in.
In een ander deel van de Westhal is
een televisiestudio ingericht met tussen
Viewdata is te vergelijken met tele
tekst. Ook hier tekst, maar die is niet
afkomstig van een uitgezonden zender-
signaal. Bij viewdata zit de informatie
opgeslagen in een computer. Die compu
ter kan worden opgebeld. Dan wordt de
telefoonverbinding aangesloten op het
tv-toestel, waarin ook weer een speciale
„decoder” is aangebracht. En dan maar
kiezen: marktprijzen, stadsnieuws, alles
kan uit de computer worden gehaald.
Niet voor niets, wordt er op de 20e
Firato zoveel aandacht besteed aan view
data en teletekst. (De gehele Westhal van
de RAI is ervoor gereserveerd). Deze
twee communicatievormen gaan onge
twijfeld een grote toekomst tegemoet. De
NOS, PTT, alsmede een groot aantal
fabrikanten van stereo-apparatuur heeft
zich er inmiddels op gestort. Ook van de
zijde van de Nederlandse Dagblad Pers
(NDP) is de interesse groot.
een verdergaande vereenvoudiging, het
zogenaamde verkorte kiezen. Veelge
bruikte telefoonnummers worden daar
toe in een geheugen opgeslagen. Een sim
pele handeling is voldoehde om de ge
wenste abonnee të bereiken.
Twee, types autotelefoon brengt de
PTT op de markt: het type Castor, waar
bij druktoetsset en telefoonhoorn van
elkaar zijn gescheiden, en het type Pol
lux, waarbij druktoetsenbord en tele
foonhoorn één geheel vormen. Bij elke
autotelefoon hoort verder een zenderont-
vanger, die in een aparte behuizing is
ondergebracht.
De Firato, in 1950 begonnen als vak
beurs voor onderdelen en meetinstru
menten, behoort thans tot de grootste
de 600 en 700 tribuneplaatsen. Zowel
door direct zicht op de studiovloer als
via de monitoren die kwistig zijn rond
gehangen, kan men met eigen ogen zien
Een algemene trend bij de Firato 78 is
een vereenvoudiging in de bediening van
de apparatuur. De afstandsbediening, bij
kleuren-tv’s al enige tijd in gebruik, komt
nu ook bij de geluidsapparatuur om de
hoek kijken. TV-spelletjes zijn er op de
Firato te kust en te keur.
Bij de videocassetterecorders valt op
dat de speelduur van de banden steeds
langer wordt, met een naar men mag
aannemen voorlopig maximum van
vier uur. Zeer spectaculair is de video-
grootbeeldprojectie, waarbij het norma
le tv-beeld wordt „opgeblazen” op een
scherm met een beelddiagonaal van 183
centimeter.
Omroepverenigingen en de NOS geven
nadrukkelijk acte de présence op de Fi-
AMSTERDAM. Statische elektrici
teit is een van de grootste vijanden van
de bezitter van grammofoonplaten. De
ze elektriciteit trekt vuil en stof aan. Er
zijn veel middeltjes om of dat stof weg
te halen, dan wel de statische elektrici
teit op te heffen. (Dust Bug, Lenco-
Clean, Parastat-roller Vac-O-Rec etc.).
Super Sound heeft daar een aan toege
voegd. Bij deze platenbescherm.er hoeft
er niet méér te worden gedaan dan op
een knop te drukken. Daarmee wordt
druk uitgeoefend op een piëzo-elek-
trisch kristal, waardoor een zeer hoge,
doch ongevaarlijke spanning wordt op
gewekt.
Door het Super Sound-pistool Op de
plaat te richten, wordt de elektrische
lading daarvan geneutraliseerd door
een tegengestelde lading. Bij regelma
tig gebruik na verloop van tijd keert
de statische elektriciteit immers weer
terug betekent dat een langerze le
vensduur voor de platen.
Het Super Sound-pistool werkt zori-
der batterij of snoer, en is dus niet
afhankelijk van het lichtnet. Het appa
raatje kost 19,95.
rato. Dagelijks is te zien hoe een pro
gramma tot stand komt en wordt uitge
zonden. De omroepen hebben maar liefst
4000 m2 tot hun beschikking.
t
Het Elektron, in 'de Noordhal, is speci
aal bedoeld voor jongeren in de leeftijd
van 15 tot 20 jaar die erover denken in de
elektronica hun beroep te gaan kiezen.
Voorlichting in het Elektron wordt onder
meer gegeven door het Arbeidsbureau,
het leger en het Nederlands Maritiem
Instituut. Het beroep op de jeugd komt
niet uit de lucht vallen: bij de vorige
Firato, in 1976, bezochten ruim 20.000
leerlingen in groepsverband de tentoon
stelling.
AMSTERDAM. De 78-toerenplaat
komt uit Nostalgia en is dus weer hele
maal in. Het aardige is dat deze platen
op vrij grote schaal nog te verkrijgen
zijn bij rommelwinkeltjes, op markten,
veilingen en voor niet eens zo veel geld.
Het afdraaien van die platen kan
problemen opleveren. Met een gewone
naald is daar geen beginnen aan, en
niet iedereen heeft nog de beschikking
over zo’n ouderwetse grammofoon.
Micromel heeft er iets op gevonden.
Deze firma ontwikkelde een magneto-
dynamisch element, waarin een speci
aal geslepen 78-toerendiamant is ge
monteerd. Deze diamant heeft een
stompe kop, in tegenstelling tot de ge
wone naalden, die spits zijn. Het com
plete element kan snel worden verwis
seld met de elementen bij alle gangbare
HiFi-platenspelers.
HILVERSUM. Voor de Vereniging
Zon in Hilversum, de overkoepelende
organisatie van de ongeveer 150 Neder
landse zieken- en bejaardenomroepen,
is de Firato het startsein voor de grote
landelijke actie Zondonor. De bedoe
ling is donateurs te werven, die per jaar
ten minste ƒ10 aan de vereniging willen
overmaken.
Met dat geld kunnen huidige en nieu
we omroepen van (beter) materiaal
worden voorzien. Bovendien is Zon
directeur Leuftink van plah een deel
van de opbrengst te besteden aan een
opleiding voor wat hij noemt cliëntge
richt programma-maken.
De actie Zondonor loopt tot 1980 en
heeft als streeftotaal 120.000 donateurs.
De Zon heeft op de Firato een studio
ingericht, waar programma’s worden
gemaakt voor een groot aantal Amster
damse zieken- en bejaardenhuizen.
Het hele omroepgebeuren gaat zich
afspelen in de Westhal van het Rai-
complex, op het niet geringe vloerop
pervlak van 4000 vierkante mtter. Even
als twee jaar geleden wordeii daar een
complete tv-studio en een even volledi
ge radio-studio ingericht. Om het moge
lijk te maken dat ze allebei de hele dag
op volle toeren draaien, worden ze
zorgvuldig van elkaar geïsoleerd, om
wederzijdse geluidsoverlast uit te ban
nen.
In de radiostudio concentreert het
gebeuren zich rond de discojockey, die
op een podium zit tegenover een tribu
ne, waar ongeveer 300 mensen hem de
kunst kunnen afkijken. Beurtelings
zullen de verschillende omroepen hier
hun radiopgrogramma's verzorgen, en
Symposium over
Viewdata en
teletekst
Het kon niet uitblijven; de nieuwelin
gen Viewdata en Teletekst hebben in de
betrekkelijk korte tijd van hun bestaan
al voor de nodige politieke opwinding
gezorgd. Want hoe zit dat nu eigenlijk
met die „lees-tv”? Hebben ~we hier te
maken met een vorm van televisie, of
voert het opdissen van letterinformatie
de boventoon? De NOS en de vereni
ging de Nederlandse Dagblad Pers
(NDP) hebben er ieder zo hun eigen
gedachtes over. De minister van CRM
mag de uiteindelijke beslissing nemen.
Om de opinies wat preciezer te vor
men en de discussies nog wat aan te
zwengelen, wordt op dinsdag 5 septem
ber in het Internationaal Congrescen
trum van de RAI een symposium
„Viewdata en Teletekst in Nederland”
georganiseerd. Op het programma
staan o.a. uiteenzettingen van Colin
McIntyre van de BBC (in Engeland
draait al enige jaren een Teletekst-net)
en John Darkin van de Britse PTT
(Viewdata).
Het is al enige tijd mogelijk om vanuit
een auto te telefoneren, per mobilofoon
bijvoorbeeld, maar dat gaat een stuk
moeilijker dan gewoon even een belletje
maken. De nieuwe autotelefoon heeft
druktoetsen. Wie het gewenste nummer
drukt, ziet dan eerst op een beeld
schermpje welk nummer hij heeft inge
drukt. Dit om niet goedkope vergis
singen te voorkomen. Een aparte toets
indrukken en de telefoonverbinding
wordt tot stand gebracht, in dit geval
via de autotelefooncentrale, waarin
voorlopig voor 6000 gelukkigen een
plgatsje is ingeruimd.
Ook naar de auto opbellen wordt een
De bezitter van een autotelefoon kan
kiezen voor een nationaal of een interna
tionaal abonnement. Met dit laatste
abonnement kan men vanuit de auto in
Nederland, West-Duitsland, Oostenrijk
en Luxemburg een ieder op deze aardbol
opbellen en door iedereen, waar dan ook,
worden opgebeld.
De autotelefoon komt begin 1979 ter
beschikking van het publiek. Dat het
geen goedkope zaak gaat worden, ligt
voor de hand. De voorlopig vastgestelde
prijzen liggen voor het vastrecht per
maand in de buurt van de 290 gulden
voor een nationaal abonnement. Ge
sprekskosten 1,85 per minuut.
veel kilometers op hun naam brengen.
Een aantal andere gegevens uit dit on
derzoek:
Hilversum 3 is de zender die in de
autoradio verreweg het meest aan
staat;
59 percent van de automobilisten luis
tert minder dan een uur per dag;
64 percent van de automobilisten ge
bruikt de radio om verkeersinforma
tie te krijgen;
de luisterdichtheid is
's middags rond 5 uur.
Op de Firato introduceren de fabrikan
ten hun nieuwe modellen autoradio. Dui-
tronie. Het is een klein technisch won- O
dertje. De digitale tuner-versterker
C 3000 van Barco is een via
een microprocessor bestuurde radio-
ontvang- en weergave-eenheid, die
geen mechanisch bewegende onderde-
len of bedieningstoetsen meer heeft.
Het apparaat is bovendien uitgerust
met een programmeerbaar geheugen.
Een belangrijk voordeel van het com-
AMSTERDAM. Het is even wen
nen aan die Audioline Obelisk I met
II zijn lange, smalle vorm. Niet voor niets
AMSTERDAM. Telefunken pre
senteert op de Firato de PALcolor
8820 memocontrol. Achter deze in
drukwekkende naam gaat een kleuren-
tv met een geheugen schuil. Het toestel
is uitgerust met eèn microprocessor en
kan 60 bevelen opslaan en uitvoeren.
En zo kan uw tv u er bijvoorbeeld aan
herinneren dat u nog een telefoonge
sprek moet voeren!
Het is met de nieuwe kleuren-tv van
Telefunken mogelijk van tevoren te
programmeren welke programma’s
men op de beeldbuis wil zien. Het appa
raat schakelt automatisch in en uit op
de gewenste tijden. Het is zelfs moge
lijk, als men de programmasleutel er
uithaalt, dat het toestel alleen de uitge
kozen kinderprogramma’s te zien geeft.
Ideaal voor ouders die er eens een
dagje uit willen en hun kinderen niet
aan de verschrikkingen van geweld op
de tv wensen bloot te stellen.
Wie het toestel programmeert, krijgt
de bevelen in tekst op zijn scherm te
zien, zodat alle misverstanden van tevo
ren uitgesloten zijn. Programma’s die
dagelijks op dezelfde tijd worden uitge
zonden het journaal van 8 uur bij
voorbeeld kunnen voor altijd wor
den opgeslagen. Klokslag acht uur zet
de tv dan zichzelf aan.
Als een uitzending is geprogram
meerd en op dat moment is er niemand
ter plaatse, dan schakelt het toestel
zichzelf weer na vijf minuten uit. Al
leen als binnen de vijf minuten een
zogenaamd „bevestigingssignaal”
wordt gegeven, blijft de tv in bedrijf.
De PALcolor 8820 is tenslotte ook
uitgerust met kwartsprecieze aanwij
zing van dag en tijd, en is daarmee de
eerste kleuren-tv ter wereld die zoiets
heeft.
stuk eenvoudiger. Nederland is daartoe
in drie zones verdeeld (Noord, Zuid,
Randstad) met elk pen eigen netnummer.
De PTT is ervan uitgegaan dat degene
die opbelt in de meeste gevallen wel zal
weten waar de auto zich ongeveer be
vindt. Weet men dat niet, dan moet men
het ten hoogste drie keer proberen.
Bijzondere aandacht is besteed dan het
bedieningsgemak van de autotelefoon.
Dat moet ook wel, daar te gecompliceér-
de handelingen de aandacht van de auto
mobilist zouden afleiden en hij zichzelf
zb in gevaai’ zou kunnen brengen. Bij het
ontwerp is zelfs rekening gehouden met
putersysteem bij de Barco tuner-ver-
sterker is, dat elektronische afstem
ming op radiozenders uiterst accuraat
is. Bovendien is afstemming mogelijk
op alle 4 golfbereiken.
Bij de zendorkeuze licht de frequen- «si
tie in van die computercijfers op. Het
van een uiterst fraaie vormgeving voor
ziene apparaat is uitgerust met af
standsbediening.
Bezoekers die met de trein naar Am-
sterdam komen, doen er verstandig aan
op het station een Trein-Toegang-biljet
treinreis, een dagkaart voor het Am-
sterdamse openbare vervoer, als de toe-p|
ll; gang voor de Firato. Kosten vanaf 0|
Haarlem 11,75.
heeft de makers van deze geluidsbox de
|l orgelpijp als leidend principe voor
ogen gestaan.
Voordeel volgens de fabrikant is, dat
de behuizing de natuurlijke resonantie
van het geluid, met name de lage tonen,
ten goede komt. Hij wijst er bovendien
op, dat de plaatsingsmogelijkheden
van het apparaat ideaal zijn.
Enkele gegevens: de Obelisk 1 heeft
II een continue belastbaarheid van 60W
en het aanbevolen versterkvermogen is j
30 tot 60W. (Hoogte 90 cm). De advie-
|l sprijs van
stuk.
gg op nei siauon een irein-ioegang-unjei
te kopen. Dit biljet voorziet zowel in de
ti cun ciö, ccu uagAaai L vwv>i *ic.v ixm-
sterdamse ooenbare vervoer, als de toe-
hoe zo’n tv-programma precies ont
staat. Het technisch gedeelte wordt ver
zorgd vanuit een complete reportage-
trein. Er wordt zorgvuldig op gelet dat
alle technische handelingen met be
trekking tot licht, geluid en cameraop
stelling goed kunnen worden gevolgd.
Wat verderop kan men een vijftal
opnieuw opgebouwde decors gaan be
kijken uit de tv-serie „Hollands glorie”,
die de AVRO vorig seizoen heeft uitge
zonden. De belangrijkste achtergron
den uit de serie staan er in het gelid, en
een filmprojectie toont hoe het proces
van de decorfabricage verloopt. Voor
mensen met een goed ontwikkelde
technische knobbel zijn in de nabijheid
van de radiostudio enkele ruimten in
gericht waar voorlichting wordt gege
ven over nieuwe ontwikkelingen, waar
onder de meer-sporentechniek.
Naast kijken en luisteren kan men in
het omroepkwartier van de Firato het
nodige zelf doen. Deelnemen aan een
talentenjacht bijvoorbeeld. Wie proble
men heeft met omroepzaken, kan zijn
hoofdbrekens kwijt aan deskundigen.
En dan is er nog - zij het alleen voor een
aantal - gelegenheid tot het zelf maken
van televisie in de „workshop". Voor de
selectie van die gelukkigen heeft de
NOS medewerking gevraagd aan het
Nederlands Centrum voor Amateurto
neel en de stichting Teleac.
tentoonstellingen in zijn soort in Europa.
Er wordt geëxposeerd op 38.000 m2, met
130 exposanten, samen goed voor 331
merken. Om een idee te krijgen van. het
aantal te verwachten bezoekers: bij de
vijf voorgaande Firato’s lag dat getal f?
telkens boven de 200.000.
||S
iU
De Firato is van vrijdag 1 tot en met
zondag 10 september open, dagelijks
van 10.00 tot 17.00 en van 19.30 tot 22.30
uur.
De toegangsprijs is ƒ7,50 per per-
soon, kinderen tot 14 jaar 5. Groepen
van ten minste 20 mensen betalen, mits |g
zij zich van tevoren aanmelden, 5 per
persoon.
Sï den aan een ondergrondse parkeerga-
rage als eerste fase van een drastische
uitbreiding van het RAI-complex.
In Amsterdam rijden de volgende
bussen naar de RAI: vanaf CS tramlijn
4, vanaf het Amstelstation buslijn 8 of
15, vanaf het Muiderpoortstation bus- |f
lijn 8 en vanaf station Sloterdijk bus-
Ui"15 I
Degenen die met de auto komen,
moeten goed letten op de oranje aan- X
wijzingsborden van de politie, die aan- V
geven waar de parkeerterreinen van de
RAI te vinden zijn. Die zijn op het
ogenblik niet zo eenvoudig te traceren
door de onlangs gestarte werkzaamhe-
Het voorlopige einde in bedienings-
II comfort lijkt te liggen by de geheel
gecomputeriseerde tuner-versterker O
van de Belgische fabriek Barco Elec-
-S* TT-x --
Een probleem dat overwonnen moet
worden, is dat de auto zelf veel lawaai
maakt en bovendien fiet interieur van
een auto akoestisch weinig goede eigen
schappen bezit.
Vier luidsprekers geven duidelijk bete
re resultaten dan twee. Daarvan zijn er
genoeg op de Firato te zien. In de Vere
nigde Staten, waar de laatste twee jaar
zeer veel belangstelling bestaat voor
kwaliteitsontvangst in de auto, zijn in
veel auto’s zelfs acht luidsprekers aan
wezig. Verder is het mogelijk door mid
del van losse boosters, (eindversterkers)
het vaak geringe vermogen van autora
dio of cassetterecorder op te peppen tot
zelfs 50 Watt per kanaal! Dit vereist wel
speciale luidsprekers. Merken die hierin
voorzien zijn o.a. Visonik en Braun.
delijk is, dat de opmars van stereo in de
huiskamer een regelrechte invloed heeft
op de ontwikkeling van de autoradio?
Het is voor de industrie niet zo makke
lijk een kwalitatief goede, storingvrije
ontvangst in de auto te realiseren. Dit
komt onder meer doordat er een beschei
den voedingsbron in een auto zit, de 12
Volts auto-accu. Bovendien is de auto
zelf een elektrische storingsbron. Deson
danks is de kwaliteit van het geluid uit
autoradio’s de laatste jaren sterk verbe
terd Een van de belangrijkste ontwikke
lingen daarbij was ongetwijfeld de sto-
ringsonderdrukking bij FM-ontvangst.
Zi j
