Première Bubbling Brown Sugar in Carré glad en tempoloos
KLAAS BOLT VIERT ZILVEREN JUBILEUM
Abba uit op verovering
van Oosteuropese markt
F
F
k
A
Dienst van het Lied
MODEHUIS
STOUTENBEEK
door Johan van Kempen
Volle borst
STADSSCHOUWBURG
HAARLEM
Residentie-Orkest
naar Oost-Europa
Première toneelgroep
Sater uitgesteld
12
13
KUNST
19 7 8
SEPTEMBER
ZATERDAG
9
MAANDAGMIDDAG
van
13.30-17.45 UUR
DIRECTIE
MODE
1
T
en”
dsen,
ler.
van
n
VANAF SEPTEMBER
WEDEROM GEOPEND ZAL
ZIJN OP
TER VOLDOENING
AAN HET VERZOEK
VAN VELE ONZER
KLANTEN DELEN
WIJ U MEDE DAT ONS
HOUTPLEIN 10
HAARLEM
HAARLEM. „Dit is een jubi
leum van voorrechten, niet van
prestaties”, zegt Klaas Bolt als hij
over de thans bereikte mijlpaal in
zijn loopbaan begint te praten.
„En ik vind het echt wel leuk dat
er iets over in de krant komt,
zodat de mensen dan wat meer
van je te weten komen, maar ik
hoop toch werkelijk dat het niet te
gewichtig overkomt”. De laatste
uitspraak tekent de nu 51-jarige
organist van de Grote- of St. Ba-
vokerk dan ten voeten uit; eerlijk
en overtuigend in zijn werk, maar
tegelijk als mens zo uiterst be
scheiden.
?s-
n
op
DON QUICHOTE, SANCHO
PANZA EN DULCINEA
VERWACHTEN U!
INLEIDING OP HET
NIEUWE SEIZOEN
door Peter Lohr.
■bUNIEBOEK-TOP-TIENhü
sen: i
S
■TOP-TIP VOOR SEPTEMBER»
y
es
69,50
34,50
Tel.
ƒ5,50
f 57,-
1
p.d. 6,75
pH. I 51,-
p.d. 14,95
(ADVERTENTIE)
f 15,-
19,90
Geheel in de lijn van Klaas
Bescheiden organist speelt
een uniek instrument
(Van onze correspondent in Stockholm, Henk Ruyssenaars)
i
■e
ITO
jS- Klaas Bolt: benoeming onovertrefbaar hoogtepunt.
van alle „deelstaten” in de Sovjet-Unie die
voor de filmdistributie in hun deel van het
land zorgdragen.
Manager Andersson bevestige boven
dien desgevraagd dat er een tournee-aan-
bieding van de Russische autoriteiten bin
nen is gekomen in de Sovjet-Unie. Televi-
sie-uitzendingen over Abba waren tot dus
ver nog niet,te zien in de Sovjet-Unie,
uitgezonderd één kort programma dat was
gemaakt door de Poolse tv en kort geleden
werd uitgezonden. Volgens Andersson is
de belangstelling van de Russische jeugd
echter „enorm".
n 11
uur
Niettemin dient de zucht naar sentimen
ten en nostalgie bevredigd te worden. Voor
wat Mokum betreft zou ik niet, zo een,
twee, drie een aardig alternatief voor de -
rondvaart weten, maar voor wat Harlem
aangaat, lijken we op onze wenken be
diend te worden. We hoeven er niet eens
voor naar New York. Vrijdagavond ging
immers in het Amsterdamse Theater Car
ré de negermusical Bubbling Brown Su
gar in première.
Plaatsbespreken van 10 tot 3 uur, telefo
nisch van 12 tot 3 uur (023)315571
DEZE WEEK is het precies
vijfentwintig jaar geleden dat
Klaas Bolt als nieuw benoemde
stadsorganist zijn eerste kerk
dienst in de Haarlemse Grote of
Piet Kee naast hem tot stadsorganist be
noemd en bepaalde Bolt zich verder voor
namelijk tot het begeleiden van de kerk
diensten.
Met De Klerk, Kee en de vaste organist
van de Haarlemse kathedraal, Bernard
Bartelink, vormt Klaas Bolt het leraren
team voor hoofdvak orgel aan het Swee-
linck Conservatorium in Amsterdam. Bolt
acht de harmonieuze samenwerking tus
sen de Haarlemse organisten op zichzelf al
een unicum.
Wat zijn de verschillen tussen 25 jaar
geleden en nu?
„Toen ik hier in 1953 begon, zaten de
kerken nog vol en dat is nogal teruggelo
pen. In de Kerstnachtdienst kon ik de
Sweelinck Cantory van de Ou
de Kerk te Amsterdam onder
leiding van Willem Vogel. Er
zal tevens een echte ouderwetse
voorzanger bij het psalmgezang
assisteren.
gemeentezang destijds onmogelijk over
stemmen en nu moet ik er juist vaak voor
oppassen dat dit niet gebeurt. En dat laat
ste is dan nog voornamelijk doordat er
veel minder dan toen, uit volle borst gezon
gen wordt”.
„En als je vraagt naar hoogtepunten,
dan is er wat mij betreft maar één en ook
onovertrefbaar hoogtepunt. En dat is mijn
benoeming hier. Een promotie van onbe
duidende plattelandsj ongen tot vaste be
speler van het bekendste orgel van Neder
land. Zoiets kun je je niet eens dromen”.
Van het één kwam het ander. Bolt’s
interesse in en kennis van de oude princi
pes op het terrein van orgelspel en orgel
bouw, leverde hem een vooraanstaande
plaats op in het adviescollege van de Or
gelcommissie der Nederlands Hervormde
Kerk. Een functie die eveneens een nauwe
de R.K. St. Bavokerk aan de
Herenweg in Heemstede, ter
wijl de jubilaris - zelf zich om
17.00 uur zal laten horen op zijn
eigen Reil-orgel uit 1977, dat
voorlopig staat opgesteld in de
Hervormde Kerk aan de Ramp-
laan in Overveen.
voor
ave-
Tel.
zaterdag 2 september 8.15 uur
De prijs is bijna niks:
het kost maar éne riks!
zaterdag 2 september 7.30 uur
De Russische televisie he'eft al alle pre-
sentatiefilms opgekocht die er van Abba in
omloop zijn en die werden gemaakt door
de muziek- en filmafdeling van het Afaba-
concern, Polar Music. Ook is men begon
nen met het in licentie persen van 200.000
Ip’s in de Sovjet-Unie waar tot dusver
alleen clandestiene opnames in omloop
waren.
DEN HAAG (ANP). Het Residentie
orkest maakt onder leiding van zijn diri
gent Ferdinand Leitner van 3 tot 20 okto
ber een toernee door Oost-Europa. Het is
voor het eerst dat het concerten geeft in
Oost-Duitsland, Tsjechoslowakije en Joe
goslavië. Het was al eerder in Hongarije
en Oostenrijk.
Dat Abba geen gewone popgroep is,
staat al lang vast. Het is inmiddels een heel
concern geworden dat fantastische win
sten maakt. De onderhandelingen met de
Russen zijn al enige tijd aan de gang en
binnenkort verschijnt een Russische dele
gatie in Stockholm die bovendien obk dë
Abbafilm „The Movie” wil kopen. Het glaat
in dit geval om alle zogenaamde filmchefs
(ADVERTENTIE)
STOCKHOLM. De Zweedse popgroep Abba is bezig de Oosteuropese markt te
veroveren. De manager van de groep, Stikkan Andersson, rekent op een afzet van 40
miljoen Ip’s in de Sovjet-Unie. Na de successen in Australië en de Verenigde Staten is
dus nu het Oostblok onderwerp geworden van de veroveringstochten van Abba. West-
Europa was al eerder gecapituleerd. v
Iedere belangstellende is van harte wel
kom.
Bubbling Brówn is nog tot en met 16
september in Carré te zien. Zondags zijn
er matinees.
Vivian Reed, uitzondering in Bubbling
Brown Sugar
Op het programma staan voor deze reis
symfonieën van Bruckner, Haydn en
Schubert, de Posthoornserenade van Mo
zart, „Also sprach Zarathustra” van Ri
chard Strauss en het Vijfde pianconcert
van Prokovjev met als solist Peter Toperc-
zer.
Opgetreden wordt in Maagdenburg,
Oost-Bërlijn, Karl Marx-Stadt, Praag,
Ostrawa, Bratislava (2x), Boedapest, We
nen, Linz, Villach, Zagreb, Marburg en
Salzburg. In Bbedapest en Salzburg wordt
twee keer geconcerteerd.
St. Bavokerk begeleidde. Om
dit zilveren ambtsjubileum mu
zikaal te vieren is er zondag
avond 3 september om 19 uur in
deze kerk een „Dienst van het
Lied”. Voorganger is Ds. A. W.
Lenderink. Vocale medewer
king wordt verleend door de
(ADVERTENTIE)
De tien meest gekochte boeken in augustus
1978
1. Rien Poortvliet
HET BRIESCHEND PAARD
(Van Holkema Warendorf)
2. Selma Lagerlöf
GÖSTA BERLING
(Van Holkema Warendorf)
3. Herman van Veen
HERMAN VAN VEEN, „GEBONDEN”
12,80
ave,
igde
>tim-
ko-
win-
iats,
K.
IJm.
deze oppervlakkigheid verkracht de waar
heid. Liever nog zou ik van de songs en
dansjes zonder het gebabbel hebben geno
ten, want de revue mist door de teksten
ook nog eens de nodige vaart.
Nu kom ik vanzelf op het niveau van
deze Europese editie van de show, die
duidelijk niet kan tippen aan de Ameri
kaanse standaard. Niet alleen zijn enkele
rollen zwak bezet (zoals die van de vertel
ler Jack Hammer, eh die van de jonge
blanke vrouw, Lora Lee Cliff), maar het
aandoenlijke, stramme gestuntel van
Avon Long en Jo Attles wekt enkel senti
mentele gevoelens op. Al delen ze dan
evenzeer in de ovaties als Marilyn Johnson
en Vivian Reed, die door sterk te zingen en
te dansen de show overeind houden.
Toch blijft, en' dat is een teken van
zwakte, na afloop geen enkele act, arties-
t(e) of dansnummer je lang bij. Bubbling
Brown Sugar biedt weliswaar de nodige
ontspanning, maar komt slechts zelden
(Vivian Reed in Sweet Georgia Brown en
de ge„tap”te finalé) aan het superieure
niveau, die Engelse theatercritici vorig
jaar deden besluiten de show tot musical
van het jaar uit te roepen. Zo blijft ook dit
resultaat van nostalgisch en sentimenteel
denken van echte glamour ontbloot.
JOHN OOMKES
De vooruitzichten op een stukje theater-
spektakel van de bovenste plank tsaren
aanvankelijk grandioos. Het zou om een
revue gaan, die met veel dans en muziek de
glorietijd van het uitgaanscentrum Har
lem wilde doen herleven. Het internatio
naal befaamde clubleven uit de jaren twin
tig en dertig zou op het podium opnieuw
tot leven komen, gegarneerd met muziek
van Ellington, Calloway, Waller en Blake.
En, zo heette het verder', Bubbling Brown
Sugar, zou met gedeeltelijk dezelfde bezet
ting als op Broadway - waar de show twee
jaar lang volle zalen trok - worden opge
voerd.
Vanzelfsprekend zat de zaal dan ook
gisteravond afgeladen met een gretig pu
bliek, waarover een andere scribent beslist
zou hebben opgemerkt dat de sterren weer
schitterden. Goed. Hoe maak je met succes
een muzikale show die een stukje verleden
moet laten herleven? In het geval van
Bubbling Brown Sugar is gekozen voor
een eenvoudige, gladde formule. Uitgangs
punt is het presenteren van klassieke
songs die in een glimmend nieuw jasje
worden gestoken. Maar op een of andere
manier moeten nummers als Honeysuckle
Rose, Sophisticated Lady, Them their
Eyes, Way down Yonder ook aan elkaar
gebreid worden.
De oplossing ligt voor de hand. Een jong
zwart en een jong blank paar worden door
een paar musicalsterren van weleer mee
genomen op een denkbeeldige reis in de
tijd, opdat zij de sfeer en de muziek van
het Harlem uit de jaren twintig en dertig
zullen leren kennen. Zo gezegd, zo gedaan.
Avon Long en Joseph Attles zijn twee
In de overige Oostbloklanden hakt Abba
met hetzelfde winstgevende bijltje. Via
Sannes Trading, een Zweedse, op Oost-
i Europa gespecialiseerde handelsfirma
worden de Abbaplaten uitgebracht, ter
wijl de betaling plaatsvindt in cement, olie
of geconserveerde levensmiddelen. Een
ruilhandel die ervoor zorgt dat de Oosteu-
ropese Abbafans méér betalen dan alleen
de verkoopprijs van een elpee van de
Zweedse popgroep.
Sannes Trading heeft de afgelopen
maanden de licenties gekocht voor het
persen van meer dan één miljoen Abba
platen in de Oostbloklanden. De laatste
cijfers hierover: Polen 500.000 Ip’s, Tsje
choslowakije 300.000, Oost-Duitsland
200.000, Hongarije 15.000 en Bulgarije
100.000. Waarmee weer eens te meer bewe
zen is dat Abba inderdaad een muzikale
goudmijn is en aan het succes schijnt
voorlopig geen einde te komen. Het is en
blijft een komeet aan het Zweedse econo
mische en muzikale firmament, ook al lijkt
het succes in West-Europa nu wat te tanen.
Klaas Bolt komt uit Appingedam. Is hij
afkomstig uit een muzikaal „nest”? „Ja
zeker wel, maar dan op een enigszins
dorps niveau. Mijn vader was, behalve
hoofd van de Mulo, ook koordirigent en
organist van de kerk”.
Het feit dat Klaas opgroeide in Gronin
gen, de provincie die samen met Noord-
Holland tot het belangrijkste orgelgebied
behoort, heeft hem naar zijn zeggen de
impuls gegeven die tot zijn gespecialiseer
de, op de barok gerichte, muzikantenprak
tijk zou leiden.
Zijn eerste lessen op het Arp Schnittger-
orgel in de Groningse A-kerk en het van
kindsbeen af vertrouwd zijn met de mooie
historische instrumenten in de overige
kerken in zijn geboortestreek, hebben zijn
smaak en inzichten in deze materie op een
natuurlijke wijze ontwikkeld.
Hoe kwam deze Groningse jongen zo
opeens, in 1953, als vaste bespeler achter
de klavieren van het Haarlemse Müller-
orgel te zitten? „Eigerilijk1 heel toevallig”,
licht hij op de hem eigen, gemoedelijke
wijze toe. „Want het ging tenslotte om een
post waarnaar ik eigenlijk helemaal niet
eens durfde solliciteren. De termijn om op
de oproep van de gemeente Haarlem te
reflecteren was bovendien al voorbij, toen
ik op sterke aandrang van mijn vader toch
maar, in de vorm van een kort briefje, een
poging waagde. Ik werd alsnog geselec
teerd uit meer dan honderd gegadigden
om voor de keuzecommissie, waarin onder
meer Anthon van der Horst en Adriaan
Engels zitting hadden, proef te spelen.
Toen ik na een half jaar te horen kreeg dat
ze mij voor die baan uitgekozen hadden,
was ik stomverbaasd”.
De omstandigheid dat de toen 26-jarige
prganist, zijn studies aah de conservatoria
Van Groningen en Utrecht met de hoogste
cijfers voor improvisatie had afgesloten,
zal bij de voorselectie zeker hebben mee
gespeeld en het klinkend resultaat deed de
rest.
Dat het bij Bolt om een uitzonderlijke
begaafdheid ging inzake improviseren,
werd een paar jaar later op schitterende
wijze bevestigd toen hij in 1956 als win
naar uit het improvisatie-concours van de
Haarlemse Orgelmaand tevoorschijn
kwam en, er in 1957 opnieuw als eerste
eindigde.
Na in 1953 als stadsorganist en opvolger
van George Robert te zijn aangesteld, nam
hij bovendien 'tijdelijk Robert’s verplich
tingen betreffende de wekelijks terugke
rende gemeentelijke orgelconcerten over.
Twee jaar later werden Albert de Klerk en
Bolts activiteiten op orgelge
bied, wordt in het kader van
deze festiviteiten voorts een
kleine orgel-excursie gehou
den. Deze begint om 15.30 uur
met een bespeling door Bolts
oudleerling Aldert Winkelman
op het Van den Brink-orgel in
Negermusical komt glamour tekort
I
zeventigjarige sterren van toen, die vier
jongeren meevoeren op een tocht langs
alle grote clubs uit het verleden. Zo zien we
eindelijk eens de Savoy Ballroom, de Cot
ton Club, Lafayette, Small’s Paradise en
nog enkele illustere gelegenheden van bin
nen.
Helaas schort er zowel aan deze opzet als
aan de presentatie het een en ander. Om
met het eerste aspect te beginnen, musi
cals (en ook bijvoorbeeld operettes) zijn
altijd op onnozele themaatjes gebaseerd,
maar in Bubbling Brown Sugar slaan de
verbindende tekstjes wel alles. Na afloop
van de show ben je geneigd te denken dat
Harlem vroeger een groot uitgaanscen
trum was, waar blank en zwart op vertrou
welijke voet met elkaar omging en iede
reen in een zekere welstand leefde. Nu
weet ik ook wel dat musicals alles senti
menteel en rooskleurig weergeven, maar
AMSTERDAM. Sentiment is goede
koopwaar. Een Amerikaanse toerist die
Amsterdam voor een kort verblijf aan
doet, wordt wijsgemaakt dat hij Holland
pas leert kennen nadat hij een rondvaart-
tochtje heeft gemaakt of zich heeft aange
meld voor een uitstapje naar Volendam en
Marken. Omgekeerd zou een Nederlandse
toerist die New York bezoekt best een
kijkje willen nemen in de ooit zo swingen
de negerwijk Harlem. In beide gevallen
zouden we de reislustigen deze plannen
willen af raden. In de Amsterdamse grach
ten leidt een onvervalste rioollucfit de
aandacht voor de trapgevels af en in Har
lem is het tegenwoordig minder prettig
stappen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. De première van to
neelgroep Sater’s produktie „Het verhoor
een Hollands beroepsverbod bestaat
dat?”, die op 11 en 12 september in Utrecht
zou zijn, is uitgesteld tot 11 en 12 oktober.
Het verzetten van deze eerste voorstellin
gen moest gebeuren in verband met plotse
linge ziekte van regisseur Peter de Baan.
Dé nieuwe première is in de Toneelschuur
in Haarlem.
samenwerking met de rijksdienst voor de
Monumentenzorg inhoudt.
Naast de twee of drie bespelingen die hij
jaarlijks verzorgt in het kader van de
Haarlemse gemeentelijke orgelconcerten,
geeft Klaas Bolt zo gemiddeld elke maand
een recital in andere plaatsen. Verder
wordt hij veel uitgenodigd voor „inspelin-
gen” van gerestaureerde, maar ook van
nieuwe orgels, zoals volgend jaar voor de
afwisseling eens in het verre Japan staat te
gebeuren.
Bolt komt er naast zijn bestuurlijke en
op de praktijk gerichte activiteiten aan de
Orgelmaand, ook nog toe om cursussen in
het buitenland te geven, zoals in Boston en
Princeton in de Verenigde Staten.
De meeste publieke belangstelling trek
ken misschien toch wel de zogenaamde
„Orgeltochten”, die door hem sinds 1970
worden georganiseerd en die hem grote
faam bezorgden. Destijds een nouveanté,
heeft dit initiatief inmiddels in andere re
gio navolging gevonden.
Klaas Bolt prijst zich zeer gelukkig met
zijn baan. „Zoals ik het nu heb, is het wat
mij betreft ideaal. Ik ben bespeler van een
uniek orgel. Het Müller-orgel is de vol
maakte synthese van twee belangrijke ont
wikkelingen, namelijk de oud-Hollandse
en de Noord-Duitse richting zoals die via
Arp Schnittger naar ons land is gekomen.
En het front zie ik als culminatiepunt van
de orgelbouw in Nederland. Het is zo uitge
kiend van proporties, dat het ondanks z’n
enorme afmetingen, niet plomp of massief
maar eerder elegant aandoet.
Bovendien staat dit grandioze instru
ment opgesteld in een al even uniek kerk
gebouw met een prachtige akoustiek. Ik
zou m’n omstandigheden als organist niet
kunnen verbeteren”.
Daarbij heeft Boft zo’n afwisselend le
ven vanwege alle eerder genoemde, met
elkaar verband houdende maar verspreid
liggende activiteiten, dat hij naar zijn zeg
gen in „een geweldig interessante wereld”
leeft.
De gemeentezang was en is nog altijd
Bolt’s grote liefde. De psalmen, die de
kerkorganisten in de barok uitnodigden
tot het maken van alle mogelijke variaties;
in de Romantiek idem tot harmonisaties
en die zelfs in de vrijere tonaliteit bruik
baar blijken, nemen daarbij voor hem de
belangrijkste plaats in.
De samenzang van deze melodieën
„waarvan de constructie zo simpel, maar
de muzikale waarde oneindig hoog is”
betekent voor hem als kerkorganist heel
erg veel.
Bolt ziet het gewicht dat hij deze ge
meentezang toekent dan ook raak gesym
boliseerd in het front van „zijn eigen”
Müller-orgel, waar de zingende psalmdich
ters David (met de harp) en Asaf het
hoogst zijn afgebeeld, namelijk boven de
grote pedaaltorens links en rechts, terwijl
de instrumentalisten pas op ’t tweede ni
veau komen. „Een orgel is niet in de eerste
plaats om naar te luisteren, maar om bij te
zingen”.
„We hebben nu vijf zangdiensten per
jaar ingesteld, waarmee we misschien ook
mensen van buiten de kerk kunnen trek
ken. ’t Orgel klinkt dan heel anders dan
tijdens de concerten. Dat is iets merkwaar
digs”.
„Ik hoop op veel bezoek bij mijn eigen
jubileum-zangdienst, deze zondag. Bezoek
van mensen die dan met overgave zullen
meezingen. Dat zou een groot cadeau voor
mij betekenen”.
(De Gooise Uitgeverij)
4. Heleen A. M. Halverhout
VAN SPIT EN GRILL
(Van Dishoeck)
5. DE INDIANEN
(National Geographic Sooiety/De Haan)
6. Dick Laan
PINKELTJE SERIE
(Van Holkema Warendorf)
7. Jaap ter Haar
GESCHIEDENIS VAN DE
LAGE LANDEN, 4 delen
(Fibula-Van Dishoeck)
8. Jaap A. M. Kramer/Theo Kampa/Peter
Los
VETUS
VAARGIDSEN, 3 delen
(De Boer Maritiem)
9 MARITIEME GESCHIEDENIS
DER NEDERLANDEN, 4 delen p.d. 95,-
De Boer Maritiem)
10. Jaap ter Haar/Dr. K. Sprey
HET ROMEINSE KEIZERRIJK
(Fibula-Van Dishoeck)
Barry Neil Kaufman
VERBROKEN STILTE,
Het verhaal van een autistisch kind
(Van Holkema Warendorf)
(verkrijgbaar in elke boeknanaei)
