««Si
rw
B
■WWW»*?’*
met unieke
collecties
voor publiek
opengesteld
Verblijf waar keizer Wilhelm
zijn afstand ondertekende
„Amerongen”
I
11
I
gr
Ol
U
BB
I '1
hb
■BW
Ridderhofstad
Vorsten portretten
22
door Cees Straus
Eigenlijk is het met Kasteel Amerongen altijd een ietwat vreemde zaak geweest. Iedereen kent wel het
forse gebouw dat niet in het minst zijn populariteit te danken heeft aan het feit dat hier de Duitse Kaiser na
een verblijf van twee jaar in 1920 afstand van de troon deed. Een soort bekendheid die het moet delen met
Huize Doorn waar de vorst ook al heeft verbleven.
Als je aan iemand vroeg of ie Kasteel Amerongen ook wel eens van binnen gezien had, dan kreeg je
steevast een ontkennend antwoord want verder dan de niet bijster interessante tuin zijn naar verhouding
maar weinigen gekomen. Bij de bewoners is blijkbaar weinig belangstelling voor vreemde kijkers geweest,
zodat toeristisch bezoek aan het kasteel tot de schaarse uitzonderingen behoorde.
Kortgeleden is daar verandering in gekomen. De Bentincks, die het kasteel generaties lang bewoonden,
zijn niet langer de eigenaar van het gebouw. Ze hebben het vorig jaar verkocht aan de Utrechtse
Kastelenstichting die het gebouw nu voor het publiek heeft opengesteld. Er is praktisch vrije wandeling door
de zalen en gangen en voor wie maar een greintje plezier in oude maar nog levende zaken heeft is het
zeker de moeite waard een ochtend of middag naar Amerongen te gaan dat behalve dit kasteel ook een
charmante dorpskern heeft met als voorname attractie de woonstede van onze ambitieuze vice-premier.
1 ÏXWi
BW'
De baron past op
het kasteel
trage,
Op de bovengalerij is een flink deel van de collectie portretten te zien. Tegen de achterwand staat een aardig kabinetorgel van Bëtz.
Een fraai hemelbed in de stijl van Daniel Marot siert de Lodewijkkamer.
ir- en
d vrij
uken,
et 4e
arket,
idka-
imer,
staat
r- en
istige
n en
Uniek voor een Nederlands kasteel is de dubbele brug over de slotgracht die
hoofdzakelijk diende om personeel en leveranciers een eigen ingang te geven.
korzelig afgedaan met een verwij
zing naar een niet onaardig boekje
dat a raison van enkele guldens voor
elke bezoeker aan de kassa klaar
ligt.
Het' blijkt trouwens dat de baron
niet zo heel veel meer afweet van het
kasteel; op vragen die ontstaan na
dat hij bepaalde passages uit het
boekje op slecht verstaanbare wij
ze heeft voorgedragen geeft hij vrij
blijvend of vage antwoorden. Nau
we banden met Kasteel Amerongen
heeft de baron trouwens niet: hij is
zelf bewoner van Kasteel Renswou-
de, overigens niet zo ver van Ame
rongen.
De toegang tot kasteel Amerongen. Het
uiterlijk van het gebouw dateert van 1672
toen een grondige vernieling van het
oude slot restauratie noodzakelijk had
gemaakt.
Toch is er over Amerongen bijzon
der veel te vertellen. We moeten
voor het begin terug naar de in neve
len gehulde Middeleeuwen die over
het kasteel niet zoveel loslaten. Het
Lid MM
lomccJ
is aan het einde van de 13e eeuw
door graaf Floris V als leen terugge
geven aan de Heren Borre en Diede-
rik van Amerongen en daarvoor is
het een ridderhofstad geweest met
een aanzienlijk lapje grond erom
heen. Over de stichtingsdatum van
deze ridderhofstad is echter niets
bekend.
Verschillende generaties Borre,.
Van Culemborch en Van Hemert
bewonen het huis dat vervolgens in
1577 voor het bedrag van acht mille
wordt gekocht door Goert van
Reede, ambassadeur van de Repu
bliek der Nederlanden. Het geslacht
Van Reede levert de regering tal van
staatslieden en ambassadeurs. Zo
zal Godard Adriaan gezant worden
aan het hof van de Keurvorst van
Brandenburg. Hij is dat ook als in
1672 de binnengevallen Fransen
hem bevelen naar Amerongen terug
te keren van zijn post. Van Reede
weigert met als resultaat dat het
kasteel door de Fransen praktisch
geheel wordt uitgebrand. Ook voor
Van Reede wordt 1672 met recht een
rampjaar maar zijn eega, de Engelse
Margaretha Turnor, gaat niet bij de
pakken neerzitten en begint dade
lijk met een plan voor de herbouw.
Het aanzien en uiterlijk van het kas
teel zoals we dat nu kunnen zien,
gaat terug op deze tijd. Van alles wat
daarvoor bestond is nu niets meer
terug te vinden.
Het huis wordt hersteld in de ei
gentijdse stijl van de late 17e eeuw.
Het gaat een architectonische
strengheid krijgen de bouwer is
waarschijnlijk een leerling van Ja
cob van Campen of van Pieter Post
geweest en het berust op een
zuiver vierkante grondslag. Er ko
men drie verdiepingen die bekroond
worden door een driedelig dak. Het
geheel maakt een evenwichtige,
maar niet erg vriendelijke indruk.
Belangrijker dan het exterieur
zijn de vele collecties die in het kas
teel zijn te zién. Baron Taets: „Het
gaat hier om een unieke verzame
ling meubelen en schilderijen die
afkomstig zijn van een en dezelfde
familie. Na de Van Reede’s hebben
hier de Bentincks vele eeuwen ge
woond en in de loop der tijden heeft
iedereen met zijn eigen smaak aan
de verfraaiing van het huis bijgedra
gen. Steeds zijn er meubelen van
eerste kwaliteit aangeschaft en het
geheel laat een vermenging zien van
topstukken met gewone zaken zoals
dat indertijd het geval is geweest”.
stemd zijn geweest voor de chique
bezoekers die het kasteel frequen
teerden. Tot hem moet bijvoorbeeld
admiraal Cornells Tromp hebben
behoord die hier in 1677 heeft rond
gelopen en natuurlijk de al eerder
genoemde keizer Wilhelm II. In de
Gobelinkamer staat het bureau
waarachter hij zat bij het paraferen
van zijn abdicatie. Een borstbeeldje
vormt een van de herinneringen aan
dit feit.
Gaan we naar de bovenverdieping
hoger kan niet omdat de laatste
Bentinck daarboven zijn woonver
trekken heeft dan valt eerst een
vitrine op met fraaie geweren en
pistolen. Schuin daar tegenover
staat een kabinetorgel dat in 1780
werd besteld bij de vermaarde or
gelbouwers Batz. De balustrade en
het plafond werden eveneens door
Cuypers veranderd, maar de archi
tect van het Rijksmuseum en de RK
Bavo deed het met zoveel smaak dat
het nauwelijks opvalt dat hier stijlen
uit verschillende periode dooreenlo
pen.
In de Lodewijkkamer treft voorts
een wat somber aandoend hemelbed
op dat stijltrekjes verraadt van Da-
derne
toilet,
<apel.
sani-
weest. Zp bezit het huis een uitvoe
rig archief, de talloze corresponden
tie die compleet is gebleven levert
nu een rijke verzameling. Zoals de
Van Reede’s heeft het geslacht Ben
tinck tal van regeringsvertegen
woordigers gekend. Dat bracht weer
contacten ftiet vorsten met zich mee
waarvan een goed verzorgde collec
tie vorstelijke portretten getuigt.
„Zeker voor een particulier huis is
dit een uitzonderlijke collectie”, al
dus de heer Taets die ook graag
wijst op de continuïteit in de familie
portretten die vanaf de 16e eeuw
geen onderbreking kent. „U moet
hier echter geen bijzondere werken
uit stilistisch oogpunt verwachten of
grote namen. Het zijn vooral de vor-
stenportretten die belangrijk zijn”.
Ook de antiekliefhebber. komt op
Kasteel Amerongen ruimschoots
aan zijn trekken. Er is een fraaie
Gobelinkamer die rond de eeuwwis
seling door bouwmeester Cuypers
opnieuw is ingericht. Aan de wand
hangen tapijten met voorstellingen
naar Teniers die in het Vlaamse
Oudenaarde zijn gemaakt en de
kenner weet dat hier kwaliteit met
een hoofdletter wordt geschreven.
In de gangen tussen de verschil
lende vertrekken staan een paar
grappige draagkoetsjes die ooit be-
Baron Taets van Amerongen: „Er is eer
der te veel, dan te weinig"
Hooglijk benieuwd naar de ge
schiedenis van het kasteel hadden
we via zijn secretaresse een af
spraak gemaakt met de huidige be
heerder, baron Taets van Ameron
gen, oud-conservator toegepaste
kunst van het Centraal Museum in
Utrecht. Eenmaal gearriveerd op
het kasteel, waarbij eerst de dubbele
brug móet worden genomen het
personeel en de leveranciers kwa
men aldus een verdieping lager bin
nen zodat de hoofdbewoners be
spaard bleven van het uitzicht op
•hun ongetwijfeld volkse tronies
blijkt de afspraak toch niet hele
maal te kloppen. Baron Taets bij
fotograaf Frits Droog komt onweer
staanbaar een liedje bovendrijven
van een niet geheel onbekende caba-
retier ontpopt zich als een nogal
norse en stugge man die het in dit
stadium niet op publiciteit heeft be
grepen. Met veel afwerende gebaren
vertelt hij dat het kasteel nog niet is
voorbereid op de komst van het gro
te publiek, „we hebben hier nog
I i maar kortgeleden een toilet laten
aanleggen”, zo deelt hij mee, waar
bij onmiddellijk de vraag rijst waar
dan het personeel het sanitair kon
gaan bekijken.
Begerig naar een smeuiig verhaal
over de ontstaanshistorie van het
kasteel houden we dapper vol wan
neer we eenmaal zitten in het werk
vertrek van de heer Taets. De baron
zit nu inmiddels achter zijn bureau,
denkend hoe hij zo’n horzel op de
beste manier uit zijn kamer kan
krijgen waarbij tegelijkertijd het
werk kan doorgaan. Vragen naar
die geschiedenis worden dan ook
De Bentincks zijn volgens de ba
ron een „bewaarderige” familie ge-
niel Marot, de Franse ontwerper die
in Nederlandse dienst heeft ge
werkt.
Baron Taets: „We zijn voorlopig
niet van plan in de huidige opstel
ling veranderingen aan te brengen.
De collectie blijft in principe zoals ze
is. Er is eerder te veel dan te weinig,
maar aanvullingen’ kunnen altijd
worden overwogen, al is er weinig
geld voor. De nadruk blijft vallen op
het permanente karakter. In de eer
ste twee jaar is er geen ruimte voor,
maar we overwegen om ook in de
winter publiek te trekken door mid
del van kleine tentoonstellingen of
misschien concerten.”
Wie Kasteel Amerongen wil bezoe
ken, kan er van dinsdag tot en met
zaterdag tussen 10-17 uur terecht en
op zon- en feestdagen van 14-17 uur.
Op maandag gesloten. Het seizoen
loopt van 1 april tot 1 november,
daarna wordt het bij ontstentenis
van verwarming te koud. Erg druk
is het er nog niet, maar daar kan
verandering in komen als straks de
reisbureaus hun klanten voor het
kasteel af leveren. Het kasteel ligt
even buiten het centrum in een bos
rijke omgeving. Neem wel een ther
mosfles mee of koelboxje want over
een eenvoudig kopje koffie beschikt
ook de baron niet.
■nj
Mr Tjfc
